Global Environment Facility

Transcriptie

1 Scorecard Global Environment Facility Datum juli 2013 SCORECARD Opgesteld door Global Environment Facility Directie Klimaat, energie, milieu en water/ afdeling Klimaat en energie T- +31 (0) Redacteur(en): Marit van Zomeren (afgestemd met IenM, JacoTavenier) Pagina 1 van 13

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding Algemene achtergrond Doelstelling en Mandaat Organisatie, werkwijze en activiteiten Nederlandse vertegenwoordiging Financiële omvang en bijdragen Institutionele aspecten van de organisatie Focus op kernmandaat Strategie Effectiviteit bestuurs- en beheersorganen Human Resource Management Financiële positie, beheer en ontwikkelingen Corruptiebestrijding in de interne organisatie Functioneren van de organisatie Samenwerking met andere multi- en bilaterale instellingen Uitvoering beleid en beheer op landenniveau Uitvoering normerende taken Beleidsevaluatie Beleidsrelevantie van de organisatie Relevantie vanuit het perspectief van de internationale OS-architectuur Geografische relevantie Relevantie voor Nederlandse OS-thema s Relevantie doorsnijdende thema s Overige relevantie Conclusie Institutionele aspecten en functioneren Beleidsrelevantie...13 Pagina 2 van 13

3 1 Inleiding Scorekaarten worden opgesteld om het functioneren en de beleidsrelevantie van multilaterale organisaties in kaart te brengen. De Nederlandse inzet in multilaterale organisaties wordt geconcentreerd op organisaties die relevant zijn binnen het Nederlandse beleid en de zaken qua effectiviteit goed op orde hebben. Dit vraagt om een zorgvuldige en regelmatige toetsing. Scorekaarten worden opgesteld voor zelfstandige multilaterale organisaties waaraan Nederland een substantiële ODAbijdrage levert. De relevantie wordt primair getoetst aan het Nederlandse beleid voor ontwikkelingssamenwerking maar de bredere betekenis van multilaterale instellingen voor andere aspecten van Nederlands beleid wordt waar relevant meegenomen. Elke scorecard geeft een overzicht van de doelstellingen en het mandaat van de desbetreffende internationale instelling, van de wijze waarop de organisatie is ingericht en welke activiteiten ze uitvoert, van de financiële omvang en de Nederlandse bijdragen. Op basis van een analyse van de verschillende deelaspecten wordt een appreciatie gegeven van de effectiviteit van de organisatie en van de relevantie voor de Nederlandse beleidsdoelstellingen. Deelaspecten van effectiviteit worden beoordeeld op basis van specifieke criteria en gescoord op een vierpuntsschaal van onvoldoende, matig, voldoende en goed. Daarnaast wordt een verwachting van positieve verandering gegeven. Relevantie wordt aangeduid met de kwalificaties relevant, beperkt relevant en niet relevant. Een samenvatting van deze scores is te vinden in de tabellen in hoofdstuk 6. De scorecards zijn samengesteld op basis van rapportages van de organisatie zelf, van de Board of Auditors, interne en externe evaluaties, beoordelingen door andere donoren en van het Multilateral Organisations Performance Assessment Network (MOPAN) 1. Daarnaast is om de input gevraagd van betrokken ministeries, de Permanente Vertegenwoordigingen en Kiesgroepkantoren. Ook kritische opmerkingen van Nederlandse ambassades over het functioneren van landenkantoren van multilaterale instellingen zijn in de scorecard verwerkt. 1 Binnen MOPAN evalueert Nederland samen met 16 gelijkgezinde landen het functioneren van VN organisaties en Internationale Financiële Instellingen. Per jaar worden ongeveer 5 organisaties in 12 landen doorgelicht op het interne functioneren en de behaalde resultaten. Pagina 3 van 13

4 2 Algemene achtergrond 2.1 Doelstelling en Mandaat De Global Environment Facility (GEF) is het financiële mechanisme voor uitvoering van de Rio-verdragen en enkele andere milieuverdragen in ontwikkelingslanden: Convention on Biological Diversity, UN Framework Convention on Climate Change, Stockholm Convention on Persistent Organic Pollutants, UN Convention to Combat Desertification. Daarnaast steunt GEF uitvoering van het Montreal Protocol on Substances That Deplete the Ozone Layer in transitielanden. De uitvoering van het begin 2013 uitonderhandelde kwikverdrag zal ook vanuit GEF worden gefinancierd. Daarmee is GEF het primaire mechanisme voor de implementatie van verplichtingen uit de verschillende belangrijke milieuverdragen die na 1992 zijn gesloten. 2.2 Organisatie, werkwijze en activiteiten GEF is een onafhankelijk opererende organisatie, maar het GEF Trust Fonds wordt beheerd door de Wereldbank. Voor algemene informatie over beheer en regelgeving wordt daarom verwezen naar de scorecard van de Wereldbank. GEF wordt bestuurd door een Beheersraad van 32 leden, 14 uit donorlanden, 16 uit ontwikkelingslanden en 2 uit een land in transitie. De Raad werkt als onafhankelijke board of directors die GEF programma s aanneemt en evalueert, en besluiten neemt met consensus. NGO s nemen deel als waarnemer. De GEF Assembee is het bestuursorgaan waaraan alle lidstaten van de GEF eenmaal in de drie of vier jaar bijeen komen, op hoog niveau. Ze moet toezien op algemeen beleid en operaties, op lidmaatschap en wijzigingen aan het GEF Instrument, waarin de regelgeving is vastgelegd. Het GEF Secretariaat zetelt in Washington en legt verantwoording af aan de GEF Raad en de Assemblee. Het voert de beslissingen van de Raad uit en coördineert en ziet toe op projecten en programma s en op de naleving van strategieën en beleid. De CEO van GEF is de Japanse Naoko Ishii, aangetreden in juni GEF heeft geen landenkantoren, maar wel contactpersonen in lokale Wereldbankkantoren, voor algemene assistentie. De uitvoerende organisaties hebben meestal wel veldkantoren. GEF werkt via een tiental uitvoerende partners, waarvan de Wereldbank, UNDP en UNEP de grootste zijn. Dit aantal partners wordt momenteel, na een zorgvuldige screening, uitgebreid, omdat regionale en nationale uitvoeringsorganisaties directe toegang tot GEF wilden krijgen. GEF financiert projecten en programma s op het gebied van internationale wateren, biodiversiteit, klimaatadaptatie en mitigatie, landdegradatie, de ozonlaag, persistent organic pollutants en andere chemicalieën. Daarnaast zijn er multisectorale programma s en kleine schenkingen voor NGO-projecten. Kenmerkend is dat GEF het officiële financieringskanaal is voor meerdere milieuverdragen en moet luisteren naar de sturing die de Conferences of Parties geven. Verder is kenmerkend dat GEF vaak katalyserende, innovatieve projecten betaalt, die moeten leiden tot opschaling en navolging door anderen. Pagina 4 van 13

5 Naast het algemene GEF Trust Fonds bestaat een apart Nagoya Protocol Implementation Fund (NIPF), over Access to Genetic Resources and the Fair and Equitable Sharing of Benefits Arising from their Utilization, opgezet in maart Het fonds bevat circa USD 15 miljoen. Ook bestaan er twee onafhankelijke trust fondsen, het least developed countries fonds (LDCF) en het special climate change fonds (SCCF), waaraan aparte bijdragen mogelijk zijn, buiten de GEF-middelenaanvulling. Het LDCF is gericht op de behoeften van de minst ontwikkelde landen onder het klimaatverdrag. Deze landen hebben adaptatie geïdentificeerd als prioriteit, en het fonds is belast met het voorbereiden en implementeren van de nationale plannen. Het fonds focust op het verminderen van kwetsbaarheden van de belangrijkste sectoren voor de economische ontwikkeling van een land. Het SCCF, eveneens een apart fonds onder GEF, dient ter ondersteuning van kennisoverdracht op het gebied van adaptatie en technologie in alle ontwikkelingslanden onder het klimaatverdrag. Overleg over LDCF en SCCF vindt normaliter plaats aanluitend op de reguliere GEF- Raad. Niet alle leden van de Raad nemen actief deel; donoren van die fondsen wel. 2.3 Nederlandse vertegenwoordiging Nederland bekleedt in de periode van de vijfde middelenaanvulling ( ) een eigen zetel in de Beheersraad op grond van de relatief grote bijdrage; 3,28% van het geheel aan toezeggingen. BZ levert het Raadslid en IenM levert een plaatsvervangend Raadslid. HMA Washington en onze vertegenwoordiger in het Wereldbankkantoor leveren ondersteuning. 2.4 Financiële omvang en bijdragen Sinds 1991 heeft GEF voor 11,5 miljard USD bijdragen geleverd aan ontwikkelingslanden en landen met een economie in transitie, waarbij 57 miljard USD aan co-financiering werd behaald met projecten in meer dan 165 landen. Daarnaast loopt een programma van kleine giften met meer dan kleinere projecten van NGO s, in totaal voor 653 miljoen USD. Via het LDCF is 433 miljoen USD gefinancierd. Via het SCCF is er in totaal 222 miljoen USD gemobiliseerd. Bijdragen aan GEF lopen via onderhandelingen over middelenaanvulling eenmaal in de vier jaar. Nederland heeft de afgelopen periodes een aandeel gehad gelijk aan dat in IDA: ruim 3 %. De Nederlandse bijdrage is een vrijwillige, ongeoormerkte bijdrage voor van in totaal 79,05 miljoen EUR, per jaar 19,72 miljoen EUR. In 2012 bedroeg de bijdrage 38,8 miljoen EUR voor de boekjaren 2012 en Daarnaast heeft Nederland in miljoen EUR bijgedragen aan het LDCF. Pagina 5 van 13

6 Overzicht Nederlandse bijdrage aan GEF/LDCF (bedragen in miljoen EUR) Nederlandse bijdragen - GEF-IV 20 - GEF-V 20 - LDCF 25 Nederlands aandeel in middelen-aanvulling 3,28% Nederlandse donorranking 10 Overzicht bijdragen en ranking grootste donoren GEF-5 middelen voor (bedragen in miljoen USD) Ranking/donor Verenigde Staten Japan Duitsland 313 Pagina 6 van 13

7 3 Institutionele aspecten van de organisatie 3.1 Focus op kernmandaat GEF beantwoordt aan de verzoeken en sturing die de vergaderingen van de onafhankelijke Conferenties van Partijen van de milieuverdragen aan GEF doen, binnen het budget en de programmering zoals die zijn afgeproken tijdens de middelenaanvulling. De reikwijdte van hun verzoeken is echter zo breed en de bedragen die ermee gepaard gaan zo hoog, dat het GEF Secretariaat keuzes moet voorstellen aan de GEF Raad. De afgelopen periodes ging vaak grofweg een derde deel naar klimaat, een derde naar biodioversiteit en een derde naar de rest. De exacte keuzes worden vastgelegd in de programmadocumenten, die per vier jaar, tijdens de middelenaanvulling, uitgebreid worden besproken door donoren. In het programmadocument voor de periode staan veel ideeën voor geïntegreerde en sectoroverstijgende programma s, op thema s waar GEF niet duidelijk wordt aangestuurd door de milieuverdragen zoals oceanen, steden en ketenbeheer. Omdat er op klimaatgebied nieuwe fondsen worden opgericht, moet GEF op dat terrein zijn meerwaarde kunnen bewijzen om verzekerd te zijn van financiering. Beoordeling: Voldoende = 3 Verwachting voor positieve verandering: neutraal = 3.2 Strategie Per periode van middelenaanvulling wordt de programmering vastgelegd met een strategie per sector. Er zijn zes kerngebieden: Biodiversiteit Klimaatverandering (mitigatie en adaptatie) Internationale wateren Landdegradatie Duurzaam bosbeheer Chemicalieën en Ozonlaag De reikwijdte van de plannen, inclusief de nieuwe, geïntegreerde signature programmes, is nogal breed. Zoals gezegd geven de Conferenties van Partijen ook wel een brede sturing, met ambitieuze plannen. De GEF directeur zal naar verwachting rond juli 2013 met een visiedocument komen. Daarin zal zij de hoofdlijnen voor de komende tien jaar presenteren. In besprekingen dit voorjaar noemde zij als voornemens: 1) het aanpakken van de oorzaken van milieudegradatie en bredere adoptie van GEF-programma s; daarbij strategisch inzetten op de meest urgente problemen (o.m. via signature programmes) 2) bijdragen aan de discussie over en uitvoering van Sustainable Development Goals 3) GEF s sterke kanten uitbuiten en overheden helpen succesolle projecten katalyserend in te zetten 4) goed beleid en beheer, samenwerking met de private sector en results based management. Het Results Based Management-concept wordt al zo veel mogelijk gehanteerd. Er is een kader voor uit 2007, dat in 2010 is herzien. Pagina 7 van 13

8 Op gebied van klimaat moet de organisatie voor de komende periode een duidelijker niche gaan kiezen, omdat de Climate Investment Funds en het Groene Klimaatfonds met GEF wedijveren om donorbijdragen. Thans ligt GEF s meerwaarde in katalyserende, innovatieve projecten, risico s nemen die investeringen door de private sector en regulering door de overheid mogelijk maken. GEF werkt met een speciaal systeem voor transparante middelentoewijzing (STAR). De weging van de toewijzing is mede op basis van capaciteit en potentiële milieuwinst. De midden inkomenslanden China, India, Brazilië, Rusland, Mexico en Indonesië hebben daardoor de afgelopen jaren relatief veel financiering ontvangen. Bij overleg over de 6 e middelenaanvulling heeft de GEF directeur voorzichtig laten weten dit systeem op termijn te willen herzien en meer sectoroverstijgend, geïntegreerd en programmatisch te willen gaan werken. Beoordeling: Voldoende = 3, Verwachting voor positieve verandering: 3.3 Effectiviteit bestuurs- en beheersorganen De GEF-Raad en het GEF-Secretariaat functioneren goed. De besluitvorming is op orde, er wordt adequaat toezicht gehouden en de Raad wordt voldoende geïnformeerd om de juiste beslissingen te kunnen nemen. De processen rond identificatie en goedkeuring van projecten zijn gedegen. Volgens het onafhankelijke evaluatiekantoor functioneert het GEF Secretariaat goed en heeft de overgrote meerderheid van de projecten een goed resultaat en effect op het milieu. De Assemblee komt normaal gesproken slechts eenmaal in de vier jaar bijeen en vervult geen doorslaggevende rol. Directeur Ishii is vrij nieuw en moet zichzelf nog bewijzen. Zij heeft wel de juiste achtergrond voor deze functie en zet in op goede contacten met donoren en uitvoerende organisaties. Delegatie naar landenniveau is niet aan de orde. Uitvoerende organisaties en ontvangende overheden spelen een grote rol in het proces van identificatie, ontwerp en uitvoering. De samenwerking met uitvoerende organisaties is goed. In het verleden waren uitvoerende organisaties soms ontevreden over de lange bureaucratische procedures voorafgaand aan goedkeuring en betaling.tegelijk was GEF ontevreden over de administratieve kosten van de organisaties. Op beide punten is verbetering doorgevoerd. De aanbevelingen van evaluaties van de organisatie worden voldoende opgevolgd en er worden afdoende management responses opgesteld. Beoordeling: Goed = Human Resource Management Wat betreft personeels- en loopbaanbeleid volgt GEF de regels van de Wereldbank. De kwaliteit van het personeel is goed. Salarissen zijn conform die van de Wereldbank, met dezelfde schalen en beloning. Beoordeling: Goed = 4 Pagina 8 van 13

9 3.5 Financiële positie, beheer en ontwikkelingen De begroting is in lijn met de inkomsten, hoewel sommige donoren de gedane toezeggingen bij de middelenaanvulling niet geheel nakomen. De toezeggingen voor middelenaanvulling voor de vorige periode, GEF-5, bedroegen US $ 3,54 miljard. Opvallend zijn de hoge schulden van VS en Spanje. Er was in maart 2013 ruim $ 1,3 miljard nog te ontvangen voor de periode die tot zomer 2014 duurt. GEF en Trustee Wereldbank waren hierover niet verontrust. De liquiditeitspositie en de operationele reserve zijn goed, zo blijkt ook uit de stukken voor de 6 e middelenaanvulling. De vorige directeur heeft geprobeerd de vergoeding van overhead van uitvoerende organisaties te beperken, wat tot moeilijke discussies leidde met die organisaties (m.n. WB, UNDP en UNEP). In 2012 werd overeenstemming bereikt over verlaging ervan. Het GEF Secretariaat zelf rekent (bovenop de programmakosten) minder dan 2% van het totale budget als overhead. GEF valt onder een van de Vice Presidencies van de Wereldbank en past derhalve de beheersregels van de Wereldbank toe. De interne audit-functie is voldoende toegerust. GEF gebruikt interne en externe auditors om de transacties te controleren. Daarnaast hebben de uitvoerende organisaties hun eigen interne en externe auditors om transacties te controleren die gerelateerd zijn aan projecten van GEF. Ook heeft GEF een onafhankelijk evaluatie kantoor, dat GEF projecten evalueert en rapporteert aan GEF management. Audit-aanbevelingen worden uitgevoerd door een speciaal team van de GEF dat de programmatransacties uitvoert. Beoordeling: Goed = Corruptiebestrijding in de interne organisatie Rechtmatigheidrisico s bij het GEF-Secretariaat zijn beperkt. Op het niveau van uitvoering bij de uitvoerende organisaties wordt door de daar controlerende instanties gemonitord. Doelmatigheidsrisico s zijn beperkt. GEF hanteert het anticorruptiebeleid van de Wereldbank. Beoordeling: Goed = 4. Pagina 9 van 13

10 4. Functioneren van de organisatie 4.1 Samenwerking met andere multi- en bilaterale instellingen Door de aard van de organisatie werkt GEF goed en nauw samen met andere (VN-) organisaties. GEF moet bestand blijven tegen de hoge druk vanuit zowel de verdragen (die hoge verwachtingen van de GEF hebben) als de uitvoerende organisaties (die veel geld willen ontvangen voor projecten) en de aspirant uitvoerende organisaties. GEF wordt zo gedwongen efficiënt te werken. De strategische samenwerking op hoofdkantoorniveau met andere multi- en bilaterale instellingen en andere relevante actoren (globale fondsen, private sector, NGO s) is goed. De samenwerking met overheden, NGO s en andere counterparts op landenniveau is goed. Enige jaren gelden klaagden ontvangende landen wel over de trage bureaucratische procedures en de lange doorlooptijd van projectvoorstellen. Dat laatste is verbeterd. De taakverdeling t.o.v. andere bestaande en toekomstige klimaatfondsen is nog niet altijd helder. Met de Climate Investment Funds werkt GEF naar eigen zeggen wel goed samen. Het Groene Klimaatfonds dat door UNFCCC zal worden aangestuurd is nog in oprichting. Medewerkers van het GEF Secretariaat zijn betrokken geweest bij de voorbereiding hiervan, mede in het licht van een goede toekomstige taakafbakening tussen GEF en dit toekomstige fonds. Beoordeling: Goed = Uitvoering beleid en beheer op landenniveau GEF opereert zelf niet op landenniveau, maar werkt via uitvoerende organisaties. Het algemene evaluatierapport concludeert dat in de GEF-4 en GEF-5 periode 80% van de projecten resultaten boekten die scoorden als voldoende of beter; dat meer dan 70% positieve impact had op het milieu, vooral op lokale schaal; dat de aanpak van GEF vooral lokaal milieustress vermindert, en dat deze aanpak breder moet worden overgenomen. Bij de 20% van de projecten waar ook op de langere termijn geen resultaten worden geboekt is dat te wijten aan het nemen van risico s. Omdat GEF juist vaak innovatieve pilotprojecten financiert zien donoren, GEF Secretariaat en het Evaluatiebureau dat niet als een probleem. Wel wordt de noodzaak onderkend na te gaan waarom impact soms uitblijft en of de korte tijdshorizon van pilots bij het meten van de uiteindelijke impact een te negatief beeld geeft. Ontvangende landen schrijven nationale plannen voor GEF-financiering en ontvangen via het STAR daarvoor financiering. Bij de uitvoering wordt nauw aangesloten bij wat nationale overheden willen. Volgens de evaluatierapporten en de besprekingen in de Raad is het beheer op orde. Beoordeling: Goed = Uitvoering normerende taken N.v.t. Pagina 10 van 13

11 4.3 Beleidsevaluatie GEF s Evaluatie Kantoor verzorgt onafhankelijke evaluaties en rapporteert rechtstreeks aan de Raad. Het kantoor stelt minimumvereisten aan monitoring en evaluatie en ziet daarop toe tot en met het niveau van projecten. Het kantoor evalueert met name projecten die meerdere uitvoerders kennen en voert bijvoorbeeld jaarlijkse prestatie en impact rapporten uit, portfolio evaluaties per land en thematische evaluaties. Het kantoor bevordert follow-up van de evaluaties en het gebruik van geleerde lessen en best practices. Het bevordert rekenschap, kennisdeling en verbetering van de prestaties. Directeur is de Nederlander Rob van den Berg. Het evaluatiebeleid is goed vastgelegd in beleidsdocumenten en beslissingen. Het GEF management reageert op evaluaties en neemt aanbevelingen ter harte. Beoordeling: Goed = 4 Pagina 11 van 13

12 5 Beleidsrelevantie van de organisatie 5.1 Relevantie vanuit het perspectief van de internationale OS-architectuur Beperkt relevant. Op het gebied van biodiversiteit, landdegradatie en chemicalieën heeft GEF relevantie omdat er geen andere financieringskanalen zijn die door de Conferenties van Partijen van betreffende verdragen worden aangestuurd. Op het gebied van klimaat wordt het algehele Trust Fonds minder relevant, omdat de CIF en het aanstaande Groene Klimaatfonds eveneens klimaatdapatatie en mitigatie financieren. Het LDCF, dat de minst ontwikkelde landen steunt, is wel uniek op dit terrein en daarom OS-relevant. Veel van de GEF programma s dragen duidelijk bij aan vermindering van armoede, in de multidimensionale definitie. GEF heeft verder bijgedragen aan het realiseren van MDG-7 (milieu/water). 5.2 Geografische relevantie Relevant. GEF opereert in alle landen die de milieuverdragen dekken. Dat zijn niet alleen lage inkomenslanden, maar ook middeninkomenslanden. 5.3 Relevantie voor Nederlandse OS-thema s Voedselzekerheid Beperkt relevant. GEF werkt aan landbouw en ecosystemen en sinds kort expliciet ook op voedselzekerheid, vooral vanuit de loketten biodiversiteit en landdegradatie. Water Beperkt relevant. Internationale wateren is een van de zes terreinen waarop GEF werkt. Veiligheid en rechtsorde. Niet relevant. Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten. Niet relevant. 5.4 Relevantie doorsnijdende thema s Gender. Beperkt relevant. In mei 2011 nam GEF beleid aan voor Gender Mainstreaming dat richting geeft aan GEF om gender mainstreaming systematisch toe te passen in beleid, programma s en activiteiten. Daarnaast is er een a Public Involvement Policy om betrokkenheid van vrouwen en mannen bij GEF projecten te verzekeren. GEF past daarnaast minimumstandaarden toe (do no harm principe, gendersensitiviteit). Private sectorontwikkeling. Niet relevant. GEF wil meer samenwerken met de private sector en daarvoor instrumenten ontwikkelen. Het huidige programma is vrij klein en traditioneel. De co-financiering door de private sector is wel vrij fors: circa 19% van het totaal. Duurzaamheid (milieu/klimaat). Relevant. GEF is gespitst op de duurzaamheid van zijn projecten. 5.5 Overige relevantie Nederland is partij bij de milieuverdragen waarvoor de GEF het financiële kanaal is (m.u.v. het kwikverdrag, dat pas begin 2013 werd afgerond). De GEF draagt zowel inhoudelijk als financieel direct bij aan de uitvoering van deze verdragen. Pagina 12 van 13

13 6 Conclusie 6.1 Institutionele aspecten en functioneren GEF functioneert goed qua beheer en beleid, conform Wereldbank-standaarden. De focus is niet heel scherp, maar dat is intrinsiek aan het mandaat. Score Verw. 3 Institutionele aspecten van de organisatie Focus op kernmandaat 3 Strategie 3 Effectiviteit bestuurs- en beheersorganen 4 Inrichting van de evaluatiefunctie 4 Human Resource Management 4 Financiële positie, beheer en ontwikkelingen 4 Corruptiebestrijding in de interne organisatie 4 4 Functioneren van de organisatie Samenwerking met andere multi- en bilaterale instellingen 4 Uitvoering beleid en beheer op landenniveau 4 Overige taken/aspecten n.v.t Beleidsevaluaties Beleidsrelevantie GEF heeft een uniek mandaat, gebaseerd op de grote milieuverdragen, en is relevant voor milieu en ontwikkeling, inclusief water en voedsel. Score 5.1 Relevantie Internationale OS-architectuur Geografische relevantie Relevantie voor Nederlandse OS-thema s Voedselzekerheid 0 Water 0 Veiligheid en rechtsorde - Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten Relevantie voor doorsnijdende thema s Gender 0 Private sectorontwikkeling - Duurzaamheid (milieu/klimaat) Overige relevantie Impact op Nederland 0 Pagina 13 van 13