Barometer Internationale Samenwerking 2010 NCDO Onderzoeksrapport

Transcriptie

1 bezoekadres Marnixkade ZL Amsterdam postadres Postbus MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0) F +31 (0) W Barometer Internationale Samenwerking 2010 NCDO Onderzoeksrapport Amsterdam, oktober 2010 Projectnummer: M6339 drs. Lonneke Gijsbers drs. Bram van der Lelij Bankrelatie: Rabobank , IBAN: NL77 RABO , BIC/SWIFT: RABONL2U. Motivaction International B.V. KvK Amsterdam: Prijsopgaven en leveringen geschieden conform de Leveringsvoorwaarden gedeponeerd ter Griffie van de Arrondissementsrechtbank te Amsterdam.

2 Het auteursrecht op dit rapport ligt bij de opdrachtgever. Voor het vermelden van de naam van Motivaction in publicaties op basis van deze rapportage is echter schriftelijke toestemming van de directie van Motivaction International B.V. nodig. Voor de opdrachtgever is meer gedetailleerde onderzoekstechnische informatie op aanvraag beschikbaar.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Achtergrond van het onderzoek Methode van onderzoek Leeswijzer 3 2 Samenvatting en conclusies Ontwikkeling van de ISA-schaal Hoge en lage ISA-scoorders Resultaten voor de Nederlandse bevolking Houding ten opzichte van internationale samenwerking Probleem, werkwijze en actoren Millenniumdoelen Overheidsbudget voor internationale samenwerking Eigen bijdrage op gebied van internationale samenwerking Bekendheid met ontwikkelingsorganisaties Hoge en lage ISA-scoorders Algemene conclusies 10 3 De ISA-schaal Inleiding Opzet Groepen met een relatief hoge en lage ISA-score Groepen met een relatief hoge ISA-score Groepen met een relatief lage ISA-score Veranderingen in de ISA-score ten opzichte van Barometer Internationale Samenwerking Inleiding Houding ten opzichte van internationale samenwerking Het belang van internationale samenwerking Effectiviteit van internationale samenwerking Stellingen over internationale samenwerking Voor- en tegenstanders van ontwikkelingssamenwerking Probleem, werkwijze en actoren Grootste probleem dat in ontwikkelingslanden speelt Voorkeur voor specifieke thema's Bijdrage van verschillende werkwijzen Meest geschikte actoren om ontwikkelingssamenwerking vorm te geven Millenniumdoelen Vergelijking millenniumdoelen met voorgaande jaren Haalbaarheid millenniumdoelen Hoge en lage ISA-scoorders en de millenniumdoelen Budget voor internationale samenwerking Steun voor Nederlands overheidsbudget ontwikkelingssamenwerking Overheidsbezuinigingen en budget voor internationale samenwerking Besteding van ontwikkelingsgelden 37

4 4.6 Eigen bijdrage op gebied van internationale samenwerking Activiteiten waaraan men zegt te hebben deelgenomen in de afgelopen 12 maanden Bekendheid met ontwikkelingsorganisaties Bekendheid met organisatie op het gebied van ontwikkelingssamenwerking 43 Bijlage 1: Weegspecificaties 45 Bijlage 2: Responsoverzicht 46 Bijlage 3: Ontwikkeling ISA-schaal 47 Bijlage 4: Achtergrond Mentality 49 Bijlage 5: Tabellen 61 Bijlage 6: Vragenlijst 81

5 1 Inleiding In opdracht van NCDO heeft Motivaction International B.V. onderzoek uitgevoerd naar de betrokkenheid bij internationale samenwerking van de Nederlandse bevolking. Dit onderzoek, genaamd Barometer Internationale Samenwerking 2010, vormt de vijfde in een reeks van jaarlijkse metingen. Het eerste onderzoek heeft in 2006 plaatsgevonden. Vorig jaar is de vragenlijst grondig herzien ten opzichte van voorgaande jaren om aldus een toekomstbestendige barometer met herhaalbare vragen te creëren. In de analyses is er aandacht voor eventuele verschuivingen onder de bevolking van jaar tot jaar. In dit rapport worden met name verschillen tussen 2009 en 2010 beschreven en waar mogelijk over meerdere jaren. 1.1 Achtergrond van het onderzoek NCDO staat voor Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling en wordt gefinancierd door de minister voor Ontwikkelingssamenwerking. NCDO is bezig zich om te vormen tot een kennis- en adviescentrum op het gebied van internationale samenwerking en mondiaal burgerschap. Al bijna veertig jaar betrekt NCDO op diverse manieren Nederlanders bij internationale samenwerking. Door het organiseren van aansprekende debatten en bijeenkomsten, maar ook door het (financieel) ondersteunen van talloze particulieren en organisaties. Door het bedenken en uitvoeren van campagnes, door het doen van onderzoek en door het uitgeven van tijdschriften en andere publicaties op het gebied van internationale samenwerking. En vooral ook door het samenbrengen van verschillende partijen uit de samenleving. Ook in de beleidsperiode wil NCDO met haar activiteiten kennis en inzicht van Nederlanders over internationale samenwerking vergroten en betrokkenheid stimuleren. Om inzicht te krijgen in het maatschappelijk draagvlak voor internationale samenwerking en aanknopingspunten te verkrijgen voor handhaving en versterking hiervan, peilt NCDO sinds 2006 jaarlijks hoe het staat met de betrokkenheid van het Nederlandse publiek bij internationale samenwerking door middel van grootschalig, empirisch onderzoek onder de bevolking in de Barometer Internationale Samenwerking. Internationale samenwerking is grensoverschrijdende samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en particulieren gericht op mondiale ontwikkeling. Het gaat daarbij om het bevorderen van duurzame economische ontwikkeling, armoedebestrijding en het verbeteren van leefomstandigheden in arme landen, maar ook om het behoud en bevorderen van mondiale publieke goederen die ontwikkelingsrelevant zijn, zoals klimaat, voedsel- en energiezekerheid, veiligheid en gelijkheid. 1 1 Daarmee gaat internationale samenwerking verder dan ontwikkelingssamenwerking, dat vooral geassocieerd wordt met traditionele ontwikkelingshulp. Maar omdat onder het grote publiek 'ontwikkelingssa- 1

6 De doelstelling van het onderzoek is: Het in kaart brengen van de opvattingen, houding en het gedrag van Nederlandse burgers ten opzichte van internationale samenwerking. De vraagstelling luidt: - Wat is de stand van zaken met betrekking tot de opvattingen houding en gedrag onder het Nederlandse publiek ten aanzien van internationale samenwerking? - Wat is het kennisniveau van respondenten aangaande internationale samenwerking? - Zijn er groepen aan te wijzen met een positievere of juist minder positieve attitude ten aanzien van internationale samenwerking? Zo ja, wie zijn dit en op welke punten verschillen zij (vooral) van mening? Aan Nederlandse burgers zijn vragen voorgelegd over de volgende thema s: - Het belang en de bijdrage van internationale samenwerking en reactie op stellingen over internationale samenwerking - Problemen, oplossingsrichtingen en ontwikkelingsactoren - Overheidsbudget voor internationale samenwerking en de besteding van budgetten voor internationale samenwerking voor verschillende partijen 2 - De millenniumdoelen - Mondiale oriëntatie en de eigen bijdrage aan internationale samenwerking De volledige vragenlijst zoals deze is voorgelegd aan de respondenten is te vinden in bijlage Methode van onderzoek Methode en steekproef Net als in 2009 is gekozen voor een online meting. Hiervoor is een representatieve steekproef getrokken binnen de Nederlandse bevolking in de leeftijd van 15 t/m 70 jaar mensen hebben de vragenlijst volledig ingevuld. De steekproef is getrokken uit het StemPunt.nu-panel van Motivaction. Van alle respondenten waren zowel sociodemografische kenmerken als het Mentality-milieu al bekend. 3 Het veldwerk heeft plaatsgevonden van 21 t/m 24 mei Weging Er is een weging uitgevoerd om de data zo representatief mogelijk te maken voor de Nederlandse bevolking. De volgende weegvariabelen zijn gehanteerd: geslacht, leeftijd, opleiding, Nielsen-regio, Mentality en de stemintentie voor de Tweede Kamerverkiezingen van juni In bijlage 1 is de weegspecificatie te vinden. menwerking' een bekender fenomeen is dan 'internationale samenwerking', worden beide termen gebruikt. 2 Met het overheidsbudget doelen we op het ODA-budget (Official Development Assistence). Dit is de overdracht van gelden of middelen tegen zachte voorwaarden aan ontwikkelingslanden met als hoofddoel economische ontwikkeling en welzijn. 3 Het Mentality-model is in 1997 ontwikkeld door Motivaction. Het is een segmentatiemodel gebaseerd op waardenoriëntatie en leefstijl. Voor lezers die niet bekend zijn met de milieus en het Mentality-model, of hierover meer informatie willen, is een beschrijving toegevoegd in bijlage 4. 2

7 1.3 Leeswijzer In dit rapport worden de resultaten van de Barometer Internationale Samenwerking 2010 beschreven. De belangrijkste resultaten zijn te vinden in hoofdstuk 2, 'Samenvatting en conclusies'. In hoofdstuk 3 beschrijven we de ontwikkeling van de ISA-schaal. Dit is een maat voor de attitude ten aanzien van internationale samenwerking. In hoofdstuk 4 gaan we uitgebreid in op de resultaten van het onderzoek onder de gehele bevolking en interessante verschillen of overeenkomsten tussen relatief hoge en lage ISA-scoorders. De resultaten worden beschreven aan de hand van tabellen met rechte tellingen voor alle vragen die in de huidige meting zijn gesteld. Resultaten van vragen die zowel in 2009 als 2010 zijn gesteld, worden naast elkaar weergegeven en op verschillen getoetst. Ook de verschillen tussen relatief hoge en lage ISAscoorders zijn getoetst. Significante verschillen worden met een kleur aangeven. 4 Hierbij geldt: rood is meer dan het gemiddelde, blauw is minder dan het gemiddelde. Voor het overzicht zijn sommige antwoordcategorieën in de tabellen in het rapport samengevoegd. In de bijlage zijn voor alle vragen tabellen te vinden waarin de antwoordcategorieën niet zijn samengevoegd. Door de samenvoeging ontstaan soms afrondingsverschillen. Hierdoor tellen de percentages in het rapport niet altijd op tot 100% en kunnen de percentages in het rapport iets afwijken van de percentages in de bijlage. In bijlage 1 en 2 zijn de weegspecificatie en het responsoverzicht te vinden. In bijlage 3 wordt de ontwikkeling van de ISA-schaal nader beschreven en bijlage 4 bevat achtergrondinformatie over het Mentality-model en de 8 milieus. In bijlage 5 is een tabellenset te vinden met de resultaten van zowel 2009 als Hierbij is dezelfde volgorde aangehouden als in de vragenlijst zoals deze aan de respondenten is voorgelegd. De vragenlijst zelf is opgenomen in bijlage 6. 4 Met een significant effect wordt bedoeld dat verschillen tussen groepen of meetjaar niet op toeval berusten. Dit wordt bepaald door middel van statistische toetsing (groepentoetsen). In dit onderzoek is een betrouwbaarheidsgrens gekozen van 95%. Indien in dit rapport verschillen besproken worden die niet significant zijn, wordt dit expliciet vermeld. 3

8 2 Samenvatting en conclusies In dit hoofdstuk geven we een samenvatting van de resultaten van de Barometer Internationale Samenwerking Hierbij gaan we in op de houding van Nederlander ten opzichte van internationale samenwerking, wat men als grootste probleem ziet in ontwikkelingslanden en welke werkwijzen en actoren men het meest geschikt vindt om problemen aan te pakken. Vervolgens komt de bekendheid van de millenniumdoelen aan bod en het vertrouwen in de haalbaarheid daarvan, gevolgd door de steun voor het Nederlandse overheidsbudget en de eigen bijdrage op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Dit jaar besteden we extra aandacht aan groepen met een relatief positieve of juist minder positieve attitude ten aanzien van internationale samenwerking. In paragraaf 2.1 beschrijven we bij welke groepen in de samenleving sprake is van een relatief positieve of minder positieve attitude. Na de samenvatting van de resultaten voor de totale Nederlandse bevolking wordt ingegaan op de verschillen en overeenkomsten tussen degenen met een relatief positieve of minder positieve attitude (paragraaf 2.3). Het hoofdstuk wordt afgesloten met algemene conclusies. 2.1 Ontwikkeling van de ISA-schaal Dit jaar is voor het eerst op basis van bestaande vragen en stellingen uit de vragenlijst een schaal ontwikkeld die de attitude van Nederlanders ten aanzien van internationale samenwerking meet (ISA-schaal). Vragen die aan deze schaal ten grondslag liggen, hebben betrekking op de bijdrage of effectiviteit van internationale samenwerking, het belang van internationale samenwerking en de verantwoordelijkheid om ontwikkelingslanden te helpen. Het doel van de ISA-schaal is een overzicht te geven van de verschillende vragen die aan bod komen in dit onderzoek en te verkennen of we bepaalde groepen kunnen aanwijzen met een meer of juist minder positieve attitude ten aanzien van internationale samenwerking (groepen met een relatief hoge of juist lage ISA-score). Het is de eerste aanzet tot een verkenning van de mogelijkheden van een dergelijke schaal. Mogelijk zal in de toekomst worden besloten deze schaal nog te wijzigen of uit te breiden, zodat een breder spectrum aan factoren ten aanzien van attitude gemeten kan worden. Weinigen hebben een helemaal negatieve of positieve attitude ten aanzien van Internationale samenwerking De ISA-schaal die is ontwikkeld loopt van 0 tot 100 en de gemiddelde score is 58. De laagst behaalde ISA-score in dit onderzoek is 0 en de hoogste 99. Deze extreem hoge en lage scores komen niet zo vaak voor. Slechts 5% van de Nederlanders heeft een ISA-score van beneden de 28 en slechts 5% een score van boven de 80. Wat dit laat zien is dat het weinig voorkomt dat iemand een extreem negatieve of positieve attitude ten aanzien van internationale samenwerking heeft. 5 5 De standaarddeviatie is 15,6. Dit wil zeggen dat men gemiddeld met 16 punten afwijkt van het gemiddelde van 58. 4

9 ISA-score zeer licht gedaald ten opzichte van vorig jaar Op basis van de data van vorig jaar is ook de gemiddelde ISA-score van 2009 berekend. In deze berekening kon echter 1 vraag niet worden meegenomen, omdat deze in 2009 niet is gesteld 6. Om de scores van 2009 en 2010 toch exact te kunnen vergelijken, is ook de ISA-score van 2010 berekend zonder deze vraag. Vergeleken met vorig jaar zien we de gemiddelde ISA-score van de bevolking iets afnemen van 59 naar Dit verschil is significant, maar te klein om te spreken van een grote verandering in attitude. Wel kunnen we concluderen dat er een zeer lichte daling zichtbaar is ten opzichte van vorig jaar. 2.2 Hoge en lage ISA-scoorders Op basis van de ISA-schaal kunnen een aantal groepen in de samenleving aangewezen worden die relatief hoge of juist lage ISA-score hebben. Groepen met een hogere ISA-score Vrouwen, hoger opgeleiden, jongeren en aanhangers van een kerk- of geloofsgemeenschap zijn positiever over internationale samenwerking dan gemiddeld. Ook zien we dat de degenen die vóór de verkiezingen van 9 juni aangaven PvdA, D66, GroenLinks of ChristenUnie te gaan stemmen een positievere attitude hebben. Een postmoderne waardenoriëntatie (postmaterialisten en kosmopolieten) en hoog betrokkenheidsgevoel gaan ook samen met een positievere attitude. 8 Groepen met een lagere ISA-score Mannen, lager opgeleiden, VVD- en PVV-stemmers, mensen met een traditionele of moderne waardenoriëntatie (moderne burgerij, gemaksgeoriënteerden en nieuwe conservatieven) en degenen met een lager betrokkenheidsgevoel staan negatiever ten opzichte van internationale samenwerking dan gemiddeld. Indeling in drie groepen ISA-scoorders Hiervoor is beschreven welke groepen in de samenleving een relatief hoge en lage ISA-score hebben. Voor vergelijking van de antwoorden op de vragen in de barometer 2010 zijn Nederlanders op basis van de ISA-schaal ingedeeld in drie groepen: hoge ISA-scoorders, gemiddelde ISA-scoorders en lage ISA-scoorders. 9 Hierdoor kunnen we zien of mensen met een relatief hoge, lage of gemiddelde ISA-score verschillend over bepaalde onderwerpen denken. Vooral hoge- en lage ISAscoorders blijken van mening te verschillen. Hierna zal eerst een samenvatting gegeven worden van de resultaten van de Barometer Internationale Samenwerking 2010 en de belangrijkste verschillen met Vervolgens zullen we ingaan op verschillen en overeenkomsten in de meningen van hoge- en lage ISA-scoorders. 6 Het betreft hier de vraag naar de bijdrage van microkredieten aan ontwikkeling en armoedebestrijding van een land. 7 De ISA-score van 2010 wijkt af van de ISA-score die op andere plekken in het rapport genoemd worden, omdat er voor de vergelijking met 2009 één vraag buiten beschouwing is gelaten. Voor de vergelijking tussen groepen (in 2010) is de volledige schaal gebruikt. 8 Voor lezers die niet bekend zijn met de milieus en het Mentality-model, of hierover meer informatie willen, is een beschrijving toegevoegd in bijlage 4. 9 De groepen zijn zo verdeeld dat de middengroep bestaat uit degenen met een score die tot 5 punten afwijkt van het gemiddelde van 58 (zowel naar boven als naar beneden). Dit verdeelt de bevolking in drie voldoende grote groepen voor statistische analyse. 5

10 2.3 Resultaten voor de Nederlandse bevolking Houding ten opzichte van internationale samenwerking Nederlanders nog steeds overwegend positief over internationale samenwerking Nederlanders hebben net als vorig jaar een overwegend positieve houding ten aanzien van internationale samenwerking. 62% vindt het belangrijk om mensen in arme landen te helpen zich te ontwikkelen en 57% vindt de problemen in ontwikkelingslanden zo groot dat we niet kunnen toekijken zonder te helpen. Bijna de helft vindt ook dat rijkere landen door hun beleid en handelen verantwoordelijk zijn voor armoede in ontwikkelingslanden. Daarnaast is 58% van mening dat het oplossen van problemen in ontwikkelingslanden ook in het belang is van de rijkere landen. Weinigen zijn van mening dat ontwikkelingslanden hun problemen alleen op moeten lossen. Ondanks twijfel over effectiviteit van ontwikkelingssamenwerking en oplosbaarheid van armoedeprobleem, vinden velen (toch) dat geld geven zin heeft 18% van de Nederlanders denkt dat ontwikkelingssamenwerking bijdraagt aan een structurele verbetering van de leefomstandigheden in ontwikkelingslanden. De meesten (59%) zijn wat terughoudender en denken dat ontwikkelingssamenwerking deels wel en deels niet bijdraagt. 16% denkt dat het niet bijdraagt. 24% van de bevolking is ervan overtuigd dat het armoedeprobleem op te lossen is. Ondanks dat minder dan een kwart van de bevolking geheel overtuigd is van de bijdrage van ontwikkelingssamenwerking en de oplosbaarheid van het armoedeprobleem, vindt toch 45% dat geld geven aan ontwikkelingssamenwerking zin heeft. Minderheid ziet zichzelf als tegenstander van ontwikkelingssamenwerking Een minderheid van 16% noemt zichzelf een tegenstander van ontwikkelingssamenwerking. Enerzijds is men tegenstander omdat men vindt dat eerst het eigen land en de economie op orde moeten worden gebracht (30% van de tegenstanders), anderzijds vindt men dat ontwikkelingssamenwerking geen zin heeft (24%) en dat geld op de verkeerde plek komt (16%). 42% ziet zichzelf als voorstander, met name omdat men vindt dat ieder mens recht heeft op een goed leven en een eerlijke kans en we elkaar moeten helpen. Nederlanders op sommige punten iets terughoudender ten aanzien van internationale samenwerking dan vorig jaar Vergeleken met 2009 zijn Nederlanders op sommige punten iets minder positief ten aanzien van internationale samenwerking. De significante verschillen zijn vaak niet groot, maar wijzen wel in dezelfde richting. Zo vindt men het iets minder vaak belangrijk om arme mensen te helpen zich te ontwikkelen, denkt men iets minder vaak dat ontwikkelingssamenwerking bijdraagt aan structurele verbetering, en vindt men iets minder vaak dat armoede mede veroorzaakt wordt door het beleid en handelen van rijkere landen. Tegelijkertijd ziet men minder vaak het belang van internationale samenwerking voor rijkere landen en vindt men vaker dat zolang mensen in Nederland in armoede leven, er geen geld naar ontwikkelingssamenwerking moet gaan. Ondanks meer terughoudendheid stabiliteit in de algehele attitude Ondanks deze punten van terughoudendheid is, zoals we hiervoor beschreven, over het algemeen slechts sprake zeer lichte daling in de algehele attitude (ISA-schaal) ten opzichte van Dit komt doordat men over vele punten hetzelfde denkt als vorig jaar, bijvoorbeeld dat ontwikkelingslanden hun problemen niet alleen hoeven op te lossen, dat geld geven zin heeft en de bijdrage die verschillende werkwijzen 6

11 van ontwikkelingsorganisaties leveren aan armoedebestrijding. Met name de mening over de bijdrage die verschillende werkwijzen leveren aan armoedebestrijding en ontwikkeling is stabiel gebleven. Bij vragen die betrekking hebben op het belang van internationale samenwerking en de verantwoordelijkheid van rijkere landen zien we wel wat verschuivingen te opzichte van vorig jaar. Zoals hiervoor al is benadrukt, zijn de verschuivingen klein. Deze kleine verschuivingen wegen in de schaal nauwelijks op tegen de stabiliteit in mening over andere punten Probleem, werkwijze en actoren Gebrek aan goed beleid, openbaar bestuur, basisvoorzieningen en natuurlijke bronnen grootste problemen in ontwikkelingslanden Een derde van de Nederlanders vindt gebrek aan goed beleid en goed openbaar bestuur het grootste probleem in ontwikkelingslanden. Een kwart vindt het gebrek aan basisvoorzieningen en natuurlijke bronnen het grootste probleem. Nederlanders geven voorkeur aan ontwikkelingshulp gericht op gezondheidszorg, water en onderwijs Als men zelf geld zou mogen verdelen over een aantal typen projecten gericht op internationale samenwerking, geeft men het meeste geld aan gezondheidszorg, water en onderwijs. Ondanks dat gebrek aan goed beleid en openbaar bestuur als grootste probleem wordt gezien, staan projecten gericht op goed bestuur op de vierde plaats. Wellicht is het voor Nederlanders lastiger om zich iets voor te stellen bij dit type projecten, de aanpak en/of de resultaten en kiest men daarom voor projecten die zich richten op een zeer concreet thema. Daarnaast verwacht men misschien dat dit probleem moeilijker op te lossen is. Microkredieten dragen volgens Nederlanders het meest bij aan armoedebestrijding en ontwikkeling De helft van de Nederlanders denkt dat microkredieten (zeer) veel bijdragen aan de ontwikkeling van een land en armoedebestrijding. Dit geldt ook voor structurele armoedebestrijding, het uitzenden van deskundigen en maatschappijopbouw. Werkwijzen waarvan men minder vaak denkt dat ze (zeer) veel bijdragen zijn noodhulp (27%), lobby en beleidsbeïnvloeding (21%), en bewustwordingsactiviteiten rond ontwikkelingssamenwerking (17%). Lobby, beleidsbeïnvloeding en bewustwordingsactiviteiten zijn gericht op Nederland, waardoor het ook begrijpelijk is dat mensen minder vaak een directe bijdrage zien aan armoedebestrijding in ontwikkelingslanden zelf. Ten opzichte van vorig jaar is men minder overtuigd van de bijdrage die bewustwordingsactiviteiten leveren. Meer mensen denken dat deze (vrijwel) niet bijdragen aan armoedebestrijding en ontwikkeling van een land (33% vs. 27% in 2009). Internationale organisaties meest geschikt om ontwikkelingssamenwerking vorm te geven Vorig jaar werden internationale organisaties en professionele ontwikkelingsorganisaties even vaak als meest geschikte actoren aangewezen om ontwikkelingssamenwerking vorm te geven. Ook nu staan beiden aan kop, maar vindt men internationale organisaties nog vaker de aangewezen partij. Vorig jaar vond 48% van de 10 In de ISA-schaal wordt gebruik gemaakt van gemiddelde scores op vragen. In de overige tabellen in het rapport worden antwoordcategorieën vergeleken. Wanneer je naar losse antwoordcategorieën kijkt, is te zien dat bepaalde antwoorden vaker, of minder vaak worden gegeven. Het verschil in de gemiddelde score op een vraag kan tegelijkertijd echter minder sterk zijn. 7

12 Nederlanders internationale organisaties het meest geschikt, dit jaar 55%. 11 kunnen niet aantonen waar deze verschuiving vandaan komt. We Millenniumdoelen Bekendheid millenniumdoelen gelijk gebleven: helft van de Nederlanders is ermee bekend, bijna een kwart kan een millenniumdoel noemen 22% van de bevolking heeft wel eens van de millenniumdoelen gehoord en 27% denkt er wel eens van te hebben gehoord. Vorig jaar zagen we nog een flinke stijging in de bekendheid van de millenniumdoelen. Dat is dit jaar niet het geval, maar wel is de bekendheid op peil gebleven. Ook kan net als vorig jaar bijna een kwart (23%) een millenniumdoel noemen. De bekendheid van de individuele millenniumdoelen is gelijk gebleven, behalve voor het meest bekende millenniumdoel 'armoede en honger verminderen'. 55% van degenen die bekend zijn met de millenniumdoelen noemt dit doel ten opzichte van 46% vorig jaar. Vertrouwen in haalbaarheid millenniumdoelen laag Het vertrouwen in de haalbaarheid van de millenniumdoelen in 2015 is laag. Het aandeel respondenten dat gelooft dat een doel (zeker) wel behaald zal worden varieert tussen de 10% en de 28%. Nederlanders hebben het meeste vertrouwen in het behalen van de millenniumdoelen 'verbetering van de gezondheid van moeders' en 'minder kindersterfte'. Respectievelijk 28% en 27% denkt dat deze doelen (zeker) wel gehaald zullen worden. Voor de andere doelen geldt dat een vijfde of minder denkt dat ze gehaald zullen worden in Het vertrouwen in de haalbaarheid van de millenniumdoelen kunnen we niet vergelijken met vorig jaar, omdat de vraagstelling is veranderd Overheidsbudget voor internationale samenwerking Steun voor overheidsbudget internationale samenwerking flink gedaald Vorig jaar vond 66% van de bevolking dat het overheidsbudget voor internationale samenwerking vergroot moest worden of gelijk moest blijven, dit jaar 55%. 12 De voornaamste reden om het overheidsbudget niet te verhogen is dat men vindt dat eerst de (economische) situatie in eigen land op orde moet worden gebracht. De economische recessie en de aangekondigde overheidsbezuinigingen lijken daarmee invloed te hebben op de steun van Nederlanders voor het overheidsbudget voor internationale samenwerking. Vanuit dat oogpunt kan echter ook gesteld worden dat ondanks de economische situatie nog steeds een meerderheid het overheidsbudget blijft steunen. Vertrouwen in budgetbesteding door particulieren, maatschappelijke- en professionele organisaties licht gedaald, overheid geniet nog steeds minste vertrouwen Net als vorig jaar vindt men dat budgetten het beste besteed worden door hulpinitiatieven van particulieren, maatschappelijke organisaties en professionele ontwikkelingsorganisaties voor ontwikkelingssamenwerking. Wel is men hierover iets minder positief. Net als vorig jaar vinden Nederlanders dat de overheid haar budget het minst goed besteedt. 11 Er waren meerdere antwoorden mogelijk 12 Zie tabel 4.26, bladzijde 33. Er zijn twee varianten van de budgetvraag, de genoemde percentages hebben betrekking op de variant waarbij de respondent nog niet is voorzien van informatie over het budget (de internationale afspraken en precieze hoogte van het budget). Deze vraag wordt sinds 2006 gesteld. 8

13 Internationale organisaties meest geschikt, maar gaan niet aan kop in goede budgetbesteding Het valt op dat internationale organisaties wel als meest geschikt worden gezien om ontwikkelingssamenwerking vorm te geven, maar qua goede budgetbesteding op de derde plaats komen (na particulieren, maatschappelijke- en professionele ontwikkelingsorganisaties). We kunnen op basis van dit onderzoek niet verklaren waar deze discrepantie vandaan komt Eigen bijdrage op gebied van internationale samenwerking Driekwart van de bevolking geeft aan eigen bijdrage te leveren Net als vorig jaar geeft 73% aan een eigen bijdrage te leveren aan internationale samenwerking. Men doet dat het meest in de vorm van losse donaties (43%), doneren van goederen (37%), meedoen aan een loterij die goede doelen steunt (35%), fairtradeproducten kopen (26%) en donateur zijn van één of meerdere ontwikkelingsorganisaties (22%). Meer Nederlanders zeggen losse donaties te hebben gedaan en fartraideproducten te hebben gekocht dan vorig jaar Meer Nederlanders zeggen dit jaar losse donaties te hebben gedaan in de afgelopen 12 maanden dan vorig jaar (43% in 2010 vs. 38% in 2009). Ook geeft men in vergelijking met vorig jaar vaker aan gemiddeld meer dan 50 euro te hebben gedoneerd. Daarnaast zeggen meer mensen dan vorig jaar fairtradeproducten te hebben gekocht (26% vs. 22% in 2009) en informatie te hebben gezocht of bekeken over het leven in ontwikkelingslanden (20% vs. 15% in 2009) Bekendheid met ontwikkelingsorganisaties Twee derde van de Nederlanders kan een organisatie benoemen 68% van de Nederlanders kan uit zichzelf een organisatie noemen op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. De organisaties die het vaakst spontaan genoemd worden zijn Oxfam Novib (door 29% genoemd), Unicef (28%), Artsen zonder grenzen (19%), het Rode Kruis (10%) en Plan Nederland (7%). Opmerkelijk is dat maarliefst 32% van de Nederlanders uit zichzelf geen enkele organisatie kan noemen die zich bezighoudt met ontwikkelingssamenwerking. 2.4 Hoge en lage ISA-scoorders Hoge en lage ISA-scoorders hebben over vele onderwerpen die in dit onderzoek aan bod zijn gekomen een verschillende mening. Maar er zijn ook overeenkomsten. Een aantal opmerkelijke verschillen zijn: Lage ISA-scoorders noemen zichzelf lang niet altijd tegenstander van ontwikkelingssamenwerking, terwijl het merendeel van de hoge ISA-scoorders zichzelf wel voorstander noemt. Hoge ISA-scoorders zien gebrek aan basisvoorzieningen en natuurlijke bronnen als grootste probleem in ontwikkelingslanden, lage ISA-scoorders gebrek aan goed beleid en goed openbaar bestuur. Hoge ISA-scoorders vinden professionele ontwikkelingsorganisaties het meest geschikt om ontwikkelingshulp vorm te geven en lage ISA-scoorders internationale organisaties. 9

14 Hoge ISA-scoorders hebben het meeste vertrouwen in een goede budgetbesteding door professionele organisaties, lage ISA-scoorders in hulpinitiatieven van particulieren en maatschappelijke organisaties. Opmerkelijke overeenkomsten zijn: Zowel hoge- als lage ISA-scoorders geven de voorkeur aan projecten gericht op de gezondheidszorg en water. Ook onderwijs staat hoog op de lijst. Beiden hebben het meeste vertrouwen in de millenniumdoelen 'verbetering van de gezondheid van moeders' en 'minder kindersterfte'. Zowel hoge als lage ISA-scoorders steunen het overheidsbudget voor ontwikkelingssamenwerking in mindere mate dan vorig jaar. Het ligt voor de hand dat hoge ISA-scoorders positiever zijn over internationale samenwerking en zien dit ook terug in de resultaten. Hoge ISA-scoorders hebben niet alleen een positievere houding ten aanzien van ontwikkelingshulp en de effectiviteit daarvan, maar steunen ook het overheidsbudget voor internationale samenwerking vaker, hebben meer kennis van de millenniumdoelen en organisaties op het gebied van ontwikkelingssamenwerking en leveren vaker een eigen bijdrage. Zij zijn ook positiever over de geschiktheid van verschillende actoren op het gebied van internationale samenwerking, hun budgetbesteding en hebben er meer vertrouwen in dat de millenniumdoelen in 2015 gehaald zullen worden. Voor lage ISA-scoorders geldt van alle genoemde punten het omgekeerde. 2.5 Algemene conclusies Nederlanders zijn nog steeds overwegend positief ten opzichte van internationale samenwerking. De meerderheid vindt het belangrijk om mensen in arme landen te helpen zich te ontwikkelen en is van mening dat de problemen in ontwikkelingslanden zo groot zijn dat we niet kunnen toekijken zonder te helpen. In vergelijking met vorig jaar is de bevolking op sommige punten wel iets terughoudender geworden. Dit zien we zowel bij onderwerpen die betrekking hebben op het belang om (arme mensen in) ontwikkelingslanden te helpen als de verantwoordelijkheid van rijkere landen om ontwikkelingslanden te steunen. Het meest opvallende verschil ten opzichte van voorgaande jaren is dat er, voor het eerst sinds 2006, fors minder steun is voor het overheidsbudget voor internationale samenwerking. Deze vermindering in steun komt vanuit de gehele bevolking. Zowel mensen met een relatief positieve als mensen met een relatief minder positieve attitude ten aanzien van internationale samenwerking steunen het overheidsbudget in mindere mate dan vorig jaar. De economische recessie en de in het voorjaar aangekondigde noodzaak tot bezuinigingen lijken hierin een rol in te spelen. Velen zijn van mening dat de problemen in Nederland eerst aangepakt moeten worden alvorens er (meer) overheidsbudget naar internationale samenwerking moet gaan. Eerdere drempels voor verhoging van het overheidsbudget (corruptie in ontwikkelingslanden, het idee dat het een bodemloze put is) zijn meer naar de achtergrond verdwenen. Mogelijk gaan deze wel weer een sterkere rol spelen als de economie aantrekt. Op andere punten zijn de meningen onveranderd ten opzichte van vorig jaar. Met name het vertrouwen in de bijdrage die verschillende vormen van internationale samenwerking leveren is gelijk gebleven. Ook vindt men even vaak als vorig jaar dat 10

15 geld geven zin heeft en dat ontwikkelingslanden er niet alleen voor moeten staan. Gekeken naar de algehele attitude, zoals gemeten door de ISA-schaal, zien we slechts een zeer lichte daling. Alles bij elkaar genomen, wegen de kleine verschillen nauwelijks op tegen het gemiddelde van alle attitudevragen in de schaal. 13 Daarom kunnen we concluderen dat ondanks dat de bevolking iets terughoudender is geworden, er slechts sprake is van een lichte daling in de algehele attitude ten aanzien van internationale samenwerking. De fors afgenomen steun voor het overheidsbudget hoeft dus niet per se te betekenen dat men veel negatiever staat tegenover internationale samenwerking. Ondanks dat er meer prioriteit aan andere zaken (overheidsposten) wordt gegeven, en men vaker dan vorig jaar vindt dat het overheidsbudget voor internationale samenwerking verminderd moet worden, zien we dat de algehele attitude ten aanzien van internationale samenwerking (de ISA-score) slechts licht daalt De vraag naar de steun voor het Nederlandse overheidsbudget maakt geen onderdeel uit van de ISA-schaal. Zie voor een overzicht van de vragen die geselecteerd zijn voor de schaal bijlage Uit het COB rapport van het SCP van kwartaal 2 van 2010 blijkt dat de overheidspost ontwikkelingshulp het zwaarst wordt getroffen als Nederlanders de taak krijgen om 35 miljard te bezuinigen (zie paragraaf 4.5.2). 11

16 3 De ISA-schaal 3.1 Inleiding Dit jaar besteden we extra aandacht aan de attitude van Nederlanders ten opzichte van internationale samenwerking. Welke groepen zijn in meerdere of juist mindere mate positief ten aanzien van internationale samenwerking? Hoe vertaalt deze attitude zich in steun voor het Nederlandse overheidsbudget voor internationale samenwerking, het vertrouwen in een goede budgetbesteding door verschillende actoren en de eigen bijdrage op het gebied van internationale samenwerking? Om deze vragen te beantwoorden is de ISA-schaal ontwikkeld (ISA staat voor Internationale Samenwerkings-Attitude). In dit hoofdstuk geven we een korte beschrijving van de ontwikkeling van de schaal en beschrijven we welke groepen in de samenleving een relatief positieve of minder positieve attitude hebben ten aanzien van internationale samenwerking. In hoofdstuk 4, waarin de antwoorden op de vragen in de barometer 2010 worden besproken, zullen interessante verschillen of overeenkomsten tussen hoge en lage ISA-scoorders belicht worden. 3.2 Opzet De ISA-schaal is ontwikkeld op basis van bestaande vragen en stellingen in de vragenlijst. Hiervoor zijn de vragen en stellingen geselecteerd die (mogelijk) iets zeggen over de attitude ten aanzien van internationale samenwerking. Het doel van deze schaal is een overzicht te geven van de verschillende vragen die aan bod komen in dit onderzoek en te verkennen of we bepaalde groepen kunnen aanwijzen met een meer of juist minder positieve attitude ten aanzien van internationale samenwerking (en dus een relatief hoge of lage ISA-score hebben). Het is de eerste aanzet tot een verkenning van de mogelijkheden van een dergelijke schaal. Mogelijk zal in de toekomst worden besloten deze schaal nog te wijzigen of uit te breiden, zodat een breder spectrum aan factoren ten aanzien van attitude gemeten kan worden. Vragen die aan deze schaal ten grondslag liggen, hebben betrekking op de bijdrage of effectiviteit van internationale samenwerking, het belang van internationale samenwerking en de verantwoordelijkheid om ontwikkelingslanden te helpen. Deze selectie is getoetst op onderlinge samenhang en richting. 15 Hierbij is één vraag afgevallen en twee vragen worden gebruikt voor validatie van de schaal (de twee varianten van de overheidsbudgetvraag). 16 De overgebleven vragen zijn gebruikt om een schaalscore te berekenen die een maat is voor de attitude ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking. Het gemiddelde van de score op de items is getransformeerd naar een schaal. Hoe hoger de score op de schaal hoe positiever de attitude ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking. De betrouwbaarheid van de schaal is voldoende groot gebleken om van een acceptabele interne consistentie te kunnen spreken. Zie voor een uitgebreide beschrijving van de ontwikkeling en validatie van de schaal bijlage Zie voor een overzicht van de geselecteerde stellingen bijlage 3 16 De stelling "Het armoedeprobleem valt niet op te lossen" bleek onvoldoende te passen binnen de schaal en is daarom buiten beschouwing gelaten (afgevallen). 12

17 Deze schaal kan vervolgens worden gebruikt om verschillen tussen groepen te toetsen (zoals leeftijdsgroepen) of om te bekijken of degenen met een relatief hoge of lage ISA-score verschillend over bepaalde onderwerpen denken. 3.3 Groepen met een relatief hoge en lage ISA-score De ISA-schaal die is ontwikkeld loopt van 0 tot 100 en de gemiddelde score is 58. De laagst behaalde ISA-score in dit onderzoek is 0 en de hoogste 99. Deze extreem hoge en lage scores komen niet zo vaak voor. Slechts 5% van de Nederlanders heeft een ISA-score van beneden de 28 en slechts 5% een score van boven de 80. Wat dit laat zien is dat het weinig voorkomt dat iemand een extreem negatieve of positieve attitude ten aanzien van internationale samenwerking heeft. De standaarddeviatie is 15,6. Dit wil zeggen dat men gemiddeld met 16 punten afwijkt van het gemiddelde van 58. Op basis van de ISA-schaal is gekeken of bepaalde groepen in de samenleving een relatief hoge of juist lage score hebben. Hierbij is gekeken naar leeftijd, geslacht, opleiding, inkomen, regio, Mentality 17, of men zichzelf rekent tot een kerk of geloofsgemeenschap, betrokkenheidsgevoel en stemintentie. Op de meeste kenmerken is sprake van interessante verschillen. De enige kenmerken waarbij we geen verschillen zien zijn inkomen en regio. Inkomen en de regio waar mensen wonen hangen dus niet samen met de attitude ten aanzien van internationale samenwerking. De laagste score die we tegenkomen in de uitsplitsingen naar bovengenoemde kenmerken is 45, de hoogste 73. Dit laat zien dat groepen die als tegenstander aangemerkt worden niet onverdeeld negatief zijn. Omgekeerd zijn groepen die als voorstander aangemerkt kunnen worden niet onverdeeld positief Groepen met een relatief hoge ISA-score Vrouwen, hoger opgeleiden, jongeren, aanhangers van een kerk- of geloofsgemeenschap Gekeken naar sociodemografische kenmerken, zien we een aantal groepen in de samenleving met een hogere ISA-score dan gemiddeld. Tabel 3.1 Gemiddelde ISAscore Geslacht Man 56 Vrouw 60 Totale bevolking Voor lezers die niet bekend zijn met de milieus en het Mentality-model, of hierover meer informatie willen is een beschrijving toegevoegd in bijlage 4. 13

18 Tabel 3.2 Gemiddelde ISAscore Opleiding Laag 54 Midden 58 Hoog 61 Totale bevolking 58 Vrouwen en hoger opgeleiden hebben een ISA-score die iets hoger ligt dan gemiddeld (resp. 60 en 61 vs. 58 gemiddeld). Het inkomen van mensen blijkt geen verschil te maken in de attitude ten aanzien van internationale samenwerking. Tabel 3.3 Gemiddelde ISAscore Leeftijd 15 t/m t/m t/m t/m t/m t/m Total 58 In de barometer van vorig jaar is specifiek ingezoomd op jongeren. Toen kwam naar voren dat jongeren een positievere houding hadden ten aanzien van internationale samenwerking. De ISA-score van dit jaar bevestigt die bevinding. Jongeren tussen de 15 en 25 jaar hebben een score van 61, wat 3 punten hoger is dan gemiddeld. Tabel 3.4 Gemiddelde ISAscore Rekent u zichzelf op dit moment tot een kerk of geloofsgemeenschap? Ja 61 Nee 57 Geen mening/wil ik niet zeggen 54 Totale bevolking 58 Degenen die zichzelf rekenen tot een kerk of geloofsgemeenschap staan met een score van 61 positiever tegenover internationale samenwerking dan gemiddeld. Stemvoorkeur: PvdA, D66, GroenLinks, ChristenUnie Daarnaast zien we dat bepaalde groepen met dezelfde stemvoorkeur positiever zijn over internationale samenwerking (zie tabel 3.5). Degenen die voor de verkiezingen van 9 juni van plan waren om PvdA, D66, GroenLinks of ChristenUnie te stemmen, hebben een hogere ISA-score (resp. 63, 65, 66 en 68 vs. 58 gemiddeld). 14

19 Tabel 3.5 Stemintentie 2e kamer verkiezingen 9 juni 2010 Gemiddelde ISAscore CDA 62 PVDA 63 VVD 55 D66 65 GroenLinks 66 SP 61 SGP 67 ChristenUnie 68 PVV 45 Trots Op Nederland 49 Partij voor de Dieren 59 Andere partij 60 Zeg ik liever niet 53 Geen enkele partij, ik zal niet gaan stemmen 53 Weet niet/geen mening 59 Total 58 Postmoderne waardenoriëntatie en sterk betrokkenheidsgevoel Mentality-milieus die bovengemiddeld positief zijn over internationale samenwerking hebben een postmoderne waardenoriëntatie: postmaterialisten en kosmopolieten. 18 Tabel 3.6 Mentality Gemiddelde ISAscore Moderne burgerij 54 Opwaarts mobielen 58 Postmaterialisten 66 Nieuwe conservatieven 55 Traditionele burgerij 60 Kosmopolieten 63 Postmoderne hedonisten 58 Gemaksgeoriënteerden 54 Totale bevolking 58 Postmaterialisten zijn het meest positief, met een score van 66. Kosmopolieten volgen met een score van 63. Van beide milieus is bekend dat zij een maatschappijkritische houding hebben en zich betrokken voelen bij wat er in de wereld gebeurt. Ook in eerdere onderzoeken komen deze milieus steevast naar voren als het meest positief ten aanzien van internationale samenwerking. Ook tabel 3.7 laat zien dat de mate van betrokkenheidsgevoel samenhangt met de attitude ten aanzien van internationale samenwerking. 18 Voor lezers die niet bekend zijn met de milieus en het Mentality-model, of hierover meer informatie willen is een beschrijving toegevoegd in bijlage 4 15

20 Tabel 3.7 Gemiddelde ISA-score In hoeverre voelt u zich betrokken bij wat er gebeurt in: de Europa Nederland Gemeente/regio wereld In zeer geringe mate In geringe mate Ertussenin In hoge mate In zeer hoge mate Weet niet/geen mening Totale bevolking Degenen die zich in (zeer) hoge mate betrokken voelen, scoren het hoogste op de ISA-schaal. Dit geldt zowel voor degenen die zich betrokken voelen bij de eigen regio als voor degenen die zich betrokken voelen bij de hele wereld. De hoogste score zien we bij de groep die zich in zeer hoge mate betrokken voelt bij de wereld (73 vs. 58 gemiddeld) Groepen met een relatief lage ISA-score Lager opgeleiden, mannen, achterban van de VVD en PVV Lager opgeleiden en mannen hebben een lagere ISA-score dan gemiddeld (resp. 54 en 56 vs. 58 gemiddeld). Daarnaast zien we dat degenen die op 9 juni van plan waren VVD of PVV te stemmen een lagere score hebben (resp. 55 en 45). Traditionele of moderne waardenoriëntatie Nieuwe conservatieven, moderne burgers en gemaksgeoriënteerden hebben een minder positieve attitude ten aanzien van internationale samenwerking. Zij scoren lager dan gemiddeld op de ISA-schaal (rond de 55 vs. 58 gemiddeld). Kenmerken van deze milieus zijn het sociaal-cultureel conservatisme van nieuwe conservatieven en de moderne waardenoriëntatie van moderne burgers en gemaksgeoriënteerden (gericht op vrij zijn, zorgeloos leven en comfort). Zie voor verdere toelichting op deze milieus bijlage 4. Lager betrokkenheidsgevoel Een lager betrokkenheidsgevoel bij de omgeving gaat samen met een lagere ISAscore. Mensen die zich in (zeer) geringe mate betrokken voelen bij wat er gebeurt in de wereld, Europa, Nederland en de gemeente of regio waar men woont, hebben een minder positieve attitude ten aanzien van internationale samenwerking dan gemiddeld Veranderingen in de ISA-score ten opzichte van 2009 Op basis van de data van vorig jaar is ook de gemiddelde ISA-score van 2009 berekend. In deze berekening kon echter 1 vraag niet worden meegenomen, omdat deze in 2009 niet is gesteld 19. Om de scores van 2009 en 2010 toch exact te kunnen vergelijken is ook de ISA-score van 2010 berekend zonder deze vraag. Vergeleken met vorig jaar zien we de gemiddelde ISA-score van de bevolking iets afnemen van 19 Het betreft hier de vraag naar de bijdrage van microkredieten aan ontwikkeling en armoedebestrijding van een land. 16

21 59 naar Dit verschil is significant, maar te klein om te spreken van een grote verandering in attitude. Wel kunnen we concluderen dat er een zeer lichte daling zichtbaar is ten opzichte van vorig jaar. 20 De ISA-score van 2010 wijkt af van de ISA-score die op andere plekken in het rapport genoemd worden, omdat er voor de vergelijking met 2009 één vraag buiten beschouwing is gelaten. Voor de vergelijking tussen groepen (in 2010) is de volledige schaal gebruikt. 17

22 4 Barometer Internationale Samenwerking 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk gaan we in op de antwoorden van de Nederlandse bevolking op vragen die gesteld zijn in de Barometer Internationale Samenwerking Hierbij worden, waar mogelijk, de resultaten van dit jaar vergeleken met de resultaten van 2009 en eerdere jaren. Ook zullen interessante verschillen en overeenkomsten besproken worden voor groepen met een relatief positieve of minder positieve algehele attitude. Dit doen we alleen bij de vragen die niet gebruikt zijn in de ontwikkeling van de ISA-schaal. 21 Voor deze vergelijking is gekeken naar groepen met een relatief lage, gemiddelde of hoge ISA-score. 22 De groep met een relatief lage ISA-score noemen we lage ISA-scoorders en de groep met een relatief hoge score hoge ISAscoorders. Aan de groep met een gemiddelde score zullen we refereren als de gemiddelde ISA-scoorders. Eerst gaan we in op de houding van Nederlanders ten opzichte van internationale samenwerking. Hoe belangrijk is internationale samenwerking en wat is het effect ervan? Dit jaar is voor het eerst gevraagd of men zichzelf als voor- of tegenstander van ontwikkelingssamenwerking beschouwt. Vervolgens wordt besproken wat volgens de Nederlandse bevolking de grootste problemen in ontwikkelingslanden zijn en welke werkwijzen het meest bijdragen aan armoedebestrijding en ontwikkeling van een land. Aan welke ontwikkelingsthema's zou men zelf geld besteden? Ook is gevraagd welke partijen het meest geschikt zijn om ontwikkelingssamenwerking vorm te geven. Hierna komen de millenniumdoelen aan bod. Zijn Nederlanders bekend met de millenniumdoelen, kunnen zij deze benoemen en zijn hierin veranderingen ten opzichte van voorgaande jaren? Daarnaast wordt besproken in hoeverre de bevolking denkt dat de millenniumdoelen behaald zullen worden. In paragraaf 4.5 staat het Nederlands overheidsbudget voor internationale samenwerking centraal. Hoe denken mensen over de hoogte van het overheidsbudget en is dit veranderd ten opzichte van eerdere jaren? In deze paragraaf wordt ook besproken hoe Nederlanders denken over de besteding van ontwikkelingsgelden door verschillende actoren. Ten slotte gaan we in op de persoonlijke bijdrage van Nederlanders aan internationale samenwerking. Wat doen Nederlanders zelf op dit gebied en hoe bekend is men met organisaties die zich bezig houden met ontwikkelingssamenwerking? 21 Vragen die gebruikt zijn voor de berekening van de ISA-score zijn minder interessant voor vergelijking tussen hoge en lage ISA-scoorders. Deze vragen hangen immers per definitie samen met de ISA-schaal. 22 De groepen zijn zo verdeeld dat de middengroep bestaat uit degenen met een score die tot 5 punten afwijkt van het gemiddelde van 58 (zowel naar boven als naar beneden). Dit verdeelt de bevolking in drie voldoende grote groepen voor statistische analyse. 18

23 4.2 Houding ten opzichte van internationale samenwerking Het belang van internationale samenwerking De eerste vraag die is voorgelegd is hoe belangrijk men het vindt om mensen in arme landen te helpen zich te ontwikkelen. Tabel 4.1 Hoe belangrijk is het, naar uw mening, om mensen in arme landen te helpen zich te ontwikkelen? Zeer onbelangrijk 4% 5% Onbelangrijk 3% 4% Ertussenin 23% 27% Belangrijk 50% 47% Zeer belangrijk 18% 15% Weet niet/geen mening 3% 2% Totaal 100% 100% Ondanks lichte daling hecht nog steeds meerderheid belang aan hulp voor mensen in arme landen Net als vorig jaar zien we dat een meerderheid (62%) het (zeer) belangrijk vindt om mensen in arme landen te helpen zich te ontwikkelen. Slechts 9% vindt dit (zeer) onbelangrijk. We zien wel dat het belang dat men hieraan hecht iets is afgenomen (van 68% in 2009 naar 62% in 2010) Effectiviteit van internationale samenwerking Vorig jaar zagen we dat de meningen verdeeld waren over de bijdrage die internationale samenwerking kan leveren aan een structurele verbetering van de leefomstandigheden van mensen in ontwikkelingslanden. In onderstaande tabel worden de resultaten van 2009 en 2010 vergeleken. Tabel 4.2 Draagt ontwikkelingssamenwerking naar uw idee bij aan een structurele verbetering van de leefomstandigheden in ontwikkelingslanden? Ja 18% 18% Deels wel en deels niet 60% 59% Nee 14% 16% Weet niet/geen mening 8% 7% Totaal 100% 100% Nederlanders iets minder overtuigd van de effectiviteit van ontwikkelingssamenwerking 18% denkt, net als vorig jaar, dat ontwikkelingssamenwerking bijdraagt aan structurele verbetering van de leefomstandigheden in ontwikkelingslanden. Het aandeel dat van mening is dat ontwikkelingssamenwerking niet bijdraagt is licht gestegen (van 14% naar 16%). Overigens denkt ook dit jaar het merendeel van de bevolking dat ontwikkelingssamenwerking deels wel en deels niet bijdraagt (59%). 19