RAPPORT REGULIER SCHOOLTOEZICHT

Transcriptie

1 RAPPORT REGULIER SCHOOLTOEZICHT cbs "Beurthonk" te Odijk BRIN-nummer school : 10YH-1 Uitvoerende inspecteur(s) : J. van den Berg Datum schoolbezoek : 17 januari 2002 Datum vaststelling : Handtekening eerstverantwoordelijke inspecteur:

2

3 1 INLEIDING Op 17 januari 2002 heeft de Inspectie van het Onderwijs de christelijke basisschool "Beurthonk" bezocht. Dit rapport bevat de resultaten van dat bezoek. Het geeft weer hoe de inspectie heeft geoordeeld over een aantal elementen dat met elkaar de kern van goed basisonderwijs vormt. De gehanteerde criteria en de gevolgde werkwijze worden in dit rapport slechts beknopt weergegeven. Uitvoeriger is dat gedaan in de brochures 'Schooltoezicht ' en Regulier Schooltoezicht die voorafgaand aan het bezoek aan de school zijn verstrekt. Dit rapport moet dan ook in samenhang met de inhoud van deze brochures worden gelezen. Zoals de titel van het rapport al aangeeft, ging het om een bezoek in het kader van Regulier Schooltoezicht. Bij deze vorm van toezicht gaat de inspectie na of een aantal elementen (indicatoren) dat betrekking heeft op de leerresultaten (opbrengsten), het leerstofaanbod, de leertijd, het didactisch handelen van de leraren en de leerlingenzorg in voldoende mate aanwezig is. Dit om de uitspraak te kunnen doen of op een school de kern van goed basisonderwijs van voldoende niveau is. Dit alles op basis van de geldende wetgeving voor het basisonderwijs alsmede op basis van hetgeen de wetgever daarmee beoogt. Daarnaast streeft de inspectie ernaar de sterke en zwakke kanten van de opbrengsten, het leerstofaanbod, de leertijd, het didactisch handelen en de leerlingenzorg meer in het algemeen in kaart te brengen. Dit om de school te stimuleren de kwaliteit van het onderwijs op bepaalde punten te verbeteren. Op grond van dit alles staat bij een schoolbezoek Regulier Schooltoezicht de vraag centraal: Komen op deze school de indicatoren die de kern van goed basisonderwijs vormen in voldoende mate voor? Het antwoord op de centrale vraag en de resultaten van het bezoek in het algemeen zijn gebaseerd op schriftelijke bronnen, op observaties van een aantal lessen en op de inhoud van een aantal gesprekken. In het kader van de voorbereiding van het bezoek ontving de school vragenlijsten voor de directie en voor de coördinator(en) leerlingenzorg. De via deze lijsten verzamelde gegevens werden voorafgaande aan het bezoek geordend en geanalyseerd. Ook werden documenten bestudeerd waarover de inspectie reeds beschikte. In dit geval waren dat de schoolgids, het schoolplan, het schooldossier en de verslagen van vorige bezoeken. Tijdens het bezoek woonde de inspectie lessen bij in de groepen 1/2, 3, 5 en 8. Bij dit bezoek ging het om lessen in Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Tevens voerde de inspectie tijdens het bezoek gesprekken met de directie en de coördinator(en) leerlingenzorg. Aan het einde van het bezoek zijn de resultaten en de conclusies besproken met directie en team en een vertegenwoordiger van het bevoegd gezag. 3 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

4 Het rapport bestaat uit vier hoofdstukken. Na deze inleiding worden in hoofdstuk 2 de resultaten van het bezoek weergegeven. Hoofdstuk 3 opent met de conclusie ter zake de kern van goed basisonderwijs. Het hoofdstuk vervolgt met een toelichting op die conclusie. Hoofdstuk 4 bevat de afspraken die, voorzover nodig, met de school zijn gemaakt. 4 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

5 2 RESULTATEN Bij Regulier Schooltoezicht gaat het om vijf elementen: opbrengsten, leerstofaanbod, leertijd, didactisch handelen en leerlingenzorg. Elk element is uitgewerkt in indicatoren (herkenbare aanwijzingen over de kwaliteit van een element). Per indicator is bepaald of deze in voldoende dan wel onvoldoende mate op de school is aangetroffen. De resultaten zijn in de onderstaande vijf tabellen geordend. 1 Opbrengsten in voldoende mate? nee ja 1.1 De prestaties van leerlingen aan het einde van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 De prestaties van leerlingen gedurende de schoolperiode hebben ten minste het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 2 Leerstofaanbod in voldoende mate? nee ja 2.1 Het leerstofaanbod voor Nederlandse taal is dekkend voor de kerndoelen. 2.2 Het leerstofaanbod voor rekenen en wiskunde is dekkend voor de kerndoelen. 2.3 Het leerstofaanbod voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde wordt aangeboden tot en met het niveau van groep 8 basisonderwijs. 2.4 Het leerstofaanbod vertoont een doorgaande lijn. 2.5 Het leerstofaanbod voor Nederlandse taal is afgestemd op de onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie. 2.6 Het (leerstof)aanbod komt tegemoet aan relevante verschillen tussen leerlingen. 5 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

6 3 Leertijd in voldoende mate? nee ja 3.1 De school heeft voldoende onderwijstijd gepland. 3.2 De school zorgt ervoor dat de geplande onderwijstijd is afgestemd op de onderwijsbehoeften van de leerlingenpopulatie. 3.3 De leraren realiseren de geplande onderwijstijd. 4 Didactisch handelen in voldoende mate? nee ja 4.1 De leraren geven een duidelijke uitleg van de leerstof en de opdrachten. 4.2 De leraren gaan regelmatig na of leerlingen de leerstof en de opdrachten begrijpen. 4.3 De leraren stimuleren de leerlingen actief mee te doen. 4.4 De leraren hanteren binnen de les werkvormen die leerlingen activeren. 4.5 De leerlingen tonen een grote mate van betrokkenheid. 4.6 De leraren maken gebruik van concrete en voor de leerlingen herkenbare situaties en ervaringen en geven toepassingsgerichte opdrachten. 4.7 De leraren geven expliciet onderwijs in strategieën voor denken en leren. 4.8 De leraren houden bij de instructie rekening met niveauverschillen tussen leerlingen. 4.9 De leraren houden bij de verwerking rekening met niveauverschillen tussen leerlingen De organisatie van het onderwijsleerproces is doelmatig. 6 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

7 5 Leerlingenzorg in voldoende mate? nee ja 5.1 De school bepaalt systematisch de vorderingen en ontwikkeling van de leerlingen. 5.2 De leraren stellen bij zorgleerlingen op systematische wijze de hulpvragen vast, c.q. bij. 5.3 Voor leerlingen met geconstateerde problemen zijn documenten voor handelingsplanning aanwezig. 7 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

8 8 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

9 3 CONCLUSIE In antwoord op de centrale vraag uit de inleiding komt de inspectie tot de conclusie dat op basisschool "Beurthonk" de indicatoren die de kern van goed basisonderwijs vormen in voldoende mate voorkomen. Deze algemene conclusie is gebaseerd op de waarderingen zoals die bij de hierboven weergegeven reeks van indicatoren zijn gegeven. Voor een deel spreken die waarderingen voor zich. Voor een ander deel is dat in mindere mate het geval. In de hierna volgende toelichting worden bij de desbetreffende indicatoren de overwegingen omschreven die tot de gegeven waardering hebben geleid. Bij enkele andere wordt de gegeven waardering genuanceerd. Toelichting De inspectie bezocht basisschool "Beurthonk" te Odijk in 1998 uitgebreid in het kader van integraal schooltoezicht. Het team werkt sindsdien onder leiding van een nieuwe schoolleider energiek aan het realiseren van de aanbevelingen. Resultaten zijn deels reeds merkbaar. De keuze van een nieuwe taalmethode is afgerond en de implementatie is in volle gang. Het team volgt na de cursus klassenmanagement een scholing op het gebied van interne differentiatie en heeft de methodiek van 'zelfstandig werken' ingevoerd. De intern begeleider/remedial teacher heeft de structuur van het zorgproces degelijk uitgewerkt en geïmplementeerd op groepsniveau. De afspraken over het gebruik van methoden worden beter nagekomen, zodat de doorgaande lijn vanaf groep 3 meer merkbaar is. De uitwerking van een doorgaande lijn voor taalontwikkeling en wiskundige oriëntatie vanaf groep 1/2 naar groep 3, stagneert evenwel, mede door de langdurige afwezigheid van één van de leerkrachten van de kleuterbouw. Een grote zorg voor schoolleiding en team, die nadrukkelijk vraagt om te worden opgepakt. Opbrengsten Basisschool "Beurthonk" stelt de resultaten aan het eind van de basisschool vast met behulp van de Cito-eindtoets. De inspectie constateert dat de resultaten van de school in vergelijking tot scholen met een overeenkomstige leerlingenpopulatie volgens de normering van de inspectie wel voldoende zijn, maar tweemaal aan de onderkant van het gemiddelde en eenmaal onder het gemiddelde liggen. De school is in overweging gegeven een analyse te maken van de leerlingresultaten op de eindtoetsen en daarbij ook de resultaten op de entreetoetsen van de laatste jaren te betrekken, teneinde meer inzicht te verkrijgen in de oorzaken van de toch wat achterblijvende opbrengsten. De resultaten gedurende de schoolperiode stelt de inspectie vast aan de hand van landelijk genormeerde toetsen op enkele cruciale momenten in de schoolloopbaan van kinderen: technisch lezen in groep 3 of 4, begrijpend lezen in groep 6 en rekenen en wiskunde in de groepen 4 en 6. De school heeft deze toetsen alle in gebruik en de resultaten liggen gemiddeld op een voldoende niveau. Wel vraagt de inspectie aan de school om te analyseren waarom de resultaten van leerlingen voor technisch lezen na groep 3 niet stabiel blijven en soms zelfs zorgwekkend zijn. Wellicht kan deze analyse leiden tot een gerichte aanpak. Leerstofaanbod 9 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

10 Basisschool "Beurthonk" gebruikt voor Nederlandse taal sinds dit schooljaar een nieuwe, eigentijdse methode waarvan de inhoud dekkend is voor de kerndoelen. De methode is bedoeld voor groep 1-8, maar wordt pas vanaf groep 3 integraal gebruikt. Aan het eind van dit schooljaar worden de ervaringen door de schoolleider systematisch verzameld, zodat op basis van deze evaluatie de implementatie volgend schooljaar kan worden voortgezet. De school start binnenkort een keuzeen besluitvormingsproces om de methode voor begrijpend lezen te vervangen. Omdat de methode voor rekenen en wiskunde ook dekkend is voor de kerndoelen, beschikt de school dan voor de basisvaardigheden over actuele methoden die het didactisch proces goed kunnen ondersteunen. Verbetering van het leerstofaanbod is noodzakelijk waar het gaat om de doorgaande lijn. De kleutergroepen van basisschool "Beurthonk" werken grotendeels met thema's, incidenteel ontleend aan 'voorlopers'. Hoewel de lessen enthousiast en vaardig worden gegeven, maken schoolleider en team zich toch zorgen over de aansluiting van groep 1/2 naar groep 3. Goede afspraken ontbreken, mede omdat één van de leerkrachten van de kleuterbouw reeds geruime tijd met ziekteverlof is. Schoolleiding en team willen meer: een ontwikkeling naar een beredeneerd en geregistreerd leerstofaanbod op basis van leerlijnen en tussendoelen. Hoewel dit reeds langer op de agenda staat en methoden voor taalontwikkeling zijn aangeschaft die starten in groep 1, stelt men vast dat de gewenste ontwikkeling nog niet is ingezet. Men wil graag, gebruik makend van ervaringen elders en met ondersteuning van de onderwijsbegeleidingsdienst, vanaf dit schooljaar plannen uitwerken om een goed onderbouwd onderwijsaanbod met meer samenhang en afstemming op tafel en in de groep te krijgen. De school heeft nog geen samenhangend beleid ontwikkeld om begaafde leerlingen extra te ondersteunen. Zeker gezien de leerlingenpopulatie van de school een aandachtspunt om op te pakken. Leertijd De totale onderwijstijd van de school ligt boven het wettelijk verplichte aantal uren onderwijs per schooljaar. De school plant voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde ruim 40% van de leertijd en dat mag gezien de leerlingenpopulatie, gemiddeld gezien, voldoende worden genoemd. Toch meent de inspectie dat een flexibilisering van die onderwijstijd, ten behoeve van leerlingen met extra onderwijsbehoeften met name op het gebied van lezen, kan worden overwogen. De leraren van deze school gaan verantwoord met de geplande tijd om: lessen beginnen en eindigen in de regel op tijd en zij benutten door een goed klassenmanagement de onderwijstijd optimaal. Didactisch handelen De leerkrachten van basisschool "Beurthonk" hebben voor een groot deel een ruime onderwijservaring en dat is merkbaar in de lessen. Zij werken doelgericht en hanteren bekwaam de vaardigheden die passen bij het moment van het onderwijsleerproces. In een aantal lessen zijn de resultaten van de scholing op het gebied van zelfstandig werken duidelijk waarneembaar, hoewel een aanscherping van de afspraken door de gehele school heen, wel enige aandacht vraagt. Een interne scholing om de deskundigheid voor de toepassing van de interne differentiatie te verhogen, staat op de agenda. De schoolleider is van plan om die scholing ook door middel van klassenbezoeken, gevolgd door collegiale consultatie, voort te zetten. Dat sluit goed aan bij de twee door de inspectie geconstateerde verbeterpunten. Ten eerste blijft de instructie in enkele van de bijgewoonde lessen 10 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

11 nog te lang klassikaal en leerkrachtgebonden, ook in die gevallen waarin een meer gedifferentieerde benadering op grond van verschillen tussen leerlingen voor de hand ligt. Leerkrachten benutten de aanwijzingen uit de methoden om in te spelen op verschillen tussen leerlingen nog niet uitputtend. Sommigen hebben een voorkeur om dit zelf uit te zoeken, terwijl anderen coaching en scholing op prijs te stellen. Een aandachtspunt voor de teamvergadering. Een tweede verbeterpunt dat ook de aandacht dient te krijgen betreft het expliciet onderwijs geven in strategieën voor denken en leren. In de meeste lessen hanteren leerkrachten nog niet gericht interactieve werkvormen om leerlingen over de aanpak van oplossingen te laten nadenken en van elkaar te laten leren welke aanpak hen het beste ligt. De schoolleider ziet het professionaliseren van het didactisch handelen als 'een volgende stap' die dient te worden gezet. Het team stemt daarmee van harte in. Leerlingenzorg De intern begeleider heeft een goed gestructureerd systeem voor leerlingenzorg opgezet en ingevoerd. Zo is voor het opsporen van leerlingen die dreigen uit te vallen vanaf groep 1/2 een landelijk genormeerde taaltoets ingevoerd. Ook is een methode-onafhankelijke toets voor begrijpend lezen in gebruik genomen. Daarmee is het signaleringssysteem vanuit de visie van de inspectie compleet te noemen. De toetsresultaten worden per computer verwerkt, waardoor de administratie sterk verminderd is en de conclusies gemakkelijker zijn te trekken. Hoewel een evaluatie van de structuur, waaronder de vraag wat wel en niet in de mappen van de groepsleraar dient te zitten, nog tot bijstellingen kan leiden, kan worden gesteld dat de opzet breed is geaccepteerd en dat de afspraken over het algemeen goed worden nagekomen. De school telt verhoudingsgewijs een flink aantal leerlingen dat extra ondersteuning in de vorm van remedial teaching krijgt. Meestal betreft het leerlingen waarbij op grond van intern en extern onderzoek een leerstoornis is geconstateerd. Zowel de intern begeleider als de teamleden zijn gemotiveerd zich extra in te spannen om die leerlingen, binnen de eigen basisschool en waar nodig met hulp van externe experts, adequate ondersteuning te bieden. Permanente aandacht voor het inwerken van nieuwe collega's en het opvoeren van vaardigheden in de vorm van collegiale consultatie en intervisie door de intern begeleider is gewenst. Die aandacht geldt in ieder geval ook voor het concreet opstellen van de hulpvraag door de leerkracht (goed onderbouwde probleembeschrijving) en het zelf opstellen van een handelingsplan. De samenwerking tussen groepsleerkracht en remedial teacher verloopt goed. Men houdt elkaar mondeling en schriftelijk op de hoogte van vorderingen en resultaten. De overdracht van leerlingen tussen leerkrachten aan het eind van het schooljaar kan systematischer en inhoudelijker, zodat de start van het nieuwe schooljaar geen stagnatie oplevert voor de ontwikkeling van de zorgleerling. Een aandachtspunt voor het gehele team. 11 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

12

13 4 AFSPRAKEN In aansluiting op de resultaten van het bezoek zijn met de directie de volgende afspraken gemaakt. Op basis van dit rapport is de normale, periodieke toezichtsystematiek van toepassing. De in dit rapport genoemde verbeterpunten zullen bij een volgend bezoek mede onderwerp van gesprek zijn. De school werkt dit jaar de doorgaande lijn in de groepen 1/2 en de afstemming naar groep 3 voor taalontwikkeling en wiskundige oriëntatie uit op basis van leerlijnen en tussendoelen in een beredeneerd en geregistreerd leerstofaanbod. 13 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",

14 14 Rapport Regulier Schooltoezicht, cbs "Beurthonk",