8 Verhoging van de teeltopbrengsten in de biologische landbouw

Transcriptie

1 8 Verhoging van de teeltopbrengsten in de biologische landbouw 8.1 Onderzoek naar en inzicht in de productieopbrengsten van de biologische teelten Verantwoordelijke: NOBL, PCBT, BioForum Vlaanderen, Landbouworganisaties,.. Onderzoeksaspecten die hierin meegenomen kunnen worden zijn de stikstofgift, opbrengstderving bij ziekten en plagen, teelttechnische innovaties, effectieve toepassing van productiemiddelen, optimalisatie van vruchtwisseling en teeltplannen. Ook in de dierlijke productie zijn er nog vele optimalisatiemogelijkheden voorhanden. 8.2 Begeleiding in teelttechnische oplossingen om productieopbrengsten te verhogen Verantwoordelijke: Bedrijfsbegeleiders, PCBT, Departement Landbouw en Visserij Een goede begeleiding van de biologische landbouwers over de teelttechnieken die de productie kunnen verhogen is nodig om een leefbare rendabiliteit te verzekeren. Belangrijk is dat deze bedrijfsbegeleiding toegankelijk is voor alle landbouwers en uitgaat van de praktische realiteit van de landbouwers. On-farm onderzoek kan hier een goede benadering zijn. Hefboom 4 Onderzoek en kennisuitwisseling: Het kennisbeleid draagt sterk bij tot een innovatieve en duurzame biologische sector in een gunstig onderzoeksklimaat. 26 Toegepast onderzoek is belangrijk voor zowel reguliere als voor biologische landbouw. Binnen dat toegepast onderzoek is er echter nood aan een meer totale of integrale aanpak en meer continuïteit op lange termijn. Onderzoek voor de biologische sector vraagt een specifieke aanpak van de onderzoekers aangezien het vaak vertrekt vanuit preventie. We kunnen binnen het onderzoek onderscheid maken tussen teelttechnische/biologische aspecten (bodem, selectie, infrastruc-

2 tuur...), bedrijfsmatige aspecten (bedrijfsvoering) en sectorale aspecten (markten, maatschappelijke rol, ). In alle gevallen kan de biologische sector veel leren van de reguliere en omgekeerd. Daarom is het van belang extra aandacht te hebben voor een sterke integratie en kennisuitwisseling tussen beide sectoren. Het is van belang een beter overzicht te krijgen van het lopende onderzoek en toekomstige onderzoekmogelijkheden en te zien waar men van elkaar kan leren, waar er complementariteit is, waar men kan samenwerken. Ook in andere landen wordt er veel bruikbaar onderzoek uitgevoerd wat op Vlaanderen van toepassing is. Vooral met Nederland kunnen de banden aangehaald worden. Praktijkonderzoek heeft een belangrijke plaats binnen het onderzoek. Voor plantaardige productie wordt dit opgenomen door het Proefcentrum Biologische Teelt (PCBT) en het Proefcentra voor de Groenteteelt (PCG). Voor een deel zit er ook heel wat kennis en ervaring bij de producenten zelf die meer kan gevaloriseerd worden. Binnen bepaalde sectoren wordt er op beperkte schaal al kennis uitgewisseld via informele kennisnetwerken. Ook in praktijkonderzoek is meer samenwerking aangewezen, niet enkel samenwerking tussen proefcentra of tussen gelijke onderzoeksniveaus of -domeinen maar ook multidisciplinaire en interdisciplinaire samenwerking. De aansturing van zowel toegepast als praktijkonderzoek gebeurt nog te weinig vanuit de producenten. Er moet aandacht komen voor het capteren van deze vraag zonder te vervallen in enkel probleemoplossend onderzoek omdat er anders geriskeerd wordt om het langetermijnonderzoek uit het oog te verliezen. Verkregen informatie en kennis moeten ten slotte toegankelijk zijn voor de biologische landbouwers en de landbouwers in omschakeling. Hierin zijn verwoording en beschikbaarheid belangrijke aspecten. Meer algemene kennis en goede praktijkvoorbeelden moeten ook hun weg vinden naar de leveranciers, afnemers en dergelijke. Momenteel is er een schrijnend gebrek aan bekwame en professionele bedrijfsvoorlichters. Er worden heel wat eisen gesteld aan een voorlichter voor de biologische landbouw onder meer naar zijn ingesteldheid en brede visie. Onafhankelijke voorlichters moeten daarenboven ook concurreren met consulenten verbonden aan veilingen of leveranciers. 27

3 9 Opzetten van interactieve kennisnetwerken voor de biologische landbouw 7 die leiden tot vraaggestuurd onderzoek. 9.1 Uitbouwen van kennisnetwerken geënt op reeds bestaande groepen en studieclubs. Doel van deze kennisnetwerken is uitwisselen van kennis en komen tot vraaggestuurd onderzoek. Verantwoordelijke: PCBT, NOBL (Netwerk Onderzoek Biologische Landbouw & voeding), BioForum Vlaanderen,. In overleg met de sector wordt bepaald hoe een kennisnetwerk in Vlaanderen er kan uitzien. Een structuur, vergelijkbaar met de Nederlandse kennisnetwerken, zal hierbij bestudeerd worden. Bestaande vakgroepen binnen de landbouworganisaties en technische comités binnen PCBT kunnen een aanzet zijn tot dergelijke netwerken, eventueel uitgebreid met bijkomende stakeholders. Ook de bedrijfsbegeleiders, ketenactoren en onderzoekers kunnen een rol opnemen in deze netwerken. 10 Het netwerk NOBL is, in nauwe samenwerking met de kennisnetwerken, het coördinatieplatform voor aansturing en uitwisseling van biologisch onderzoek 10.1 NOBL groeit uit tot een onafhankelijk en gedragen onderzoeksnetwerk Verantwoordelijke: leden NOBL De opdracht en de samenstelling van NOBL als onderzoeksnetwerk zal verder geformuleerd worden. Als taken van NOBL werden reeds gedefinieerd het ontwikkelen en aansturen van een onderzoeksagenda en programma en het inzetten op 28 7 Als voorbeeld wordt hier gekeken naar het Nederlandse Bioconnect. Bioconnect is een vernieuwend netwerk, waarin ondernemers ideeën verzamelen voor onderzoek, advies en onderwijs. Deze ideeën worden door hen besproken en de beste worden geselecteerd. Deelnemers in Bioconnect overleggen onderling, maar wisselen ook praktijkervaringen uit. Ze zoeken samen naar verbetering van resultaten. Onderzoekers praten en denken mee en passen hun deskundigheid toe. Ook de ketenpartners nemen deel aan Bioconnect. Ze brengen hun kennis en informatie in over de markt en leggen onderzoekswensen op tafel. Ze dragen vooral bij aan innovatie in de keten. De overheid delegeert de aansturing van het onderzoek naar Bioconnect. Maar niet zonder mee te denken en mee te sturen. Voor de overheid is Bioconnect een podium om interactief beleid te ontwikkelen.

4 het verzorgen van de link tussen onderzoek voor de reguliere sector en de biologische sector. Het bestaan van NOBL zal de communicatie en samenwerking tussen de verschillende onderzoeksinstellingen bevorderen. Binnen het netwerk zal verder nagedacht worden over hoe men kan komen tot een gunstiger onderzoeksklimaat voor onderzoek in de biologische landbouw (voldoende continuering, bekwame onderzoekers, financiering, ) 10.2 Op vlak van onderzoek investeren in een complementaire samenwerking met andere landen, voornamelijk met Nederland Verantwoordelijke: NOBL Streven naar internationale samenwerkingsovereenkomsten, op de eerste plaats tussen Vlaanderen en Nederland betreffende kennisontwikkeling en kennisuitwisseling zal heel wat meerwaarde opleveren. Het aansluiten bij het Europese onderzoeksnetwerk Core Organic zal de uitwisseling en samenwerking met andere landen bevorderen Betere ontsluiting van onderzoeksresultaten van uitgevoerd onderzoek zowel in eigen land als in andere landen Verantwoordelijke: leden NOBL, PCBT, BioForum Vlaanderen,. Ontsluiting van de resultaten van biologisch onderzoek in Vlaanderen en Nederland kan gebeuren via de websites van BioForum Vlaanderen en PCBT of via het netwerk NOBL. Het aansluiten bij internationale netwerken kan zorgen voor doorstroming van de internationale onderzoeksresultaten. 29

5 11 Het biologisch praktijkonderzoek verloopt goed en sluit aan bij de wensen van de biologische landbouwers 11.1 PCBT is het aanspreekpunt voor praktijkonderzoek in de biologische landbouw, het groeit uit tot een innovatief praktijkcentrum met een participatieve aanpak. Verantwoordelijke: beleidsdomein Landbouw en visserij, PCBT, Provinciale niveau,. Dit centrum verzorgt de coördinatie van praktijkonderzoek en voorlichting biologische landbouw zodat ingegaan wordt op de noden van de verschillende subsectoren. PCBT versterkt zijn rol als bakermat voor innovatief praktijkonderzoek openluchtteelten. In een eerste stap dient worden nagegaan hoe het PCBT zijn coördinatorrol ten volle kan opnemen zodat alle subsectoren en heel Vlaanderen bediend worden. Er zal moeten geïnvesteerd worden in de reorganisatie, uitbouw en structurele ondersteuning van het proefbedrijf. In de werking van PCBT is het belangrijk dat de mogelijkheden voor on-farm - onderzoek zoveel mogelijk benut worden. Dit zal bijdragen tot de vulgarisatie van de voorgestelde proeven. Voorlichters dienen, met hun waardevolle ervaring, een belangrijke rol te spelen in de begeleiding en uitvoering van het praktijkonderzoek. PCBT kan inzetten op de samenwerking met PCG en andere sectorspecifieke praktijkcentra. Ook het begeleiden van subsectorgerichte kennisnetwerken kan het best vanuit het PCBT gebeuren Soepele financiering van kleine kortlopende onderzoeksprojecten voorgesteld door kennisnetwerken Verantwoordelijke: PCBT, beleidsdomein Landbouw en visserij,. De kennisnetwerken, eventueel onder begeleiding van PCBT of bedrijfsbegeleiders, kunnen gedragen kennisvragen formuleren. Er zal een soepel financieringssysteem uitgewerkt moeten worden om aan deze vragen tegemoet te kunnen komen. PCBT kan een rol in het beheer ervan opnemen. 30

6 12 De kennisdoorstroming door samenwerking en optimalisering verbeteren 12.1 Streven naar toegankelijke communicatie, vorming en één eenvormige voorlichtingssite binnen Vlaanderen Verantwoordelijke: BioForum Vlaanderen, PCBT, NOBL,. Overleg zal gebeuren om initiatieven rond het verspreiden van informatie over biologische landbouw beter op elkaar te laten afstemmen en de informatieverspreiding naar beoogde doelgroepen zo optimaal en volledig mogelijk te laten verlopen. Dit kan gebeuren door het meer eenvormig maken van websites en andere informatiekanalen rond biolandbouw gericht op de verschillende doelgroepen. Er kan eventueel aansluiting gezocht worden bij het voorlichtingskanaal Biokennis in Nederland. Gezien het tekort aan marktgegevens kan het interessant zijn om informatie te verzamelen over marktgegevens bij bv. Vlam of anderen en ze ter beschikking te stellen via de informatiekanalen. Naast het internet is ook het aanbieden van toegankelijke vormingen over biologische landbouw voor producenten en voor voorlichters nodig. Gemotiveerde bedrijfsleiders kunnen ingeschakeld worden bij deze vormingen 12.2 Voorzien van voldoende goede voorlichters voor alle subsectoren van de biologische landbouw Verantwoordelijke: BioForum Vlaanderen, beleidsdomein Landbouw en visserij,. Er zal gestart worden met het inventariseren van de noden en tekorten aan voorlichting en voorlichters. Vervolgens zullen er initiatieven genomen worden voor het invullen van deze tekorten. Een mogelijkheid is het verbeteren van de randvoorwaarden voor deze voorlichters zodat ze op een haalbare manier hun werk kunnen doen. Het stimuleringsbeleid en de promotie voor bedrijfsvoorlichters en praktijkonderzoekers (vorming, fora, netwerking,..) moet hier herbekeken worden. 31