Families in tijden van alcohol en middelen

Transcriptie

1 Families in tijden van alcohol en middelen Prof. dr. Gilbert Lemmens UDP, UZ Gent & UGent Stijgend fenomeen? - Stijging alcohol en middelen over 50 jaar (SAMHSA, 2009) - Adolescenten: meer marijuana (19%) en meer ecstasy (67%) (Pats, 2009) - Middelen en humaniora studenten 5.9% risicovol gebruik 6% problematisch gebruik (Cazale, 2009) 1

2 Clustering in families? Alcohol: 3x!alcohol en 2X!middelen bij verwanten Middelen: tot 8x! alcohol en middelen bij verwanten (Avenevoli, 2005) 6 Alcohol/middelen en gezinnen Relatief frequent en stijgend fenomeen > voorkomend in bepaalde gezinnen Over generaties heen Interactie tussen 1) Genetische kwetsbaarheid (M>V) 2) Gezinsfactoren - > negatieve factoren, < positieve factoren - > dezelfde risicofactoren voor verschillende middelen " " (Avenevoli, 2005) 2

3 Risicofactoren: ontstaan Psychopathologie/SUD bij ouders (leereffect?) Ouderschap - ouderlijk monitoring en responsiviteit - ouderlijke warmte Gezinsklimaat - gezinsconflicten - misbruik en verwaarlozing Gezin # verloop van alcohol/ middelen $ ouderlijk monitoring/kennis! middelen- en alcoholgebruik (McVie & Holmes, 2005; Luyckx e.a. 2011) $ behandel outcome (Clark, 2005) $ Adolescent self-disclosure!middelengebruik (Soenen e.a. 2006) (Tobler & Komro, 2010; Rowe 2012) $ ouderlijk warmte $ risico op middelenmisbruik (Davis & Spillman, 2011) $ Relatie Gezin # verloop van alcohol/ middelen $ prognose alcohol/middelen behandeling (Vanicelli e.a., 1989)! herval alcohol/middelen (Lemke e.a., 2007)!Familiaal functioneren (probleemoplossing, communicatie, steun, conflicten)! alcolhol/middelengebruik (Klosterman, 2006) 3

4 WAT NOG? Meer relationele problemen, meer echtscheiding, meer partnerrelatiegeweld, meer conflicten, meer HIV infecties (partner) (O Farrell & Birchler, 1987, Lebow 2005, Klostermann e.a. 2011, Fals-Stewart, 2003) Meer gedragspoblemen, meer uit huisplaatsing en alcohol/middelen van kinderen (Chassin ea, 1996; Connors ea, 2004, Gruber & Fleetwood, 2004) Meer isolatie van alcohol/middelen persoon in gezin (Halford & Osgarby, 1983) 4

5 3 Theoretische modellen GEZIN ALCOHOL/MIDDELEN Family disease approach : gebruik is ziekte van het gezin, iedereen is ziek, co-afhankelijkheid, individuele behandelingen Family systems approach: alcohol en middelen als een central organizing principle, problematische gezinsinteracties Ecological approaches: verschillende systemen (familie, peers, school, omgeving) Behavioral approach: bekrachtende interacties (gedragingen/ attidtudes) van gezinsleden versterken alcohol en middelengedrag Family reorganization around illness: Illness as a central organizing principle Assumptions of MST % The central role of the symptom in family life % Narrowing of time focus on the here-and-now. % Restriction of the available patterns of family interaction processes. % The amplification of aspects of family function % Diminishing ability to meet family life-cycle needs % The loss of a sense of agency (helplessness) - substance abuse is driven by the interplay of risk factors associated with multiple systems in which the youth is embedded (family, peer, school, neigbourhood) - Caregivers are usually the main conduits of change Steinglass, 1987; Eisler JFT,

6 Argumenten voor gezinsinterventies? Interacties tussen gezinsfactoren en ontstaan/verloop van alcohol/ middelen Impact van alcohol/middelen op gezinnen Bijkomende argumenten: Gezinssteun # grotere retentie in behandeling van adolescenten (Broome e.a. 2001) Ouderlijke aanwezigheid in de behandeling # minder middelenmisbruik (Carr 2009, Liddle 2004) Voorbeelden van gezinsinterventies EBT: alcohol en middelen Brief Strategic Family Therapy (BSFT, Szapocznik, 2003) Functional Family Therapy (FFT; Alexander, 1982) Gezinsinterventies # jongeren (MST, FFT, MDFT, ) Partnerrelatieinterventies # volwassenen (BCT) Multisystemic Therapy (MST; Henggeler, 2009) Multidimensional Family Therapy (MDFT; Liddle, 2002) Behavioural couples therapy (BCT; O Farrell & Fals-Stewart, 2006) 6

7 Werking van PRT en gezinsinterventies - Gebruik van krachten binnen relaties/gezinnen voor vermindering/stop van alcohol en middelen (gezinsleden steun geven voor vermindering/stop) - Veranderen van negatieve gezinsinteracties - Promoten van gezondere relaties en gezinsklimaat 7

8 8

9 Gezinsinterventies: & Minder druggebruik & Minder gedragsproblemen, delinquentie & Minder depressie, angst & Betere gezinsoutcome (ouderkindrelatie, ouderschap, competentie) & Betere schoolprestaties Gezinsinterventies bij middelen Multi-dimensional family therapy (MDFT) (Lidddle, 1995) Functional family therapy (Alexander, 1985) Multisystemic therapy (Henggeler, 1999) ' ' ' ' ' ' Individual and group CBT Partnerrelatieinterventies Alcohol: Meer abstinent en minder alcoholgerelateerde problemen Betere relatie, minder separatie, minder partnergeweld, betere psychosociale outcome kinderen Middelen: minder en langer tot recidief, minder dagen van druggebruik, minder opnames, minder arrestaties Betere relatie, minder partnergeweld 9

10 Problemen met implementatie Hulpverleners: weinig PRT/gezinstherapeuten, weinig training, ander theoretische denkmodellen, weinig supervisie, weinig organisatorische steun,... Gezin: terugbetaling, plaats en tijd, Therapie: registered trademark, Conclusie Belangrijke interacties tussen relaties/ gezinnen en alcohol/middelen Effectieve PRT en gezinsinterventies voor alcohol/middelen Enkel meer toepassen! 10