In Nederland zijn ongeveer mensen die stotteren (ongeveer 1 procent). Naar schatting. Klachten en symptomen

Transcriptie

1 Wat is stotteren (de kernfusiemethode versus de Delferromethode) bron Ilona Post (ervaringsdeskundige) Wat is stotteren? Stotteren is niet-vloeiend spreken: een verzameling van hoorbare, soms zichtbare en vaak ook verborgen symptomen, die per situatie kunnen verschillen. De symptomen zijn habitueel (een gewoonte) en te onderscheiden van 'normale' niet-vloeiendheden. Hoorbare symptomen kunnen zijn: herhalingen, verlengingen en blokkades. Zichtbare symptomen kunnen zijn: meebewegingen in het gezicht of van ledematen; aan spreken gekoppelde 'tics'. Verborgen symptomen: spreekangst, stotterangst, vermijden van spreeksituaties (sociale angst), minderwaardig voelen, schaamte, depressies.vooral de verborgen symptomen kunnen leiden tot leerproblemen, minder presteren, psycho-sociale problematiek. Mensen die stotteren vormen geen homogene groep. Ieder heeft zijn eigen specifieke verzameling symptomen, die zelfs niet onder alle omstandigheden gelijk zijn, afhankelijk van stressfactoren. Bij elk individu liggen de accenten weer anders. Wat is de oorzaak van stotteren? Er is niet één specifieke oorzaak te noemen. Spreken is een ingewikkeld proces van timing en coördinatie van ademhaling en veel spieren en spiertjes, gestuurd door de hersenen. In dit ingewikkelde proces gaat bij iedereen wel eens iets mis, maar bij iemand die stottert is er sprake van een stoornis in de timing en coördinatie van dit proces. Gebrek aan taalvaardigheden en concentratie kunnen eveneens een rol spelen bij het aanleerproces van (afwijkend) spreekgedrag. Er is altijd een aanlegfactor (talent!), die niet erfelijk hoeft te zijn. Er is meer kans op de ontwikkeling van stotteren als stotteren in de familie voorkomt. Kan stotteren overgaan? Bij 5% van de bevolking komt stotteren in de kinderleeftijd voor (incidence), bij 1% (prevalence) ontwikkelt het zich tot een min of meer blijvende stoornis - gevestigd stotteren - van licht tot ernstig. Voor de laatste categorie heeft therapie een tijdelijk of blijvend effect, afhankelijk van vele factoren. Terugval komt bij (ernstig) stotteren veel voor. In de praktijk blijkt dat eerder gevolgde therapieën in een latere levensfase hun vruchten kunnen afwerpen, als opnieuw dezelfde of een andere therapie wordt gevolgd. Hoeveel mensen stotteren? In Nederland zijn ongeveer mensen die stotteren (ongeveer 1 procent). Naar schatting 1 / 6

2 bedraagt het totaal aantal stotterende personen in de Europese Unie ruim 3,4 miljoen. Is groepstherapie beter dan individuele therapie? Veel stotteraars hebben spreekangst, net als het grootste deel van de Nederlanders een bepaalde spreekangst voor grote groepen heeft. Groepstherapie kan als doel hebben het zelfvertrouwen, om in een groep te spreken, te vergroten. Mensen met een gemeenschappelijk probleem kunnen elkaar in een groep moreel steunen. Voor training in spreektechnieken geeft een groep vaak weinig mogelijkheid tot maatwerk, vooral als bijvoorbeeld slechts één soort adem- of spreektechniek wordt aangeboden. Als spreekangst niet de belangrijkste factor is kan individuele therapie effectiever zijn. De Mee-denkers geven ook workshops Familieopstellingen, waar de bron van het stotteren wordt gezocht in verstrikkingen en onbewuste ladingen vanuit het familiesysteem. De bedoeling van de hulpvraag tijdens zo'n workshop is om de verstrikking onder het probleem op te lossen en intrapsychische spanning te ontladen. Deze vorm van werken wordt dan gecombineerd met de individuele Kernfusietraining en de zelfhulp-cd's. Heeft stotteren iets te maken met verkeerd ademen? Al eeuwen is bekend dat bij een 'stotter' de adem gespannen of geblokkeerd is. Ademregulatie kan op diverse manieren aangeleerd worden: ontspanningsoefeningen, loslaattechnieken en flankademhaling zijn hulpmiddelen om goede adem/ spreek- technieken te leren. Ademregulatie alleen is meestal niet genoeg.daarbij is het aanleren van een nieuw adempatroon niet makkelijk omdat het ademen wordt geregeld vanuit het ruggemerg en niet vanuit de hersenen. Het is een grotendeels onbewust proces. Het mooiste is natuurlijk als de bron van de onbewuste spanning wordt opgelost en dat het symptoom zich niet meer hoeft voor te doen. Waarom stottert iemand soms wel en soms niet? Stotteren wordt vaak uitgelokt door stress. Iemand die stottert zal dan ook vooral haperen als hij gespannen of opgewonden is. De zwakke aanleg voor de timing van spreekbewegingen vormt de basis voor de snellere ontregeling van het spreken. De bijkomende angst of nervositeit zet de spreekspieren nog meer onder spanning. Er zijn echter veel individuele verschillen: bij de één is het stotteren sterk gekoppeld aan bepaalde situaties en/of personen, terwijl het stotteren bij de ander altijd en overal ongeveer hetzelfde is. In veel gevallen zorgt stotterangst of angst voor de omgeving ervoor dat een 2 / 6

3 stotteraar zijn controle verliest. Als een stotteraar een speech of een voordracht moet houden, kan hij zo lang op de moeilijke woorden oefenen (of deze vermijden) dat de tekst er in één keer uitkomt. Luisteraars hoeven dan niet eens te merken dat de spreker een stotteraar is; in feite stottert hij "in zijn hoofd". Wanneer er weinig eisen gesteld worden aan een gesprek, is het waarschijnlijk dat iemand ook minder zal stotteren. Dit is bijvoorbeeld het geval bij praten tegen kleine kinderen of huisdieren of bij hardop voorlezen als er niemand bij is. Waarom zijn er meer mannelijke dan vrouwelijke stotteraars? Op de peuterleeftijd is de verhouding tusen jongens en meisjes die stotteren 2:1. Tijdens de basisschoolleeftijd is dit naar schatting 4:1. Na de puberteit zou de verhouding zich nog sterker in het nadeel van het mannelijke geslacht ontwikkelen. Vermoed wordt dat de snellere rijping bij meisjes, met name van taal en motoriek, hierbij een rol speelt. Daarnaast zouden jongens een grotere kans op overerving van de aanleg voor stotteren hebben. Hoe kan het dat iemand soms pas op latere leeftijd gaat stotteren? Het komt weinig voor dat iemand pas op latere leeftijd gaat stotteren. Meestal is een plotseling optredend emotioneel trauma de aanleiding. Zoals het overlijden van een geliefde of een ongeluk. Bij een goed (begeleid) verwerkingsproces zal geen gewoontevorming optreden. Soms begint stotteren in de puberteit. Ook dan is het zaak snel een stottertherapeut te raadplegen om de oorzaken te analyseren en een aanleerproces te voorkomen. Welke uitslag geeft hersenonderzoek? Hersenonderzoek, zoals een EEG, geeft geen specifieke uitslag wat betreft het stotteren. De huidige vernieuwde technieken, zoals CT- en PET-scans laten wel verschillen zien tussen stotteren en niet-stotteren, echter deze zijn nog erg divers en kunnen nog niet geïnterpreteerd worden. Hoe kun je het best reageren op een stotteraar? Het meest algemene advies hoe te reageren op een stotteraar is 'gewoon'. Luister naar wat hij zegt, doe niet schichtig. Ga vooral niet luider of breedsprakiger praten. Vraag eventueel aan de stotteraar zelf of hij/ zij aangevuld wil worden. Meestal is dit niet wenselijk. Beginstotteren en chronisch stotteren Beginstotteren kan worden veroorzaakt door bijv. gejaagd praten, gebrek aan aandacht door ouder(s) of door opwinding, een grote angst of hevige schrik, een shock of een andere 3 / 6

4 traumatische ervaring. Beginstotteren treedt meestal op bij jonge kinderen en slechts bij uitzondering op latere leeftijd. Beginstotteren kan uitgroeien tot een chronische vorm. Chronisch stotteren is te zien als een aangeleerd automatisme van verkeerd denken en doen tijdens het spreken, dat na verloop van tijd een tweede natuur is geworden. Hoewel de uiterlijke kenmerken (zoals spanning tijdens het spreken, herhaling of aanhouden van bepaalde klanken, bijgeluiden en/of snakken naar adem tijdens het spreken) van beginstotteren en chronisch stotteren overeen kunnen komen, maken wij een onderscheid tussen beginstotteren en chronisch stotteren. Het verschil tussen chronisch stotteren en beginstotteren ligt opgeborgen in het feit dat bij chronisch stotteren de hoor- en zichtbare kenmerken gepaard gaan met iemands overtuiging dat hij 'niet kan'. De 'ik kan'-gedachte met betrekking tot spreken heeft zich niet kunnen ontwikkelen of is om de één of andere reden teloorgegaan, waardoor deze persoon de belemmerende overtuiging heeft gekregen niet vloeiend te kunnen spreken. Deze belemmerende gedachten leveren een onzeker gevoel op. Dit gevoel wordt in de praktijk steeds weer bevestigd. De chronische vorm van stotteren, die in tegenstelling tot beginstotteren gepaard gaat met psychische componenten zoals woordangst, spreekangst, vermijdingsgedrag en/of sociale problemen, noemen wij 'niet-natuurlijk spreken'. 'Normale' sprekers, die uiteraard ook wel eens stotteren of even hakkelen, noemen wij 'natuurlijke sprekers'. In het hiernavolgende plaatje wordt het verloop van het niet-natuurlijke automatisme 'stotteren' en het natuurlijke automatisme 'natuurlijk spreken' naast elkaar belicht. Als beginstotteren optreedt, bestaat er altijd een risico, dat dit zich ontwikkelt tot een chronische vorm. Des te gevoeliger het kind, des te groter is die kans. Het stellen van een diagnose bij jonge kinderen is ten zeerste af te raden omdat het gevoel, dat er met hem/haar 'iets aan de hand is' voor een kind een eerste stap kan zijn op weg naar chronisch stotteren. Als de kern wordt weggenomen, verdwijnen ook automatisch de symptomen, zonder dat daaraan ook maar enige aandacht wordt besteed. Welke therapie en welke therapeut bij stotteren Er zijn verschillende soorten therapieen. Soms word aandacht besteed aan de spanningen die het stotteren uitlokken. Wie het stotteren (spreken!) vermijdt of het diep in z'n hart ontkent vergroot de spanning. 'Secundaire symptomen' zoals spreekangst, vermijding, schuldgevoel, minderwaardig voelen etcetera dienen allereerst besproken te worden. Erkennen en accepteren van het stotteren - er niet tegen te vechten - kan 4 / 6

5 de weg naar het toepassen van spreektechnieken vrijmaken. Je kunt niet aan iets werken wat je eigenlijk ontkent. Bij therapie gericht op spreektechnieken onderscheiden we twee varianten: techniek gericht op het spreekgedrag als geheel (ademtechniek, stemmelodie, spreektempo). En daarnaast zijn er technieken gericht op afzonderlijke stottermomenten of klanken. Vaak is het nodig eerst 'anders', 'losser' te leren stotteren voordat aan vloeiender spreken gewerkt kan worden. Een combinatie van deze therapieën wordt ook toegepast. Wat het beste is verschilt per individu en is afhankelijk van de heftigheid van de stotters, de frequentie waarmee ze voorkomen maar vooral van de genoemde 'secundaire symptomen'. Het is zaak, dat een ieder die stottert en ouders van stotterende kinderen, zich goed zullen informeren, voordat hij/zij aan een therapie beginnen. Terugkijkend op het verleden heeft de wetenschap, waarop alle reguliere therapieën zijn gebaseerd, zich al verschillende malen schromelijk vergist inzake stotteren en is er in de laatste 150 jaren nauwelijks vooruitgang geboekt. Het is uiteraard verstandig, dat u vooral uw eigen kritische denkvermogen en uw intuïtie laat spreken, kritische en doortastende vragen stelt, om zo de kennis van de therapeut op de proef te stellen, voordat u aan een therapie begint. Blijf zelf vooral logisch en nuchter te nadenken, want in principe is er maar één antwoord mogelijk op alle vormen van stotteren en iedereen, die stottert, draagt de oplossing al in zich. Het gaat er alleen maar om, deze op de meest efficiënte manier naar boven te halen. Informeer ook m.b.t. de (te verwachten) duur van de therapie en de te verwachten resultaten. Vergelijk alle antwoorden van de therapeuten en informatiemateriaal met elkaar: een bekwame en betrouwbare therapeut zal u goed informeren en op al uw vragen een helder, duidelijk en eenduidig antwoord geven, waar u zich goed bij voelt. Hoe kunnen de Mee-denkers helpen bij een stotterprobleem Het toepassen van een spreektechniek ervaren veel mensen, die ernstig stotteren als onnatuurlijk of minder spontaan. Aan dit aspect wordt in een goede therapie expliciet aandacht besteed, dit vereist maatwerk! Hoe hardnekkiger met name 'blokkades' zijn, hoe meer concentratie het kost om die spanning los te laten als ze veelvuldig voorkomen. Als de bron niet wordt aangepakt en er alleen maar op gedragsniveau aan het stotteren wordt gewerkt wordt de intrapsychische spanning juist sterker. Door het onbewuste affect wat vaak ten grondslag ligt aan het eerste beginstotteren, aan de oppervlakte te krijgen en inzicht te geven in de verdrongen emoties of behoeften, valt de 5 / 6

6 spanning weg en is er weer voorwaartse beweging. Op celniveau wordt de cliënt in een trancetoestand aangemoedigd door middel van actieve imaginaties lichamelijke -en emotionele blokkades op te heffen. (Quantum-sprongtherapie volgens Deepak Chopra) Daarnaast wordt er ruim aandacht besteed aan het ontmantelen van inadequate overlevingsstrategieën zoals vermijdingen en vluchtbewegingen. De Methode Kernfusietraining met behulp van de zelfhulp-cd's biedt een mogelijkheid om het probleem effectief aan te pakken en op te lossen. Thuis kunnen dagelijks stressreducerende en opbouwende oefeningen gedaan worden met de zelfhulp-cd's en de op-maat-gemaakte-cassettes. Als je eerst eens start met het op eigen gelegenheid werken met de zelfhulp-cd s `De Droom` en `De Bevrijding` zul je merken dat je een ontspannener leven zal gaan leiden. Je zult waarschijnlijk minder beren tegenkomen, die je bovendien nieuwsgierig en onbevangen tegemoet kunt treden. Als je merkt dat bovenstaande methode je niet (voldoende) helpt kun je overwegen om met behulp van de zelfhulp-cd `De Ont-knoping` uit te zoeken waar de belemmerende blokkade zijn oorsprong vond, om de blokkade vervolgens aan te pakken en op te lossen. Hierbij kan de cd `Een Prettige Vlucht` ook een waardevolle stuk zelfhulp-gereedschap zijn. Wilt u meer weten over onze werkwijzen, of een kennismakingsgesprek aanvragen? Neem dan contact met ons op! 6 / 6