18/03/2009 ZIEKTE DETERMINANTEN ER IS GEEN DUIDELIJK HOUVAST OVER VERLOOP AARD VAN ZIEKTE PROGNOSE BEHANDELING DIAGNOSE

Transcriptie

1 ZIEK! RECHT OP ZIEK ZIJN & RECHT OP ONDERWIJS TUSSEN RISICO EN KRACHT Prof. Peter Adriaenssens Afdeling Kinderpsychiatrie UZ Leuven GROEIENDE GROEP EREN ASTMA 2% ECZEMA 1% EPILEPSIE 8 OP 1000 HERSENVERLAMMING 2-3 OP 1000 TOENAME KWALITEIT OVERLEVING/HERSTEL LEUKEMIE: VAN 0 NAAR 60% VOOR OUDERS SHIFT VAN ANGST OM TE VERLIEZEN NAAR ANGST VOOR ONZEKERHEID TIJDSLIJN VAN (CHRONISCHE) ER IS GEEN DUIDELIJK HOUVAST OVER VERLOOP CRISIS DIAGNOSE CHRONISCH AARD VAN PROGNOSE BEHANDELING DETERMINANTEN IMPACT OP OUDERS AFHANKELIJK VAN ERNST SHOCK TOT TRAUMATISCH MINDER ALERT VOOR INFORMATIE GEVOELENS GEDEMPT GEVOEL BUITEN REALITEIT TE LEVEN VAN ONTKENNING (vaders) TOT SCHULDGEVOELENS (moeders), FANTASIE TOT WOEDE IMPACT OP OUDER- WARMTE IN RELATIE WEINIG IMPACT OVERSCHATTING VAN RISICOFACTOREN JE, JE SPIEGEL : GEKWETST ZELFBEELD 1

2 IMPACT OP COGNITIEF VERSUS EMOTIONEEL ZELFBEELD (toename adolescentie) OORZAAK, SCHULD : ANDEREN MATURITEIT (tegen lft 10 jr) RISICO OP PSYCHISCHE PROBLEMEN: DUBBEL VAN LEEFTIJDSGENOTEN De vermomde klacht (Somatic Disguise) De angst wordt vermomd door lichamelijke klachten Klachten s ochtends, voor de school begint En vaak klachten op einde week-endend Aanzet IK Start vaak met medisch ziek zijn, of na vakantie/weekend/ verhuis/schoolwijziging g Opbouwend Zoeken wettiging : 50% ziekteklacht, die verbetert eens thuis JIJ VOORSPELLING OP BASIS VAN KENMERKEN WEERBAARHEID CORRECTER INTERVENTIES GERICHT OP BESCHERMING/STIMULATIE: EFFECT VEEL GROTER DAN INZOOMEN OP EEN SPECIFIEKE RISICOFACTOR 2

3 WEERBAARHEID WEERBAARHEID IS DE CAPACITEIT OM GEZOND TE ONTWIKKELEN ONDANKS DE UITDAGINGEN EN CONFRONTATIES DIE HET LEVEN MEEBRENGT STREVEN NAAR VERSTERKEN VAN PROTECTIEVE FACTOREN ONDERSTEUNING VAN OUDERS EN ZIEK COMBINEREN MET ONTWIKKELINGSGERICHTE PROGRAMMA S LEVERT LANGE-TERMIJN PREVENTIE VIA KORTE-TERMIJN TERMIJN BESCHERMING TEGEN RISICO S GEWAPEND TUSSEN AANLEG EN AANBOD SOCIALE VAARDIGHEDEN - Wederkerigheid - Flexibiliteit - Empathie/zorgend - Communicatie - Gevoel voor humor PROBLEEM OPLOSSENDE - Planning - Alternatieven zien - Kritische geest - Inzicht - Netwerken AUTONOMIE - Zelfwaarde/Identiteit - Interne locus of control - Weerbaar - Gehecht DOELGERICHTHEID/MOTIVATIE - Hobby, interesse - Schoolse motivatie - Ambitie - Positieve verwachtingen - Doorzetting - Optimisme - Toekomstperspectief Genetisch bepaalde aanleg (genotype) Omgevingsfactoren Levenservaringen Genetische expressie (phenotype) GEZIN OPVOEDING SCHOOL OMGEVING Psychosocial Model Traumatic/ facilitative experience Unfavorable / favorable outcome MISSIE: MAXIMALE AUTONOMIE VOOR ALLE GEZINSLEDEN Behavior Genetic Model Genetic characteristic Traumatic/ facilitative experience Genetic link Spurious link Unfavorable / favorable outcome DIAGNOSE ONDANKS AFHANKELIJKHEID EN ZORG CHRONISCH 3

4 LEVENSCYCLUS LIFE CYCLE /GEZIN ANGSTIG OPVOEDEN? FASE VAN STABILITEIT FASE VAN VERANDERING BANG VAN PROEFGEDRAG VAN EREN BANG VAN WAT KOMT GROOT GELOOF IN CONTROLE BEREIDEN NIET VOOR OP PUBERTEIT PASSIEF OPVOEDEN /JONGERE DOET ZIJN ZIN GEEN VISIE OP ONTWIKKELING ALLEEN AANDACHT VOOR MEDISCHE IS DAT GOED? DAN MAG ALLES! GEVEN SNEL OP WIJ HEBBEN ALLES GEPROBEERD WAT WEL? STRUCTUUR STERKE LEIDING W A R M T E AUTORITAIR KOUD MISHANDELING DEMOCRATISCH WARM NEST VERWAARLOZING GEEN LEIDING 4

5 GEZIN-SCHOOL GEMEENSCHAP HECHTING + ZORG VERWACHTINGEN DOE MEE, WE GEVEN JE KANSEN! WEERBAARHEID ALS ONTWIKKELINGSTRAJECT NODEN VEILIGHEID LIEFDE/STEUN RESPECT UITDAGING HOOP BETEKENIS WEERBARE ONTWIKKELING SOCIAAL COMPETENT PROBLEEM OPLOSSEND AUTONOOM GERICHT OP TOEKOMST ONTWIKKELINGSTAKEN RESPECTEREN? DUS: VOLDOENDE WETEN OVER DE! LEREN OVER DE : HOE HET SAMENSPEELT MET DE LEEFTIJDSFASE VAN HET HOE EN WAAROM SAMENWERKEN/SAMENLEVEN MET HET BEHANDELTEAM GEZIN & SCHOOL MOETEN EEN BETEKENIS KUNNEN GEVEN AAN HET LEVEN MET DE DAT GEEFT OPNIEUW HET GEVOEL ER VAT OP TE HEBBEN EN COMPETENT TE ZIJN PERMANENTE VORMING CONTROLE & /GEZINSFACTOREN TEMPERAMENT INTELLIGENTIE GEBONDEN Cognitieve Aanpassing Coping Verloop ziekte LEEFTIJD AUTONOMIE GEZIN EN OMGEVING Sociale steun, inkomen, Partnerrelatie THERAPIE TROUW IK DENKEN VOELEN DOEN JIJ 5

6 HANDVATTEN ONDERSTEUNING Leren herkennen van valkuilen Gebruik van versterkende of afzwakkende strategieën Formuleren van helpende gedachten, ontspanningsoefeningen Leren alternatief gedrag te ontwikkelen (coping): afleiden, leuks doen, vermijden, beroep doen op derden Evalueren van zichzelf, aanmoedigen door zichzelf/ouders/schoolteam ook al is resultaat beperkt. VISIE op langere termijn! TRAJECT, en dus: Niet enkel op basis van tijdelijke extra interventie. Betrokkenheid school is nodig en staat voorop Langdurig alert blijven, steunen Actief betrekken leerling Win ervaringen: waar zijn positieve schoolervaringen te halen/versterken. sterk zwak Conflict heeft een functie in de ontwikkeling Rol van Informatie Emoties CONFLICT Geen vragen maar verhalen Sensitiviteit WAT DOEN? 6

7 De werken van de Tiener WAT IS MIJN PROBLEEM? HOE VOEL IK ER MIJ BIJ? LUKT NIET? HERNEEM! MAAK AFSPRAKEN DUIDELIJKER! SYNTHESE: FORMULEER PROBLEEM + GEVOEL LUISTER NAAR REACTIE KOMT EEN VOORSTEL TIENER? NEE? JA? MOOI! PROBEER! EVALUEER LUKT! BEKRACHTIG! FORMULEER ER ZELF EEN LUKT NIET? LUKT! MEDESTANDERS? MOEDER VADER OUDERS SCHOOL COÖRDINATIE THUISONDERWIJS 7

8 NEEM RISICO ERNSTIG Leerlingen die lang afwezig blijven en/of herhaaldelijk, hebben meer risico op: Kinderpsychiatrische stoornissen (depressie, somatisatie, angst, gedrag) Chronische disfunctie (studie, gedrag) Schooluitval door onoverbrugbare achterstand, sociaal isolement Stress gezin LANGE TERMIJN RISICO (Bernstein, 2001) 1. LAGER EINDDIPLOMA 2. VERHOOGD RISICO OP PSYCHIATRISCHE STOORNISSEN 3. VERMINDERDE ZELFSTANDIGHEID 4. PROBLEMEN SOCIALE VAARDIGHEDEN Als je me wil helpen IK.help niet! JIJ WEERBAARHEID IS DE CAPACITEIT OM GEZOND TE ONTWIKKELEN ONDANKS DE UITDAGINGEN EN CONFRONTATIES DIE HET LEVEN MEEBRENGT 8