Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:

Transcriptie

1 STATENBRIEF Eindverslag EFRO-programma GO Portefeuillehouder: M. Scheffer Kerntaak/plandoel: Economie Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om: Te besluiten conform het ontwerpbesluit Over de inhoud van deze brief te overleggen De inhoud van deze brief voor kennisgeving aan te nemen (informatieplicht) HHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH 1 Inhoud voorstel (beoogd resultaat/doel) Met deze brief informeren wij u over de resultaten van het Europese subsidieprogramma EFRO Aanleiding In de afgelopen 10 jaar hebben Gelderland en Overijssel het programma EFRO uitgevoerd. Het was een gezamenlijk subsidieprogramma van de provincies Overijssel en Gelderland, de stedelijke netwerken Zwolle, Kampen Netwerkstad, Stedendriehoek, Netwerkstad Twente, Regio De Vallei en Stadsregio Arnhem Nijmegen. Het programma heeft betrekking op activiteiten die medegefinancierd worden uit het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Met het programma EFRO willen Gelderland en Overijssel zoveel mogelijk Europees geld inzetten voor de versterking van de economie en de werkgelegenheid. Dat is gelukt. In een periode van diepe economische crisis is meer dan een half miljard euro geïnvesteerd in de economie in Oost- Nederland. De inzet van 164 miljoen Europees geld heeft voor 366 miljoen publieke en private investeringen uitgelokt. Dat is een forse overrealisatie van meer dan 168 miljoen. Elke euro uit Europa is uiteindelijk verdriedubbeld. Ruim 150 miljoen euro meer dan verwacht. Tot de resultaten van het programma hoort ook het multipliereffect van 3,2 voor de Europese EFRO-middelen en voor de provinciale middelen. Tegenover elke EFRO-euro staat 3,2 aan investeringen en tegenover elke provinciale-euro staat 12,16 aan investeringen. Met deze investeringen zijn meer dan 200 (innovatieve) projecten gefinancierd, steun verleend aan mkb bedrijven, startende bedrijven geholpen en 175 nieuwe samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en kennisinstellingen opgezet. Dit heeft meer dan nieuwe banen opgeleverd in de voedingsindustrie, gezondheids- en milieutechnologie. Inlichtingen bij: dhr. J. Janssen, telefoonnummer (026) adres: post@gelderland.nl

2 Inmiddels zijn alle verleende subsidies vastgesteld. Uiterlijk 31 maart 2017 leveren wij het eindverslag en de financiële eindstaat van het programma in bij de Europese Commissie. Middels deze statenbrief willen wij uw staten graag informeren over de resultaten van het programma voor Gelderland en Overijssel. 3 Bestaand beleid c.q. kader Met behulp van de zogenaamde structuurfondsen wil de Europese Commissie de economische, sociale en territoriale samenhang tussen Europa s regio s versterken en grote verschillen op deze vlakken tussen de regio s verkleinen. Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) is één van deze structuurfondsen: dit fonds financiert de ontwikkeling en structurele aanpassingen van Europese regio's op het gebied van concurrentiekracht en werkgelegenheid. Voor Oost-Nederland was in de periode ,1 miljoen EFRO beschikbaar. De hoofddoelstelling van het programma Oost Nederland was het ontwikkelen van Oost- Nederland tot een toonaangevende Europese innovatieve regio. De drie sterke kennisconcentraties in Oost-Nederland op het terrein van voeding, gezondheid en technologie vormden het fundament van het programma. De focus van het programma was gericht op het versterken van de kenniseconomie rondom deze drie clusters en het versterken van de innovatiekracht door het bevorderen van de samenwerking tussen kennisinstellingen en het bedrijfsleven in Oost-Nederland. Tevens richtte het programma zijn aandacht op het versterken van het innovatieklimaat in de stedelijke netwerken in Oost-Nederland: het verbeteren van de bereikbaarheid van woon- en werkgebieden, voldoende ruimte voor bedrijven en een aantrekkelijk werk- en leefklimaat. Het programma kende drie inhoudelijke prioriteiten: Prioriteit 1 Versterken innovatiekracht, kenniseconomie en ondernemerschap Prioriteit 2 Versterken innovatieklimaat in de stedelijke netwerken Prioriteit 3 Versterken attractiviteit steden 4 Argumenten/afwegingen/risico's Het programma kende een succesvolle uitvoering, waarin de kansen en perspectieven van Europees cohesiebeleid ten volle zijn benut. Zeker tegen de achtergrond van een periode waarin de economie met een diepe economische neergang te maken hadden. Waar we eerst verwachten dat we met de inzet van 164 miljoen Europees geld in totaal 363 miljoen zouden gaan investeren in Oost- Nederland, is dat uiteindelijk 531 miljoen geworden. Dat is 168 miljoen meer aan investeringen dan verwacht. Dit is te danken aan het feit dat lokale overheden maar vooral de private partijen meer dan verwacht aan de projecten hebben bijgedragen. De effecten voor de regionale economische ontwikkeling zijn aanzienlijk: de werkgelegenheid in innovatieve bedrijvigheid is bevorderd, startende en kleine bedrijven hebben ondersteuning gekregen en de infrastructuur voor innovatie is verbeterd. Concreet resulteerden het programma onder andere in steun aan mkb-bedrijven, aan startende bedrijven, 130 miljoen private R&D -uitgaven en 175 nieuwe samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en kennisinstellingen. Qua werkgelegenheid zorgde de inzet van het programma voor nieuwe arbeidsplaatsen, met name in innovatieve sectoren zoals Agrofood, Health, High Tech Systems and Materials (HTSM) en Economie & Milieu Technologie (EMT). 2

3

4 Prioriteit 2 Versterken innovatieklimaat in stedelijke netwerken Ruim 150 miljoen euro is geïnvesteerd in het vergroten van de kwaliteit van de werk- en leefomgeving en het verbeteren van de mobiliteit en bereikbaarheid. Infrastructurele projecten verbeterden de bereikbaarheid van vijf locaties met een bovenregionaal economisch belang: Stadsregio Arnhem Nijmegen, Netwerkstad Twente, Zwolle-Kampen Netwerkstad, Regio De Vallei en de Stedendriehoek. De projecten dragen bij aan de optimalisering van het vestigings- en ondernemingsklimaat, onder andere door bedrijventerreinen te revitaliseren en de fysieke bereikbaarheid en het voorzieningsniveau te verbeteren. Een mooi voorbeeld hiervan is de bouw van het station Nijmegen- Goffert. Dit station maakt de Novio Tech Campus beter bereikbaar voor forensen en daarmee aantrekkelijker voor bedrijven die zich op deze campus willen vestigen. Het verbeterde woon-, werken leefklimaat voor hoogopgeleid personeel en kennisintensieve bedrijven vergroot de aantrekkelijkheid van Oost-Nederland. De regionale concurrentiekracht heeft daarmee een boost gekregen. Prioriteit 3 Attractieve steden Niet alleen op bovenregionale schaal, maar ook op wijkniveau is de leefbaarheid en aantrekkelijkheid in de steden Almelo, Apeldoorn, Arnhem, Deventer, Ede, Enschede, Hengelo, Nijmegen en Zwolle vergroot. Meer dan 50 miljoen euro is geïnvesteerd in het versterken van de sociaaleconomische attractiviteit van de stedelijke gebieden, onder andere door een geïntegreerde aanpak in de wijken. Probleemsituaties in stadswijken zijn op een integrale en duurzame manier aangepakt. Denk hierbij aan het stimuleren van ondernemerschap in de wijk met een startershuis, een betere integratie van onderwijs en arbeidsmarkt door leer-werkplekken voor wijkbewoners en versterking van de wijkeconomie. Via ingrepen in de openbare ruimte zijn wijken aantrekkelijker en leefbaarder gemaakt. Lessons Learned Tijdens de uitvoering van het programma zijn waardevolle inzichten verkregen over de wijze waarop de regionale economie, specifiek innovatie, kan worden ondersteund. Daarnaast zijn ook op het vlak van uitvoering lessen geleerd. Deze lessen dienen als input voor vervolgprogramma s zoals het EFRO-programma Een aantal belangrijke leerpunten zijn: Het bedrijfsleven is bereid om fors te investeren in innovatie. De Europese middelen worden als katalysator ingezet om bedrijven te stimuleren tot R&D-uitgaven. Bedrijven blijken op grote schaal bereid om te investeren in innovatieprojecten. In het programma wordt deze lijn doorgetrokken. Met realistische subsidiepercentages worden de financiële risico s voor bedrijven verkleint, waardoor innovatieprojecten worden uitgevoerd, met hoge private bijdragen door het bedrijfsleven. Samenwerking tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen is succesvol. Dit heeft geleid tot valorisatie van de expertise die bij de kennisinstellingen aanwezig is. In het programma wordt het bedrijfsleven en kennisinstellingen opnieuw uitgedaagd om samen te werken aan innovaties in de regio. Focus op sectorale speerpunten aanwezige kennisclusters betaalt zich uit. De focus leidt tot verdere versterking van de kennisclusters, waardoor een concentratie ontstaat van bedrijvigheid rondom een thema. Het vestigen van bijvoorbeeld grote R&D-centra van multinationals, is een resultaat van de krachtige ontwikkeling van de clusters. In het programma worden de middelen volledig ingezet om de sectorale speerpunten Agro & Food, Health, HTSM en Energie- en milieutechnologie verder te versterken. Aandacht voor de businesscase van een innovatie is essentieel om tot werkelijk resultaat te komen. Innovaties halen vaak niet de markt omdat vooraf onvoldoende is doorgedacht over zaken als samenwerkingspartners, marktbehoefte en marketing. De businesscase is dan vaak onvoldoende onderbouwd. Bij de beoordeling van de projecten is hier veel nadruk op gelegd. In de programmaperiode is opnieuw veel aandacht voor de kwaliteit van de businesscase. Deskundigen uit het bedrijfsleven blijken goed in staat innovatieve projectvoorstellen te beoordelen. Een stuurgroep met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en de kennisinstellingen bleek een bestpractice voor het beoordelen van de inhoudelijke kwaliteit van projecten. De werkwijze in Oost- 4

5