Inhoud Inleiding Gedragsproblemen Psychosociale vaardigheden Emotionele vaardigheden Leervaardigheden De rol van het gezin Literatuur

Transcriptie

1 Inhoud 1 Inleiding Gedragsproblemen Psychosociale vaardigheden Emotionele vaardigheden Leervaardigheden De rol van het gezin Literatuur Gedragsproblemen Inleiding Wanneer is er sprake van een gedragsprobleem? In kaart brengen van probleemgedragingen Sociaal-emotionele problemen nader bekeken Aandachtstekort met hyperactiviteit (ADHD) Sociale gedragsproblematiek (ODD/CD) Angstig en stemmingsverstoord gedrag Autistisch gedrag Screening van gedragsproblemen De omvang van sociaal-emotionele gedragsproblemen in Nederland Het aantal jeugdigen met sociaal-emotionele gedragsproblemen De samenhang tussen gedragsproblemen en leeftijd, sekse en schooltype De samenhang tussen ADHD, ODD/CD, angstig en stemmingsverstoord gedrag, en autisme Oorzaken van sociaal-emotionele gedragsproblemen Biologische factoren als oorzaak van sociaal-emotionele gedragsproblemen Omgevingsfactoren als oorzaak van sociaal-emotionele gedragsproblemen Positieve opvoedingsfactoren Behandeling van gedragsproblemen Algemene aspecten van de behandeling van gedragsproblemen Behandeling van gedragsproblemen per probleemgroep Gedragsproblemen in vogelvlucht Literatuur Psychosociale vaardigheden Inleiding Wat zijn psychosociale vaardigheden? Om welke vaardigheden gaat het bij psychosociale vaardigheden? Interpersoonlijke vaardigheden Intrapersoonlijke vaardigheden De tekorten aan psychosociale vaardigheid in Nederland Het aantal jeugdigen met psychosociale vaardigheidsproblemen De samenhang tussen psychosociale vaardigheden en sekse, leeftijd en schooltype De ontwikkeling van psychosociale vaardigheden De ontwikkeling van psychosociale vaardigheden in het gezin De ontwikkeling van psychosociale vaardigheden op school

2 Inhoud VII De ontwikkeling van psychosociale vaardigheden in de vrije tijd De ontwikkeling van psychosociale vaardigheden en sociale media Gevolgen van tekorten aan psychosociale vaardigheden Gebrek aan relationele vaardigheden Gebrek aan affectieve vaardigheden Gebrek aan zelfsturing Gebrek aan zelfbewustzijn Algeheel gebrek aan psychosociale vaardigheden Oorzaken van tekorten aan psychosociale vaardigheden Biologische factoren als oorzaak van een gebrek aan psychosociale vaardigheden Omgevingsfactoren als oorzaak van een gebrek aan psychosociale vaardigheden Risicogroepen voor het ontwikkelen van tekorten aan psychosociale vaardigheden Jeugdigen met aandachtstekort met hyperactiviteit (ADHD) Jeugdigen met oppositioneel-opstandig, agressief en antisociaal gedrag (ODD/CD) Jeugdigen met angstig en stemmingsverstoord gedrag Jeugdigen met autisme Overzicht van de tekorten in psychosociale vaardigheden per risicogroep Tekorten aan psychosociale vaardigheden voorkomen De rol van het gezin bij het voorkomen van tekorten aan psychosociale vaardigheden De rol van school bij het voorkomen van tekorten aan psychosociale vaardigheden De rol van vrijetijdsbesteding bij het voorkomen van tekorten aan psychosociale vaardigheden Interventies bij tekorten aan psychosociale vaardigheden Principes achter het bevorderen van psychosociale vaardigheden Effecten van psychosociale-vaardigheidstrainingen Algemene kenmerken van psychosociale-vaardigheidstrainingen Trainingsprogramma s ter stimulering van psychosociale vaardigheden Training van specifieke psychosociale vaardigheden Training van relationele vaardigheden Training van affectieve vaardigheden Training van zelfsturing Training van zelfbewustzijn Psychosociale vaardigheden in vogelvlucht Literatuur Emotionele vaardigheden Inleiding Wat zijn emotionele vaardigheden? Om welke vaardigheden gaat het bij emotionele vaardigheden? De tekorten aan emotionele vaardigheden in Nederland Aantal jeugdigen met een gebrek aan emotionele vaardigheden De samenhang tussen emotionele vaardigheden en leeftijd, sekse en schooltype De ontwikkeling van emotionele vaardigheden De ontwikkeling van emoties tijdens de kindertijd Gevolgen van tekorten aan emotionele vaardigheden De samenhang tussen emotionele vaardigheden en persoonlijkheidskenmerken De samenhang tussen emotionele vaardigheden en relaties....81

3 VIII Inhoud De samenhang tussen emotionele vaardigheden en school- en leerprestaties De samenhang tussen emotionele vaardigheden en geïnternaliseerde gedragsproblemen De samenhang tussen emotionele vaardigheden en geëxternaliseerde gedragsproblemen Risicogroepen voor het ontwikkelen van tekorten aan emotionele vaardigheden Jeugdigen met Aandachtstekort met hyperactiviteit (ADHD) en de ontwikkeling van emotionele vaardigheden Jeugdigen met oppositioneel-opstandig, agressief en antisociaal gedrag (ODD/CD) en de ontwikkeling van emotionele vaardigheden Jeugdigen met angstig en stemmingsverstoord gedrag en de ontwikkeling van emotionele vaardigheden Jeugdigen met autisme en de ontwikkeling van emotionele vaardigheden Overzicht van tekorten in emotionele vaardigheden per risicogroep Begrippen die verwant zijn aan emotionele vaardigheden Denkstijl Theory of Mind (ToM) Sociale intelligentie Tekorten aan emotionele vaardigheden voorkomen De rol van het gezin bij het voorkomen van tekorten aan emotionele vaardigheden De rol van school bij het voorkomen van tekorten aan emotionele vaardigheden Interventies bij tekorten aan emotionele vaardigheden Principes achter de programma s ter bevordering van emotionele vaardigheden Trainingsprogramma s ter stimulering van emotionele vaardigheden Training van de afzonderlijke emotionele vaardigheden Training in het onderkennen van emoties Training in het reguleren van emoties Training in het toepassen van emoties Emotionele vaardigheden in vogelvlucht Literatuur Leervaardigheden Inleiding Wat zijn leervaardigheden? Om welke vaardigheden gaat het bij leervaardigheden? Motivatie Taakgerichtheid Concentratie Planmatig werken Werktempo Volharding De tekorten aan leervaardigheden in Nederland Het aantal jeugdigen met een gebrek aan leervaardigheden De samenhang tussen leervaardigheden en leeftijd, sekse en schooltype De ontwikkeling van leervaardigheden Samenhang tussen tekorten aan leervaardigheden en het ontstaan van problemen

4 Inhoud IX 5.7 Oorzaken van tekorten aan leervaardigheden De rol van biologische factoren bij tekorten aan leervaardigheden De rol van sociale factoren bij tekorten aan leervaardigheden Risicogroepen voor het ontwikkelen van tekorten aan leervaardigheden Aandachtstekort met hyperactiviteit (ADHD) en de ontwikkeling van leervaardigheden Oppositioneel-opstandig, agressief en antisociaal gedrag (ODD/DC) en de ontwikkeling van leervaardigheden Angstig en stemmingsverstoord gedrag en de ontwikkeling van leervaardigheden Autisme en de ontwikkeling van leervaardigheden Overzicht van tekorten in leervaardigheden per risicogroep Tekorten aan leervaardigheden voorkomen De rol van school bij het voorkomen van tekorten in leervaardigheden De rol van het gezin bij het voorkomen van tekorten in leervaardigheden Interventies voor het vergroten van de leervaardigheden Leervaardigheden in vogelvlucht Literatuur Gezinskenmerken Inleiding Gezinskenmerken en gedragsproblemen De vijf basiskenmerken van het gezin Responsiviteit Communicatie Organisatie Partnerrelatie Sociaal netwerk De omvang van gezinsproblemen in Nederland Gevolgen van positieve en negatieve gezinskenmerken Omgaan met risicogroepen De opvoeding van kinderen met attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD) De opvoeding van kinderen met oppositioneel-opstandig, agressief en antisociaal gedrag De opvoeding van kinderen met angstig en stemmingsverstoord gedrag De opvoeding van kinderen met autisme Gezinsinterventies Stromingen binnen gezinsinterventies Gangbare programma s Overige programma s Gezinsinterventies per risicogroep Gezinsinterventies voor jeugdigen met ADHD Gezinsinterventies voor jeugdigen met oppositioneel-opstandig, agressief en antisociaal gedrag Gezinsinterventies voor jeugdigen met angstig en stemmingsverstoord gedrag Gezinsinterventies voor jeugdigen met autisme

5 X Inhoud 6.9 Gezinsinterventies per gezinskenmerken Gezinsinterventies voor communicatie Gezinsinterventies voor responsiviteit Gezinsinterventies voor de organisatie Gezinsinterventies voor het sociale netwerk Gezinsinterventies voor de partnerrelatie Gezinsinterventies in vogelvlucht Literatuur Bijlagen Register

6