Oost-Nederland 8. Visie. Hoofdopgaven

Transcriptie

1 Oost-Nederland 8 Visie Hoofdopgaven Gebieden met concentratie van opgaven van nationaal belang Overige gebiedsopgaven MIRT Onderzoeken Kaarten Project- en programmabladen Visie Het MIRT-gebied Oost-Nederland bestaat uit de provincies Gelderland en Overijssel. Centrale ambitie voor Oost-Nederland is het behouden en versterken van de (inter)nationale economische kracht en concurrentiepositie, in balans met de kwaliteit van de leefomgeving. In het gebied liggen de achterlandverbindingen (weg, water, spoor) tussen de Randstad en Duitsland (Rijn- Ruhrgebied en Berlijn) en Noord- en Oost-Europa. Kennis en innovatie en een brede economische basis zijn respectievelijk de stuwende en ondersteunende krachten van de economie. Conform de SVIR manifesteren zich met name de volgende vier economische concentraties in Oost-Nederland: Food Valley in en rond Wageningen (topsector agrofood), Health Valley in en rond Nijmegen (topsector life sciences en health), modecluster in Arnhem (topsector creatieve industrie) en nanotechnologie in Twente (topsector high tech systemen en materialen). Naast deze topsectoren heeft Oost-Nederland mogelijkheden voor de doorontwikkeling van de logistiek (regionaal en nationaal) en duurzame energieopwekking. De grote rivieren Waal, Rijn en IJssel zijn naast de vele andere natuurlandschappen als de Veluwe en Salland kenmerkend voor Oost-Nederland en spelen vanwege bijvoorbeeld het aantal rivierovergangen een belangrijke rol in de ruimtelijke inrichting en de ruimtelijke kwaliteit van Oost-Nederland. Tevens kennen de rivieren een belangrijke opgave voor de waterveiligheid. Hoofdopgaven Versterking van het vestiging- en productiemilieu in relatie tot de topsectoren Voor het behoud en de verdere ontwikkeling van de economische kracht van Oost-Nederland is versterking van het vestigingsklimaat van de stedelijke gebieden en de topsectoren belangrijk. Bereikbaarheid, het bieden van een attractief woonmilieu (incl. culturele voorzieningen en groen), het versterken van de campusvorming van de universiteiten en een voldoende (gevarieerd) aanbod aan vestigingslocaties zijn belangrijke voorwaarden. Innovatie wordt gestimuleerd door samenwerking tussen kennisintensieve bedrijven en instellingen binnen en buiten Oost- Nederland en door het versterken van de gouden driehoek (overheid, ondernemers en onderwijs). De demografische ontwik - ke lingen in Oost-Nederland vragen aandacht. De bevolkingsgroei in het landsdeel als geheel stabiliseert naar verwachting in Enerzijds groeien de grotere steden, mede als gevolg van urbanisatie, terwijl anderzijds in de meer landelijke gebieden de gevolgen van krimp al merkbaar zijn (bv. Achterhoek). Dit heeft gevolgen voor de arbeidsmarkt, de woningmarkt en het voorzieningenniveau en daarmee voor de ruimtelijke structuur en het vestigingsmilieu. Aangezien energie een noodzakelijke voorwaarde is voor het goed functioneren van de economie en Oost-Nederland de ambitie heeft om de energiehuishouding duurzamer en minder afhankelijk te laten zijn van schaarser wordende fossiele brandstoffen, wil Oost-Nederland energieopwekking op een toekomstbestendige, duurzame en innovatieve wijze laten plaatsvinden. MIRT Projectenboek

2 Versterken en benutten van achterlandverbindingen Een goede bereikbaarheid is een belangrijke randvoorwaarde voor het behoud en versterken van de economische potentie. Door Oost-Nederland lopen drie belangrijke (internationale) oost-west achterlandverbindingen over de weg (de A1, A12 en A15), aangevuld met belangrijke verbindingen over water (Waal, IJssel, Twentekanalen) en spoor ( ICE-verbinding Randstad-Duitsland en de Berlijnlijn voor personenvervoer en Betuweroute voor goederenvervoer). In noord-zuid richting loopt er een verbindingszone tussen de A1 en de A12/A15 via de A50. De achterlandverbindingen langs de Waal, A15, Betuweroute, het Twentekanaal, A1 en de Berlijnlijn in Oost-Nederland vormen tevens als core corridors belangrijke onderdelen van het TEN-T (Trans-European Transport Network). De op deze internationale verbindingen gelegen bestaande binnenhavens van nationale betekenis Nijmegen en Hengelo, zijn in Europees verband eveneens als core (Europese) binnenhavens aangemerkt. In Oost-Nederland heeft het hoofdwegennet en het hoofdspoorwegennet ook een regionale ontsluitende functie in de stedelijke gebieden. Dit geldt met name voor Arnhem-Nijmegen, Twente, Stedendriehoek en Zwolle-Kampen. Voor Oost-Nederland is zowel de bereikbaarheid in die stedelijke gebieden als de bereikbaarheid tussen de stedelijke gebieden in Oost-Nederland, de Randstad, Noord-Nederland, Duitsland en Brabant van belang. Op het gebied van logistiek heeft Oost-Nederland de ambitie om meer economisch rendement te halen uit de doorvoer van goederen van de mainports naar Duitsland, door op strategische plekken bestaande logistieke multimodale knooppunten te versterken en waar nodig nieuwe te creëren. Ten aanzien van de achterlandverbindingen door Oost-Nederland is het gezamenlijk uitgangspunt de totstandkoming van één logistiek systeem (spoor, vaarwegen en wegen) dat synchromodaliteit faciliteert, waarbij de synergie tussen de havens en andere multimodale knooppunten wordt versterkt, met als doel de groei van het goederenvervoer zo veel mogelijk via binnenvaart en spoor op te vangen en doorstroming op de weg te faciliteren. Wateropgave In Oost-Nederland spitst het waarborgen van een leefbare en veilige omgeving zich toe op de waterveiligheid rond de grote rivieren en op mogelijke peilverhoging van het IJsselmeer. Piekafvoer kan als gevolg van klimaatverandering toenemen en vaker optreden. Daarom werken Rijk en regio samen aan de veiligheid van Oost- Nederland in het MIRT Onderzoek Deltaprogramma Rivieren. In 2014 adviseert de deltacommissaris het kabinet over mogelijke nieuwe normen voor waterveiligheid. Daarbij wordt rekening gehouden met zowel de kans op een overstroming als de potentiële schade ( deze is afhankelijk van de economische waarde in een gebied) die bij een overstroming kan ontstaan. Rijk en regio zoeken in het gebiedsgerichte deelprogramma Rivieren naar slimme oplossingen voor het borgen en verder verbeteren waar nodig van de veiligheid. Daarbij wordt naar (innovatieve) dijkversterking, rivierverruiming, andere afvoerverdeling, ruimtelijke aanpassingen achter de dijk en rampenbeheersing gekeken (meerlaagsveiligheid). De deltabelissingen over de zoetwatervoorziening, de Rijn-Maas monding, het IJsselmeer en Ruimtelijke adaptatie zijn voor Oost-Nederland van belang. 256 Ministerie van IenM - EL&I - BZK

3 Oost-Nederland 8 In Oost-Nederland liggen belangrijke bundelingen van economische waarden in het gebied rond Arnhem-Nijmegen, Food Valley, Zwolle-Kampen en de Stedendriehoek. Bij de keuze van maatregelen die de veiligheid vergroten worden dan ook meerdere belangen meegewogen: natuur, gebiedsontwikkeling en economie (bevaarbaarheid, overslagmogelijkheden, recreatie). De flessenhalzen die steden vormen voor de rivier, creëren voor de wateropgave zowel een uitdaging als kansen, in combinatie met de ruimtelijke inrichting en de stedelijke ontwikkeling. Gebieden met concentratie van opgaven van nationaal belang Stadsregio Arnhem Nijmegen (inclusief Food Valley) De belangrijkste opgave in de stadsregio is de versterking van het stedelijk kerngebied en realisatie van een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor werken en wonen, verbeteren van leefbaarheid en interne en externe bereikbaarheid (OV en weg). De stadsregio is de thuisbasis van Health Valley: het medische technologiecluster in Nijmegen en omgeving dat bedrijven, overheden, gezondheidszorg en kennisinstellingen met elkaar verbindt. Er wordt met name samenwerking gezocht op de as Enschede-Nijmegen-Oss- Eindhoven (Red Med TechHighway). Ambitie is uit te groeien tot een toonaangevend Europees cluster op het gebied van health&life sciences. Daarnaast is er een internationaal modecluster in Arnhem gevestigd. In de stadsregio moeten tot 2040 nog ruim woningen worden bijgebouwd om in de woningbehoefte te kunnen voorzien. De ligging van het gebied aan rivieren en het aantal oeververbindingen vormt de belangrijkste oorzaak van het relatief hoge percentage lokaal en regionaal autoverkeer dat gebruik maakt van het hoofdwegennet. Met een maatregelenpakket voor Beter Benutten en realisatie van een HOV-netwerk (met inbegrip van regionale spoorverbindingen en grensoverschrijdende verbindingen), wil de stadsregio de positie van het openbaar vervoer versterken en daarmee naast de investeringen op de A12 en A15 de bereikbaarheid van de stadsregio verbeteren. De WGR (Wet Gemeenschappelijke Regeling) regio Food Valley bestaat sinds 2011 uit een samenvoeging van de regio s WERV en De Valley; er werken nu acht Gelderse en Utrechtse gemeenten in dit kader samen. Belangrijkste opgave in de Food Valley is het uitbouwen van de (inter)nationale concurrentiepositie van het kennis- en innovatiecluster rondom Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) op het gebied van gezonde en duurzame voeding en leefomgeving, in aansluiting op de topsector agrofood. Dit vraagt om goede samenwerking, het realiseren van een aantrekkelijk en veilig woon- en werkklimaat en de realisatie van goede faciliteiten voor kennisontwikkeling en -valorisatie. Goede verbindingen zijn daarbij essentieel. Stadsregio Twente De opgave in Twente is versterking van het stedelijk kerngebied met in het bijzonder de innovatiedriehoek (Hart van Zuid in Hengelo het Kennispark van de Universiteit Enschede gebiedsontwikkeling Luchthaven Twente). Daarbij wordt gestreefd naar integrale ontwikkeling van ruimtelijke en infrastructurele opgaven, naar duurzaam en energiezuinig bouwen en naar ruimtelijke kwaliteit. In Twente is in de afgelopen jaren een belangrijk cluster nanotechnologie in de topsector high tech systemen en materialen ontstaan. Daarbij fungeert de Universiteit Twente (UT), in samenwerking met overheden en het bedrijfsleven, als incubator en innovator. Projecten als het Kennispark Twente, het WTC in Hart van Zuid/WTC in Hengelo, de capaciteitsuitbreiding van de A1 en de gebiedsontwikkelingsplannen rond de luchthaven ondersteunen deze strategie ruimtelijk en bedrijfsmatig. Met aanvullende maatregelen voor Beter Benutten en uitbreiding en verbetering van het Agglonet Twente, inclusief grensoverschrijdende verbindingen, wil de stadsregio de positie van het openbaar vervoer versterken en daarmee naast de investeringen op de A1 de bereikbaarheid van het gebied vergroten. Een burgerluchthaven Twente kan bijdragen aan de internationale bereikbaarheid van Twente en ontwikkeling van de Euregio. Overige gebiedsopgaven Zwolle-Kampen Netwerkstad Zwolle-Kampen Netwerkstad is een regio met aantrekkingskracht voor instellingen en bedrijven. De grootste opgave is te voorkomen dat er op dit knooppunt van wegen, spoorwegen en waterwegen knelpunten ontstaan vanwege de verwachte groei van de mobiliteit op de (middel)lange termijn, mede als gevolg van de aansluiting op de Hanzelijn. De ontwikkeling van de Spoorzone Zwolle is daarbij voor de regio een essentiële opgave. De economische en demografische groeiopgave van Zwolle-Kampen komt in een nieuw perspectief te staan door de water- en klimaatopgave in de IJsseldelta. Keuzes en nieuwe functiecombinaties zijn nodig om de gevolgen van mogelijke peilverhoging en rivierverruiming op te vangen en tegelijkertijd ruimte te bieden voor de verstedelijkingsen bereikbaarheidsopgaven. Regio Stedendriehoek Het Assenkruis van A1 en IJsselzone vormt de kern van de Stedendriehoek Apeldoorn-Deventer-Zutphen en verbindt de regio met de andere stedelijke regio s in Oost-Nederland. Het Assenkruis wordt versterkt door een combinatie van infrastructurele- en waterveiligheid maatregelen en gebiedsontwikkeling. Het Rivierengebied De waterveiligheid is een randvoorwaardelijke opgave voor dit gebied. Het beter benutten van de totale capaciteit van de bestaande achterlandverbindingen in het rivierengebied (water, spoor, weg) en het onderzoeken van de mogelijkheden om het goederenvervoer via de weg om te buigen naar vervoer over water en spoor is MIRT Projectenboek

4 voor dit gebied een belangrijke vervolgopgave. Tenslotte heeft de regio de ambitie om de gunstige ligging van het gebied (langs het assenkruis A2/A15 en de achterlandverbindingen) beter te benutten (logistiek) om daarmee de regionale economie verder te stimuleren en te ontwikkelen. MIRT Onderzoeken Naam Aanleiding en doel Planning Betrokkenen Gebiedsontwikkeling Waalweelde In het MIRT Onderzoek WaalWeelde is geconcludeerd dat WaalWeelde een grote bijdrage kan leveren aan de waterveiligheidsopgave. Ook is geconstateerd dat de deltabeslissingen Rijn-Maasdelta en Veiligheid van invloed zijn op WaalWeelde. Na de deltabeslissingen zal bekeken worden voor welke onderdelen van WaalWeelde een verkenning gestart kan worden. Het MIRT Onderzoek Waalweelde is afgerond. Rijk en regio investeren ieder 30 mln in kansrijke projecten die vrijwel uitvoeringsgereed zijn. De stand van zaken van de kansrijke projecten en het Deltaprogramma worden tijdens bestuurlijk overleg MIRT najaar 2012 gemeld. IenM, EL&I, provincie Gelderland (trekker), gemeenten, waterschappen, maatschappelijke organisaties, Deltaprogramma Rivieren Food Valley (kennis- en innovatiehart van de sector agro&food) rond Ede-Wageningen Het MIRT Onderzoek moet meer duidelijkheid verschaffen over of en zo ja welke fysiek ruimtelijke en/of overige maatregelen nodig zijn en wie daarvoor dan aan de lat staat, ter versterking van de (inter) nationale concurrentiepositie en het vestigingsklimaat in deze regio. Start: voorjaar 2012 Voortgang: bestuurlijk overleg MIRT najaar 2012 IenM, EL&I, regio Food Valley, de provincies Gelderland (trekker) en Utrecht HOV Arnhem Nijmegen Het MIRT Onderzoek beoogt antwoord te geven op de volgende vragen: 1) Wat is een logisch samenhangende scope van het HOV-netwerk? 2) Welke effecten op de doorstroming op achterlandverbindingen en de bereikbaarheid van economische kerngebieden worden meegenomen? 3) Wie is waar voor verantwoordelijk? 4) Zijn er belemmeringen in de regelgeving bij Rijk en regio voor optimalisatie HOV? Start: voorjaar eerste fase met workshop. September tweede fase met uitwerken scenario s. Voortgang: in bestuurlijk overleg MIRT najaar 2012 IenM, Stadsregio (trekker), provincie Gelderland, gemeenten Arnhem en Nijmegen N35 Wijthmen - Nijverdal IenM heeft het MIRT Onderzoek toegezegd in het overleg in de Tweede Kamer in december Onderwerpen zijn de mogelijke knelpunten op de N35 tussen Wijthmen en Nijverdal op de korte en langere termijn, mogelijke oplossingsrichtingen en de rol van de betrokken partijen. Hierbij wordt gekeken naar mogelijke knelpunten op het gebied van verkeersveiligheid, bereikbaarheid en leefbaarheid. Start: voorjaar van Voortgang: in bestuurlijk overleg MIRT najaar 2012 wordt probleemanalyse besproken. IenM (trekker), provincie Overijssel, regio Twente en gemeenten 258 Ministerie van IenM - EL&I - BZK

5 MIRT Projectenboek

6 Algemeen Natuur & Landschap Gebieden met concentratie van opgaven van nationaal belang / Nationale herijkte Ecologische Hoofdstructuur op land Stedelijke regio met een concentratie van topsectoren Cultureel erfgoedgebied op (voorlopige) lijst werelderfgoed Overige gebiedsopgaven Water Economie Wateroverlast Topsectoren Waterveiligheid: waarborgen primaire veiligheid High Tech Systemen en Materialen Waterveiligheid: piekafvoer Creatieve Industrie Agro & Food Life Sciences & Health G Energie (Mogelijke) vestigingsplaats elektriciteitsproductie 500MW Hoogspanningsverbinding 220kV Burgerluchthaven van nationale betekenis Nieuwe hoogspanningsverbinding (indicatief) Binnenhaven van nationale betekenis Buisleidingenstrook Bereikbaarheid Woningbouw Hoofdwegennet Stedelijke vernieuwing Onderliggend wegennet Extensivering / herstructurering Hoofdspoorwegennet Uitleg Hoofdvaarwegennet 260 Ministerie van IenM - EL&I - BZK

7 Opgaven Oost-Nederland 8 Zwolle-Kampen Netwerkstad Regio Twente Regio Stedendriehoek Stadsregio Arnhem Nijmegen incl. Food Valley Rivierengebied MIRT Projectenboek

8 VERKENNING PAG 1) A1-zone, gebiedsgerichte verkenning (inclusief corridor Apeldoorn-Deventer-Azelo) 270 2) N35 Verkenning Nijverdal-Wierden 271 PLANUITWERKING PAG 3) A1 Beekbergen-Apeldoorn Zuid 272 4) A12 Ede-Grijsoord 273 5) A12/A15 Bereikbaarheid regio Arnhem-Nijmegen 274 6) Bovenloop IJssel (IJsselkop tot Zutphen) 286 7) Capaciteitsuitbreiding ligplaatsen IJssel 287 8) IJsseldelta Kampen 264 9) IJsselsprong (Zutphen) ) N18 Varsseveld-Enschede ) N35 Zwolle-Wijthmen ) Quickscan Decentraal Spoor Oost-Nederland ) Toekomstvisie Waal ) Twentekanalen, verruiming (fase 2) en capaciteitsuitbreiding sluis Eefde 289 REALISATIE PAG 15) A50 Ewijk-Valburg ) Arnhem Centraal (t.b.v. Nieuw Sleutelproject) ) Centraal Station Twente / Hart van Zuid Hengelo ) Goederenroute Elst-Deventer-Twente (NaNOV) ) Hanzelijn ) N35 Zwolle-Almelo (traverse Nijverdal) ) Nijmegen omarmt de Waal (Waalfront) ) Nijmegen, 2 e stadsbrug ) Sporen in Arnhem ) Sterke regio s: Oost-Nederland ) Traject Oost ) Vaarweg Meppel-Ramspol (Keersluis Zwartsluis) 290 Beheer & Onderhoud PAG 27) Renovatie stuwensemble in Nederrijn en Lek Ministerie van IenM - EL&I - BZK

9 Projecten Oost-Nederland 8 13 (NNL) 13 (NNL) (NWN) (NNL) (UTR) / (LIM) 3 (LIM) 12 (LIM) 0 20 km wegen spoor / OV vaarwegen sluis ligplaats integrale / multimodale ontwikkelingen waterbeheer / natte natuur * (LIM) * (NWN) * (UTR) regio-overschrijdende projecten; zie kaart betreffende regio MIRT Projectenboek