SCORECARD United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation

Transcriptie

1 Scorecard UNESCO Datum mei 2013 SCORECARD United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation Opgesteld door Directie Verenigde Naties en Internationale Financiële InstellingenMultilaterale Instellingen en Mensenrechten Afdeling Sociale en Economische VN-zaken Redacteur(en): Hillard Tempelman Afgestemd met OCW/IB (Sonja Kuip), PV UNESCO (Rob Zeldenrust, Flora Regteren Van Altena, Stein van Oosteren) Pagina 1 van 14

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding Algemene achtergrond Doelstelling en Mandaat Organisatie, werkwijze en activiteiten Nederlandse vertegenwoordiging Financiële omvang en bijdragen Institutionele aspecten van de organisatie Focus op kernmandaat Strategie Effectiviteit bestuurs- en beheersorganen Human Resource Management Financiële positie, beheer en ontwikkelingen Corruptiebestrijding in de interne organisatie Functioneren van de organisatie Samenwerking met andere multi- en bilaterale instellingen Uitvoering beleid en beheer op landenniveau Uitvoering normerende taken Beleidsevaluatie Beleidsrelevantie van de organisatie Relevantie vanuit het perspectief van de internationale OS-architectuur Geografische relevantie Relevantie voor Nederlandse OS-thema s Overige relevantie Conclusie Institutionele aspecten en functioneren Beleidsrelevantie...13 Pagina 2 van 14

3 1 Inleiding Scorekaarten worden opgesteld om het functioneren en de beleidsrelevantie van multilaterale organisaties in kaart te brengen. De Nederlandse inzet in multilaterale organisaties wordt geconcentreerd op organisaties die relevant zijn binnen het Nederlandse beleid en de zaken qua effectiviteit goed op orde hebben. Dit vraagt om een zorgvuldige en regelmatige toetsing. Scorekaarten worden opgesteld voor zelfstandige multilaterale organisaties waaraan Nederland een substantiële ODAbijdrage levert. De relevantie wordt primair getoetst aan het Nederlandse beleid voor ontwikkelingssamenwerking maar de bredere betekenis van multilaterale instellingen voor andere aspecten van Nederlands beleid wordt waar relevant meegenomen. Elke scorecard geeft een overzicht van de doelstellingen en het mandaat van de desbetreffende internationale instelling, van de wijze waarop de organisatie is ingericht en welke activiteiten ze uitvoert, van de financiële omvang en de Nederlandse bijdragen. Op basis van een analyse van de verschillende deelaspecten wordt een appreciatie gegeven van de effectiviteit van de organisatie en van de relevantie voor de Nederlandse beleidsdoelstellingen. Deelaspecten van effectiviteit worden beoordeeld op basis van specifieke criteria en gescoord op een vierpuntsschaal van onvoldoende, matig, voldoende en goed. Daarnaast wordt een verwachting van positieve verandering gegeven. Relevantie wordt aangeduid met de kwalificaties relevant, beperkt relevant en niet relevant. Een samenvatting van deze scores is te vinden in de tabellen in hoofdstuk 6. De scorecards zijn samengesteld op basis van rapportages van de organisatie zelf, van de Board of Auditors, interne en externe evaluaties, beoordelingen door andere donoren en van het Multilateral Organisations Performance Assessment Network (MOPAN) 1. Daarnaast is om de input gevraagd van betrokken ministeries, de Permanente Vertegenwoordigingen en Kiesgroepkantoren. Ook kritische opmerkingen van Nederlandse ambassades over het functioneren van landenkantoren van multilaterale instellingen zijn in de scorecard verwerkt. 1 Binnen MOPAN evalueert Nederland samen met 16 gelijkgezinde landen het functioneren van VN organisaties en Internationale Financiële Instellingen. Per jaar worden ongeveer 5 organisaties in 12 landen doorgelicht op het interne functioneren en de behaalde resultaten. Pagina 3 van 14

4 2 Algemene achtergrond 2.1 Doelstelling en Mandaat De United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO) is een gespecialiseerde organisatie van de VN voor onderwijs, cultuur, wetenschap en communicatie en informatie. UNESCO werd in 1945 opgericht. In de Constitutie werd het volgende mandaat voor UNESCO vastgelegd: Het bijdragen aan vrede en veiligheid door het bevorderen van begrip tussen volkeren en vrije uitwisseling van gedachten door middel van samenwerking tussen landen op het gebied van cultuur, onderwijs, wetenschap en communicatie. Op deze terreinen speelt UNESCO een normstellende, adviserende en ondersteunende rol ten opzichte van de lidstaten. 2.2 Organisatie, werkwijze en activiteiten De organisatie heeft 195 lidstaten. Deze komen eens per twee jaar in de Algemene Conferentie bijeen. De Algemene Conferentie is het hoogste orgaan van UNESCO. Hier worden de meeste besluiten genomen, bij voorkeur bij consensus. Onder de Conferentie staat de Uitvoerende Raad, bestaande uit 58 (roulerende) leden, die tweemaal per jaar vergadert. Tijdens de komende Algemene Conferentie in november 2013 zal er een nieuwe Directeur-Generaal verkozen worden uit drie kandidaten, onder wie de huidige Directeur-Generaal Irina Bokova (verkozen in 2009). Het hoofdkantoor van UNESCO bevindt zich in Parijs. Er zijn 58 veldkantoren van verschillende soorten (liaison-regionale, cluster- en nationale kantoren) die op administratief en bestuurlijk niveau worden aangestuurd door het Bureau voor Veldkantoren op het hoofdkantoor van UNESCO in Parijs. In totaal zijn ruim medewerkers werkzaam bij UNESCO. Naast de veldkantoren beschikt UNESCO over een groot netwerk van partners. Elk van de lidstaten heeft een Nationale UNESCO Commissie. Zij zijn schakel tussen UNESCO en het maatschappelijk middenveld en adviseren hun overheid binnen UNESCO s mandaatgebied. UNESCO heeft verder tien eigen instituten, vooral op de gebieden onderwijs en wetenschap. UNESCO-IHE (Institute for Water Education) te Delft is hier één van. Daarnaast zijn er instituten, zoals het IGRAC (International Groundwater Resources Assessment Centre), eveneens in Delft, die wel een samenwerkingsrelatie met UNESCO hebben maar er geen onderdeel van zijn. Andere partners zijn ngo s, bedrijven, kennisinstellingen en UNESCO-leerstoelen. UNESCO s voornaamste activiteiten zijn: het bundelen van kennis, het bevorderen van kennisoverdracht, het beschikbaar stellen van expertise ten behoeve van ontwikkeling, het ontwikkelen van normstellende instrumenten en institutionele capaciteitsopbouw. Dit geldt voor alle onderdelen van UNESCO: onderwijs (het opzetten van onderwijsbeleid, bijvoorbeeld met betrekking tot laaggeletterdheid, beroepsonderwijs of Open Educational Resources), wetenschap (o.a. zoetwaterbeheer, het opstellen van ethische richtlijnen en het Tsunamiwaarschuwingssysteem), cultuur (o.a. inventariseren en beschermen van materieel en immaterieel erfgoed, het tegengaan van illegale handel in cultuurgoederen) en informatie en communicatie (bevorderen vrijheid van meningsuiting en van vrije en toegankelijke media). UNESCO is in Nederland vooral bekend vanwege de cultuurconventies, verder speelt de organisatie een normerende en signalerende rol met betrekking tot bijvoorbeeld Pagina 4 van 14

5 bio-ethiek, de bescherming van journalisten en het beheer van oceanen en zoet water. 2.3 Nederlandse vertegenwoordiging Het Nederlandse beleid met betrekking tot UNESCO komt tot stand in de 4-hoek OCW (penvoerend), Buitenlandse Zaken (institutionalia), PV Parijs/UNESCO en de Nederlandse Nationale Commissie. Nederland is op dit moment geen lid van de Uitvoerende Raad. Sturing en beïnvloeding vinden indirect en informeel plaats. Er is voor de Uitvoerende Raad een roulatieschema met België en Luxemburg. Momenteel is België lid van de Uitvoerende Raad, en volgens het roulatieschema is Nederland in 2013 weer aan de beurt (lidmaatschap van de Raad ). Nederland heeft zijn kandidatuur inmiddels kenbaar gemaakt (verkiezingen tijdens de Algemene Conferentie in november 2013). De drie Caribische landen van het Koninkrijk, Aruba, Curacao en Sint Maarten, hebben elk de status van geassocieerd lid binnen UNESCO. 2.4 Financiële omvang en bijdragen Financieel Overzicht (bedragen in miljoen USD) Verplichte contributies Vrijwillige bijdragen Totaal inkomsten Totaal uitgaven Overzicht verplichte contributies, vrijwillige bijdragen en ranking grootste donoren (bedragen in miljoen USD) Jaar 2010 Jaar 2011 Jaar 2012 ranking donor USD ranking donor USD ranking donor Verplichte contributies Verplichte contributies Verplichte contributies 1. Verenigde Staten Japan 41 1, Japan Japan Duitsland Duitsland Duitsland Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk 22, Vrijwillige bijdragen Vrijwillige bijdragen Vrijwillige bijdragen 1. Japan Italië Brazilië Italië 35 2, Brazilië Italië Brazilië Nederland Saoudi Arabië 20 Voor de verplichte contributies geldt dat Nederland met een bedrag van circa 5 miljoen EUR de dertiende plaats inneemt. Wanneer de vrijwillige bijdragen worden meegeteld is Nederland een grote donor met een positie tussen de eerste vijf. Dit komt voornamelijk door de financiering van het IHE UNESCO-instituut in Delft door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen en uit middelen van Ontwikkelingssamenwerking. Pagina 5 van 14

6 3 Institutionele aspecten van de organisatie 3.1 Focus op kernmandaat Het mandaat van UNESCO is breed. UNESCO heeft per pijler (Onderwijs, Cultuur, Wetenschappen, Informatie & Communicatie) beleidsprioriteiten opgesteld. Het aanbrengen van focus binnen het (kern)mandaat gebeurt wel, maar nog te weinig. Dit hangt samen met de breedte van het mandaat en de veelheid van wensen van de lidstaten. Net als voorgaande jaren staan ook in het nieuwe programma en budget te veel beleidsprioriteiten en activiteiten waarvan de relatie met het kernmandaat van UNESCO betwist kan worden. Het zwakke presteren van de onderwijssector is hier het meest duidelijke voorbeeld van. Met de aanzet tot hervormingen is in 2012 begonnen (beschreven in de zogenaamde roadmap van DG UNESCO Bokova). Inzet is een effectievere en efficiëntere organisatie met een gezondere financiële basis die moeten leiden tot meer focus, vermindering en schaalvergroting van activiteiten en een grotere impact in het veld. Beoordeling: matig = 2 Verwachting voor positieve verandering (VPV): neutraal = 3.2 Strategie De middellange termijn en lange termijn strategie sluiten goed op elkaar aan. Ze schetsen een strategische visie en programmatisch kader voor de pijlers onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie & informatie. Naast deze pijlers wordt prioriteit gegeven aan de doorsnijdende thema s gender, Afrika, vrede en duurzaamheid. Hiermee lijkt de strategische focus voor de komende jaren enerzijds zeer breed te zijn. Het aantal (kern)activiteiten per prioriteit is anderzijds veel beperkter dan voorheen. UNESCO werkt sinds ongeveer 10 jaar volgens de Results Based Management-methode die zorgt voor sturing op doelen/activiteiten niveau. Met het oog op het programma en budget voor de periode is UNESCO op verzoek van de Raad begonnen met de invoering van Results Based Budgeting. Beoordeling: voldoende = 3 Verwachting voor positieve verandering (VPV): neutraal = 3.3 Effectiviteit bestuurs- en beheersorganen Het UNESCO-secretariaat wordt aangestuurd vanuit de Uitvoerende Raad en de Algemene Conferentie maar opereert verder tamelijk autonoom omdat de lidstaten slechts eens per twee jaar tijdens de Algemene Conferentie formeel meespreken over de te volgen koers. Voorts is de samenwerking tussen de bestuurs- en beheersorganen niet heel efficiënt te noemen, doordat in de Conferentie over het algemeen de besluitvorming uit de Raad wordt bekrachtigd en daardoor vaak een herhaling inhoudt. De effectiviteit van zowel de Conferentie als de Raad wordt verder beperkt door de soms gepolitiseerde agenda en besluitvorming en/of het inhoudelijk zwakke optreden van enkele lidstaten binnen de Uitvoerende Raad. De effectiviteit van het Secretariaat wordt beperkt door de veelheid van verzoeken en projectvoorstellen van de lidstaten. Onder de huidige Directeur-Generaal Bokova worden hervormingen (scherpere prioritering, minder activiteiten) doorgevoerd. Dit ook mede vanuit het oogpunt van noodzakelijke (budgettaire en personeels) bezuinigingen. De Onafhankelijke Externe Evaluatie uit 2010 had als belangrijkste conclusies 1) meer focus; 2) dichter naar het veld; 3) betere samenwerking met andere VNinstellingen; 4) krachtiger beleid/betere afstemming tussen Secretariaat, AC en UR; Pagina 6 van 14

7 5) meer partnerschappen (en indien mogelijk ook de unieke rol van Nationale UNESCO Commissies meer gebruiken). Een strategie om de veldkantoren te hervormen was toen reeds geformuleerd, deze is nog steeds actueel. Uitgangspunt is dat de veldkantoren flexibeler worden ingericht, meer opereren onder OneUN vlag en dat personeel strenger wordt geselecteerd en beter wordt opgeleid. Kijkend naar de verschillende UNESCO beoordelingen van de afgelopen twee jaren valt op dat waar nationale doelstellingen niet gelijk lopen aan mandaat, doelstellingen en activiteiten van UNESCO, de appreciaties lager uitvallen dan waar nationale doelstellingen meer gelijk zijn aan die van UNESCO. In concreto: de appreciaties van het Verenigd Koninkrijk en Australië zijn negatiever, die van Zweden en Noorwegen positiever. Beoordeling: onvoldoende = 1 Verwachting voor positieve verandering (VPV): waarschijnlijk = 3.4 Human Resource Management Bij UNESCO zijn ruim medewerkers werkzaam. UNESCO heeft een loopbaanbeleid en een meerjarige personeel en organisatie-strategie. De implementatie hiervan verloopt echter moeizaam. Dit komt deels door de grootscheepse bezuinigingen die ook het personeel treffen. Verder is interne mobiliteit (hoofdkantoor-veldkantoren) een probleem: mensen blijven liever op het hoofdkantoor in Parijs werken. Niettemin werkt DG UNESCO conform haar roadmap aan haar doel om in 2013 nog de personeelsverdeling over hoofdkantoor en veldkantoren van 65/35 naar 60/40 te krijgen. Verder wordt er vaak met (korte) contracten gewerkt om de gaten bij veldkantoren te vullen. Dit komt het institutioneel geheugen en de kwaliteit niet ten goede. Theoretisch bestaat er dus een strategisch HRM-beleid, in de praktijk is het beleid veel meer ad hoc. De gemiddelde leeftijd van het personeel zeker op het hoofdkantoor is hoog. De salarissen en secundaire arbeidsvoorwaarden zijn conform VN regelgeving. Beoordeling: matig = 2 Verwachting voor positieve verandering (VPV): waarschijnlijk = 3.5 Financiële positie, beheer en ontwikkelingen De begroting kent sinds 2011 een terugkerend tekort van meer dan 20% (meer dan 70 miljoen USD) omdat de Verenigde Staten en Israël toen hun contributiebetaling stopten als reactie op de toetreding van de Palestijnse Autoriteit als volwaardig lid van UNESCO. Het is onzeker of de Verenigde Staten de komende jaren de betaling van de contributie zal hervatten. Het afgelopen decennium is er sprake van een dalende trend in het totaal van de ontvangen vrijwillige en extra-budgettaire bijdragen. Daarnaast staat de begroting van UNESCO structureel onder druk door verplichtingen voortkomend uit het Medical Benefits Fund, stijgende salariskosten en onderhoud en renovatie (ook met betrekking tot veiligheid) van de gebouwen in Parijs. De solvabiliteitspositie van UNESCO is onvoldoende. De implementatie van IPSAS per 1 januari 2010 heeft dit duidelijk aan het licht gebracht. Gebleken is dat UNESCO niet de benodigde reserves had opgebouwd voor bijvoorbeeld het medische verzekeringsfonds. Ook de liquiditeitspositie van UNESCO is onvoldoende. De operationele reserve is beperkt; tijdens de komende Conferentie moeten de Pagina 7 van 14

8 lidstaten dan ook beslissen of ze de Directeur-Generaal wederom toestaan om in uitzonderlijke gevallen geld (binnen de eigen UNESCO rekeningen) te lenen. Vanwege de moeilijke huidige financiële positie wordt op de aankomende Algemene Conferentie waarschijnlijk besloten om het reserveren van fondsen voor bovengenoemde grote verplichtingen (medisch fonds, renovatie etc.) op de langere termijn te schuiven. Positief is het feit dat UNESCO de overheadkosten sterk teruggebracht heeft tot circa 13%. Rapportages over geoormerkte bedragen, als het Netherlands Funds in Trust bij het Werelderfgoed Centrum, voldoen. Beoordeling: Matig = 2, Verwachting voor positieve verandering: onzeker 3.6 Corruptiebestrijding in de interne organisatie De verantwoordelijkheid voor zaken als corruptie en integriteit wordt gedeeld door verschillende afdelingen binnen UNESCO. Fraude, corruptie en verduistering kunnen gemeld worden bij de Vertrouwenspersoon. Onderzoeken kunnen vervolgens worden geopend op instructie van de Directeur-Generaal. Deze onderzoeken zijn onafhankelijk en verlopen volgens strakke UNESCO-regelgeving. Rapportage geschiedt rechtstreeks aan de Directeur-Generaal. Daarnaast probeert UNESCO de cultuur rond integriteit binnen de organisatie te verbeteren door middel van trainingen en intervisie. Mediation wordt ingezet om te bemiddelen bij geschillen tussen personeel en organisatie of personeel onderling. Hoewel verschillende afdelingen verantwoordelijk zijn, is de overlap in rollen en verantwoordelijkheden minimaal. Voor de vergaderingen van de Uitvoerende Raad en de Algemene Conferentie worden corruptiebestrijding en integriteit steeds geagendeerd. Beoordeling: goed = 4 Pagina 8 van 14

9 4 Functioneren van de organisatie 4.1 Samenwerking met andere multi- en bilaterale instellingen Op VN-niveau voert UNESCO de aanwijzingen uit de QCPR uit en is de organisatie actief in het One UN-proces dat voor meer harmonisering en samenwerking tussen VN-agentschappen zorgt. UNESCO neemt in dit verband ook deel aan het Resident Coordinator System. Op landenniveau werkt UNESCO samen in UN Country Teamverband. UNESCO wil echter ook de samenwerking met de lidstaten zelf strakker aantrekken door voor 2014 voor elke lidstaat een UNESCO Country Programming Document geformuleerd te hebben waarin de samenwerking met VN- partners (soms ook ngo s) gedefinieerd staat. Al deze ontwikkelingen hebben geleid tot sterkere betrokkenheid bij de lidstaten, wat de kwaliteit van de implementatie van projecten ten goede komt. UNESCO heeft daarnaast korte lijnen met ngo s, waarvan een deel zelfs fysiek gehuisvest is in het hoofdkantoor van UNESCO. Voldoende = 3, Verwachting voor positieve verandering: neutraal = 4.2 Uitvoering beleid en beheer op landenniveau De veldkantoren van UNESCO hebben weinig impact op het beleid op landenniveau, stelt de MAR uit Dit mede omdat de veldkantoren vaak te projectmatig en kleinschalig werken. Dit laatste komt omdat lidstaten hun vrijwillige bijdragen expliciet oormerken voor projecten en/of programma s binnen hun landsgrenzen. De aansluiting bij het nationale beleid is echter verbeterd, dankzij het toenemend gebruik van UNESCO Country Programming Documents en de samenwerking in UNDAF-verband. De veldkantorenstructuur wordt hervormd (5 regionale kantoren met daaronder de landenkantoren) met als doel de coördinatie te verbeteren, dichter bij het veld te komen en zo meer (lokale) impact te hebben. De Directeur van het Bureau Veldkantoren te Parijs is eindverantwoordelijk voor de veldkantoren. Deze verantwoording betreft het financiële, bedrijfsmatige en representatieve aspect van het functioneren van de veldkantoren. Beoordeling van het functioneren geschiedt op basis van een een tweejaarlijks contract. Hierin staat onder andere de lokale strategie beschreven alsook benchmarks hoe één en ander te beoordelen. Naast Results Based Management worden activiteiten / resultaten ook steeds meer gekoppeld aan Results Based Budgeting. Beoordeling: matig=2 Verwachting voor positieve verandering: waarschijnlijk = 4.3 Uitvoering normerende taken UNESCO schept op cultuur- en wetenschapsgebied en op het terrein van de vrijheid van meningsuiting een normstellend kader. Om Lidstaten te ondersteunen bij het implementeren van dit normstellende kader, ontplooit UNESCO veel activiteiten op het gebied van capaciteitsopbouw en het uitwisselen van best practices. UNESCO geeft ook uitleg over het normstellend kader (verdragen) en door het beschikbaar maken van voorbeelden, bijvoorbeeld de toepassing van een database op het gebied van cultuur/erfgoedwetgeving. Door het Tweede Protocol bij het Haags Verdrag voor de bescherming van erfgoed tijdens gewapend conflict (behorend tot het internationaal oorlogsrecht) kan degene die deze regels schendt, internationaal worden vervolgd. Het normstellende kader wordt gemonitord via regelmatige rapportage door lidstaten. Net als Nederland beoordelen de meeste lidstaten deze taak van UNESCO als positief. Pagina 9 van 14

10 Beoordeling: voldoende = 3, Verwachting voor positieve verandering: neutraal = 4.4 Beleidsevaluatie UNESCO s evaluatiebeleid ligt vast in het Evaluation policy and strategy paper. Het bevat definities, criteria en procesbeschrijvingen. In de annexen bij dit document worden de evaluatieplannen (wat wanneer wordt geëvalueerd) voor de komende jaren uitgewerkt. De Internal Oversight Service (IOS) is sinds 2001 de interne evaluatie-, audit- en onderzoekseenheid binnen UNESCO. De taak van IOS is om de Directeur-Generaal en het Secretariaat te voorzien van objectieve en onafhankelijke ondersteuning en advies door middel van evaluaties, inspecties, audits, monitoring en onderzoeken. De evaluaties van de IOS worden op kwaliteit getoetst door het Oversight Advisory Committee (OAC). Het OAC is een onafhankelijke expertgroep, de experts zijn niet werkzaam bij UNESCO. IOS monitort actief de toepassing van alle resultaten. VN-breed staat de evaluatie methodologie van IOS goed aangeschreven. Op dit vlak is er nauwe samenwerking met UNEG. Beoordeling: goed = 4 Pagina 10 van 14

11 5 Beleidsrelevantie van de organisatie Het belang van UNESCO voor Nederland ligt vooral in de cultuurconventies. Het thema wetenschap is voor Nederland minder van belang. Op het terrein van onderwijs is UNESCO geen prioritaire organisatie voor Nederland, ofschoon Nederland wel geïnteresseerd is in de UNESCO-onderwijs-activiteiten op het gebied van Open Educational Resources. Binnen de pijler Communicatie en Informatie van UNESCO gelden de vrijheid van meningsuiting en internetvrijheid als aandachtsgebieden en ten slotte zijn voor Nederland de dwarsdoorsnijdende thema s water, digitalisering, duurzame ontwikkeling en gendergelijkheid/lgbt van belang. 5.1 Relevantie vanuit het perspectief van de internationale OS-architectuur Relevant. UNESCO is geen projectuitvoerende organisatie met veel capaciteit. UNESCO is een mondiale normerende organisatie die zich bezig houdt met thema s als onderwijs, cultuur en water. 5.2 Geografische relevantie Relevant. UNESCO opereert wereldwijd. In de toekomstige meerjarenstrategie ( ) is Afrika weer een organisatiebrede prioriteit. 5.3 Relevantie voor Nederlandse OS-thema s Voedselzekerheid Niet relevant. Dit mandaat is bij andere VN-organisaties belegd. Het heeft geen raakvlakken met het mandaat van UNESCO. Water Beperkt relevant. De Nederlandse UNESCO waterinstituten International Institute for Water Education (IHE) en International Groundwater Resources Assessment Centre (IGRAC) zijn van belang voor dit thema. Het IHE leidt al jaren veel studenten uit OS-landen op. Daarnaast zijn er verschillende intergouvernementele UNESCO-fora die relevant zijn voor Nederland, zoals de Intergovernmental Oceanographic Commission en de Intergouvernementele Raad van het International Hydrological Programme (IHP), waarvan Nederland lid is. Veiligheid en rechtsorde Beperkt relevant. Vrijheid van meningsuiting is de basis voor veiligheid en rechtsorde. UNESCO werkt concreet aan grotere veiligheid van en minder straffeloosheid tegen journalisten. Onder leiding van UNESCO zijn diverse verdragen tot stand gekomen die toezien op de bescherming van cultureel erfgoed, of die een plaats hebben gevonden onder het humanitaire oorlogsrecht. Belangrijk voorbeeld voor Nederland is het Haags Verdrag inzake de bescherming van cultuurgoederen in geval van gewapend conflict (met twee Protocollen en Reglement). Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten Niet relevant. Binnen haar kernmandaat ontplooit UNESCO wel activiteiten op dit gebied, zoals voorlichting op het gebied van HIV/AIDS en het opnemen van SRGR in lespakketten voor (basis)scholen. Dit gebeurt in het kader van gezondheidsonderwijs en het tegengaan van pesten van o.a. homo s. Gender is dwarsdoorsnijdend prioritair thema voor UNESCO. 5.4 Overige relevantie UNESCO is de enige internationale organisatie waar de thema s Cultuur, Wetenschap, Onderwijs, Communicatie & Informatie belegd zijn. Verder gaat UNESCO, en dan meer dwarsdoorsnijdend, uit van een integraal duurzame aanpak. Pagina 11 van 14

12 Nederland beoordeelt de rol van UNESCO als het om het behoud van cultuur gaat als zeer relevant. Zowel het Werelderfgoedverdrag als het verdrag tegen de illegale handel van cultuurgoederen kunnen op veel aandacht en inzet rekenen. Nederland verdiept zich in de mogelijkheden om het verdrag ter bescherming van het onderwatererfgoed te ratificeren. De rol van UNESCO op het terrein van wetenschap is voor NL minder van belang. UNESCO heeft hier vooral een normstellende rol. Nederland heeft wel bijgedragen aan de totstandkoming van de richtlijn over bioethiek. UNESCO is voor Nederland geen prioritaire organisatie op terrein van onderwijs. Sinds enige tijd ontplooit UNESCO echter activiteiten op het gebied van Open Educational Resources die voor Nederland wel interessant kunnen zijn. UNESCO-activiteiten op het gebied van de vrijheid van meningsuiting en internetvrijheid gelden in Nederland als aandachtsgebieden. NL en UNESCO: IHE: grootste zoetwateropleidingsinstituut ter wereld IGRAC: enige VN-grondwaterinstituut ISRIC: International Soil Reference and Information Centre in Wageningen ITC: International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation (TU Twente). 9 werelderfgoedsites waaronder de Amsterdamse Grachtengordel en de Wadden 4 UNESCO-leerstoelen Lid van IPDC-Raad en IHP-Raad Lidstaat bij 5 cultuur/erfgoed verdragen Speciaal gezantschap laaggeletterdheid van Prinses Laurentien. Pagina 12 van 14

13 6 Conclusie 6.1 Institutionele aspecten en functioneren Over de volle breedte genomen scoort UNESCO matig. Kernprobleem blijft de noodzaak tot scherpere focus (scherpere prioritering, minder activiteiten) hetgeen nog verder aan belang wint door de noodzakelijke zware bezuinigingen. Score Verw. 3 Institutionele aspecten van de organisatie Focus op kernmandaat 2 Strategie 3 Effectiviteit bestuurs- en beheersorganen 1 Human Resource Management 2 Financiële positie, beheer en ontwikkelingen 2 ꜜ Corruptiebestrijding in de interne organisatie 4 ( ) 4 Functioneren van de organisatie Samenwerking met andere multi- en bilaterale instellingen 3 Uitvoering beleid en beheer op landenniveau 2 Overige taken/aspecten 3 Beleidsevaluaties 4 ( ) 6.2 Beleidsrelevantie UNESCO is als normerende organisatie relevant binnen de internationale OSarchitectuur. Het belang van UNESCO voor NL ligt vooral in de cultuurconventies. Het thema wetenschap is voor NL minder van belang. Op het terrein van onderwijs is UNESCO geen prioritaire organisatie voor NL, ofschoon NL wel geïnteresseerd is in de UNESCO-onderwijs-activiteiten op het gebied van Open Educational Resources. Binnen de pijler Communicatie en Informatie van UNESCO gelden de vrijheid van meningsuiting en internetvrijheid als aandachtsgebieden en ten slotte zijn voor NL de dwarsdoorsnijdende thema s water, digitalisering, duurzame ontwikkeling en gendergelijkheid/lgbt van belang. Score 5.1 Relevantie Internationale OS-architectuur Geografische relevantie Relevantie voor Nederlandse OS-thema s Voedselzekerheid - Water 0 Veiligheid en rechtsorde 0 Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten Relevantie voor doorsnijdende thema s Gender 0 Private sectorontwikkeling - Duurzaamheid (milieu/klimaat) Overige relevantie Impact op Nederland + Pagina 13 van 14

14 Pagina 14 van 14