Ontmoetingsmoment vzw Boeren op een Kruispunt. Woensdag 21 mei Museum Felix De Boeck Drogenbos

Transcriptie

1 Ontmoetingsmoment vzw Boeren op een Kruispunt Respect voor alle boeren en tuinders. Woensdag 21 mei 2008 Museum Felix De Boeck Drogenbos 1

2 Programma: 9.45u Onthaal 10u Verwelkoming Voorzitter Dirk Lips 10.10u Resultaten en cijfers Coördinator Riccy Focke 10.45u Intermezzo 10.55u Knelpunten en aanbevelingen Voorzitter Dirk Lips 11.40u Antwoord vanuit het beleid Vlaams Minister van Landbouw Kris Peeters 12u Ontmoetingsmoment met receptie en broodjes 2

3 Knelpunten en aanbevelingen Dirk Lips, Voorzitter Na een ruim jaar werking van vzw Boeren op een Kruispunt kunnen we stellen dat onze ervaringen op de land en tuinbouwbedrijven pijnpunten binnen de sector boven water brengen. De werking van vzw Boeren op een Kruispunt gaat beyond counting victims, naar beleidmakers, landbouworganisaties en collega land- en tuinbouwers toe willen we enkele ervaren knelpunten bespreken. 1. Alle noodzakelijke competenties geraken niet in één hoofd. Help, ik heb geen tijd om de administratie op het bedrijf bij te houden, als ik te laat ben dreig ik een boete of een afhouding te krijgen Veel succesfactoren op een land- en tuinbouwbedrijf vergen heel wat competenties van de land- en tuinbouwer. Het toekomstgericht bedrijf vereist van de bedrijfsleid(st)er permanente stand-by, een correct opgevolgde administratie, een vlotte arbeidsorganisatie, zelf hard en efficiënt kunnen werken, een goed financieel beheer, uiterst professionele teelttechnische kennis en bekwaam zijn als elektricien, bouwvakker, mecanicien, ICT-er. Al die competenties geraken niet meer in één hoofd. Je kan in land- of tuinbouw om finaciële redenen niet zo gemakkelijk met velen het bedrijf leiden en competenties samenbrengen. Vzw Boeren op een Kruispunt stelt vast dat bedrijven die door technische, financiële, persoonlijke of markt- omstandigheden niet alle aspecten van een modern ondernemerschap op een rijtje krijgen, in problemen komen. De lasten van de administratie van het bedrijf worden door veel boeren en tuinders als een probleem ervaren. De wetgeving en regels die betrekking hebben op een bedrijf is zo uitgebreid en verandert regelmatig: bijgevolg kent niemand in Vlaanderen nog alle wetgeving waaraan een boer of tuinder moet voldoen om te mogen ondernemen. In één vijfde van de bedrijven kunnen boer en boerin samen niet meer dan euro netto arbeidsinkomen verzamelen, en dit met 5000 uur arbeid. Dit is omgerekend een netto loon van nog geen 4 euro per uur. Het is heel begrijpelijk dat deze bedrijven in de onmogelijkheid verkeren om advies in te winnen aan een prijs die hoger ligt dan 1 euro per minuut. We adviseren daarom dat vooraleer de overheid beslissingen neemt- de invloed van deze beslissingen op de land- en tuinbouwbedrijven zelf wordt afgetoetst. Het zou de sector al heel veel helpen, mocht er een centrale databank zijn, waar alle maatschappelijke eisen, wetten en decreten in mensentaal worden uitgelegd. Via tal van registraties weten overheidsinstellingen straks meer over het bedrijf dan de bedrijfsleider zelf: kan de overheid deze gegevens niet terug ter beschikking stellen? Denken we maar aan de massa gegevens die geregistreerd zijn bij de Mestbank,Agentschap Landbouw en Visserij,, Sanitel, Dimona, En als er dan iets fout loopt, is toch meer redelijkheid nodig in het tweedekansbeleid. Vzw Boeren op een Kruispunt pleit voor een empatische en correcte begeleiding vóór een bestraffing. 3

4 2. Vlaamse Land- en Tuinbouw is bij de beste van de Europese klas Help, ik krijg geen correcte prijs voor mijn mooi product De Vlaamse land- en tuinbouw levert producten van heel hoge kwaliteit. De verwachte appreciatie door industrie en consument laat zich niet altijd voelen in de producentenprijs. Vlaamse Land en Tuinbouw moet nu eindelijk eens kiezen voor respect en zelfrespect. Er mag gesteld worden dat zoveel technische, financiële en arbeidsinzet en professionalisme bij de Vlaamse familiale land- en tuinbouwbedrijven behoort bij de top van Europa. Vzw Boeren op een Kruispunt wil alle agrarische ondernemers wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid om zichzelf en mekaar te helpen en te informeren: u kan zelf meer dan u denkt. Wellicht kan de voorlichtingsdienst van de overheid deze continue opdracht mee ondersteunen. Voorbeeld van eigen verantwoordelijkheid: Ons vleesvee behoort ontegensprekelijk tot het beste vleesvee in de wereld. Nergens worden zo n kwaliteitsdieren gefokt als hier. Toch slagen de 1000 vleesveebedrijven, die hun hoofdinkomen moeten halen uit vleesvee, er niet in om deze sector veel dynamiek te geven. En wellicht ligt de fout voor een groot deel bij de sector zelf. Veehouders leren mekaar niet vermarkten: Enerzijds is er bij veel collega s geen marktkennis (wat kan de markt geven) en anderzijds kunnen veel veehouders slecht de productwaarde van hun vee inschatten (gewicht x classificatiewaarde) Heel de keten moet meer investeren in begeleiding en opleiding: Blijvende opleiding over genetica en voeding is absoluut noodzakelijk. Regelmatige analyse van de rendabiliteit in de keten kan onze ondernemers alleen maar helpen: ofwel door een redelijker deel van de marge binnen te halen ofwel door hefbomen te krijgen van de ketenpartners, die zorgen voor een duurzame winst. Alle initiatieven om de land- en tuinbouw terug zichtbaar te maken voor de consument en de buurt, moeten aangemoedigd worden. Opendeurdagen, stagedagen, hoevetoerisme, hoeveproducten kunnen hierbij helpen. Vzw Boeren op een Kruispunt wil de hele keten wijzen op het topniveau van de agrarische ondernemers, die het verdienen om beloond te worden voor hun arbeid en kapitaalinzet. De administratie en het beleid moet niet strenger willen zijn dan de eisen van Europa, als dat de concurrentiepositie schaadt. Voor die gevallen waar de distributie de strengere eisen stelt, moet het beleid ervoor zorgen dat de vergelijking met importerende landen eerlijk gevoerd wordt. 4

5 3. Bewustmaking eigen verantwoordelijkheid van de producenten. Help, ik voel me zeer onzeker als ik met de aanhangwagen naar de veiling ga leveren, andere telers lijken te bluffen over hun opbrengsten, waarom zijn sommige collega s niet eerlijk over de kostprijs en de opbrengst? Een toegenomen competitie zorgt voor achteruitgang van sociale relaties en vertrouwen binnen de land- en tuinbouw. Vzw Boeren op een Kruispunt dringt echter aan op een groter bewustzijn van de eigen verantwoordelijkheid van de sector zelf. Door hun engagement bij de oprichting van de vzw Boeren op een Kruispunt waren de landbouworganisaties zich daarvan reeds bewust. Vzw Boeren op een Kruispunt wil ook de individuele ondernemers oproepen tot Meer engagement in politiek en syndicale organisatie om mekaar te helpen. Meer solidariteit tussen collega s, familie, buren. Samenwerking (formeel in een coöperatie of informeel tussen buren, collega s en familieleden) aan gezonde groei binnen de maatschappelijke en technische normen. Met eenvoudige initiatieven kan de sector al heel wat helpen realiseren: Door marktinformatie te delen (mekaar leren handel drijven Door eerlijke ervaringsuitwisseling (bijvoorbeeld in de bedrijfsleiderskringen en andere fora). Wellicht moeten we deze oproep ook verruimen: eigenlijk is heel de keten verantwoordelijk voor alle schakels van de keten. Ketenbelang is op de lange termijn ook eigenbelang. Medezeggenschap en samenwerking in de keten is absoluut noodzakelijk, met oog voor de noden van alle schakels (en niet alleen voor de noden van de sterkste schakels). 5

6 4. Een beleid voor ALLE boeren en tuinders a. Druk voor bedrijfsspecialisatie Help, ik durf niet meer naar de vergadering, want ik kan niet meer volgen Vandaag krijgen we de indruk dat vooral de groeibedrijven de aandacht van het beleid krijgen. Hoe groter het bedrijf, hoe meer financiële buffer er nodig is om markt- en teeltschommelingen te kunnen opvangen. Veel bijkomende managementeisen worden slechts haalbaar voor gespecialiseerde bedrijven. Waar komen die managementstijlen vandaan? Veel lastenboeken worden alleen nog haalbaar voor een gespecialiseerd bedrijf. Hiermee worden de gemengde bedrijven op korte termijn geblokkeerd. Investeringen zoals WKK, mestverwerking, melkrobots, eigen verpakking- en distributiesystemen zijn enkel voor grote bedrijven weggelegd. De sterkte van gemengde bedrijven is dat ze winsten en verliezen kunnen egaliseren. Door hun gemengd karakter leunen hun activiteiten dikwijls dichter aan bij het profiel die onze consument vraagt. Vzw Boeren op een Kruispunt durft deze immense druk naar groei en specialisatie in vraag stellen. We zouden liever zien dat het landbouwbeleid zich meer richt op alle bedrijven, in plaats van enkel op de bedrijven in het kop-peleton. In de glastuinbouw moeten er dringend oplossingen te bedacht worden voor het energievraagstuk van de kleinere glastuinbouwbedrijven (< m2) Wordt er nog gezocht naar energieoplossingen voor de kleinere bedrijven? Welke alternatieve koudere teelten zijn economisch haalbaar voor kleinere bedrijven? In de intensieve veehouderij gaat de meeste voorlichting naar de grote gespecialiseerde groeibedrijven. Hoe kunnen de kleinere bedrijven (bv <300 biggen per levering) een evenwaardige prijs krijgen voor hun evenwaardig product? Hoe kunnen bedrijven die maandelijks een volledige vrachtwagen voeder kopen dezelfde aankoopvoorwaarden krijgen als de grote bedrijven? b. Onzekerheid grondgebruik Help, mijn bedrijf is gelegen binnen het stedelijk gebied en ik hoor praten over een stadsbos in onze buurt, kan ik nog investeringen doen naar de toekomst toe? Mijn zoon is geïnteresseerd om als landbouwer te starten, maar we zijn zo onzeker over de toekomst van het bedrijf. Claims van andere ruimtegebruikers op het landbouwgebied (bijvoorbeeld uitbreiding industrie, ontwikkeling bos of natuur, waterlopen) leggen toekomstplannen van bedrijven stil. Er is een niet te onderschatten psychologisch effect van deze bestaansonzekerheid op de betrokken bedrijfsleiders en hun gezinsleden. Op sommige bedrijven is er generaties lang onzekerheid en een gevoel van machteloosheid. Bedrijfsleiders voelen zich afgeschreven en aan hun lot overgelaten door de beslissers. Vzw Boeren op een Kruispunt adviseert een duidelijkere communicatie naar de betrokken land- en tuinbouwers. Indien er dan toch plaats moet gemaakt worden, adviseert vzw Boeren op een Kruispunt een respectabele vergoeding, zodat de land- of tuinbouwer elders een nieuw bedrijf kan uit de grond stampen. Deze vergoeding zou toch hoger moeten zijn dan de premie, die betrokkenen nu zelf moeten bedingen. 6

7 5. Boeren leren rekenen in plaats van leren werken Help, ik heb 20 jaar keihard gewerkt en moet vaststellen dat ik niets heb In de land- en tuinbouwsector wordt heel wat geïnvesteerd op de familiebedrijven. Bij de afweging van de geplande investering worden op de bedrijven berekeningen gemaakt, eventueel onder begeleiding. Soms wordt echter om emotionele redenen geïnvesteerd in plaats van op basis van economische argumenten. Een verkeerde beslissing rond een overname of een investering kan grote gevolgen hebben. Vzw Boeren op een Kruispunt wil de aandacht vestigen op de noodzakelijke en soms vergeten vergoedingen die meegerekend moeten worden voor eigen kapitaal, arbeid en risico. Een grondige kostprijsanalyse brengt soms een hogere kostprijs aan het licht dan er altijd verondersteld werd (zie website). Ieder bedrijf is anders, sectorcijfers projecteren op één bedrijf kan tot verkeerde veronderstellingen leiden: je kan een gemiddelde cashflow van 250 euro per zeug veronderstellen, maar op een bedrijf waar een productiegetal gehaald wordt van 17 biggen, is er geen cashflow. De opleiding voor land- en tuinbouwers moet meer op een economische leest geschoeid worden. Economisch denken is niet vies, maar een basis om te voldoen aan maatschappelijke normen. A. Het knelpunt van ondernemerschap is meestal het inkomen. Kan de afweging is het haalbaar, zowel economisch, sociaal, maatschappelijk? ook in de naschoolse vorming en onderzoek meer aandacht krijgen? Dit zal de landbouwer meer motiveren om het onderzoeksadvies op te volgen. B. Kosten zijn dikwijls hoger dan voorgesteld in de voorlichting. Voorlichtingspublicaties gaan vaak uit van de optimale kostprijsstructuur. Het verschil tussen deze theorie en de praktijk zorgt heel dikwijls voor grote problemen. De keten realiseert zich heel dikwijls niet wat er op de bedrijven (en in de sector echt gebeurt.) Zij houdt veel te weinig rekening met de noodzakelijke arbeidsvergoeding, conjunctuurschommelingen en normale teeltrisico s. Vanuit hun ijver naar bijkomende omzet worden heel wat investeringen gefinancierd op bedrijven, die er niet klaar voor zijn. C. Intern groeien is de gezondste groei Help, toen we beslisten een nieuwe stal te bouwen werd alles ons voorgerekend, we wilden bouwen maar men raadde ons aan om voor dubbel zoveel dieren te investeren als we eerst in gedachten hadden, nu de stal er staat lukt het ons niet de bank af te betalen Vzw Boeren op een Kruispunt stelt dat groot zijn en continue groei geen doel op zich mogen zijn voor de landbouwbedrijven. Schaalvergroting is niet de enige weg. Vzw Boeren op een Kruispunt zoekt samen met de bedrijfsleid(st)ers naar hefbomen door betere arbeidsorganisatie, betere technische resultaten, minder kosten, minder administratietijd, meer tijd voor opleiding, meer kwaliteitstijd voor jezelf en je gezin, pas na optimalisatie komt uitbreiding. Het beste uit je bestaand bedrijf halen zonder extra investeringen te doen? Dat kan! D. Crisispreventie door economische aanpak. Een bedrijf haalt snelst voldoende marge om een probleem op te lossen, als het bewijst met zijn bestaande bedrijfsmiddelen het beste uit de kan te halen. 7

8 6. Juridisch Vacuüm bij stopzetting Help, ik word gedwongen om te stoppen, maar weet niet welke toekomst me te wachten staat. Een landbouwer die door de rechter beschouwd wordt als industriële vetmester of industriële fokkerij krijgt het statuut van handelaar en kan door de rechtbank van koophandel failliet worden verklaard. Landbouwers-niet-handelaars kunnen niet terugvallen op de faillissementswet maar moeten zich tot de arbeidsrechter (voorheen beslagrechter) wenden voor een collectieve schuldenregeling. Beide regelingen verschillen nog al wat de afwikkeling en gevolgen betreft. Onzekerheid is troef nu er nog al wat verschillen zijn bij de beoordeling van de criteria in de verschillende rechtsgebieden waardoor iemand in het ene rechtsgebied wel als handelaar maar in het andere niet als handelaar beschouwd wordt. Bovendien blijken curatoren in geval van faillissement of schuldbemiddelaars in geval van collectieve schuldbemiddeling weinig voeling te hebben met de landbouwer en zijn bedrijf. Vzw Boeren op een Kruispunt zou graag dit juridisch vraagstuk opgelost zien, zodat bedrijfsleiders die geconfronteerd worden met een gedwongen stopzetting kunnen inschatten welke procedure hen te wachten staat. Bedrijven in de knel hebben recht op betere begeleiding. Leveranciersschulden moeten zichtbaar gemaakt worden in de bedrijfseconomische boekhouding. Hoeveel tijd krijgt een ondernemer om zijn hefbomen uitwerking te laten hebben? Hoe kan de ondernemer in deze tussenperiode beschermd worden tegen schuldeisers? De begeleiding van landbouwbedrijven in de risicozone moet gebeuren door erkende organisaties, die mee kunnen denken vanuit de specifieke situatie van het landbouwbedrijf. Een eenvoudig gerechtelijk akkoord, waarbij intresten voorlopig bevroren worden om tot een geleidelijke afwikkeling van de stopzetting te komen is daarbij wenselijk. Vzw Boeren op een Kruispunt stelt voor om de faillissementswetgeving humaner maken door een duidelijke omschrijving van de curator en duidelijke termijnen en procedures uit te schrijven 8

9 7. Sociaal vangnet voor zelfstandigen Help, reeds enkele jaren kan ons bedrijf niet meer uitbreiden en is het niet meer rendabel, we zouden buitenshuis werk moeten gaan zoeken en de dieren wegdoen, maar ik durf niet. Wat zal mijn familie zeggen? Wat zullen de buren zeggen? Het bedrijf was altijd onze trots, ik kom nu niet meer buiten Land- en tuinbouwers zijn fier op hun bedrijf. Wanneer het bedrijf echter een bron van zorgen wordt, mag dit er niet toe leiden dat men zich volledig isoleert. Hulp inroepen is geen schande. Vzw Boeren op een Kruispunt maakt samen met de land- of tuinbouwer een analyse van de problemen. Vzw Boeren op een Kruispunt durft verminderen bespreekbaar maken. Afbouwen van schulden wordt soms onmogelijk gemaakt Help, mijn schuldeisers voeren de druk zo hoog op, net nu, vlak voor ik kan beginnen oogsten en leveren, hoe krijg ik uitgelegd dat ik nog wat tijd nodig heb? Bij een stopzettingscenario worden banken en leveranciers soms zeer ongeduldig zodat een goede valorisatie van activa niet kan. Er is bovendien een sneeuwbaleffect: na verkoop van activa moeten belastingen op stopzettingsmeerwaarden betaald worden. Stoppen humaner maken Help, ik ben reeds 3 jaar gestopt als tuinbouwer en dacht een nieuwe start te kunnen nemen, nu blijkt dat de uitbetaalde VLIF-waarborg bij mij teruggevorderd wordt. Deze terugvordering zorgt dat ik weer helemaal aan de grond zit. Een stopzetting is een ingrijpende gebeurtenis voor de land- of tuinbouwer en zijn gezin. Een nieuw inkomen moet gezocht worden, eventueel een nieuwe woonst,... OCMW s hebben te weinig oog voor zelfstandigen in moeilijkheden en stuurden meermaals onze adviesvragers weg zonder enige vorm van hulp of advies. Landbouwers die bijvoorbeeld nog grond bezitten, worden vaak uitgesloten van enige steun. Terug op zoek gaan naar werk is geen eenvoudige opgave, zeker als je nog nooit in loondienst hebt gewerkt, is een werkgever zoeken, waarmee het klikt, moeilijk. Gefailleerden die een uitkering krijgen onder faillissementsverzekering laten aansluiten op de vele tewerkstellingsprogramma s kan een uitweg bieden Faillissementsverzekering uitbreiden tot een algemene stopzettingsverzekering, zou ervoor zorgen dat ondernemers die vrijwillig vereffenen ook tijdens de omschakeling een inkomen hebben. 9

10 8. Risicobeheer wordt steeds noodzakelijker Help, ondernemen is precies koorddansen in het donker, boven een onzichtbaar vangnet met veel te grote gaten De instabiliteit van prijzen, opbrengsten en inkomens heeft al altijd bestaan in land- en tuinbouw. De problemen die zich vandaag voordoen op de bedrijven zijn echter groter dan vroeger. Hoe groter bedrijf hoe meer financiële buffer er nodig is om markt- en teeltschommelingen te kunnen opvangen. Ook het beleid wordt steeds liberaler. Door de impact van de globalisering en vrijhandel en de afbouw van inkomenssteun, zijn landbouwinkomens op veel bedrijven onzekerder en instabieler in vergelijking met vroeger. Hoe liberaler de maatschappij, hoe belangrijker een vangnet wordt. Vzw Boeren op een Kruispunt vraagt bijkomende inspanningen om een uitgebreide risicoinventarisatie op te stellen. Bovendien zijn we benieuwd welke systemen er mogelijk zijn om de risico-indekking te verzekeren voor de zwaksten in de sector, die private premies wellicht ook niet zullen kunnen betalen. 10

11 9. De hulpvraag is groot/ return is veel groter Help, ik heb twijfels bij ons bestaand bedrijf, kan iemand met mij meedenken hoe we het terug rendabel kunnen maken? Efficiënte agrarische hulpverlening is moeilijk. Aangezien we uitgaan van het zelfbeschikkingsrecht van iedere hulpvrager, is het de hulpvrager die zelf de stappen moet zetten om zijn situatie te verbeteren. Ook bij onze doelgroep worden we geconfronteerd met mensen die heel moeilijk te bewegen zijn. Men spreekt over een houding die aangeleerde hulpeloosheid genoemd wordt. Ondernemers die al jaren verschillende inspanningen hebben gedaan, om hun persoonlijke situatie te verbeteren, hebben vanaf een bepaald moment de kracht niet meer om ook maar iets te proberen. Deze aangeleerde hulpeloosheid proberen we te doorbreken door met onze bedrijfservaring op korte termijn hefbomen te realiseren. In andere gevallen zijn zelfstandige hulpvragers slachtoffer van hun eigen trots of fierheid. Door een foto te maken van de mogelijkheden en beperkingen van hun bedrijf en hun persoonlijke situatie, willen we hun ambities realistische proporties geven, met respect voor het individu. Tenslotte kampen onze hulpvragers soms met psychosociale problemen zoals stress, depressie of zelfs burn-out. Deze problemen verhinderen meestal iedere positieve verandering op het bedrijf en moeten in eerste instantie aangepakt worden. Terwijl we onze standaard aanpak voorbereiden, zorgen we in deze gevallen voor een simultane begeleiding door een psychotherapeut of geneesheer. Het is in deze gevallen cruciaal dat we de juiste argumenten vinden om de hulpvrager te motiveren zelf mee te werken om zijn levenssituatie te verbeteren. De medewerkers van Vzw Boeren op een Kruispunt zijn hulpverleners, maar geen doetjes. Om boeren en tuinders in moeilijkheden efficiënt te kunnen helpen, hebben we blijvend nood aan ervaren medewerkers, die voldoende bedrijfskennis blijven houden om oplossingsstrategieën uit te werken. voldoende communicatiemiddelen om beschikbaar te blijven. middelen om de mogelijkheid te houden mensen op hun bedrijf (aan de keukentafel) te ontmoeten. Daarom willen we iedereen vragen met ons mee te denken over de subsidiëring en sponsoring van onze vereniging zonder winstdoel. 11

12 10. vzw Boeren op een Kruispunt is in ieders belang. Kostprijs van de vzw is laag, maar de return is veel groter. Kleine inzet zorgt voor een grote hefboom De sociale gevolgen van kruispuntsituaties zijn niet in geld uit te drukken: depressie, burnout, zelfmoordgevaar, gedwongen stopzetting. leiden dikwijls tot onherstelbare schade bij mensen. Kinderen van ouders met dergelijke problemen hebben het lastiger om zelfvertrouwen en vertrouwen in de toekomst te bouwen. Geen enkele ondernemer kiest vrijwillig voor de stress, die illegaliteit met zich meebrengt: toch kunnen we sommige gebeurtenissen begrijpen, zonder ze goed te keuren. Wie echt gelooft dat hij met foute praktijken zijn bedrijf kan redden, doet soms onverantwoorde dingen. Maar weinigen doen dit zomaar uit zichzelf: het is dikwijls de omgeving (schuldeisers) die hen hiertoe dwingt. Het voorkomen van uitwassen van bedrijfsproblemen is echter in het belang van heel de sector. Een fout, die wijd in de media wordt uitgesponnen, kan een consumentenmarkt voor maanden verlieslatend maken. Leden in moeilijkheden blijven voor de belangenorganisatie of coöperatie evenwaardige leden, die moeten geholpen worden. Bij zware moeilijkheden is het echter voor de leiding niet altijd eenvoudig om dit individuele ledenbelang te blijven verdedigen. Vzw Boeren op een Kruispunt richt 90% van zijn tijd in de directe individuele begeleiding van boeren en tuinders in moeilijkheden. Indirect heeft de hele sector baat bij onze inspanningen. Daarom onze slotvraag: Kunnen onze klanten bij het opstellen van uw volgende meerjaarse begroting rekenen op uw steun? 12