Nicole Vogelzangs. Psychiatrie en EMGO + VU medisch centrum Amsterdam

Transcriptie

1 Nicole Vogelzangs Psychiatrie en EMGO + VU medisch centrum Amsterdam

2 Ziektelast top 10 in 2030 Westerse landen 2030 Ziekte % DALYs * 1 Depressie 9.6% 2 Hartziekten 5.9% 3 Alzheimer, dementie 5.8% 4 Alcoholproblemen 4.7% 5 Diabetes 4.5% 6 Beroerte 4.5% 7 Gehoorproblemen 4.1% 8 Kanker 3.0% 9 Artrose 2.9% 10 Longziekten 2.5% * DALYs = disability-adjusted life years = verlies in levensjaren + verlies in kwaliteit van leven WHO: Mathers et al. Plos Medicine 2006

3 Ziektelast* in Nederland 1 Hartziekten 2 Angststoornissen 3 Beroerte 4 Depressie 5 Longziekten 6 Diabetes 7 Longkanker 8 Alcoholafhankelijkheid 9 Artrose 10 Dementie * in gezonde levensjaren (RIVM, Nationaal Kompas Volksgezondheid)

4 Depressie als risico factor voor CVD Bewijs uit systematische reviews Review # studies # personen RR Algemene bevolking Rugulies, Wulsin, Nicholson, Van der Kooy, ± Hartziekten populatie Barth, Van Melle, Nicholson,

5 Depressie HPA-axis hyperactiviteit Metabool syndroom Cardiovasculaire ziekten

6 Metabool syndroom 3 van de volgende 5: Tailleomvang > 102 cm (mannen) > 88 cm (vrouwen) Triglyceriden 150 mg/dl HDL cholesterol < 40 mg/dl (mannen) < 50 mg/dl (vrouwen) Bloeddruk 130/85 mmhg of medicatie Nuchter glucose 110 mg/dl of medicatie

7 Zijn depressie & metabool syndroom geassocieerd?

8 Health, Aging, and Body Composition (ABC) studie Prospectieve cohort studie in algemene bevolking 3075 goedfunctionerende donkere (41%) en blanke (59%) oudere personen, jaar Depressieve symptomen (CES-D; 20 items, 0-60) gemiddelde (SD) = 4.7 (5.3) Metabool syndroom: 39% Methoden Vogelzangs et al. J Gerontol (Med Sci) 2007

9 Depressieve symptomen & metabool syndroom Resultaten OR* 95% CI P Depressieve symptomen ^ Blank Donker * OR per SD gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, SES, en leefstijl; ^ Rasinteractie Vogelzangs et al. J Gerontol (Med Sci) 2007

10 InChianti studie Methoden Prospectieve cohort studie in algemene bevolking 1155 mannen en vrouwen, 65 jaar en ouder 867 geïncludeerd in deze analyses Depressie (CES-D 20): 20% Metabool syndroom: 25% Vogelzangs et al. Psychoneuroendocrinology 2007

11 Depressieve symptomen & metabool syndroom Resultaten OR* 95% CI P Depressieve symptomen Depressieve stemming * Gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, opleiding, leefstijl, chronische ziekten Vogelzangs et al. Psychoneuroendocrinology 2007

12 Depressie & metabool syndroom Studie N Effect Dunbar, Gil, (m) (v) Kinder, (v) (m) McCaffery, (m) Miettola, Skilton, Takeuchi, (m) Toker, (v) (m) Vaccarino, (v) Viinamaki, (m) (v) Maar,.

13 HUNT 2 studie 9571 deelnemers jaar

14 Conclusies, tot zover Depressie en metabool syndroom lijken cross-sectioneel matig geassocieerd, maar het bewijs is enigszins inconsistent => Alleen in subgroepen van depressieve personen??

15 Speelt cortisol een rol in de associatie tussen depressie en het metabool syndroom?

16 Depressie, cortisol en Totale sample (N=867) metabool syndroom Gecorrigeerd* OR 95%CI P Depressieve symptomen Depressieve stemming h cortisol Interactie depressie*cortisol.003 Geen depressieve stemming (N=688) 24-h cortisol Depressieve stemming (N=179) InChianti studie 24-h cortisol Correctie voor cortisol OR 95%CI P * Gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, opleiding, leefstijl, chronische ziekten Vogelzangs et al. Psychoneuroendocrinology 2007

17 Depressie, cortisol en metabool syndroom % metabool syndroom p= Depressieve klachten Geen depressieve klachten Hoog cortisol Gemiddeld cortisol Laag cortisol Vogelzangs et al. Psychoneuroendocrinology 2007

18 Depressie, cortisol en metabole ontregelingen Taille Trig HDL Gluc Sys Dia Geen depressieve stemming 24-h cortisol β p < Depressieve stemming 24-h cortisol β p * Gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, opleiding, leefstijl, chronische ziekten Vogelzangs et al. Psychoneuroendocrinology 2007

19 Metabool syndroom componenten Studie N Effect Component Dunbar, taille, HDL Gil, (m) (v) taille (m), glu (v) Kinder, (v) (m) tri, bd (v) McCaffery, (m) taille, tri, glu Miettola, taille (v), glu (m) Skilton, taille, tri Takeuchi, (m) taille Toker, (v) (m) taille (v+m), glu Vaccarino, (v) taille, tri Viinamaki, (m) (v) -- Hildrum, taille

20 Belangrijkste metabole factor

21 Conclusies, tot zover Depressie en metabool syndroom lijken cross-sectioneel matig geassocieerd Cortisol speelt een belangrijke rol in de relatie tussen depressie en het metabool syndroom Wanneer depressie samengaat met hypercortisolemie, is de kans op metabool syndroom een stuk hoger Meeste bewijs voor overgewicht component van het metabool syndroom

22 Voorspelt depressie het ontstaan van metabool syndroom?

23 Depressie => metabool syndroom? Studie N Effect Component Raikkonen, (v) -- Goldbacher, (v) taille Vanhala, (v) (m) HDL

24 Health ABC studie 2088 mannen en vrouwen met BMI en CT scan voor visceraal vet op baseline en na 5 jaar Leeftijd 73.4 (2.8) jaar Vrouw 53% Donker 36% Depressie 4% BMI 27.3 (4.7) Verandering in BMI 0.0 (1.8) Visceraal vet 144 (65) cm 2 Verand. in visceraal vet -6.5 (40) cm 2 Vogelzangs et al. Arch Gen Psychiatry 2008

25 Depressie en veranderingen in visceraal vet en BMI cm 2 Visceraal vet BMI Geen depressieve klachten Depressieve klachten * Gecorrigeerd voor baseline visceraal vet én BMI, sociodemografie, leefstijl en gezondheidsindicatoren Vogelzangs et al. Arch Gen Psychiatry 2008

26 Conclusies Depressie => MetS Oudere personen met depressieve symptomen ontwikkelen meer visceraal vet over 5 jaar => Onafhankelijk van BMI => Geen verandering in BMI Vogelzangs et al. Arch Gen Psychiatry 2008

27 Volgt depressie op het metabool syndroom?

28 Metabool syndroom => depressie? Studie N OR Component Akbaraly, taille, tri, HDL Koponen, HDL Mast, HDL, glu

29 Risico op nieuwe depressie (24%) Health ABC studie; geen depressie op baseline; 5-jaar follow-up N=2540 Algemene obesitas MANNEN * N=1233 HR a 95%CI P BMI % lichaamsvet Abdominale obesitas Tailleomvang Sagittale diameter Visceraal vet VROUWEN * N=1307 HR a 95%CI P a Gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl en ziekten; * P geslachtinteracties: ; geen rasinteracties Vogelzangs et al. J Clin Psychiatry 2010

30 Risico op nieuwe depressie MANNEN N=1233 HR a 95%CI P - IN ÉÉN MODEL - BMI Visceraal vet a Gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl en ziekten Vogelzangs et al. J Clin Psychiatry 2010

31 Visceraal vet en nieuwe depressie % met nieuwe depressie Mannen: HR = 1.33 ( ) Vrouwen: HR = 1.04 ( ) Mannen, visc. vet Vrouwen, visc. vet Vrouwen, normaal Mannen, normaal jaren Vogelzangs et al. J Clin Psychiatry 2010

32 Visceraal vet en nieuwe chronische depressie % met nieuwe chronische depressie Mannen: HR = 2.04 ( ) Vrouwen: HR = 1.21 ( ) Mannen, visc. vet Vrouwen, visc. vet Vrouwen, normaal 5 Mannen, normaal jaren Vogelzangs et al. J Clin Psychiatry 2010

33 InChianti studie 655 personen zonder depressie op baseline Metabool syndroom: 23% Depressie (CES-D 20) tijdens follow-up: 26% 168 personen met depressie op baseline Metabool syndroom: 31% Depressie (CES-D 20) tijdens follow-up: 75% Metingen na 3 en 6 jaar

34 Metabool syndroom & nieuwe depressie OR 95%CI p Metabool syndroom Tailleomvang Triglyceriden HDL cholesterol Systolische bloeddruk Diastolische bloeddruk Glucose Aantal metabool syndroom componenten a Gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl en ziekten

35 Metabool syndroom & beloop van depressie OR 95%CI p Metabool syndroom Tailleomvang Triglyceriden HDL cholesterol Systolische bloeddruk Diastolische bloeddruk Glucose Aantal metabool syndroom componenten a Gecorrigeerd voor sociodemografie, leefstijl en ziekten

36 Conclusies: MetS => depressie Abdominale obesitas voorspelt depressie Metabole verstoringen voorspellen het persisteren van depressie => Metabole depressie (!?)

37 Overall conclusies Depressieve ouderen met hoge cortisolwaardes hebben meer kans op metabool syndroom Depressieve ouderen ontwikkelen meer buikvet Buikvet voorspelt ontstaan van depressie bij mannen Combinatie van metabole ontregelingen voorspelt blijven bestaan van depressie

38 Vicieuze cyclus Depressie HPA-as hyperactiviteit Visceraal vet Metabool syndroom Hart- en vaatziekten

39 Klinische implicaties => Diagnose => Behandeling

40 Diagnose Depressie = heterogene stoornis - Etiologie - Verschijningsvorm Definiëren van subgroepen van depressie gebaseerd op link tussen etiologie, genetische aanleg, klinische kenmerken en beloop

41 Metabole depressie Buikvet Cholesterol + Bloeddruk Chronisch beloop

42 Behandeling Toegespitst op subgroepen i.p.v. alle depressieven => Standaard depressie behandeling combineren met behandeling van metabole ontregeling (medicatie, leefstijlinterventie) => Verminderen depressieve klachten & voorkomen secundaire lichamelijke ziekten!???

43 Bedankt! co-auteurs: Brenda Penninx VS Gretchen Brenes Sandra Giannelli Stephen Kristchevsky Marco Pahor Suzanne Satterfield Eleanor Simonsick Kristine Yaffe Aartjan Beekman Luigi Ferrucci Tamara Harris Anne Newman Susan Rubin Matthew Schrager Kristen Suthers Amsterdam Marijke Bremmer Hannie Comijs Dorly Deeg Miranda Dik Witte Hoogendijk Adrie Seldenrijk Italië Allessandro Ble Stefania Bandinelli Fulvio Lauretani

44 Bedankt voor uw aandacht!