Dementie & diversiteit. Britt Fontaine Lid kenniskring lectoraat Psychogeriatrie

Transcriptie

1 Dementie & diversiteit Britt Fontaine Lid kenniskring lectoraat Psychogeriatrie

2 Wat ga ik doen? Leeftijd en Veroudering Dementie wereldwijd Is dementie een ziekte? wij en zij denken Vragen en een preekje

3 Wat is leeftijd? Het aantal jaren sinds je geboorte Objectief? Universeel? Levensfase Gaat uit van idee van natuurlijk rijping Rituelen om overgang naar volgende fase te markeren Vaak verbonden met biologische processen Benadrukt sociale relaties en sociale afhankelijkheid Een ontwikkelingsstadium Gaat uit van actief proces: ontwikkelingstaken Ontwikkeling tot zelfstandig individu Gaat uit van wederkerigheid in sociale relaties

4 Veroudering wereldwijd Overal ter wereld bestaat een idee van ouderdom, maar de invulling verschilt. Twee beelden: De nutteloze oudere bij ons, weggestopt in een tehuis: Weinig status en duur! Kentering? Maar de meeste oude mensen wonen thuis en worden zonodig verzorgd door mantelzorgers De wijze oudere daar in de schoot van de familie Ouderen hebben iets te geven: kennis van rituelen, van sociale relaties, dichter bij de voorouders. Maar dat is wel eindig! Er is niet altijd een uitgebreid familie Opnemen in de familie gaat niet altijd vanzelf En in families is het niet per definitie leuk

5 Dementie: eerst maar wat gegevens Over dementie wereldwijd is nog niet heel veel bekend. Lijkt in het westen vaker voor te komen dan in andere delen van de wereld. Verschillen in de VS: Afrikaanse Amerikanen: 4 maal zo vaak dementie Mensen met een Spaans/Latijnse achtergrond 3 maal zo vaak Aziaten waarschijnlijk gelijk aan blanke Amerikanen Nederland: migranten meer risicofactoren Verschillen in prevalentie (het voorkomen) hebben te maken met de interactie tussen genetische factoren en culturele en sociaaleconomische factoren (armoede)

6 Veranderingen

7 Risicofactoren: combinatie van factoren o Laag opleidingsniveau o Armoede o Dieet o Leefstijl o Ziektes als diabetes

8 Is dementie een universele ziekte? Overal ter wereld is er een onderscheid tussen normale en abnormale veroudering Dementie valt niet overal onder de abnormale veroudering Verschijnselen zijn wel overal hetzelfde maar dementie wordt niet overal als ziekte gezien Waar heeft dat mee te maken?

9 Wanneer is er sprake van dementie? Dementie is een chronische ziekte van de hersenen, waarbij hersenweefsel wordt aangetast of afsterft. Symptomen: Ernstige geheugenstoornissen Stoornis in tenminste 1 andere denkvaardigheid (taal, aandacht, handelen, plannen) Klachten zijn niet omkeerbaar Klachten verstoren het dagelijks leven Klachten zijn niet toe te schrijven aan andere factoren

10 karakterveranderingen Wat doet dementie met mensen? Karakterveranderingen? o Copinggedrag o Omgevingsfactoren o Besef

11 kernbegrippen Disease: disfunctioneren van organen en/of fysiologische processen in het lichaam. Oplossing: het lichaam genezen door ziekte onder controle te krijgen Illness: ziek-zijn, ziektebeleving. Individuele ervaringen van ziek-zijn, ziek voelen van de mens als geintegreerd organisch, psychosociaal en cultureel wezen. Oplossing: healing (genezing, heel-wording) Sickness: sociale en maatschappelijke oorzaken van ziek-zijn: internaliserend of externaliserend systeem

12 wij en zij De mens denkt in tweedelingen, bijvoorbeeld Westers Modern Individualistisch niet-westers Traditioneel/primitief collectivistisch Nadelen: Cultuurdeterminisme: alles toeschrijven aan cultuur Exotisme: de Ander als rariteit Generaliseert: verschillen worden niet meer gezien Statisch en onveranderlijk: geen oog voor nieuwe ontwikkelingen

13 Wat dan wel? Vragen stellen! Welke betekenis heeft leeftijd in de sociale context en waar wordt dat aan afgemeten? Welke rol en functie vervullen oudere mensen in een gemeenschap? Hoe zit de familiestructuur in elkaar? Hoe wordt het onderscheid tussen normale en abnormale veroudering gemaakt? Waaruit bestaat abnormaal gedrag? Waaraan wordt abnormaal gedrag toegeschreven? Hoe vindt men dat er met dit gedrag moet worden omgegaan? Hoe gaat men er daadwerkelijk mee om?

14 Tenslotte: een preekje Er bestaan meer culturen dan je denkt! Mensen zijn altijd anders, maar ze zijn ook allemaal hetzelfde. Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, alle ongelukkige gezinnen zijn ongelukkig op hun eigen wijze : kijk naar dit gezin, deze familie, deze persoon als uniek.