Transformatiestrategie Haven-Stad Sterke Stad Slimme Haven

Transcriptie

1 Transformatiestrategie Haven-Stad Sterke Stad Slimme Haven Gemeente Amsterdam Dienst Ruimtelijke Ordening Haven Amsterdam 4 e concept versie: 17 mei 2013

2 2 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Transformatiestrategie Haven-Stad Sterke Stad Slimme Haven Projectgroep Haven-Stad - april 2013 HA-DRO-OGA-DIVV-EZ-stadsdeel Noord-stadsdeel West-projectbureau Westpoort-Sloterdijken Contact Leonie van den Beuken HA leonie.van.den.beuken@portofamsterdam.nl Maurits de Hoog DRO m.de.hoog@dro.amsterdam.nl

3 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 3 Inhoudsopgave Inleiding 5 Samenvatting 7 1. Haven-Stad 11 Gebiedsafbakening 11 Achtergrond en bestuurlijke context 11 Opgave en aanpak Verkenning Transformatiestrategieën 15 Karakter, economische betekenis en dynamiek 15 Vier transformatiestrategieën 20 Conclusies Transformatiestrategie Haven-Stad 25 Ambitie 25 Transformatiestrategie Haven-Stad 25 Uitvoeringsprogramma Condities en impulsen 27 Programma Haven-Stad 29 Fasering Haven-Stad Programmatische haalbaarheid 33 Behoefte en capaciteit woon-werkmilieus Ontwikkeling van de haven: Slimme Haven 37 Ruimte voor bedrijfsverplaatsing 39 Milieuzonering Financieel-economische haalbaarheid 47 Ontwikkelstrategie en exploitatie Haven-Stad 47 Effecten voor Havenbedrijf Amsterdam 50 Economische effecten Uitvoeringsprogramma Haven-Stad Bijlagen 59

4 4 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad

5 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 5 Inleiding Amsterdam groeit. De stad is een aantrekkelijke plek om te wonen en te werken. Internationale bedrijven van naam en faam willen zich hier vestigen, mensen willen hier wonen. Veel nieuwkomers vinden een plek in de bestaande stad, maar de stad wordt steeds voller en ruimte voor ontwikkeling schaarser. Om nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden te creëren is in de Structuurvisie Amsterdam 2040 het deel van het havengebied binnen de Ring A10 - Haven-Stad - aangewezen als transformatiegebied. Conform deze visie zal Haven-Stad zich op langere termijn ontwikkelen tot een gemengd stedelijk gebied. Ook de haven groeit. Sinds de jaren negentig heeft de haven zich ontwikkeld tot de vierde haven van Europa en ondanks de crisis zijn de groeiperspectieven gunstig. Op dit moment zijn in de Coen- en Vlothaven verschillende vitale havenindustriële bedrijven gevestigd. Met deze bedrijven is in 2009 het Convenant Houthaven- NDSM gesloten. Overeengekomen is dat een daadwerkelijke transformatie tot gemengd stedelijk gebied pas na 2029 zal plaatsvinden. Planvorming zal niet voor 2025 starten. De gemeenteraad hecht bovendien aan het behoud van de bedrijven voor de stad en de regio. Om een zorgvuldige afweging te kunnen maken over de te volgen koers en de zittende bedrijven nu al meer zicht te geven op hun lange termijn perspectief, heeft de gemeenteraad bij de vaststelling van de Structuurvisie in februari 2011 een motie aangenomen waarin de raad uitsprak een Transformatiebesluit Haven-Stad te willen nemen. Deze rapportage vormt het basismateriaal voor het Transformatiebesluit: een programmatisch en financieel-economisch haalbare Transformatiestrategie en een Uitvoeringsprogramma Opzet rapportage Hoofdstuk 1 schetst de achtergrond van het Transformatiebesluit Haven-Stad: hoe is over mogelijke ontwikkelingen gesproken in de gemeenteraad, hoe ontwikkelt het gebied zich en wat is de opgave waar we voor staan? In hoofdstuk 2 wordt verslag gedaan van de verkenning van vier mogelijke transformatiestrategieën. Op basis van deze verkenning is een Voorkeurstrategie voor de transformatie van het Haven-Stad gebied geformuleerd. Deze komt aan de orde in hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4 en 5 onderbouwen de haalbaarheid van de Voorkeurstrategie. Het slothoofdstuk schetst het Uitvoeringsprogramma voor de komende jaren. In de bijlagen is het achtergrondmateriaal opgenomen.

6 6 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Kaart 1: Visie waterfront 2040 uit de Structuurvisie Amsterdam 2040

7 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 7 Samenvatting Bij de vaststelling van de Structuurvisie Amsterdam 2040 in februari 2011 heeft de gemeenteraad een motie aangenomen waarin de raad uitsprak een Transformatiebesluit Haven-Stad te willen nemen. De raad gaf aan een transformatie van het Haven-Stad gebied te wensen, maar meer inzicht te willen hebben in de programmatische en financieel-economische haalbaarheid en de mogelijkheid om de gevestigde bedrijven voor de regio te behouden. Het voorliggende rapport beschrijft de Transformatiestrategie Haven-Stad en een Uitvoeringsprogramma Hoofdlijnen van de Transformatiestrategie Haven-Stad zijn een geleidelijke transformatie en een gefaseerde besluitvorming. Met het oog op omvang, diversiteit en kwaliteit van het Haven-Stad-gebied wordt niet gekozen voor een vastomlijnd scenario, zoals geschetst in de scenariostudies uit 2009, maar voor een geleidelijk transformatieproces. Langs de Noordelijke en de Zuidelijke IJ-oever en vanuit West kan Haven-Stad stapsgewijs transformeren, te beginnen op Sloterdijk en Sloterdijk-1. Om de transformatie te starten dient de geluidzonering van Westpoort op korte termijn aangepast te worden. Dit kan al zonder havenbedrijven te verplaatsen. Zonder actieve verplaatsing van de havenbedrijven in de Coen- en Vlothaven kunnen tot 2040 circa woningen gerealiseerd worden en kan het aantal arbeidsplaatsen toenemen tot Wordt ook de Coen- en Vlothaven getransformeerd dan zal Haven-Stad in 2040 ruimte kunnen bieden aan woningen en arbeidsplaatsen. Voorgesteld wordt in 2025 een beslissing te nemen over het moment en de wijze van transformatie van het Coen- en Vlothavengebied. Daarbij worden de volgende criteria in acht genomen: aansluiting op de regionale afspraken, met name uit de Visie Noordzeekanaalgebied 2040; de woningbehoefte op dat moment; de behoefte aan haventerrein op dat moment; de intensivering van de bestaande haventerreinen waarbij zoveel mogelijk wordt vermeden de zwaar milieuhinderlijke bedrijven aan de randen van het werkgebied van de haven te situeren; een milieuverantwoorde verplaatsing en of uitbreiding van havenactiviteiten om rekening te houden met de milieueffecten op het aangrenzende gebied; de financiële haalbaarheid. Om de geleidelijke transformatie op gang te brengen, kwaliteit te kunnen garanderen en maatschappelijk draagvlak te verwerven is het nodig om al in de komende jaren een aantal eerste stappen te zetten in planvorming én uitvoering. Toetsing van deze strategie op programmatische en financieel-economische haalbaarheid wijst het volgende uit: De beschikbare harde capaciteit voor woningbouw in een centrumstedelijk-plusmilieu in de periode omvat woningen. Daarmee kan slechts een deel

8 8 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Foto 1: Transformatie in Parijs Rive Gauche

9 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 9 van de vraag naar dit type milieu minimaal tot maximaal woningen - opgelost worden. Voor de verplaatsing van niet-watergebonden bedrijven in lichte en zware milieucategorieën is voldoende verplaatsingsruimte beschikbaar op andere bedrijventerreinen in de stad en de regio. Ruimte voor eventuele verplaatsing van watergebonden bedrijven in zware milieucategorieën vraagt uitbreiding van het havenareaal in de Houtrakpolder. Dit gaat ten koste van ruimte voor autonome groei van de haven. Voor een succesvolle transformatie van het Haven-Stadgebied is het noodzakelijk om Sloterdijk en Sloterdijk 1 al op korte termijn te dezoneren en de Haarlemmerweg af te waarderen. Het Rijk dient bovendien in het kader van Swung II beleidsvrijheid te verlenen tot een maximale geluidsbelasting van 60 db(a). De kosten van transformatie kunnen met de huidige kennis, programma s en financiële instrumenten niet volledig gedekt worden uit de opbrengsten van gebiedsontwikkeling. Het financiële beeld wordt gunstiger als voor de bovenplanse infrastructuur een beroep kan worden gedaan op daartoe bestemde fondsen van de stad, de Stadsregio, de Provincie NH en het Rijk. Het scenario, waarin Haven-Stad transformeert exclusief het Coen- en Vlothavengebied kent een exploitatieresultaat van tot + 22 miljoen euro. Het scenario, waarin Haven-Stad transformeert inclusief het Coen- en Vlothavengebied kent een exploitatieresultaat dat varieert tussen en -294 miljoen euro. Vindt transformatie van het Coen- en Vlothavengebied plaats na 2040 dan zal het financieel resultaat voor de stad verbeteren in verband met het aflopen van contracten. Op dit moment zijn de inkomsten voor het havenbedrijf uit de Coen- en Vlothaven, Minervahaven en hempoint 12,7 mln jaarlijks, dat is ca 12% van de totale jaaromzet. Over een periode van nu tot 2040 zou een overdracht van de terreinen kunnen leiden tot een inkomstenderving van 128 mln tot 293 mln euro; dit betreft de effecten van de afspraken aanpalend aan het Convenant en de effecten als gevolg van overdracht. In 2040 zouden de maximale jaarlijkse effecten op kunnen lopen van 11 tot 17 mln per jaar. De transformatie van het Haven-Stadgebied kan in 2040 resulteren in 3200 tot 6200 additionele banen in de MRA en een toename van het Bruto Regionaal Product van 0,5 tot 1,25 miljard euro, zonder de transformatie van het Coen- en Vlothavengebied. Zouden ook deze gebieden transformeren, dan zouden de effecten op kunnen lopen tot 3000 tot 6500 additionele banen in de MRA en een jaarlijkse toename van het Bruto Regionaal Product van 0,6 tot 1,4 miljard euro. Het welvaartseffect van hogere woningwaarden, van de impuls op de bouwsector en van hogere belastingafdrachten zijn minder scherp te duiden. Haven-Stad zal het draagvlak voor voorzieningen in de Amsterdamse binnenstad versterken. Vooral het kunnen aantrekken van internationaal opererende bedrijven en extra (inter)nationals in beide scenario s heeft een groot welvaartseffect.

10 10 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Kaart 2: Projectgebied Haven-Stad

11 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Haven-Stad Gebiedsafbakening Het Transformatiebesluit Haven-Stad richt zich op het vaststellen van de Transformatiestrategie voor het havengebied binnen de ringweg A-10 en de aanpalende bedrijventerreinen: Haven- Stad (zie kaart 2). Deze terreinen worden op dit moment door verschillende partijen beheerd en geëxploiteerd: Haven Amsterdam, OGA, respectievelijk de stadsdelen Amsterdam-Noord en Amsterdam-West. Het gebied heeft een omvang van 650 hectare (excl. water) en bestaat uit verschillende deelgebieden: op de noordelijke IJ-oever: Melkweg en Cornelis Douwes , in het havengebied: Minervahaven, Hempoint, Coen- en Vlothaven en Alfadriehoek, rondom het Westerpark: emplacement Zaanstraat, Westerpark en Westergasfabriek, Sloterdijk, Molenwerf, Sloterdijk-dorp, volkstuinparken Nut & Genoegen en Sloterdijkermeer, Sloterdijk-1, sportpark Transformatorweg. Achtergrond en bestuurlijke context De toekomst van het Haven-Stad gebied is sinds 2006 object van bestuurlijke visievorming. In dat kader is door de ambtelijke diensten in atelierverband een Atlas Haven-Stad (2007) gemaakt en zijn drie Vergezichten (2009) opgesteld. Deze vormden input voor het werk aan de Amsterdamse Structuurvisie Economisch Sterk en Duurzaam ( ). Met een drietal grote havenbedrijven is in 2009 door de gemeente Amsterdam het Convenant Houthaven-NDSM gesloten. Dit Convenant betrof de voorwaarden waaronder woningbouw in de Houthaven en op het NDSM-terrein mogelijk is. Gemeente en bedrijven stelden het Innovatiefonds Convenant Houthavens-NDSM in voor het uitvoeren van bovenwettelijke milieuhinder beperkende maatregelen zodat de leefbaarheid in de nieuwe woongebieden verbeterd kan worden. Ook kwamen de partijen overeen dat transformatie en bedrijfsverplaatsing niet vóór 2029 aan de orde zijn. Met de bedrijven heeft in de jaren daarna regelmatig bestuurlijk overleg plaats gevonden over het voorgenomen Transformatiebesluit. Afgelopen jaren zijn milieuhinder beperkende maatregelen uitgevoerd door alle drie de bedrijven. Het Innovatiefonds biedt nog steeds financiële ruimte voor verdere maatregelen. Bij de behandeling van de ontwerp-structuurvisie in de gemeenteraad in februari 2011 zijn verschillende moties en een amendement aangenomen, waarin gevraagd wordt om uiterlijk in 2014 een Transformatiebesluit Haven-Stad te nemen en de haalbaarheid van de transformatie nader te onderbouwen (zie kader). In november 2012 is besloten tot verzelfstandiging van Haven Amsterdam. Onderdeel van het Verzelfstandigingsbesluit is een regeling tussen de gemeente en Havenbedrijf Amsterdam NV, waarin het proces van transformatie nader is uitgewerkt, de zogenaamde Transformatie-overeenkomst. In deze overeenkomst zijn de rechten en plichten van gemeente en Havenbedrijf Amsterdam NV uitgewerkt in geval van een

12 12 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Amendement gemeenteraad bij behandeling Structuurvisie februari 2011 Haven-Stad biedt een mogelijkheid om op grotere schaal stedelijke woon-werkmilieus te realiseren die aansluiten bij de kernwaarden van Amsterdam en de principes van de ongedeelde stad. Naast woningen voor lagere en middeninkomens kan hier ook worden voldaan aan de toenemende vraag naar hoge woonsegmenten. Daarnaast biedt het ruimte voor binnenstedelijke recreatie. Daarom kiest de gemeenteraad ervoor om door te gaan met scenario s 2 en 3. Naast financiële haalbaarheid is een belangrijke randvoorwaarde dat er alternatieve locaties beschikbaar zijn voor uit te plaatsen havenbedrijven, waarbij het streven is ze te behouden voor de haven van de metropoolregio. Daarnaast moeten er alternatieve locaties beschikbaar zijn voor de bedrijven die op de stedelijke bedrijventerreinen langs de westelijke IJ-oevers zijn gevestigd. Ook is een randvoorwaarde dat er voldoende vraag aanwezig is naar stedelijke woon-werkmilieus om op dat moment tot verwezenlijking daarvan over te gaan en de bijbehorende verplaatsing van de bedrijven te rechtvaardigen. Dit omdat voor de gemeente het behouden van de bedrijven én het op de lange termijn bebouwen van de Coen- en Vlothavens beide van even groot belang is. Om de haalbaarheid te toetsen, zal in 2014 de gemeenteraad op basis van een nadere onderbouwing nagaan of redelijkerwijs in 2029 aan de randvoorwaarden kan worden voldaan. De gemeente zal het Convenant met de bedrijven in de haven bij het nader uitwerken van de scenario s in Haven-Stad respecteren. transformatie en daadwerkelijke overdracht van gronden. Vastgelegd is op welke gronden een transformatie dient te rusten en onder welke condities. Daarbij zijn ook financiële afspraken gemaakt, onder andere over vergoedingen voor bijvoorbeeld vaste activa. Deze studie beschrijft een transformatiestrategie voor het hele Haven-Stad gebied, inclusief terreinen die niet tot het grondgebied van Haven Amsterdam behoren. Op dit moment is er nog geen aanleiding voor concrete afspraken over overdracht van haventerreinen aan de stad. Havengebieden zoals de Minervahaven verkleuren wel, maar nog niet tot gemengde gebieden met woningbouw. Van een Transformatiebesluit zoals bedoeld in de Transformatie-overeenkomst is daarom nog geen sprake. Dit komt pas aan de orde rond 2025 als besloten wordt wanneer het Coen- en Vlothavengebied zal transformeren. Het is niet onwaarschijnlijk dat op dat moment besloten wordt tot een eerdere overdracht van de Minervahaven dan de andere haventerreinen. Transformatie van haventerreinen was en is in de afgelopen jaren ook onderzocht op regionale tafels in de MIRT-verkenning Zaan-IJ ( , samen met de gemeente Zaanstad, provincie en Rijk) en in het traject voor de Visie Noordzeekanaalgebied ( , samen met de andere NZKG-gemeenten, provincie en Rijk). Besluitvorming over de Visie NZKG vindt parallel plaats aan besluitvorming over de Transformatiestrategie Haven-Stad.

13 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 13 Opgave en aanpak In de afgelopen decennia zijn het Oostelijk Havengebied en delen van de IJ-oevers met succes getransformeerd tot gemengd stedelijk gebied. De Structuurvisie koerst op een verdergaande transformatie, inclusief het Haven- Stad-gebied. Woningbouw is in Haven-Stad op dit moment niet mogelijk. Haven-Stad valt grotendeels binnen de hindercontouren van Westpoort. Het ligt ook verstopt achter het Westerpark en bundels van spoor- en weginfrastructuur. Cruciaal voor de transformatie tot een aantrekkelijk, gemengd stedelijk gebied is dan ook het verminderen van de milieuhinder en het slechten van barrières. In de scenariostudies Haven-Stad uit 2009 is een kwaliteitssprong verkend uitgaande van een verhuizing rond 2030 van de grote havenindustriële bedrijven en een betere aantakking op de stad door de aanleg van fietspaden en het verlengen van tram- en metrolijnen. Het vrijkomende gebied zou (scenario 2) gebruikt worden voor een combinatie van gemengd stedelijk gebied en stedelijke bedrijventerreinen ofwel (scenario 3) geheel verkleuren tot gemengd stedelijk gebied. De kosten van een dergelijke operatie zijn extreem hoog en wegen met de huidige kennis niet op tegen de verwachte baten en mogelijke subsidiebijdragen van Rijk en Stadsregio. Om een haalbare strategie te kunnen formuleren zijn daarom alternatieve transformatiestrategieën verkend. Deze zijn op allerlei aspecten geanalyseerd en vergeleken. Op basis daarvan is een Voorkeurstrategie geformuleerd met elementen van alle vier de strategieën. De Voorkeurstrategie is verrijkt in gesprekken met bedrijven en instellingen en afgestemd met de betrokken stadsdelen. De haalbaarheid is vervolgens op de twee relevante aspecten getoetst: (1) de programmatische haalbaarheid en (2) de financieel-economische haalbaarheid. Daartoe zijn drie scenario s vergeleken: A. Autonome ontwikkeling Haven-Stad op basis van bestaand vastgesteld beleid B. Transformatie Haven-Stad exclusief Coen- en Vlothaven C. Transformatie Haven-Stad inclusief Coen- en Vlothaven De economische effecten van de transformatie in de drie scenario s zijn geanalyseerd door Decisio, economisch onderzoek en advies. Dit bureau is betrokken bij het opstellen van de Visie NZKG, verrichte daar de effect-analyse van de Perspectieven NZKG en stelde het rapport op: De strategische betekenis van het Havengebied in de MRA. De Transformatiestrategie is tot slot voorgelegd aan de convenant-bedrijven en aan een team van onafhankelijke experts. De werkzaamheden zijn verricht door de projectgroep Haven-Stad met vertegenwoordigers van HA, DRO, OGA, DIVV, EZ, de stadsdelen West en Noord en de projectorganisatie Westpoort-Sloterdijken.

14 14 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Foto 2: Westerpark en emplacement Zaanstraat Foto 3: ICL vanaf het IJ Foto 4: Cargill in de Mercuriushaven Foto 5: Danzigerkade, Stadhaven Minerva

15 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Verkenning Transformatiestrategieën Om een haalbare Transformatiestrategie Haven-Stad te kunnen opstellen is in 2012 nader onderzoek gedaan naar karakter, economische betekenis en dynamiek van het projectgebied en is een viertal alternatieve strategieën verkend: Verruimen, Verleggen, Versnellen, Verleiden. In deze strategieën neemt de overheid een verschillende rol op zich en hanteert daarbij ook sterk verschillende instrumenten om een transformatie te bewerkstelligen. Met behulp van kennis in het gemeenteapparaat zijn deze alternatieve strategieën op hoofdlijnen nader uitgewerkt wat betreft (1) het mogelijk te realiseren programma (inclusief een globaal beeld van aantal inwoners en arbeidsplaatsen), (2) kosten en opbrengsten en (3) effecten op het verdienvermogen van Haven Amsterdam. Het hoofdstuk opent met een schets van karakter, economische betekenis en dynamiek in Haven- Stad. Vervolgens worden de vier strategieën en de conclusies uit de verkenning op hoofdlijnen beschreven. Dit vormt de basis voor de Voorkeurstrategie, die aan de orde komt in hoofdstuk 3. Karakter, economische betekenis en dynamiek Haven-Stad maakt onderdeel uit van het IJ-oevergebied. Het is een groot en divers gebied. In het hart van het gebied, tegen de ring aan, bevinden zich de haventerreinen. Anders dan bij de transformatie van de eilanden in het Oostelijk Havengebied en het NDSM-terrein zijn deze haventerreinen nog volop in bedrijf. Dat betekent ook dat het een relatief onbekend gebied is. De gebieden eromheen zullen de meeste Amsterdammers wél kennen, van een bezoek aan het Westerpark, de Westergasfabriek, de bouwmarkten of begraafplaats St. Barbara of van een wedstrijd op sportpark Transformatorweg of Melkweg. Andere delen zullen zij alleen kennen vanuit de trein of de auto. Binnen Haven-Stad is sprake van grote contrasten. Naast het IJ en de stoere havenbekkens vind je er ook kantoorparken, een boerderij met rode beuken, populaire partycentra en festivallocaties en relicten van de oude IJ-dijken. De grootschalige infrastructuur van A-10, Westrandweg en Coenplein en de spoorlijnen naar Haarlem, Schiphol en de Zaanstreek doorsnijden het gebied en maken het tot een lappendeken. De fragmentatie wordt nog eens versterkt door het grote NS-emplacement Zaanstraat, de Haarlemmertrekvaart en drukke wegen als Haarlemmerweg, Hemweg, Transformatorweg en Cornelis Douwesweg. De fragmentatie zorgt er ook voor dat de volkstuinparken Nut & Genoegen, Sloterdijkermeer en Zonnehoek oases van rust in de stad zijn.

16 16 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Foto 6: Westerpark Foto 7: Isolatorweg Sloterdijk 1 Foto 8: Sloterdijk 1 Foto 9: Haarlemmerstraat

17 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 17 Kaart 3: Beeld van uiteenlopende bedrijfsactiviteiten

18 18 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Grafiek 1: Diversiteit aan ketens en clusters De werkgebieden zijn de belangrijkste stedelijke functie in Haven-Stad. Deze zijn onder te verdelen in vier typen (Cijfers afkomstig uit LISAbestanden, zie bijlage 4, analyse Decisio): Haven- en industriegebied: Coen- en Vlothaven. In dit gebied, gelegen aan diep vaarwater, wordt jaarlijks ruim 9 miljoen. ton lading overgeslagen en werken zo n 1200 mensen, vrijwel geheel in de productie-, handel- en transportsectoren. Bekende bedrijven zijn ICL, Cargill en USA. Bedrijventerrein: Cornelis Douwes , Melkweg. Op deze aan de noordzijde van het IJ gelegen terreinen is een grote diversiteit aan bedrijven gevestigd met in totaal 4100 banen. De bedrijven vallen in uiteenlopende milieu categorieën. Enkele ook in (de zwaarste) categorie 5. Meer dan de helft van de bedrijven maakt onderdeel uit van de productie-, handel- en transportsector. De scheepsreparatiewerf Shipdock is het meest beeldbepalend. Stedelijk werkgebied: Alfa-driehoek, Minervahaven, Hempoint, Sloterdijk-1. Bijna banen, verdeeld over zeer uiteenlopende sectoren: van milieuhinderlijke recycling-bedrijven, via groothandel en kantoorachtige werkgelegenheid in media, mode en de grafische sector tot aan stedelijke instellingen en bedrijven zoals scholen, een jeugdgevangenis, partycentra en hotels. Grafiek 2: Ontwikkeling aantal werkzame personen in Haven-Stad

19 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 19 Grafiek 3: Huidige situatie van aantal banen onderverdeeld naar soort Grootstedelijk woon-werkgebied: Sloterdijk. Hier is de dichtheid aan werkgelegenheid en bedrijven het grootst. Het gebied rond het station telt circa banen, bijna de helft daarvan in de categorie overheid, onderwijs en zorg. In totaal telt Haven-Stad 1400 bedrijven met bijna banen. Multinationale ondernemingen als Cargill en Saatchi & Saatchi zijn hier gevestigd, maar ook hotels, een jeugdgevangenis en scholen als het ROC en het Mediacollege en stadsverzorgende bedrijven als Glashandel Noord en Rebo Schilderwerken. Dit is bijna 23 % van de werkgelegenheid in het Noordzeekanaalgebied en circa 7 % van de totale werkgelegenheid in Amsterdam. De MRA als geheel telt 1,4 miljoen banen. De bedrijven in het Haven-Stadgebied generen samen jaarlijks een toegevoegde waarde van 2,7 miljard euro. Dit is eveneens bijna 23 % van de toegevoegde waarde in het Noordzeekanaalgebied en ongeveer 7 % van de totale toegevoegde waarde in Amsterdam. De totale toegevoegde waarde in de MRA is ruim 87,5 miljard euro. De gemiddelde arbeidsproductiviteit (gemeten in toegevoegde waarde per baan) is in het studiegebied ongeveer gelijk aan die in de rest van het Noordzeekanaalgebied en iets hoger dan het gemiddelde in de hele MRA. Verschillende deelgebieden van Haven-Stad maken een snelle ontwikkeling door. Zo is het Cornelis Douwesterrein in de laatste jaren sterk geïntensiveerd. Een groot aantal bedrijven uit de Bongerd en de Buiksloterham vond hier een nieuwe plek. De houtopslag in de Hout- en Minervahaven maakte tegelijkertijd plaats voor allerlei creatieve bedrijven en ook de diversiteit van Sloterdijk-1 is in de afgelopen jaren toegenomen. Het gebied rond station Sloterdijk is minder succesvol. Na de snelle groei in de jaren 90 en 00 is sinds 2011 sprake van een kentering. Grote financiële en zakelijke dienstverleners als Achmea en Deloitte hebben recent het gebied verlaten, wat gepaard is gegaan met een fors verlies aan werkgelegenheid. De vrijgekomen ruimte wordt gebruikt voor hotels en stedelijke voorzieningen en op termijn ook voor studentenen expatwoningen.

20 20 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Vier transformatiestrategieën De koers van de Structuurvisie betekent dat een proces in gang gezet wordt waarin de nu monofunctionele werkgebieden zich in de komende decennia gaan ontwikkelen tot gemengd stedelijk woon-werkgebied. Cruciaal voor het kunnen realiseren van woningen is dat de milieuhinder vermindert. Dat kan op verschillende manieren. De overheid kan verschillende rollen spelen en uiteenlopende instrumenten inzetten. In de voorbereiding van het Transformatiebesluit in 2012 zijn de volgende transformatiestrategieën voor het Haven-Stad gebied verkend: VERRUIMEN Strategie 1 Verruimen zet in op het verruimen van woningbouwmogelijkheden door maximaal gebruik te maken van bestaande en nieuwe milieuwetgeving (BBT+, bovenwettelijke maatregelen, Stad en Milieu, Crisis- en Herstelwet, Swung II) en van innovatie in het beperken van hinder. Stad en haven kunnen elkaar zo maximaal naderen zonder havenbedrijven in het Coen-Vlothavengebied te hoeven verplaatsen dan wel in hun ontwikkelingen te belemmeren. Met behoud van de havenfunctie ontstaan zo mogelijkheden om in de overige gebieden geleidelijk en op initiatief van zittende eigenaren en marktpartijen al een flink aantal woningen toe te voegen. VERLEGGEN Strategie 2 Verleggen gaat uit van een geleidelijke transformatie door het verleggen van de wettelijke milieuzones na het aflopen van de contracten en het vertrek van bedrijven. De gevestigde bedrijven kunnen gedurende hun contractperiode hun bedrijfsactiviteiten voortzetten, maar bij afloop van hun contract dienen zij te vertrekken. Per vertrekkend bedrijf wordt de vrijkomende milieuruimte benut voor realisatie van nieuwe stedelijke woongebieden. Dit wordt mogelijk gemaakt door de grens van het gezoneerde industrieterrein van Westpoort te verleggen naar de Ring A-10. Ten behoeve van de zittende A-inrichtingen dient een tijdelijk, gezoneerd industrieterrein Coen- en Vlothaven ingesteld te worden. Telkens als een contract afloopt en een bedrijf vertrekt, wordt dit gezoneerde industrieterrein verkleind. In 2040 zal het Coen- en Vlothavengebied nog grotendeels in bedrijf zijn. Daarbuiten kunnen stapsgewijs een groot aantal woningen gerealiseerd worden, mogelijk zelfs een verdubbeling ten opzichte van strategie 1.

21 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 21 aanjagers. Wat het kwantitatieve resultaat van deze strategie zal zijn in 2040 valt moeilijk te voorspellen. VERSNELLEN VERLEIDEN Strategie 3 Versnellen richt zich op het versnellen van het transformatieproces door havenbedrijven in het Coen- en Vlothavengebied actief te verplaatsen, ook al zijn nog niet alle contracten verlopen. Hier is het jaar 2034 aangehouden. Dan zijn verschillende contracten verlopen. Sommige havenbedrijven zullen hun bedrijvigheid buiten de regio (en NL) voortzetten of kiezen voor bedrijfsbeëindiging. Voor de te verplaatsen droge bedrijven is binnen de stad en de regio voldoende ruimte beschikbaar op andere bedrijventerreinen. Voor de te verplaatsen watergebonden bedrijven dient ruimte gevonden te worden in het bestaande havengebied of in een uitbreiding van het areaal. Door de transformatie van het Coeneiland ontstaat een gemengd stedelijk gebied in Haven- Stad met mogelijk circa woningen, een verdriedubbeling ten opzichte van strategie 1. Strategie 4 Verleiden zet in op het op gang brengen van ontwikkelingen met een gunstig effect op het transformatieproces: in de haven en in het Haven-Stadgebied zelf. Met het oog op een meer duurzame regionale economie zullen de ketens van energie, materialen en food in de komende decennia een sterke ontwikkeling en verandering doormaken. De haven en de havenbedrijven in het Coen- en Vlothavengebied opereren nu in het hart van deze ketens. Introductie van nieuwe principes kan leiden tot nieuwe bedrijvigheid en werkgelegenheid en mogelijk tot een andere clustering van bedrijven in de haven. Dat kan leiden tot een minnelijke en door beiden partijen gewenste verplaatsing. Tegelijkertijd kunnen initiatieven in en rond Haven-Stad het gebied op een nieuwe manier op de Amsterdamse kaart zetten, wat een gunstig effect zal hebben op grondprijzen en op de animo onder marktpartijen voor een actieve rol in het transformatieproces. De komst van de Hiswa en de bouw van het REM-eiland zijn dergelijke

22 22 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Conclusies De vier strategieën zijn globaal getoetst op effecten op de grondexploitatie, op werkgelegenheid en de woningbouwopgave en op effecten voor de haven en de havenbedrijven. Tabel 1 vat de hoofdlijnen samen. Tabel 1: Indicatieve resultaten uit verkenning per strategie juni 2012 Toename programma Transformatiestrategieën 1. verruimen 2. verleggen 3. versnellen Aantal woningen m 2 bvo werk en voorzieningen arbeidsplaatsen Stad -30 tot tot tot -525 Resultaat Waarvan kosten infra In miljoen Effect verdienvermogen Haven *Getallen zijn nominale bedragen. In kosten en opbrengsten is geen rekening gehouden met bijdragen van Rijk en Provincie voor infrastructuur, groen en bodemsanering Op basis van de verkenning zijn de volgende conclusies getrokken: Kosten en opbrengsten De huidige ramingen van kosten en opbrengsten voor de stad zijn gunstiger dan in 2009 door andere keuzes te maken. Als de Coen- en Vlothaven niet voor 2040 getransformeerd worden dan is het zelfs mogelijk om in een deel van het Haven-Stad gebied stedelijk woon-werkprogramma toe te voegen met een positief financieel resultaat. Bij grootschalige en snelle transformatie zijn de financiële gevolgen echter nog steeds (sterk) negatief, ondanks de keuze om de kosten van havenaanleg niet meer in de grondexploitatie op te nemen, maar te laten dragen door Haven Amsterdam. Naarmate langer gewacht wordt (en contracten aflopen) en naarmate de druk op de woningmarkt groter wordt (en grondopbrengsten mogelijk stijgen) zal de transformatie financieel haalbaarder worden. Als wordt gekozen voor het laten aflopen van de erfpachtcontracten met havenbedrijven worden zij niet gecompenseerd voor verplaatsingskosten. De bedrijven hebben in de meeste gevallen ruim de tijd om op de nieuwe situatie te

23 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 23 anticiperen, maar dat kan ook betekenen dat zij niet meer investeren en hun activiteiten mogelijk afbouwen. Werkgelegenheid en woningbouwopgave De vraag naar woningen in gemengd stedelijk gebied blijft onverminderd groot. De stad groeit als kool. Door de milieuzone van Westpoort terug te leggen is het mogelijk om al voor 2029 te starten met de transformatie van het Haven-Stad-gebied en een substantieel stedelijk woonwerkprogramma toe te voegen, met behoud van de havenfunctie van het Coen- en Vlothavengebied. Ook in de jaren daarna kan Haven-Stad een flinke bijdrage leveren aan de werkgelegenheid en de woningbouwopgave van de regio. Worden de bedrijven uit de Coen- en Vlothaven niet verplaatst dan zullen tot 2040 circa woningen en arbeidsplaatsen gerealiseerd kunnen worden. Bij verplaatsing van de bedrijven kan dit oplopen tot maximaal woningen en arbeidsplaatsen. Van de arbeidsplaatsen is een groot deel de bestaande, te handhaven en mogelijk te intensiveren werkgelegenheid rond station Sloterdijk, op Sloterdijk-1, Minervahaven en Cornelis Douwes. Slechts een deel is nieuwe werkgelegenheid. Dit betreft o.a. het type stedelijke bedrijvigheid dat zich recent vestigde op NDSM en in de Minervahaven. De onstuimige (her)ontwikkeling van de Minervahaven laat zien hoe groot deze vraag is. Op langere termijn is moeilijk te voorzien hoe de traditionele kantoorwerkgelegenheid zich zal ontwikkelen. Het lijkt aannemelijk dat deze markt verder zal krimpen. Dat kan betekenen dat het aantal woningen verder toe zal kunnen nemen en het aantal arbeidsplaatsen juist zal dalen. Havenbedrijf Amsterdam en havenbedrijven De effecten van een grootschalige transformatie op de Haven en het havenbedrijfsleven zullen aanzienlijk zijn. Het Coen- en Vlothavengebied is het meest rendabele deel van de haven. Het gebied wordt intensief gebruikt en de investeringskosten zijn laag. De verdiencapaciteit van het Havenbedrijf zal structureel verminderen en de rentabiliteit verslechteren. Indien bedrijven als gevolg van de transformatie moeten vertrekken, dan wel op eigen gelegenheid dienen te verhuizen, zullen mogelijk niet alle bedrijven zich opnieuw in de MRA willen vestigen. Indien (haven)bedrijven verplaatst kunnen worden, zal ruimte beschikbaar moeten zijn in een nieuw aangelegd havenbekken, dan wel elders in het NZKG. Dit levert een beperking op aan de autonome groei van de haven. Bovendien zal voor het Havenbedrijf de afname van inkomsten mogelijk al optreden voorafgaand aan de transformatie. Bedrijven zullen mogelijk niet verder groeien en vrijkomende kavels zijn moeilijker uitgeefbaar. Elementen uit alle vier de strategieën zijn bruikbaar bij het bouwen van een haalbare transformatiestrategie. Hoofdconclusie uit de verkenning is dat een geleidelijke transformatiestrategie het meest kansrijk is. In plaats van uit te gaan van één transformatiemoment rond 2030 kan een stapsgewijze transformatie voor hogere grondprijzen en dus opbrengsten zorgen. Bovendien zijn minder actieve verwervingen en verplaatsingen nodig. De transformatie wordt daardoor minder kostbaar voor de stad. Dat neemt niet weg dat ook een geleidelijke transformatie negatieve gevolgen heeft voor de havenbedrijven en voor Haven Amsterdam. Een breed gedragen besluit rond 2025 om ook het Coen- en Vlothavengebied versneld te transformeren is daarom alleen voorstelbaar bij een grote druk op de woningmarkt, medefinanciering door Rijk, provincie en stadsregio (o.a. wat betreft infrastructuur en bodemsanering) en een helder perspectief voor de ontwikkeling van de zittende havenbedrijven. Consequentie is dat de onzekerheid voor de gevestigde bedrijven over hun toekomstperspectief tot dat moment in stand blijft.

24 24 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad

25 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Transformatiestrategie Haven-Stad Ambitie Het Haven-Stad gebied biedt unieke mogelijkheden om het stedelijk milieu rond de Amsterdamse binnenstad verder uit te bouwen: Haven-Stad is 650 ha groot; het is een enorm gebied, vrijwel net zo groot als de Amsterdamse binnenstad; Haven-Stad biedt ruimte voor een gevarieerd en gemengd stedelijk milieu met woningen en banen; de grote maten van het IJ, de stoere havenbekkens en de metropolitane sfeer van Westergasfabriek en NDSM bieden een attractief vestigingsmilieu voor starters, (inter)nationals, jonge gezinnen en senioren én voor (inter)nationaal opererende bedrijven, instellingen, conventions en festivals; Haven-Stad ligt dichtbij de binnenstad; de Haarlemmerstraat is 10 minuten fietsen; nieuwe fiets- en ferry-verbindingen en bus-, tram- en metrolijnen ontsluiten het gebied; barrières kunnen worden geslecht door onderdoorgangen toe te voegen en door vervangende opstelruimte voor treinen te realiseren in het havengebied; delen van het gebied maken nu al een transformatieproces door; toevoeging van woningbouw kan dat proces verrijken en zoals in het geval van de omgeving van station Sloterdijk dreigende kantoorleegstand voorkomen. Transformatiestrategie Haven-Stad Tegen de achtergrond van de verkenning en de unieke mogelijkheden van het gebied, wordt de volgende transformatiestrategie voorgesteld. Geleidelijke transformatie Haven-Stad gaat transformeren. Kies daarbij met het oog op omvang, diversiteit en kwaliteit van het Haven-Stad-gebied niet voor een vastomlijnd scenario, zoals geschetst in de scenariostudies uit 2009, maar voor een geleidelijk transformatieproces. Maak gebruik van de transformaties die feitelijk al gaande zijn en laat de stad vanuit drie ontwikkelrichtingen geleidelijk groeien: langs de Noordelijke en de Zuidelijke IJ-oever en vanuit West. Zonder actieve verplaatsing van de havenbedrijven in de Coenen Vlothaven kunnen in de komende decennia circa woningen gerealiseerd worden en kan het aantal arbeidsplaatsen toenemen tot Wordt ook de Coen- en Vlothaven

26 26TRANSFORMATIE Gemeente Amsterdam - Haven-Stad STRATEGIE HAVEN-STAD Planologische condities Nieuwe geluidcontour Westpoort en Cornelis Douwes terrein 60 dba Nieuwe geluidcontour Westpoort en Cornelis Douwes terrein 55 dba Mogelijke geluidcontour Westpoort en Cornelis Douwes terrein 60 dba na dezonering (besluit 2025) Transformatie Gemengd stedelijk gebied voor 2030 Mogelijk gemengd stedelijk gebied voor 2030 in combinatie met milieumaatregelen Mogelijk gemengd stedelijk gebied na 2030 (besluit in 2025) Bedrijvigheid/stedelijke voorzieningen met bufferfunctie, zonder wonen Park bestaand met nieuwe parkfuncties, openbare fietsroutes en spoorondergangen Transformatie rondom plangebied Haven-Stad Mogelijke verplaatsing bedrijf met grote milieueffecten Verplaatsing spooremplacement Zaanstraat ruimte voor gemengd stedelijk gebied en park Zoeklocatie emplacement Westhavenweg Sportvelden integreren in gemengd stedelijk gebied teiger andas Hapar am andad Hapar Volkstuinen Zonnehoek integreren in gemengd stedelijk gebied er westtak - gsteig schiphollijn Wibor r ade steige avenk Reval Houth Haparandaweg d geilan Wibor Verplaatsing jeugdgevangenis d ineilan Houthavenweg Stenn eg Archangelw eiland Reval -eiland Narva leiland Meme eiland Libau- iland rona-e Pontsteiger Karlsk Infrastructurele condities Stadsallee met hoogwaardig openbaar vervoer (bus, tram, treinstation) en voorzieningen Fietscircuit Park en fietsroute Brettenzone Parallelstructuur A-10 verbeteren, aansluiting Arlandaweg/Velserweg/Haarlemmerweg Mogelijke afwaardering Haarlemmerweg Reconstructie kruispunt Transformatorweg, Nieuwe Hemweg, Spaandammerdijk en Hempoint Groene fietsroute langs Cornelis Douwes naar Zaanstad Ferryhalte Hembrugterrein Fast-Flying-Ferry CS-Velsen Impulsen: herinrichting Velserplein/Molenwerf herinrichting entree Westerpark/Haarlemmerplein openbare ruimte kop Minervahaven Kaart 4: Transformatiestrategie Haven-Stad groene fietsroute, schakel bij Norwegian Talk brug zijkanaal H

27 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 27 getransformeerd dan zal Haven-Stad ruimte kunnen bieden aan woningen en arbeidsplaatsen. Gefaseerde besluitvorming Pas de geluidzonering van Westpoort op korte termijn aan zodat transformatie in delen van het gebied al kan starten, respecteer het Convenant Houthaven-NDSM, faciliteer een optimale exploitatie van de gebieden en beslis rond 2025 over het moment en de wijze van transformatie van de haventerreinen binnen de ring. Neem daarbij de volgende criteria in acht: aansluiting op de regionale afspraken, met name uit de Visie Noordzeekanaalgebied 2040; de woningbehoefte op dat moment; de behoefte aan haventerrein op dat moment; de intensivering van de bestaande haventerreinen waarbij zoveel mogelijk wordt vermeden de zwaar milieuhinderlijke bedrijven aan de randen van het werkgebied van de haven te situeren; een milieuverantwoorde verplaatsing en of uitbreiding van havenactiviteiten om rekening te houden met de milieueffecten op het aangrenzende gebied; de financiële haalbaarheid. Uitvoeringsprogramma Condities en impulsen Om de geleidelijke transformatie op gang te brengen, kwaliteit te kunnen garanderen en maatschappelijk draagvlak te verwerven is het nodig om al in de komende jaren een aantal eerste stappen te zetten in planvorming én uitvoering. Milieumaatregelen Pas de milieuzonering van Westpoort aan op de feitelijk vergunde geluidhinder in het havengebied, dezoneer Sloterdijk en Sloterdijk-1 en waardeer de Haarlemmerweg af. Dat maakt al voor 2030 een gemengde stedelijke ontwikkeling mogelijk in de deelgebieden Sloterdijk, Sloterdijk I en Zaanstraat. Lobby bij het Rijk in het kader van Swung-2 voor beleidsvrijheid tot maximaal 60 db(a) en hanteer Stad & Milieu-principes om in een ruimer gebied (inclusief delen van Minervahaven en Hempoint) woningbouw mogelijk te maken, zonder de bestaande bedrijvigheid te hinderen. Onderzoek en Raamwerk Haven-Stad 2015 Start in samenwerking met de Stadsregio de Verkenningsfase voor onderzoek naar het verbeteren van de infrastructuur en voer in samenwerking met de gemeente Zaanstad nader onderzoek uit naar de wenselijke menging en verkleuring van de bedrijventerreinen op de Noordelijke IJ-oever en op het Hembrugterrein en de Achtersluispolder in Zaanstad. Stel op basis van de onderzoeken in 2015 een Ruimtelijk Raamwerk Haven-Stad vast: de ruimtelijke hoofdopzet van het gebied met de tracés en profielen van fietsroutes, wegen en openbaar vervoer en de waterstructuur. Koers hierbij op transformatie van de Transformatorweg tot een aantrekkelijke stadsboulevard en afwaardering en mogelijk herinrichting van de Haarlemmerweg tot een 50 km-weg. Benut de groene en blauwe kwaliteiten van het gebied en pas de huidige sportvelden, groenelementen en volkstuinen zorgvuldig in. Voer overleg met Rijk en Stadsregio over financiering en realisatie van de nieuwe infrastructuur vanaf Ontwikkelingsperspectieven voor bedrijven Verken samen met de bedrijven uit het Coen- en Vlothavengebied ontwikkelingsperspectieven in het Noordzeekanaalgebied. Focus op een duurzame organisatie van ketens en clusters en een sterke inbedding van bedrijven in de regionale economie. Trek in 2015 conclusies over wat overheden, het Havenbedrijf en individuele bedrijven kunnen bijdragen aan de perspectieven. Impulsen Stimuleer het debat Haven-Stad en creëer maatschappelijk draagvlak door het uitschrijven van een brede ideeënprijsvraag voor een Groot Westerpark. Geef de transformatie daarnaast een impuls door kwaliteitsverbetering in de periode van een aantal cruciale

28 28 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Tabel 2: Indicatie van mogelijk programma bij autonome ontwikkeling en na transformatie. Programma huidig A Autonoom B exclusief Coen-Vlothaven C inclusief Coen-Vlothaven Deelgebied m² bvo niet-wonen aantal woningen m² bvo niet-wonen aantal woningen m² bvo niet-wonen aantal woningen m² bvo niet-wonen Metaalbewerkersweg (1) Cornelis Douwes (3.4) Melkweg-Oostzanerwerf (5) Minervahaven (7a, 7b, 8,9) Groot Westerpark (10,11) Coen- en Vlothaven (12, 12a) Alfa-driehoek (13) Sloterdijk I e.o. (14, 15, 16) Dorp Sloterdijk e.o. (17a, 17b) Sloterdijk (18) TOTAAL

29 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad 29 details voor het op gang brengen van het transformatieproces, zoals herinrichting van de openbare ruimte rond het dorp Sloterdijk en de verankering ervan met de omliggende gebieden, herinrichting van de entree van het Westerpark, het creëren van een bijzondere, openbare plek aan de Minervahaven, het continu maken van de fietsroute langs het IJ in de Buiksloterham en realisering van de fietsbrug over Zijkanaal H naar Zaanstad. Programma Haven-Stad De kaart van de Transformatiestrategie Haven- Stad (pagina 26) geeft een nauwkeurig beeld van de voorstellen tot aanpassing van de milieuzones Westpoort en Cornelis Douwes (met de nieuwe geluidhindercontouren van 55 en 60 db(a)) en van de transformaties die op basis daarvan gerealiseerd kunnen worden: in rood zijn de gebieden aangegeven buiten de 55 db(a) contour, die zich na aanpassing van de milieuzone lenen voor een gemengde ontwikkeling, in lichtrood zijn de gebieden aangegeven in de zone tussen de 55 en de 60 db(a) contour, die zich mogelijk lenen voor een gemengde ontwikkeling wanneer het Rijk de stad beleidsvrijheid toekent om hogere geluidwaarden toe te staan, in wit zijn de werkgebieden aangegeven binnen de 60 db(a) contour. Hier kunnen de huidige milieuhinderlijke bedrijven gevestigd blijven tot minimaal Het moment van transformatie wordt vastgesteld in De kaart geeft tevens een beeld van de infrastructurele verbeteringen en van de mogelijke locatie van impulsen. De groenelementen Westerpark, Westergasfabriek, de begraafplaats St. Barbara en de volkstuincomplexen Nut & Genoegen en Sloterdijkermeer vormen tezamen een Groot-Westerpark. Ook het huidige emplacement Zaanstraat kan hier onderdeel van uit gaan maken. De sportvelden Transformatorweg en de volkstuinen Zonnehoek worden geïntegreerd in de nieuwe gemengde gebieden, zoals recent ook gebeurd is op de Laan van Spartaan. Ruimte voor groen en sport blijft dus onverminderd aanwezig. Fasering Haven-Stad Door aanpassing van de milieuzone van Westpoort, dezonering Sloterdijk en Sloterdijk-1, afwaardering van de Haarlemmerweg en het optimaal gebruik maken van beleidsvrijheid tot 60 db(a) en andere Stad & Milieu-principes worden de mogelijkheden verruimd om een gemengd stedelijk programma te realiseren bij de transformatie van kantoren in Sloterdijk en Molenwerf. Dit kan resulteren in de realisering van woningen. De focus ligt op onderzoek en planvorming in het kader van het Uitvoeringsprogramma : verkeersonderzoek, economisch onderzoek, opstellen van het Ruimtelijk Raamwerk Haven- Stad 2015, debat en ideeënprijsvraag voor vergroting van het Westerpark en verkenning van ontwikkelingsperspectieven met de havenbedrijven in de energie-, minerals- en foodclusters. Daarnaast worden de impulsen voor het op gang brengen van de transformatie voorbereid en na 2015 uitgevoerd.

30 30 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Huidige situatie A. Autonoom B. Transformatie exclusief Coen- en Vlothaven C. Transformatie inclusief Coen- en Vlothaven wonen woningen woningen woningen werken Additionele financieel-economische effecten in de MRA transformatie Haven-Stad A B C Autonoom exclusief Coen- en Vlothaven inclusief Coen- en Vlothaven bandbreedte laagst hoogst laagst hoogst aantal extra banen (in fte) jaarlijks additioneel Bruto Regionaal Product 0,5 miljard 1,25 miljard 0,6 miljard 1,4 miljard m 2 b.v.o m 2 b.v.o m 2 b.v.o. Financieel-economische effecten exploitatie transformatie Haven-Stad (in mln. ) m 2 b.v.o. soort vestigingsmilieu bvo werken x 1.000m 2 aantal banen A B C Autonoom exclusief Coen- en Vlothaven inclusief Coen- en Vlothaven bandbreedte laagst hoogst laagst hoogst exploitatiesaldo nvt deelgebiedoverstijgende kosten nvt gemeente Financiële effecten exploitatie transformatie Haven-Stad (in mln ) Financieel-economische effecten (structureel) Haven Amsterdam transformatie Haven-Stad (in mln. ) A B C Autonoom exclusief Coen- en Vlothaven inclusief Coen- en Vlothaven bandbreedte laagst hoogst laagst hoogst laagst hoogst effect inkomsten Haven Amsterdam Financiële effecten (structureel) Haven Amsterdam transformatie Haven-Stad (in mln ) Additionele financieel-economische effecten in de MRA transformatie Haven-Stad A B C Autonoom exclusief Coen- en Vlothaven inclusief Coen- en Vlothaven bandbreedte laagst hoogst laagst hoogst aantal extra banen (in fte) jaarlijks additioneel Bruto Regionaal Product 0,5 miljard 1,25 miljard 0,6 miljard 1,4 miljard Additionele financieel-economische effecten Haven Amsterdam transformatie Haven-Stad Schema 1: Aantallen woningen en banen, oppervlak werkvloer bij autonome ontwikkeling en na transformatie Financieel-economische effecten exploitatie transformatie Haven-Stad (in mln. ) A Autonoom B exclusief Coen- en Vlothaven C inclusief Coen- en Vlothaven

31 Gemeente Amsterdam - Haven-Stad Door de verbeterde aantakking van het gebied op de stad (zoals aanleg van fietsroutes, vergroting van het Westerpark, het openen van een NS-halte Westerpark en het mogelijk doortrekken van tramlijn 3 naar station Sloterdijk) wordt het voor eigenaren en ontwikkelaars interessant om (groepen van) kavels rond Station Sloterdijk, op Sloterdijk-1 en in delen van Cornelis Douwes te herontwikkelen en te intensiveren. Deze gebieden zullen zich zo langzaam ontwikkelen tot gemengd stedelijk gebied. Met eigenaren en ontwikkelaars wordt gezocht naar experimentele ontwikkelconstructies en passende juridische kaders om de transformatie succesvol te laten verlopen. Dit proces kan ondersteund worden door de verplaatsing van een aantal hinderlijke, nietwatergebonden bedrijven en de jeugdgevangenis naar alternatieve locaties in de stad of de regio (mogelijk benutten strategische reserveringen Sloterdijk 3, Melkweg). Voor verplaatsing van het emplacement Zaanstraat is al in de jaren 80 een reservering gemaakt op een terrein aan de Westhavenweg. Voor een goede aantakking van het verplaatste emplacement is mogelijk een nieuwe fly-over nodig. Voor een beperkt aantal gebieden is een meer gerichte aanpak nodig: de zuidelijke rand van Sloterdijk-1 in relatie tot het vergrootte Westerpark en de knoop rond een mogelijke NS-halte Transformatorweg. De transformatie Haven-Stad kan in deze periode resulteren in de realisering van woningen Ruim voor het aflopen van het Convenant Houthaven-NDSM dient een besluit te worden genomen over het (moment van) dezoneren van het industrieterrein Coen- en Vlothaven en het overdragen van de terreinen van Haven Amsterdam aan de gemeente. Afhankelijk van de druk op de woningmarkt en de beschikbaarheid van alternatieve locaties kan het daadwerkelijk verplaatsen van havenbedrijven gekoppeld worden aan het aflopen van contracten, dan wel versneld worden. Voor de te verplaatsen havenbedrijven zullen alternatieve locaties in het havengebied gevonden moeten worden. Vervangende ruimte in het NZKG dient tijdig te zijn gerealiseerd. Wordt gekozen voor een snelle transformatie dan zullen nieuwe weg- en openbaar vervoerverbindingen aangelegd moeten worden om de nieuwe gemengde gebieden in de Minervahaven en op het Coeneiland op de stad aan te takken. Sloterdijk-1 en de knoop rond de mogelijke NS-halte Transformatorweg zullen verder intensiveren. De transformatie Haven-Stad in deze periode kan inclusief Coen- en Vlothaven resulteren in de realisering van woningen; exclusief Coenen Vlothaven gaat het om woningen. Foto s 10 t/m 13: Referenties voor gemengde milieus