FTO-module. Aanpak van therapieontrouw. Werkmateriaal voor een FTO-bijeenkomst

Transcriptie

1 FTO-module Aanpak van therapieontrou Werkmateriaal voor een FTO-bijeenkomst

2 Inleiding Een FTO-bijeenkomst over aanpak van therapieontrou Doelstelling van dit FTO Toelichting Voorbeeldprogramma Uitvoering Bijlagen 1 Prescriptiecijfers 2 Plan van aanpak 3 Toelichting plan van aanpak 4 Voorbeeld plan van aanpak 5 Invulschema plan van aanpak 6 Monitoring en evaluatie 7 Voorbeeldprogramma evaluatie Literatuur Colofon A u t e u r dr. Marjorie Nelissen-Vrancken, apotheker, Instituut voor Verantoord Medicijngebruik M e t m e d e e r k i n g v a n Peter Bakker, apotheker, Den Helder Katherine Bongaerts, apotheker, Instituut voor Verantoord Medicijngebruik drs. ing. Anneke Booij, apotheker, Instituut voor Verantoord Medicijngebruik Dragoslav Dupalo, apotheker, Den Helder ir. Irma Smeenk, Instituut voor Verantoord Medicijngebruik Gemma Yocarini, Instituut voor Verantoord Medicijngebruik I l l u s t r a t i e Len Munnik herziene versie, februari 2007 Wij hebben de grootst mogelijke zorg besteed aan deze uitgave. Aan de inhoud hiervan kunnen echter geen rechten orden ontleend. Het Instituut voor Verantoord Medicijngebruik is niet aansprakelijk voor directe of indirecte schade die het gevolg is van het gebruik van de informatie die door middel van deze uitgave is verkregen. Niets uit deze uitgave mag orden gebruikt zonder vooraf verkregen toestemming. Instituut voor Verantoord Medicijngebruik Postbus 3089, 3502 GB Utrecht Churchilllaan 11, 3527 GV Utrecht tel fax info@medicijngebruik.nl.medicijngebruik.nl

3 Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou Inleiding Wij hopen dat deze FTOmodule aan u ensen voldoet. Wij horen het echter graag als u suggesties heeft voor verbetering. Zo kunnen ij onze materialen verbeteren en u de hoogste kaliteit leveren. Mail u reactie naar helpdeskfto@ medicijngebruik.nl. Deze FTO-module maakt deel uit van een serie therapietrou. De erkvormen in deze uitgave zijn samen met het erkboek Aanpak van therapieontrou bedoeld voor FTO-groepen - bestaande uit huisartsen en apothekers - die hebben besloten de best practice therapietrou uit te voeren. Deze module beschrijft de teede van drie bijeenkomsten, aarin de FTO-groep een plan van aanpak maakt voor het invoeren van de interventie. In de eerste bijeenkomst oriënteert de FTO-groep zich eerst nader op het ondererp en maakt afspraken over de preventie van therapieontrou. In een deel van de derde bijeenkomst - ongeveer een jaar later - orden de resultaten van de interventie besproken en afspraken gemaakt over vervolgactiviteiten. In deze module ordt een bijeenkomst met een duur van ca. vijf kartier uitgeerkt. Let op Bij de FTO-module Aanpak van therapieontrou hoort het erkboek Aanpak van therapieontrou. Dit erkboek is onmisbaar bij de voorbereiding van het FTO. Het erkboek is ook bedoeld voor alle deelnemers van het FTO die het plan van aanpak nader gaan uiterken. Zorg dat dit erkboek voor de deelnemers beschikbaar is tijdens de FTO-bijeenkomst. FTO-groepen ordt geadviseerd om voorafgaand aan het bespreken van de aanpak van bestaande therapieontrou allereerst aandacht te besteden aan de algemene problematiek, preventie en aanpak van therapieontrou. Hiervoor kunt u gebruik maken van de FTO-module Bevorderen van therapietrou. 3

4 De erkvormen in deze uitgave zijn bedoeld voor huisartsen en apothekers die een bijeenkomst over de aanpak van therapieontrou illen voorbereiden. Het programma richt zich op het maken van een plan voor de aanpak van therapieontrou. Allereerst zullen de ervaringen met de consultvoering volgens de concordantieprincipes bij nieue patiënten met een chronische aandoening uitgebreid aan bod komen. Vervolgens ordt aan de hand van een beschrijving van de aanpak van therapieontrou door de Beatrix apotheek te Den Helder een plan voor een dergelijke aanpak voor de eigen situatie uitgeerkt. Voor meer inhoudelijke achtergrondinformatie ordt verezen naar de literatuur zoals die vermeld staat in de literatuurlijst achter in deze uitgave. De serie therapietrou bestaat uit de volgende uitgaven: FTO-module Bevorderen van therapietrou FTO-module Aanpak van therapieontrou Werkboek Aanpak van therapieontrou Patiëntenfolder Neemt ú altijd trou u medicijnen? Het doel van deze serie is het optimaliseren van de therapietrou bij patiënten. Zoel preventie en concordantie als aanpak van bestaande therapieontrou komen aan bod. De kern van de aanpak van bestaande therapieontrou is het opsporen en actief benaderen van mogelijk therapieontroue patiënten. De FTO-module Bevorderen van therapietrou is bedoeld voor FTO-groepen die zich illen oriënteren op de problematiek van therapietrou. In deze module ordt aandacht besteed aan de huidige erkijze ter bevordering van therapietrou, de mate aarin therapieontrou voorkomt en mogelijkheden ter preventie van therapieontrou. De FTO-module Aanpak van therapieontrou is bedoeld voor groepen die in FTO-verband therapieontrou bij patiënten illen terugdringen. Zoals reeds aangegeven ordt aan de hand van een stappenplan een plan van aanpak uitgeerkt. De erkijze vereist een gestructureerd FTO aarin men geend is om afspraken te maken en deze te evalueren. Het erkboek Aanpak van therapieontrou staat centraal binnen de serie. Hiermee kunt u u plan van aanpak uiterken. Het erkboek bevat instructies voor de uitvoering. Met behulp van het erkboek kunnen koppels van huisartsen en apothekers ook zelfstandig (dus niet in FTO-verband) met de aanpak van therapieontrou aan de slag. Tevens is de patiëntenfolder Neemt ú altijd trou u medicijnen? beschikbaar. Hiermee kunt u patiënten informeren over het belang van therapietrou en het bespreken van vragen en problemen met de huisarts en apotheker. Deze folder bevat eveneens tips bij een bezoek aan de huisarts of de apotheker. Voor huisartsen, apothekers en hun medeerkers die zich illen verdiepen in de meer inhoudelijke en communicatieve aspecten van therapietrou heeft het IVM de training Therapietrou ontikkeld. Voor meer informatie en aanmelding zie.nascholing-medicijngebruik.nl. Voor achtergrondinformatie en vraagstellingen over meten en signaleren van therapietrou kunt u gebruik maken van hoofdstuk 18 Therapietrou van het handboek Werken met cijfers in het FTO. Alle materialen kunt u gratis bestellen via de ebshop op.medicijngebruik.nl. Meer informatie vindt u op de themapagina Therapietrou op de ebsite.medicijngebruik.nl. Voor vragen over therapietrou kunt u mailen naar helpdeskfto@medicijngebruik.nl. 4

5 Een FTO-bijeenkomst over aanpak van therapieontrou Doel De deelnemers delen hun ervaringen met de consultvoering volgens het concordantieprincipe bij nieue patiënten met een chronische aandoening. De deelnemers maken een plan van aanpak voor de aanpak van therapieontrou. De deelnemers maken afspraken over de uitvoering en evaluatie van de aanpak. Toelichting Chronische medicatie is aangeezen bij aandoeningen ter voorkoming van acute of langzame verergering van de aandoening (b.v. bij astma en hartfalen) en ordt steeds vaker preventief ingezet (b.v. behandeling van risicofactoren zoals hypertensie en hypercholesterolemie). In de praktijk blijkt langdurig gebruik bij veel patiënten echter moeilijk te realiseren. In de Westerse landen stopt 50% van de patiënten met chronische aandoeningen binnen een jaar met het gebruik van de voorgeschreven medicatie (Sabaté, 2003). Onderzoek naar de Nederlandse situatie bevestigt deze bevindingen: slechts 50% van de patiënten met chronische medicatie gebruikt de behandeling nog een jaar na aanvang van de behandeling en gemiddeld gebruikt slechts 30% van de patiënten de chronische medicatie aaneengesloten gedurende een jaar (Herings et al., 2002). Artsen en apothekers kunnen een belangrijke rol spelen bij het bevorderen van de therapietrou. In deze FTO-module ordt ingegaan op het maken van een plan voor de aanpak van therapieontrou. Als voorbeeld van een geschikte aanpak ordt de aanpak in de Beatrix apotheek te Den Helder gebruikt (Dupalo, 2003; Bolt, 2006; Booij et al, 2007). Deze aanpak is door het ministerie van VWS in 2005 uitverkoren als best practice op het gebied van therapietrou. In de Beatrix apotheek ordt dagelijks automatisch een lijst met mogelijke therapieontroue patiënten uitgedraaid. Deze patiënten orden vervolgens (telefonisch) benaderd. Allereerst ordt met de patiënt besproken of er eventueel sprake is van onterechte signalering. Indien dit niet het geval is, dan orden aspecten zoals het belang van therapietrou, bijerkingen en eventuele praktische problemen met de medicatie besproken. U FTO-groep erkt aan de hand van deze erkijze een plan uit voor de eigen situatie. Tevens orden afspraken gemaakt over de uitvoering en evaluatie van de aanpak. De World Health Organization (WHO) stelt dat een toename van de therapietrou een grotere invloed op de gezondheidsbevordering heeft dan de ontikkeling van nieue medicamenteuze behandelingen. De WHO roept daarom professionals, gezondheidsinstellingen, koepelorganisaties en overheden op om het ondererp therapietrou bij chronische aandoeningen hoog op de agenda te zetten. Ter bevordering van de therapietrou stelt de WHO dat de zorgverlener een partnerschap (concordantie) dient aan te gaan met de patiënt, aarbij overeenstemming tussen zorgverlener en patiënt ordt bereikt over een behandel- en ondersteuningsplan op maat (Sabaté, 2003). 5 min. 20 min. 5 min. 10 min. 25 min. 10 min. Inleiding Uitisselen ervaringen met concordantie Presentatie plan van aanpak Prescriptiecijfers Uiterking plan van aanpak Afspraken uitvoering en evaluatie 5

6 Uitvoering Apothekers en huisartsen die meer erk illen maken van professionalisering van het FTO, kunnen hierbij ondersteuning krijgen van het Instituut voor Verantoord Medicijngebruik (IVM). Voor meer informatie zie.medicijngebruik.nl. U vindt hier onder andere informatie over de FTOnieusbrief en het handboek FTO, met tips over de agenda, voorbereiding, taakverdeling, voorzittertips en een verslagformulier. Voor de bijeenkomst Algemeen Bereid de bijeenkomst circa vier eken van tevoren voor (huisarts en apotheker samen). Bekijk het programma en de erkijze van de bijeenkomst en maak afspraken over de taakverdeling tijdens de bijeenkomst. De PoerPoint-presentatie die bij deze FTOmodule hoort, is te bestellen via de ebshop op.medicijngebruik.nl. Vraag bij de ebshop tevens het erkboek Aanpak van therapieontrou aan voor alle deelnemers die het plan van aanpak nader gaan uiterken. Verdiep u van tevoren in de materie. Het erkboek Aanpak van therapieontrou en de literatuurlijst bieden u daarvoor aanknopingspunten. Stuur uiterlijk een eek voor de FTObijeenkomst een uitnodiging en agenda naar alle deelnemers. Bestudeer het plan van aanpak, de toelichting en het voorbeeld (bijlage 2, 3 en 4). Bestudeer tevens de instructies in het erkboek Aanpak van therapieontrou. Maak een voorstel voor een plan van aanpak voor u eigen FTOgroep en neem dit over in de bijbehorende PoerPoint-presentatie of op flap-over of sheet. Plan van aanpak In stap 1 van het plan van aanpak maakt u een keuze voor de aanpak van therapieontrou bij patiënten met bepaalde medicatie. Aan de hand van prescriptiecijfers kunt u inzicht krijgen in het totaal aantal patiënten met de betreffende medicatie. Bestudeer de instructies van stap 1 in het erkboek Aanpak van therapieontrou en bepaal voor elke geneesmiddelgroepen u het totaal aantal gebruikers ilt laten bepalen door de betrokken apothekers. Vink deze geneesmiddelgroepen aan bij de instructies in bijlage 1 van deze module. Stuur uiterlijk tee eken voor de FTO-bijeenkomst bijlage 1 naar de apothekers met het uitdrukkelijke verzoek de gegenereerde gegevens uiterlijk één eek voor het FTO te retourneren. Maak een grafiek aan de hand van de instructies in bijlage 1. 6

7 Uitvoering Tijdens de bijeenkomst Inleiding (5 min) Leid de bijeenkomst in met behulp van de tekst onder Doel en Toelichting. U kunt daarbij gebruik maken van de bijbehorende PoerPoint-presentatie. Uitisseling ervaringen met concordantie (20 min) Herhaal de gemaakte afspraken over preventie van therapieontrou in het vorige FTO. Vraag naar de ervaringen van de deelnemers. Besteed uitgebreid aandacht aan elkaars ervaringen met de consultvoering volgens de concordantieprincipes bij nieue patiënten met een chronische aandoening. Wat ging goed? Wat kon beter? Hoe aren de reacties van de patiënten? Welke knelpunten heeft men ervaren? Wat zijn mogelijk oplossingen voor de knelpunten? Indien nodig: pas de afspraken aan of maak nieue afspraken. Presentatie plan van aanpak (totaal 5 min) Presenteer de stappen in het plan van aanpak aan de hand van bijlage 3. U kunt daarbij gebruik maken van de bijbehorende PoerPoint-presentatie. Prescriptiecijfers (totaal 10 min) Presenteer de grafiek. Maak een keuze met elke geneesmiddelgroep(en) u de interventie ilt starten. Uiterking plan van aanpak (totaal 25 min) Presenteer u voorstel van een plan van aanpak voor u eigen FTO-groep. Maak een plan van aanpak. Gebruik daarbij u voorstel en de instructies van bijlage 3 als leidraad. U kunt de afspraken invullen in het schema van bijlage 5. Afspraken uitvoering en evaluatie (10 min) Benoem een deelnemer als monitor. Laat deze monitor regelmatig informeren naar de voortgang van het plan van aanpak. Maak vervolgafspraken over de evaluatie(s) van de uitvoering van het plan van aanpak. Evalueer bij voorkeur elke tee maanden kort (bv. 15 minuten), aarbij tussentijdse resultaten en/of eventuele knelpunten in de uitvoering ter sprake komen. Maak afspraken over het tijdstip van de eindevaluatie en de ijze aarop de eindevaluatie plaats vindt. Voor een voorbeeldprogramma voor de evaluatie van de interventie in het FTO zie bijlage 7. 7

8 Prescriptiecijfers 1BIJLAGE Het aantal opgespoorde patiënten - aarbij mogelijk sprake is van therapieontrou - zal bij de start van de interventie in het algemeen hoger zijn dan in een later stadium. Geadviseerd ordt dan ook om de aanpak van therapieontrou stapsgeijs in te voeren (bv. starten met één grotere geneesmiddelgroep of tee kleinere geneesmiddelgroepen en geleidelijk uitbreiden met andere geneesmiddelgroepen), zodat u geleidelijk vertroud kunt raken met de aanpak en niet meteen overspoeld ordt met activiteiten. Niet alle geneesmiddelgroepen zijn relevant voor het opsporen van therapieontroue patiënten. Bovendien is de mate van therapieontrou verschillend voor relevante geneesmiddelgroepen en kan de keuze van de geneesmiddelgroepen afhankelijk zijn van u automatiseringssysteem. Voor een verantoorde keuze van de geneesmiddelgroep(en), aarmee de interventie gestart ordt, ordt het totale aantal gebruikers van bepaalde geneesmiddelgroepen bepaald. Instructies Bepaal aan de hand van u automatiseringssysteem het totaal aantal patiënten per geneesmiddelgroep. Voer dit alleen uit voor de geneesmiddelgroepen die de voorbereiders hieronder hebben aangevinkt. De voorbereiders hebben namelijk aan de hand van de instructies in het erkboek Aanpak van therapieontrou al rekening gehouden met de mogelijkheden die u apotheeksysteem heeft voor het opsporen van therapieontroue patiënten. q antidepressiva (ATC-code N06A) q diuretica (ATC-code C03) q orale antidiabetica (ATC-code A10B) q inhalatiecorticosteroïden (ATC-code R03BA + R03AK06 + R03AK07) q bètablokkers (ATC-code C07) q RAAS-remmers (ATC-code C09) q bisfosfonaten (ATC-code M05B) q thrombocytenaggregatieremmers (ATC-code B01AC) q calciumantagonisten (C08) q anders, nl.... q cholesterolverlagers (ATC-code C10) Voorbeeldgrafiek (voor voorbereiders) Maak een grafiek, aarin per apotheek de aantallen patiënten met bepaalde medicatie is aangegeven. Zie hieronder voor een voorbeeld aantal patiënten thromboc. remmers bètablokkers RAAS-remmers statines bisfosfonaten 0 apotheek 8 Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou

9 Plan van aanpak 2BIJLAGE De voorgestelde aanpak bestaat uit vier stappen. Het doorlopen van deze stappen beslaat een periode van minimaal zes tot negen maanden. Het verdient aanbeveling dat de apotheker bij de uitvoering ook de huisarts betrekt. STAP 1 Keuze geneesmiddelgroep(en) Stap 1 Maken van keuze geneesmiddelgroep(en). STAP 2 Opsporen patiënten Stap 2 Activeren van searches en opsporen van therapieontroue patiënten. STAP 3 Acties naar patiënten Stap 3 Benaderen van therapieontroue patiënten. STAP 4 Monitoring en evaluatie Stap 4 De voortgang in de gaten houden en na minimaal zes maanden meten in elke mate de therapietrou bevorderd is. Communicatie Het is belangrijk goed te communiceren met alle betrokkenen: de assistenten, de voorschrijvers en de patiënten. Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou 9

10 3B I J L A GE Toelichting plan van aanpak Bij het maken van een plan van aanpak zult u moeten beslissen hoe de verschillende stappen het beste kunnen orden uitgevoerd in u situatie. De keuzes die u daarin moet maken staan hieronder beschreven. Gebruik deze toelichting bij het houden van de voordracht in het FTO over het maken van een plan van aanpak. In het onderdeel Instructies van het erkboek Aanpak therapieontrou vindt u een uitgebreide handleiding voor de uitvoering van de verschillende stappen. Bedenk hierbij dat vooralsnog de voorgestelde aanpak voor het opsporen van patiënten vrijel alleen mogelijk is in de apotheek. STAP 1 Keuze geneesmiddelgroep(en) Het aantal opgespoorde patiënten zal bij de start van de interventie in het algemeen meer zijn dan in een later stadium. Geadviseerd ordt dan ook om de aanpak van therapieontrou stapsgeijs in te voeren. Dit kan b.v. door de interventie in eerste instantie te beperken tot één geneesmiddelgroep. Bedenk hierbij echter el dat u alleen ervaring opdoet als er regelmatig patiënten opgespoord orden. Beperk u in eerste instantie dus niet tot een geneesmiddelgroep met een relatief klein aantal gebruikers, maar start met een geneesmiddelgroep met meer gebruikers of met meer dan een geneesmiddelgroep. In deze stap zult u afspraken dienen te maken over de fasering van de interventie: Met elke geneesmiddelgroep(en) starten e? Wanneer breiden e de interventie uit? En met elke geneesmiddelgroep(en)? Indien u de interventie in FTO-verband uitvoert, kunt u de laatste tee vragen eventueel ook aan bod laten komen tijdens een volgende FTO-bijeenkomst. STAP 2 Opsporen patiënten Voor het opsporen van therapieontroue patiënten zijn voor diverse automatiseringssystemen specifieke searches beschikbaar. U dient in deze stap de geenste searches daaderkelijk aan het systeem te koppelen of actief te maken. Eventueel dienen ook instellingen (denk bv. aan printerinstellingen) voor de uitvoer van de patiëntengegevens aangepast te orden. Ook de frequentie van opsporen van therapieontroue patiënten is afhankelijk van het automatiseringssysteem. Bij systemen aarbij dagelijks patiënten opgespoord orden, hoeven bij deze stap geen keuzes gemaakt te orden. Bij systemen aarbij de apotheker of huisarts zelf actie dient te ondernemen voor het opsporen van therapieontroue patiënten, zult u in deze stap afspraken dienen te maken over de frequentie aarmee therapieontroue patiënten opgespoord orden. 10 Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou

11 Toelichting plan van aanpak 3B I J L A GE STAP 3 Acties naar patiënten Nadat met behulp van het automatiseringssysteem mogelijk therapieontroue patiënten zijn opgespoord, zult u dienen na te gaan of hier erkelijk sprake is van een therapieontroue patiënt. Ook patiënten die (recent) overleden of verhuisd zijn, zullen orden opgespoord. Andere onterecht opgespoorde patiënten zijn bijvoorbeeld: patiënten die niet regelmatig u apotheek bezoeken, patiënten met een (langdurige) ziekenhuisopname e.d. U dient aan de hand van u automatiseringssysteem na te gaan elke patiënten in aanmerking komen voor vervolgacties. In deze stap dient u afspraken te maken over: Hoe orden opgespoorde patiënten benaderd (telefonisch, per brief)? Wie benadert de opgespoorde patiënten? Wordt - indien van toepassing - contact opgenomen met de voorschrijver? Zo ja, anneer (vooraf/achteraf, bij elke signalen e.d.) en door ie? Hoe orden vervolgacties in het automatiseringssysteem vastgelegd? STAP 4 Monitoring en evaluatie Voor het verkrijgen van inzicht in het effectiviteit van de aanpak is het zinvol om de activiteiten te monitoren en te evalueren (b.v. na negen of taalf maanden). Bedenk hierbij dat de resultaten uitermate geschikt zijn voor opname in het kaliteitsjaarverslag. Voor een goede monitoring en evaluatie is het belangrijk iemand hiervoor verantoordelijk te maken. In deze stap zult u afspraken dienen te maken over: Welke gegevens orden verzameld voor de evaluatie? Wie krijgt de taak als monitor? Wanneer en op elke ijze vindt de evaluatie plaats? Communicatie U kunt (een deel van) de acties delegeren naar u assistenten. Belangrijk daarbij is dat u assistenten goed op de hoogte zijn van de achtergronden en aanpak van de interventie, voorbereid zijn op mogelijke reacties van patiënten e.d. Ook is het zinvol als de patiënten vooraf bekend zijn met de door u uitgevoerde interventies. Bij voorkeur dienen eveneens alle voorschrijvers op de hoogte te zijn van u plannen. Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou 11

12 4 BIJLAGE Voorbeeld plan van aanpak Doelstelling: bevorderen therapietrou bij therapieontroue patiënten Bij de uitvoering betrokken personen: apotheker, huisarts, apothekersassistente Uitvoering: Stap Wat Hoe Wie Wanneer Keuze Keuze geneesmiddelgroep(en) huisarts en apotheker tijdens FTO Communicatie Informeren voorschrijvers per brief/tijdens huisarts en apotheker maand 1 en assistenten erkoverleg Communicatie Informeren patiënten over met lichtkrant en meege- apotheek en vanaf maand 1 project ven folder aan patiënten huisartsenpraktijk met middelen uit gekozen geneesmiddelgroep(en) Opsporen Instellen computersysteem met behulp van apotheker maand 1 handleiding Opsporen Opsporen patiënten geautomatiseerd apotheker vanaf maand 2 (dagelijks) Acties Benaderen therapieontroue telefonisch assistente vanaf maand 2 patiënten (dagelijks) Acties Acties vastleggen in apotheeksysteem assistente vanaf maand 2 (dagelijks) Acties Lijst met opgespoorde patiënten per mail apotheker vanaf maand 2 naar voorschrijver sturen (ekelijks) Monitoring Beaken voortgang apotheker maand 2-8 Monitoring Evaluatie verzamelen activiteiten apotheker maand 9 12 Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou

13 Invulschema plan van aanpak 5B I J L A GE Doelstelling: Bij de uitvoering betrokken personen: Uitvoering: Stap Wat Hoe Wie Wanneer Keuze Keuze geneesmiddelgroep(en) Communicatie Informeren voorschrijvers en assistenten Communicatie Informeren patiënten over project Opsporen Instellen computersysteem Opsporen Opsporen patiënten Acties Benaderen therapieontroue patiënten Acties Acties vastleggen Acties Lijst met opgespoorde patiënten naar voorschrijver sturen Monitoring Beaken voortgang Monitoring Evaluatie Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou 13

14 6BI J L A G E Monitoring en evaluatie Voor het verkrijgen van inzicht in het effect van de aanpak van therapieontrou is het zinvol om het doorlopen traject te monitoren en te evalueren (b.v. na negen maanden; overeeg bij Pharmacomgebruikers een langere termijn vanege het uitvoeren van de interventie alleen bij nieue gebruikers). U kunt hierbij keuzes maken, die o.a. afhankelijk kunnen zijn van de benodigde tijdsinvestering en beschikbare tijd. Bedenk hierbij dat de resultaten uitermate geschikt zijn voor opname in het kaliteitsjaarverslag. Voor een goede monitoring en evaluatie is het belangrijk iemand hiervoor verantoordelijk te maken. Dit kan b.v. een apotheker of apothekersassistente zijn, maar indien de interventie in de huisartsenpraktijk ordt uitgevoerd zijn ook een huisarts, praktijkassistente of praktijkverpleegkundige mogelijk. Wanneer u deze interventie in FTO-verband aanpakt, ijs dan één monitor aan voor de hele FTO-groep. Uiteraard is het el de bedoeling dat elke apotheek of huisartsenpraktijk zelf gegevens voor de evaluatie genereert en bijhoudt. Bedenk hierbij dat deze gegevens ook gebruikt kunnen orden voor een jaarverslag. Beaken voortgang De monitor reserveert elke maand circa een half uur voor het beaken van de voortgang, bijvoorbeeld iedere teede oensdag van de maand. Bekijk in het plan van aanpak elke activiteiten op dat moment uitgevoerd hadden moeten zijn of binnenkort uitgevoerd moeten orden Bekijk of u eigen activiteiten volgens planning verlopen Neem contact op met de anderen, die activiteiten zouden uitvoeren en bespreek: - of alles nog volgens planning verloopt - elke knelpunten men ervaart en of men hulp nodig heeft - of het plan van aanpak aangepast moet orden. Evaluatie Evalueer het verloop van het traject: Is elke stap van het oorspronkelijke plan van aanpak volgens plan uitgevoerd? Zo nee, elke stappen el, elke stappen niet en elke stappen zijn tussentijds aangepast? En aarom? Vindt u dat de geleverde inspanningen opegen tegen de kaliteitsinst voor de patiënt? Per apotheek (of huisarts) orden tevens de volgende proceskenmerken vastgelegd door apotheker of apothekersassistente (of huisarts, praktijkassistente of praktijkverpleegkundige): 14 Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou

15 Monitoring en evaluatie 6BI J L A G E GENEESMIDDELGROEP: MAAND: Actie Opgespoord (voor Pharmacom-gebruikers: in continue fase) Telefoontjes en/of brieven verzonden 1 Aantal patiënten Historie gecheckt, geen actie 2 Therapietrou goed na overleg 3 Therapietrou advies en correctie Aanvullende gegevens Pharmacom-gebruikers Starters Controlesignaal eerste uitgifte Controlesignaal teede uitgifte 1 Indien u afspraken gemaakt hebt over het eventueel benaderen van de voorschrijver, dient u hier onderscheid te maken tussen aantal telefoontjes/brieven na overleg met voorschrijver en aantal telefoontjes/brieven zonder overleg voorschrijver. 2 Maak eventueel onderscheid in redenen voor geen actie. Denk daarbij b.v. aan patiënt pas overleden of verhuisd. 3 Denk hierbij aan redenen zoals b.v. ziekenhuisopname, ophalen medicatie in andere apotheek, medicatie gestopt of dosering verlaagd in overleg met de voorschrijver. Vul bovenstaande tabel in: Per geneesmiddelgroep U kunt daardoor eventuele verschillen in therapieontrou voor de diverse geneesmiddelgroepen nagaan. Per maand U kunt daardoor nagaan of het aantal meldingen in de loop der tijd afneemt. Indien de bovenstaande acties vastgelegd orden in zorgrecords, dan kunt u maandelijks de benodigde gegevens per geneesmiddelgroep uitdraaien. U hoeft dan niet handmatig te turven. Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou 15

16 7BIJLAGE Voorbeeldprogramma evaluatie 5 min. 5 min. 10 min. 10 min. 15 min. Inleiding Samenvatting gemaakte afspraken Uitisseling van ervaringen Resultaten Conclusie en afsluiting Uitvoering Inleiding (5 min) Laat hierbij de doelstellingen van de FTObijeenkomst aan bod komen: evaluatie proces, evaluatie effect en vooruitblik/continuïteit. Samenvatting gemaakte afspraken (5 min) Herhaal kort de doelstellingen en de gemaakte (erk)afspraken in de voorafgaande FTOs over therapietrou, zo mogelijk schriftelijk. Uitisseling ervaringen (10 min) Wissel ervaringen uit over de erkijze, succesfactoren en knelpunten. Besteed bv. aandacht aan: - ervaringen met searches - reacties van patiënten - voorlichtingsmateriaal patiënten - communicatie tussen huisarts en apotheker - andere succesfactoren - andere knelpunten Resultaten (10 min) Vraag allereerst naar de verachtingen van de deelnemers: - Hoeveel patiënten zijn benaderd? - Is dit aantal in de loop van het traject verminderd? - Bij hoeveel patiënten is een advies t.b.v. bevorderen therapietrou gegeven? Presenteer de cijfers. Vergelijk - indien mogelijk - de resultaten met die van andere (FTO-)groepen. Vallen de resultaten mee of tegen? Wat ging goed, at kan beter? Conclusie en afsluiting Bespreek hoe nu verder. Bij voortzetten van de activiteiten: maak afspraken over het vervolg. Denk daarbij o.a. aan afspraken over signaleringen therapieontrou bij meer geneesmiddelgroepen e.d. Sluit af door de conclusies en resultaten van de bijeenkomst kort samen te vatten. Indien van toepassing, stel een datum vast voor de evaluatie van het vervolgtraject. 16 Materiaal voor een FTO over aanpak van therapieontrou

17 Literatuur Bolt A. Therapietrou dag en nacht bestrijden. Hoe trou gebruik van bisfosfonaten bij osteoporose te stimuleren. Pharm Weekbl 2006; 141(1):36-7. Booij AD, Nelissen HJMG, Dupalo D, Bakker P. Elke dag een lijst ontroue patiënten. Het IVM erkt best practice Beatrix Apotheek verder uit. Pharm Weekbl 2007;142(5):32-5. Dupalo D, Bakker P, Bakker A. Actie inzake ondergebruik bevordert therapietrou. Innovatieprijs KNMP. Pharm Weekbl 2003;138(49): Herings RMC, Leufkens HGM, Heerdink ER, Klungel OH, Breekveldt-Postma NP. Chronische Farmacotherapie Voortgezet. Utrecht: PHARMO Instituut, PW Special Therapietrou. Pharm Weekbl 2004;139(23): PW Special Therapietrou. Pharm Weekbl 2007;142(5): Sabaté E. Adherence to long-term therapies. Evidence for action. World Health Organization (zie.ho.int/chronic_conditions/adherencereport).. Van den Brink-Muinen A, Van Dulmen AM. Factoren gerelateerd aan therapietrou van chronische zieken. Utrecht: NIVEL,

18

19

20