Daarom! Jaarverslag de Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta. de Bibliotheek op school: meten= weten! E-books lenen: de cijfers

Transcriptie

1 Daarom! Zuid-Hollandse Delta Jaarverslag 2015 op school: meten= weten! Bibliotheek Volksuniversiteit: samenwerking met vele partijen E-books lenen: de cijfers Dag uit het leven van... 1

2 Colofon Vormgeving en beeldredactie: Lein Goudzwaard Eindredactie: Lindsay van der Have-Pelt, Theo Mak Fotografie: Shutterstock, Hans Leupe, Eddie t Jong, eigen archief, Yvonne Palsgraaf Fotografie Druk: Grafisch Bedrijf Kapsenberg van Waesberge, Rotterdam Zuid-Hollandse Delta in één oogopslag Met dank aan: medewerkers Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta Woordbouwerplein XL Hellevoetsluis +31 (0) uitgave april 2016 Legenda Bibliotheek vestiging Bibliotheek op school Voorne-Putten 9,7 % laaggeletterden km km2 Goeree Overflakkee 11,8 % laaggeletterden 248 openingsuren volwassen leden jeugdleden 2 3

3 Mee met de tijd Met trots presenteer ik u het jaarverslag van Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta. In dit aantrekkelijk uitgevoerde magazine kunt u zien wat we het afgelopen jaar hebben bereikt. Het laat zien waar de bibliotheek voor staat en welke maatschappelijke ontwikkelingen onze aandacht hebben. Naar aanleiding hiervan is een aantal nieuwe projecten in gang gezet die komende jaren verder ontwikkeld en uitgerold zullen worden. Eén van deze ontwikkelingen is op school. Al een aantal jaren een belangrijke focus van Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta. Samen met basisscholen en gemeenten worden de handen ineen geslagen om aantoonbare verbeteringen van de onderwijsresultaten op het gebied van lees- en taalvaardigheid en informatie- en mediavaardigheden te realiseren. En niet voor niets blijkt uit onderzoek: resultaten hiervan vindt u in dit jaarverslag terug. Begin 2015 is in alle basisscholen van Oostvoorne en Rockanje op school geïmplementeerd. Inhoud Colofon 2 Infographic: Zuid-Hollandse Delta in één oogopslag 3 Mee met de tijd 5 Het sociale domein 7 Cultuurhuizen! Samen sta je sterker 8 Jaaroverzicht in beeld - Jeugd 10 Boekstart - ook voor het jongste kind veel aandacht 12 Dossier op school 15 Belang van veel en goed lezen 16 Meten is weten: de Monitor van op school 17 Een dag uit het leven van leesconsulent Dorien 18 De Bibliotheek op school: een meetbaar resultaat 20 Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta bruist 23 Cijfers Bibliotheek-Volksuniversiteit 25 Digitaal lezen leeft! 26 Column: Een kijkje in het Tabletcafé 29 Jaaroverzicht in beeld - Volwassenen 30 HRM: Bijzondere tijden 31 Samenwerkingspartners van 32 Raad van Toezicht 33 Cijfers 34 Eén van de andere ontwikkelingen is de opzet van multifunctionele accommodaties. Hier wordt niet gedacht vanuit een bedrijfsverzamelgebouw, maar aan het verweven van functies binnen een gebouw. We willen met verschillende partijen de functies inhoud geven om met elkaar nog meer inhoud en kwaliteit te leveren. Met dit idee in het achterhoofd zijn bibliotheekvestigingen verhuisd naar Woonzorglocatie Ebbe en Vloed in Oude-Tonge en naar de (Sport) Culturele Centra van Oostvoorne en Rockanje. Het komend jaar zal het Raad & Polderhuis in Ouddorp open gaan en worden de voorbereidingen getroffen om in 2017 cultuurhuizen te openen in Brielle en Hellevoetsluis. Het bibliotheekwerk verandert sterk; naast het uitlenen van o.a. boeken (fysiek en digitaal) manifesteert de bibliotheek zich meer en meer binnen het sociale domein. Ontmoeting en debat, eenzaamheidsbestrijding en bevordering van zelfredzaamheid zijn hierin leidend. Dit vergt nieuwe competenties van de medewerkers op de werkvloer. Gevolgde cursussen, zoals verkooptraining en communiceren met pubers, dragen hiertoe bij. Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta gaat mee met de tijd. Samen met gemeenten, scholen maar zeker ook met onze klant die de bibliotheek regelmatig bezoekt bouwen wij aan een stabiele bibliotheekvoorziening voor jong en oud. Het cultuurhuis past in de toekomstvisie van de bibliotheek. Ik zie met vertrouwen de samenwerking met alle cultuurhuisparticipanten tegemoet. plaatsvervangend directeur 4 5

4 Het sociale domein Met de drie decentralisaties van overheidstaken in het sociaal domein hebben de gemeenten er in 2015 zware taken bij gekregen. De gemeenten worden verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk & inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. De Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta (BZHD) kan, vanwege haar grote bereik, de gemeente bij de uitvoering van deze taken helpen. Bijvoorbeeld door de burger bij te staan zelfredzaam te zijn of door een bijdrage te leveren aan de eenzaamheidsbestrijding. De inwoners van ons werkgebied bezoeken om anderen te ontmoeten. De uitleenfunctie blijft belangrijk, maar de bibliotheekbezoeker focust zich meer en meer op ontmoeting en debat, activiteiten en educatie. In ontmoeten mensen elkaar aan de grote leestafel met tijdschriften en kranten, je kunt er lezen of met elkaar praten, al dan niet met een lekker kopje koffie erbij. In de herfst- en wintermaanden is de vestging Hellevoetsluis iedere zondagmiddag geopend en staan er wekelijks inspirerende lezingen of boeiende activiteiten op het programma. De burger heeft te maken met een samenleving die snel aan het veranderen is. Hier wordt uitgegaan van het zelfredzame individu dat zijn weg weet te vinden in een complexe en sterk gedigitaliseerde en veranderende samenleving. De activiteiten die door worden verzorgd zullen zich steeds meer gaan richten op deze veranderingen. De laagdrempelige Bibliotheek kan door de ontmoetings- en verblijfsfunctie een gastvrije plek zijn voor de (eenzame) burger Zo verzorgt het Tabletcafé in haar vestigingen: tabletgebruikers ontmoeten elkaar, delen kennis en wisselen tips en trucs uit. Ook bezoekers die de aanschaf van een tablet overwegen kunnen aanschuiven. De Bibliotheek opereert van oudsher in de lokale maatschappelijke context en heeft daardoor een meerwaarde binnen het sociaal domein. De laagdrempelige Bibliotheek kan door de ontmoetings- en verblijfsfunctie een gastvrije plek zijn voor de (eenzame) burger en de komende jaren de noodzakelijke sociale cohesie versterken. Daarnaast kan de rol vervullen bij het mediawijs maken en houden van volwassenen en senioren en is daarvoor juist door haar laagdrempeligheid, betrouwbaarheid en bekendheid uitstekend voor geschikt. regiomanager 6 7

5 Cultuurhuizen! Samen sta je sterker. Samen sta je sterker is een motto dat Zuid-Hollandse Delta (BZHD) al jaren aanhangt. Want als geen ander realiseren wij ons dat alleen door intensieve samenwerking met allerlei (culturele) partners, de diverse voorzieningen in een lokale gemeenschap kunnen blijven voortbestaan en groeien. Er is veel moois te bieden aan de burger vanuit de diverse Vooruitlopend op de daadwerkelijke start op locatie van culturele en maatschappelijke instellingen. Al dat moois is de cultuurhuizen (beide verwacht rond de jaarwisseling waard om te behouden en te versterken. Samenwerken voor 2016/2017), is er in 2015 al veel werk verzet door alle betrokken en met een gevarieerd publiek biedt kansen. partijen, om de specificaties helder te krijgen en te vertalen naar een inrichtingsmodel van de locatie. Vooral In een cultuurhuis (met een multifunctionele accommodatie) huisvestingstechnisch en financieel. kan dat in potentie nog makkelijker. De zin hierboven zegt het al, de basis is de programmatische samenwerking in een cultuurhuis, het hulpmiddel de multifunctionele locatie. Dat is onze overtuiging als bibliotheek. In het werkgebied van de BZHD zijn vergevorderde plannen om twee cultuurhuizen op te zetten. Eén in Hellevoetsluis in Theater De Twee Hondjes en één in Brielle in het BRESgebouw. In beide cultuurhuizen gaan meerdere culturele instellingen samenwerken aan een aantrekkelijk pakket aan diensten voor de burger. Cultureel ondernemerschap vraagt dat van alle Er is één ding zeker: met de start van de cultuurhuizen in Hellevoetsluis en Brielle is er maar één weg en dat is de weg vooruit. In 2016 komt wat ons betreft het belangrijkste deel aan de orde. Namelijk de inhoudelijke vormgeving van de samenwerking tussen de partijen (partijen als bibliotheek, theater, muziekschool, en hopelijk nog meer partners). De bibliotheek wil in dit proces een belangrijke rol vervullen. Vanuit de kracht van onze diversiteit en identiteit. Het vraagt gezamenlijk nadenken en vormgeven van wat we willen bieden aan de gemeenschap, op het gebied van programma s, van ontmoeting, van diensten en ga zo maar door. In het besef dat de brug gebouwd wordt terwijl we erover heen lopen. We bouwen en partijen. Dat is nodig want het biedt niet alleen kansen maar veranderen tegelijkertijd. Het is een proces van vallen en ongetwijfeld ook nieuwe problemen om op te lossen. Dat is in opstaan, dat zeker niet in één jaar klaar is. In het besef dat in ieder geval de praktijk in de gemeenten waar cultuurhuizen al het cultuurhuis je samen sterker staat! eerder zijn ontstaan. Er is één ding zeker, met de start van de cultuurhuizen in Hellevoetsluis en Brielle is er maar één weg en dat is de weg vooruit. 8 9

6 Jaaroverzicht in beeld Jeugd Nationale Voorleesdagen: Boer Boris! Kinderboekenweek over wetenschap Trotse Biebbaasjes in Oostvoorne In de krant met de Voorleeswedstrijd Wapperkids op het De eerste uitlening op school Knutselmiddag Voorlezen door de leesconsulent Volle zaal bij de Voorleeswedstrijd Voorleesfestival Kinderboekenweekbezoek in dbos Voorleeswedstrijd in Middelharnis Meedoen aan de Kinderjury Feestelijke opening dbos in Oostvoorne Professor Proef geeft les in de Kinderboekenweek Zeven nieuwe Bibliotheken op school geopend! 10 11

7 Ook voor het jongste kind veel aandacht Baby s te jong om voor te lezen? Welnee! Met voorlezen kun je niet vroeg genoeg beginnen. Uit onderzoek blijkt dat voorlezen vanaf de babyleeftijd de taalontwikkeling van kinderen stimuleert en de concentratie verhoogt. Veel ouders weten dit niet en beginnen pas rond 2 of 3 jaar met voorlezen. Samen een boekje lezen plaatjes aanwijzen en verhaaltjes vertellen versterkt de band met je baby. En kinderen die als baby al zijn voorgelezen, zijn later beter in taal. Je kunt dus niet vroeg genoeg beginnen met voorlezen! Vanuit deze gedachte is BoekStart ontstaan: een programma dat kinderen van 0 tot 4 jaar en hun ouders van boeken laat genieten. BoekStart beschikbaar in alle vestigingen van Bibliotheek bieden het programma aan, waaronder alle vestigingen van Zuid-Hollandse Delta (BZHD)! de BZHD. Kinderen bouwen hun woordenschat op door te praten met hun ouders. Toch interacteren miljoenen ouders veel te weinig Resultaten BoekStart met hun kinderen. BoekStart heeft als doel talige interacties BoekStart heeft een bewezen positief effect op de van ouders met hun baby s en peuters te stimuleren. taalontwikkeling. Deelnemende ouders lezen vaker voor, BoekStart stimuleert ouders door te laten zien wat hebben meer kennis van babyboekjes en zijn ferventere voor baby s en peuters bibliotheekbezoekers. Het talige contact met hun kind is by s den van eken! geschikte materialen zijn en door tips te geven voor de interactie tijdens voorlezen. Hierdoor maakt het jonge gezin een vliegende start met de leesopvoeding. BoekStart wordt gecoördineerd door Stichting Lezen en de Koninklijke Bibliotheek en gesubsidieerd door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het programma wordt Al na 15 maanden zijn de effecten van meer voorlezen meetbaar en hebben BoekStartkinderen een voorsprong genomen in hun taalontwikkeling. intensiever en gevarieerder. Hun kinderen vragen hen vaker om te worden voorgelezen, terwijl ze minder vaak naar de televisie willen kijken. Ouders die onder invloed van BoekStart vaker voorlezen als de baby 8 maanden oud is, hebben kinderen die hoger scoren op taal. Al na 15 maanden zijn de effecten van meer voorlezen meetbaar en hebben BoekStartkinderen een voorsprong genomen in hun taalontwikkeling. En na 22 maanden zijn ze nog verder uitgelopen. BoekStart zet dus, door ouders te stimuleren aandacht te besteden aan de leesopvoeding, een positieve spiraal in gang uitgevoerd in de bibliotheek, (Van den Berg & Bus, 2015). kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Alle ouders ontvangen drie maanden na de BoekStart heeft in het bijzonder effect bij baby s met een geboorte van hun kind een waardebon voor een moeilijk temperament. Zonder BoekStart worden zij veel koffertje met een boekje en een gratis minder vaak voorgelezen dan kinderen met een gemakkelijk babylidmaatschap van de bibliotheek. temperament. Onder invloed van BoekStart lezen ze al voor als de baby 8 maanden oud is, ondanks moeilijk gedrag van Sinds de landelijke lancering in 2008 is het de baby. Deze kinderen profiteren het meest van BoekStart: ze bereik razendsnel gegroeid. 155 basis- scoren hoger op woordenschat dan even moeilijke kinderen bibliotheken (99% van het totaal) en 748 die niet meedoen met BoekStart. reguliere vestigingen (95% van het totaal) Boekstart in de Kinderopvang Naast BoekStart voor Baby s is er sinds 2011 het programma het (lees)onderwijs vergemakkelijkt wordt en de kinderen de BoekStart in de Kinderopvang. Bibliotheken faciliteren gelegenheid krijgen zich uiteindelijk te ontwikkelen tot goede kinderdagverblijven en peuterspeelzalen om een lezers. stimulerende leesomgeving te creëren, met veel aandacht voor BZHD draagt zorg voor de organisatie en uitvoering van het voorlezen en een rijke, actuele en gevarieerde programma Boekenpret op alle scholen en voorschoolse boekencollectie. 79% van de basisbibliotheken biedt dit programma aan. BZHD heeft op dit moment in 3 kinderopvanglocaties BoekStart lopen en hoopt dit de komende jaren flink uit te breiden! Kinderdagverblijven die meedoen aan BoekStart creëren een positiever (voor)leesklimaat dan niet-deelnemende instellingen. Ze houden meer rekening met uiteenlopende leesinteresses en taalniveaus van kinderen, doen vaker mee aan voorleesactiviteiten zoals de National Voorleesdagen, werken actiever samen met de bibliotheek en lenen er ook meer boeken (TNS Nipo, 2013). Boekenpret Boekenpret is een leesbevorderingsprogramma voor kinderen van 0-6 jaar. Door middel van het bevorderen van een leescultuur rond kinderen wordt de taalontwikkeling en het leesgedrag gestimuleerd. Het programma richt zich op gezinnen en op beroepskrachten. Boekenpret is een methode om jonge kinderen en hun ouders te laten ontdekken dat je veel plezier kunt beleven aan voorlezen. De bedoeling is de taalontwikkeling te stimuleren, waardoor de aansluiting bij Door het organiseren van peuterochtenden worden ook ouders bereikt, waarvan de kinderen nog niet naar de peuterspeelzaal/ kinderdagverblijf gaan. instellingen van gemeente Goeree-Overflakkee. Met Boekenpret wordt de taalontwikkeling van jonge kinderen gestimuleerd ter voorkoming van taalachterstanden. Ouders worden bij het programma betrokken doordat een exemplaar van het centrale prentenboek mee naar huis gaat en ook daar kan worden voorgelezen. Door het organiseren van peuterochtenden worden ook ouders bereikt, waarvan de kinderen (nog) niet naar de peuterspeelzaal/kinderdagverblijf gaan. BZHD wordt door instellingen die zich bezighouden met het voorschoolse traject als een belangrijke samenwerkingspartner gezien. Expertise van de medewerkers en samenwerken met diverse organisaties staat centraal! Voorleesplezier, deskundigheidsbevordering en mediawijsheid zijn de speerpunten waar de bibliotheek de komende periode mee aan de slag gaat binnen alle koepelorganisaties en locaties van de Kinderdagverblijven (KDV) en Peuterspeelzalen (PSZ) binnen alle gemeenten. Samen (voor)lezen loont! 12 13

8 Boekenpret Door middel van de programma s BoekStart en Boekenpret wordt het belang van (voor)lezen al van jongs af aan benadrukt. Bij deelname aan BoekStart worden baby s en peuters automatisch lid van de bibliotheek. Kinderen die als baby worden voorgelezen zijn later beter in taal. Ook Boekenpret is een methode waarbij de taalontwikkeling op vroege leeftijd wordt gestimuleerd. De gemeente subsidieert dit leesbevorderingsprogramma. Dossier dbos Wat is er vanuit de BZHD in 2015 zoal gedaan? 50 extra peuterochtenden op Goeree Overflakkee in het kader van Voor-en Vroegschoolse educatie in opdracht van de gemeente Goeree Overflakkee Training voorlees coördinator gegeven aan 10 pedagogische medewerkers van diverse kinderdagverblijven en peuter speelzalen De BZHD heeft door BoekStart in de Kinderopvang, De Voorschoolpas en VVE-activiteiten(Boekenpret) bijgedragen door mogelijkheden en middelen te bieden aan de vier basisdoelen van de kinderopvang: emotionele veiligheid, ontwikkeling van persoonlijke competenties en van sociale competenties, en het zich eigen maken van normen en waarden. Waar richten wij ons de komende jaren op? Ons nog beter profileren, zodat de BZHD een logische partner is in bestaande netwerken, bij Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) en Lokaal Educatieve Agenda (LEA) en in netwerken die in de aankomende periode worden opgericht (Brede School, Integraal Kindcentrum) in alle gemeenten. Dit moet zowel op strategisch, beleids- en uitvoerend niveau gebeuren. De locaties met BoekStart in de Kinderopvang worden uitgebreid waardoor een structurele samenwerking ontstaat tussen de koepelorganisaties en de BZHD. Op al deze locaties is een voorleesconsulent en voorleescoördinator aangesteld met beschikbare taakuren. Zij delen taken en verantwoordelijkheden. Alle PSZ en KDV met BoekStart in KOV zien de voorleesconsulenten als de personen die een adviserende rol hebben op PSZ en KDV op gebied van voorleesplezier, leesontwikkeling en taalontwikkeling. In op te zetten Brede Scholen en Integrale Kindcentra kunnen BoekStart KOV en dbos ( op school) elkaar aanvullen zodat een doorgaande lijn voor kinderen van 0 tot 12 jaar ontstaat op gebied van taalontwikkeling, leesplezier, leesbevordering en mediawijsheid. Onderzocht zal moeten worden hoe dit in de komende periode vormgegeven kan worden en of dit haalbaar is. Ondersteuning op strategisch niveau van samenwerkings partners (gemeente, koepelorganisaties en BZHD) is hierbij onontbeerlijk. De Bibliotheek op school (dbos) is een intensieve meerjarige samenwerking tussen basisscholen, bibliotheken en gemeenten. Door krachten te bundelen en elkaars expertise en bewezen programma s te benutten, werken we samen aan aantoonbare verbetering van onderwijsresultaten op het gebied van lees- en taalvaardigheid en informatie- en mediavaardigheden. Door deze vaardigheden op jonge leeftijd te versterken, gaan we de strijd aan tegen laaggeletterdheid en dragen we bij aan de mediawijsheid van burgers. De resultaten van de samenwerking worden continu gemonitord.

9 Door 15 minuten vrij lezen per dag, leert een kind nieuwe woorden per jaar. Kinderen van laaggeletterden vormen een belangrijke risicogroep en er w ijs alle Goed ond n pe o el pg o haalt een het is d niet in, achterstan paalt be ie d atie dethuissitu kind n niveau ee met welk t ar st l o o de basissch Een kind uit een gezin met stille ouders hoort ca. 615 woorden per uur, Ouders die gemiddeld met hun kind praten ca woorden per uur, Een kind uit een gezin met praatgrage oud ers hoort ca woorden per uur 1,3 miljoen volwassen Nederlanders zijn laaggeletterd. Dat zijn bijna 1 op de 10 Nederlanders. Laaggeletterdheid hangt samen met het opleidingsniveau of de buitenlandse afkomst van ouders maar het is niet gerelateerd aan leeftijd Van de basisschoo lleerlingen verlaat 25 % de school met een taalachterstand van 2,5 jaar. Vrij lezen he eft een bewezen posi tief effect op woordensc hat, spelling, gram matica, begrijpend le zen en schrijven. 14 % van de 15-jarigen is laaggeletterd Wo o r leve densch aton rt 4 00 de wo o rde -800 n rw ijs n o p pe ieuwe r ja ar heb Kinder b en en in en d ie beh ale lezen, plezie sch n daa lezen r ool r res do or meer ulta b ten etere. Een school die deelneemt aan de Monitor op school (dbos) werkt doelgericht samen met de bibliotheek om de taalontwikkeling van de leerlingen te stimuleren. Dat gebeurt op basis van gegevens die in de Monitor worden verzameld over: het leen- en leesgedrag van leerlingen; de leesmotivatie van leerlingen; het leesbevorderende gedrag van leerkrachten. Zo krijgen we inzicht in het effect van de activiteiten rondom lezen en mediawijsheid. De aanwezige toets gegevens van de school verrijken we met de uitleengegevens van de bibliotheek. Kortom: meten is weten. Opbrengstgericht werken De bibliotheek verzamelt gegevens in de Monitor en maakt De grafieken hiernaast en hieronder laat niet alleen zien daarvan een analyse. Op basis van de analyse stellen de dat het leesplezier bij de meeste kinderen op deze school in bibliotheek en het team doelen op voor de komende periode. een jaar tijd is verhoogd maar laat ook goed zien waar het Bij de doelen worden werkwijzen afgesproken en de school en komende jaar aan gewerkt kan worden. Je ziet bijvoorbeeld bibliotheek voeren voor een afgesproken periode de dat een groot aantal leerlingen in de nieuwe groep 4 (groep werkwijzen uit en bekijken wat de opbrengst is. Zo nodig 3 in het jaar ervoor) nog te weinig voor hun plezier thuis een Veel lezen is goed voor de ontwikkeling van kinderen. Vooral vrij lezen. Dat staat als een paal boven water. Goede lezers scoren wordt de werkwijze aangepast. Er wordt toegewerkt naar de boek lezen. In groep 3 zijn de kinderen vooral bezig met het hoger op taalvaardigheid en ook op intelligentie. Zij hebben meer schoolsucces. Want lezen is essentieel voor leren, zeker het volgende meting van de Monitor, waaruit precies zal blijken technisch lezen en veel minder met het stimuleren van het leren op school. Wie kan lezen en teksten begrijpt, verwerft kennis en ontwikkelt zich. Een goede taalbeheersing is relevant voor wat de aanpak heeft opgeleverd en welke andere leesplezier. Tevens zie je dat er nog wel winst valt te behalen de betrokkenheid van kinderen en hun begrip van wat er om hen heen gebeurt. Dan kunnen zij beter meekomen in de ontwikkelingen mogelijk om actie vragen. in het stimuleren van het leesplezier bij de jongens op deze (digitale) samenleving. De Bibliotheek op school (dbos) zet zich ervoor in om te zorgen dat leerlingen plezier krijgen en houden in lezen! Lezen: de basis voor een goede lees- en taalvaardigheid wordt vanaf jongs af aan gelegd. Goed kunnen lezen is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Een te groot aantal volwassenen is onvoldoende taalvaardig. Dat maakt het voor hen erg lastig om de weg te vinden in onze steeds complexere informatiemaatschappij. Goed leesonderwijs is cruciaal! De cijfers laten zien waarom het cruciaal is dat er op school extra aandacht wordt besteed aan het vergroten van de Gemeenten, scholen en bibliotheken delen de opdracht om te zorgen voor mediawijze inwoners en leerlingen. taal- en leesonderwijs. De bibliotheek helpt hierbij met de Bibliotheek op school! Hoe vaak lees je thuis voor je plezier een boek? % 10% Mediawijsheid Media spelen de afgelopen jaren een steeds belangrijkere rol in ons leven. Om als burger actief te kunnen deelnemen aan de samenleving is het van groot belang dat je met media kunt omgaan. 80 Gemeenten, scholen en bibliotheken delen de opdracht om te zorgen voor mediawijze inwoners en leerlingen. Daaronder verstaan we kritische mensen die informatie goed kunnen verwerken en benutten. Daarom is in op school een prominente rol weggelegd voor het mediawijs maken van leerlingen. jongensboeken toe te voegen aan de collectie van de 26% 40% 5% schoolbibliotheek. Duidelijke verbeterpunten, welke 50% 60 29% 42% terugkomen in het nieuwe lees- en mediaplan van deze 10% school voor het jaar % 40 40% 40% 20 21% 48% Hoe vind je het om een boek te lezen? 11% 0 4 n=21 Dat terwijl het aantal volwassen digibeten in Nederland nog steeds talrijk is. school. Dit kan bijvoorbeeld door komend jaar meer specifieke 6% 19% 10% woordenschat en het verrijken van het 16 Meten is weten: de Monitor nooit 5 n=20 paar keer per jaar 6 n=16 paar keer per maand 7 n=19 Hoe vind je het om een boek te lezen? 38 jongens 10% 33 meisjes 8 n=20 paar keer per week elke dag Hoe vaak lees je thuis voor je plezier een boek? 33% 21% 47% 48% 3% 100 9% 23% 5% 5% 10% 30% 80 11% 5% 11% 15% 26% 11% Hoe vind je het om een boek te lezen? 33% 15% 60 15% 40 67% vervelend vervelend niet zo leuk niet zo leuk best leuk best leuk erg leuk erg leuk 29 meisjes 33% 33% 15% Hoe vind je het om een boek te lezen? 27 jongens 27% 48% 3% 4% 60% 4% 59% 48% 55% 20 17% 31% 11% 0 4 n=21 nooit 5 n=20 paar keer per jaar 6 n=16 paar keer per maand 7 n=19 9% vervelend vervelend 8 niet zo leuk niet zo leuk best leuk best leuk erg leuk erg leuk n=20 paar keer per week elke dag 17

10 Leesconsulent Dorien Het is nog donker als ik rond 8.00 uur aankom bij de vestiging Hellevoetsluis om 30 ipads op te halen. Ik ga de Monitor van de bibliotheek op School (dbos) afnemen op basisschool Baron de Vos van Steenwijk in Rockanje. Leerlingen van groep 4 t/m 8 vullen een vragenlijst in waardoor we inzicht krijgen in het leesgedrag van de kinderen: lezen de kinderen voor hun plezier thuis, worden ze regelmatig voorgelezen, gaan ze naar de bibliotheek? De IPads zijn voldoende opgeladen, de instellingen staan allemaal goed (met dank aan collega Debbie) en de Wi-Fi-code van school is bij de hand. Op naar Rockanje! De leerlingen vinden het superspannend als ik met de 2 kisten vol IPads de klas binnen kom. Ze helpen de internetverbinding tot stand te brengen en zijn daarna helemaal stil om de vragenlijst individueel in te vullen. Na afloop krijg ik de onvermijdelijke vraag of ik vaker met de IPads de klas in kom want dat vinden ze wel erg stoer! Het gaat allemaal erg soepel. De leerkrachten werken prettig mee en ook alle leerlingen gaan serieus te werk. In een kleine 3 uur ben ik in 5 groepen geweest en heb ik zelfs tijd gehad om met enkele leerkrachten in de pauze koffie te drinken. Ook deze tijd is nuttig besteed: met de leerkracht van groep 1 en 2 maak ik een afspraak voor een Bibliotheek op Bezoek tijdens de Nationale Voorleesdagen die van 27 januari t/m 6 februari plaatsvinden. De leerkracht bedankt me nog eventjes voor de grote kartonnen Floddertje (de boeken die op school rondzwerven in krakkemikkige kastjes zijn eerlijk gezegd niet om aan te zien. De leerlingen verdienen beter!) en dat ik in elke groep een bibliotheekprogramma uitvoer. De wisselcollectie is besteld en zal volgende week binnenkomen. Vandaag kom ik in groep 7 om een inleiding te verzorgen rondom het programma Boekpromo. Na een presentatie over de weg van een boek vanaf het Boekpromotie aan de bovenbouw van de basisschool die ik de week ervoor in de klas heb gebracht. Zo wordt het eerste idee tot het liggen te pronken in de boekhandel volgt voorlezen van het nog steeds aantrekkelijke boek van Annie M.G.Schmidt nog leuker. Fijn gevoel als leerkrachten ons werk waarderen en wij iets voor elkaar kunnen betekenen! Eerst de ipads weer in de kluis van vestiging Hellevoetsluis opbergen, het is toch een hele verantwoordelijkheid om met een dergelijk kapitaal op pad te gaan! Daarna gelijk door naar Oude Tonge en wel naar basisschool De Bron. De directeur heeft aangegeven, dat Na afloop krijg ik de onvermijdelijke vraag of ik vaker met de IPads de klas in kom want dat vinden ze wel erg stoer! er een gesprek over het promoten van een nieuw boek. Wat zijn de mogelijkheden? Nou, de leerlingen hebben volop suggesties: er kunnen posters worden gemaakt, er kan een bericht op Facebook worden geplaatst, er kan een boektrailer worden gemaakt. En er zijn nog meer ideeën. We spreken af dat de leerlingen hun lievelingsboek gaan promoten en dat ik over een paar weken de resultaten kom bekijken. Ik ben benieuwd! Meteen door naar groep 6 om daar een les te verzorgen over het maken van een werkstuk of spreekbeurt. De leerlingen luisteren aandachtig en gaan daarna zelf in groepjes aan de slag om er altijd nog wel wat te verbeteren een mini-spreekbeurt te maken. Het wordt wat rumoeriger valt op de het gebied van lezen en maar dat is alleen maar enthousiasme. Geweldig om daarna leesplezier. Na een gesprek is besloten dat ik een wisselcollectie met stand zijn gekomen. De kinderen vragen na afloop van de les te luisteren naar de spreekbeurtjes die in een korte tijd tot leuke spannende boeken bestel aan de leerkracht wanneer ze een echte spreekbeurt mogen Een boek uitkiezen als je nog maar net kan lezen: niet makkelijk... houden. Na even nagepraat te hebben met de leerkrachten ga ik snel naar vestiging Middelharnis om de mail door te nemen en om me te buigen over de komende lokale rondes van de Voorleeswedstrijd. Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta (BZHD) organiseert drie lokale rondes, één op Goeree-Overflakkee en twee in Hellevoetsluis. De uitnodigingen naar de Het wordt wat rumoeriger maar dat is alleen maar enthousiasme. schoolkampioenen en de contactpersonen van de scholen controleer ik nog eens goed en als alle gegevens kloppen stuur ik ze weg. Lekker gevoel! Vandaag heb ik nog geen contact met mijn collega s Eline, Stephanie en Debbie gehad, dus Whatsapp ik hen om te vragen hoe hun dag is geweest (net zo druk als mijn dag) en of er nog bijzonderheden zijn. Tonny (een collega) heeft vandaag een flink aantal scholen met op school (dbos) versierd voor de Nationale Voorleesdagen zodat deze er gelikt uitzien. Nu komt ze nog even naar Middelharnis om te overleggen over het Voorleesontbijt dat plaatsvindt op woensdag 27 januari. Zij heeft een draaiboek gemaakt en dat nemen we samen door. We bespreken het boodschappenlijstje en maken een taakverdeling. Alles is onder controle dus het belooft een fijne ochtend te worden.moe maar voldaan ga ik naar huis. Terugkijkend op deze dag concludeer ik dat het een geslaagde dag was. Zowel in Rockanje als in Oude Tonge heb ik Hoe lees je nou eigenlijk voor? Dorien vertelt het aan moeders in Ouddorp. enthousiaste leerkrachten en leerlingen ontmoet. Er zijn weer nieuwe afspraken gemaakt en de voorbereiding rondom de Voorleeswedstrijd en het Voorleesontbijt lopen op rolletjes. Morgen ga ik naar basisschool de Molenvliet in Stad aan het Haringvliet, een kleine school die hulp heeft gevraagd bij het vergroten van het leesplezier. Ik ga boeken promoten in verschillende groepen en hoop dat de leerlingen gelijk aan het lezen gaan! 18 19

11 op school geeft meetbaar resultaat Lezen en Cito-scores De Nederlandse onderzoekers Denise Kortlever en Jeroen Lemmens hebben onderzocht of er een verband bestaat tussen het gebruik van media en de scores op de eindtoets van Cito. Uit het onderzoek blijkt dat leerlingen die in hun vrije tijd veel lezen, hoger scoren op taal- en rekenonderdelen van de Cito-toets. Als de leerlingen ook nog eens boeken lezen van een iets hoger niveau of voor een iets oudere leeftijdsgroep, dan is het effect nog sterker. De Bibliotheek op school (dbos) stimuleert dit door de leerlingen 1 boek te laten lenen voor op school en 1 boek om mee te nemen naar huis. Meer boeken, betere lezers Kinderen die op de basisschool meer boeken hebben om uit te kiezen, lezen meer en worden betere lezers. Ook hun Cito-resultaten voor begrijpend lezen liggen hoger. Dat blijkt uit onderzoek van Thijs Nielen, die op 26 januari promoveerde aan de Universiteit Leiden. In zijn promotieonderzoek Aliteracy: Causes and solutions vergeleek Nielen een groep scholen die meedoet aan op school met scholen die niet meedoen. Het belangrijkste verschil is dat scholen die - met behulp van Bibliotheekondersteuning - meedoen aan deze aanpak meer boeken aanbieden en meer aandacht besteden aan hun collectie. In Oostvoorne zijn er wel zes bibliotheek op scholen geopend! Alle basisscholen in Oostvoorne hebben een eigen mooie bibliotheek met een prachtige collectie! Aan het begin van het schooljaar heeft de BZHD de eerste echte meetbare resultaten kunnen zien van de Bibliotheek op school in de oude gemeente Bernisse (de eerste dbos gemeente in ons werkgebied) De plannen voor de uitrol van op school in Hellevoetsluis hebben ook definitief vorm gekregen en op de valreep van 2015 is zelfs het startsein vanuit de gemeente Hellevoetsluis gegeven. Er is begonnen aan de doorontwikkeling van o.a. op Heeft de BZHD een school op het gebied van prachtige Bibliotheek op mediawijsheid. school gerealiseerd in Rockanje waar zowel het openbaar als het christelijk onderwijs gebruik van maakt! Meer lezen, betere lezers Uit Nielens onderzoek blijkt dat onder invloed van op school Cito-scores op begrijpend lezen sterk vooruit gaan. Het verschil tussen leerlingen van scholen met en zonder op school was meer dan een half verschil op citoscore begrijpend lezen. Dit effect komt tot stand doordat de leerlingen in op school-scholen meer lezen. Goede begeleiding voorkomt leesweerstand Nielen wijst ook op de noodzaak van meer begeleiding van jonge lezers. Goed leren lezen in de eerste drie leerjaren is geen voldoende voorwaarde om een goede lezer te blijven. Als in de bovenbouw van de basisschool en in het middelbaar onderwijs de ondersteuning wegvalt, verliezen sommigen interesse, motivatie en vervolgens ook hun leesvaardigheid. Zij kunnen zelfs angst voor lezen of leesweerstand ontwikkelen. Blijvende ondersteuning is daarom geboden! Ook zijn er positieve geluiden te horen in de gemeente Brielle en zal er halverwege 2016 meer duidelijk zijn over de uitrol van op school in deze gemeente! Afgelopen jaar hebben we goede resultaten geboekt en zijn er weer nieuwe lees en media plannen gemaakt m.b.t. op school! Intern is er ook genoeg gebeurd, het team leesconsulenten is uitgebreid met een nieuwe leesconsulent en 4 jeugdspecialisten Is op elke dbos locatie een meting verricht m.b.t. de landelijke Monitor dbos en de uitslagen hiervan krijgen we in maart

12 Resultaten op school (dbos) Totaal aantal basisscholen in werkgebied BZHD Aantal basisscholen met dienstverlening (fase dbos 1 t/m 3) Aantal dbos locaties Totaal aantal peuterspeelzalen in werkgebied BZHD Totaal aantal peuterspeelzalen met dienstverlening (Voorschoolpas) Totaal aantal kinderdagverblijven in werkgebied BZHD Totaal aantal kinderdagverblijven met dienstverlening (Voorschoolpas) Boekstart in de kinderopvang locaties Monitor cijfers deelname Ouderbijeenkomsten Biebouder bijeenkomsten Standaard programma's uitgeleend aan (voor)schoolse instellingen Kinderboekenweekbezoeken Kinderboekenweekfestival voor leerkrachten Nationale Voorleesdagen-bezoeken Voorleesfestival voor pedagogisch medewerkers en kleuter leerkrachten Voorleesontbijt Boekpromotie Themacollecties Stilleescollecties Presentatie schoolteams Open boek* deelnemers Voorleescoordinator training Voorleeswedstrijd Dank je wel voor alle tips! Ik vond het leuk! Veel info opgedaan. Bedankt. Hele fijne cursus, ik heb er veel van opgestoken. Deze cursus is een leuke aanvulling bij de leescoachcursus! Fijn dat je een enthousiaste cursus leidster bent. Prettig om naar te luisteren. Geef je ook cursussen in schoolteams? Wij willen een echte leesschool worden. Ik was al enthousiast over lezen maar heb er nog meer zin in gekregen!! Bedankt! Kunnen we terugkommiddagen krijgen? Jammer dat het afgelopen is. Ik heb hier veel ideeën opgedaan die ik meteen kan toepassen. Héle leuke cursus met een héle enthousiaste Liselotte! Heel veel geleerd! Ik heb er van genoten en ga ook kinderboeken lezen! Lijkt me leuk! 64 locaties 61 locaties 14 dbos locaties (7 Westvoorne en 7 Bernisse) + 1 pilotlocatie in Goedereede 28 locaties 13 locaties 19 locaties 18 locaties 3 kinderopvanglocaties 7 dbos basisscholen in Bernisse 11 bijeenkomsten 8 bijeenkomsten 78 programma's 140 bezoeken 46 leerkrachten 85 groepen 23 pedagogisch medewerkers/leerkrachten 25 kinderen 360 keer boekpromotie in klassen 30 collecties 20 collecties 20 keer 18 leerkrachten 9 deelnemers 31 kinderen *Cursus Open Boek Leescoördinatoren hebben de belangrijke taak het leesbeleid binnen de basisschool vorm te geven door het opstellen, en met het team uitvoeren van een (school)leesplan. De cursus Open Boek heeft als doel om leerkrachten te scholen om de taak van leescoördinator op de eigen school vorm te geven. Als op iedere school twee leerkrachten deze taak toebedeeld krijgen werkt dat het meest efficiënt. Wat staat er op de planning voor 2016? Allereerst wordt er op alle scholen in Hellevoetsluis een nulmeting uitgevoerd met behulp van de landelijke Monitor. Dit om een zo realistisch mogelijk beeld te verkrijgen van de situatie voor het realiseren van de Bibliotheek op school in Hellevoetsluis. In Hellevoetsluis zullen er op 18 verschillende scholen bibliotheek op scholen worden gerealiseerd! Wordt er een doorgaande lijn mediawijsheid ontwikkeld. Zullen er weer mooie lees- en mediaplannen worden opgesteld voor alle dbos locatie naar aanleiding van de Monitorgegevens uit Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta bruist! De bibliotheek is dé plek om naartoe te gaan. Niet alleen voor de collectie boeken, maar juist ook voor alle cursussen, activiteiten en excursies die Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta (BZHD) biedt. In 2015 werd verder gebouwd aan de educatieve tak, genaamd De Bibliotheek Volksuniversiteit, die is voortgekomen uit een fusie in 2014 tussen de Volksuniversiteit Hellevoetsluis en BZHD. door Het Streekmuseum Goeree-Overflakkee, Historische En met succes! vertelt Cris Vaudo. Ook in 2015 hebben we Vereniging De Motte en BZHD. Door deze samenwerking een divers en gevarieerd programma aan kunnen bieden. kon een grootse expositie rond het thema Tussen droom en Margareth van Rooijen vult haar aan: Een programma met daad en een lezing door televisiepresentator Hans Goedkoop voor elk wat wils. Cris Vaudo en Margareth van Rooijen zijn worden georganiseerd. Samenwerken werkt! aldus Cris. samen met collega s Gerdie Schellevis en Lindsay van der Have-Pelt verantwoordelijk voor Bibliotheek Volksuniversiteit Naast het organiseren van activiteiten en cursussen is het en alle zaken daaromheen. team in 2015 verder gegaan met het uitbouwen van Het team kijkt terug op een mooi jaar. Een jaar vol inspirerende activiteiten, leerzame cursussen en interessante excursies. Het succes van ons aanbod is mede te danken aan onze samenwerkingspartners, vertelt Cris. We zijn steeds op zoek naar nieuwe samenwerkingspartners. Te denken valt hierbij aan de lokale ANBO of een theater binnen het werkgebied. Maar ook bijvoorbeeld stichting PUSH, de Catharinastichting, Boekhandel Hoofdstuk Eén of de regionale IVN (Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid). Iedere Samen heb je een groter bereik waardoor meer mensen kunnen genieten van het gezamenlijke aanbod Bibliotheek Volksuniversiteit, zoals de naamsbekendheid en vernieuwing. De cijfers laten zien dat dit is gelukt. Het aantal deelnemers aan een cursus, excursie of activiteit van Bibliotheek Volksuniversiteit is gestegen naar 5677 deelnemers in Een mooie prestatie, vertelt Margareth, maar dit betekent niet dat we achterover kunnen gaan leunen. We zijn altijd op zoek naar interessante verhalen, mooie lezingen, boeiende cursussen en bijzondere workshops. samenwerkingspartner heeft zijn eigen expertise en netwerk. Cris vult haar aan: Zoals de cursus Zing je fit! Tijdens deze Samen heb je een groter bereik waardoor meer mensen cursus leerden cursisten op een goede kunnen genieten manier hun stem gebruiken, werkten ze aan een betere van het conditie en focusten ze op een betere presentatiehouding. gezamenlijke aanbod. Zoveel deelnemers aan alle activiteiten en cursussen. Dat Een groot project, vroeg in vestiging Hellevoetsluis in het najaar om creatieve wat ook in 2016 oplossingen in verband met de verhuizing van de vestiging een vervolg zal van twee verdiepingen naar één verdieping. Zo heeft de krijgen, was de directiekamer een aantal keer dienstgedaan als cursusruimte, Maand van de lacht Margareth. geschiedenis die werd Bij activiteiten van de bibliotheek denkt men al snel aan georganiseerd activiteiten die te maken hebben met een boek. Natuurlijk 22 23

13 organiseert de bibliotheek de open leesgroep wordt dit boek besproken met activiteiten die te maken hebben geïnteresseerden. Het leuke van de Open Leeskring is dat de met een boek of auteur. groep iedere keer van samenstelling kan wisselen. Zo kun je bijvoorbeeld denken aan Maar dat is niet het enige; de bibliotheek organiseert ook vele Boek&Film. Een activiteit waarbij andere dingen. Activiteiten en cursussen waarbij je niet direct men voorafgaand aan de aan de bibliotheek denkt. filmvertoning het boek kan lezen Neem bijvoorbeeld de workshop Hoelahoep vertelt om zo boek en film met elkaar te Margareth. Hoelahoepen voor volwassenen is hip en vergelijken. Of de leesgroepen die hartstikke goed voor je. Daarom hebben we afgelopen jaar in samenwerking met stichting twee workshops georganiseerd in samenwerking met Robin Senia zijn opgericht. Hierbij zorgt Hoop. Deze workshops zaten beiden bomvol en zijn daarom de bibliotheek voor ruimte waar ook in 2016 ingepland! de leesgroepen bij elkaar kunnen komen en voor de boeken. Een ander voorbeeld is de cursus Yoga met je dreumes/peuter. Stichting Senia zorgt voor Op het eerste gezicht heeft deze cursus weinig affiniteit met leeswijzers met tips en boeken, vertelt Cris, maar door het aanbieden van deze discussievragen om het boek met elkaar te kunnen bespreken. Naast literaire leesgroepen en leesgroepen filosofie, zijn er in 2015 ook leesgroepen geschiedenis opgericht. In totaal zijn er nu achttien van dit soort leesgroepen met ruim honderdzestig deelnemers actief. Een aantal om trots op te zijn. Naast deze leeskringen zijn er in 2015 ook regelmatig Open Leeskringen, zoals in de nieuw geopende vestiging Oostvoorne. Het leuke van de Open Leeskring is dat de groep iedere keer van samenstelling kan wisselen. cursus, bereiken we op een natuurlijke manier deze doelgroep. Zo zorgden wij ervoor dat deze ouders en kinderen na de yogales op het gemak boeken uitzoeken, ondanks dat dit buiten de openingsuren van de bibliotheek was. Een win-win situatie voor de bibliotheek dus. Succes in de bibliotheek hangt niet alleen af van de uitleencijfers en veelal mooie- bezoekersaantallen bij activiteiten. Cris legt het concept uit. Klanten kunnen zelf kiezen of en Ontmoeting & debat, een van de kernfuncties van de wanneer ze willen deelnemen aan de open leesgroep. Van te bibliotheek, is net zo belangrijk. Daarom is de zondagopenstelling in vestiging Hellevoetsluis tijdens de wintermaanden een voren kunnen ze een boek lenen in de bibliotheek en tijdens groot succes. Het is prachtig om te zien dat we mensen kunnen verbinden met onze activiteiten of heel simpel met een kopje koffie aan de leestafel, aldus Margareth. Bibliotheek Volksuniversiteit Verbinden doet de BZHD ook met excursies. Cris vertelt verder diverse tabletcursussen Mensen die onbezorgd een dagje uit willen kunnen mee met aanbiedt? Voor zowel beginners De Kunstbus. Afgelopen jaar is de Kunstbus onder andere naar als gevorderden en voor het Van Gogh Museum in Amsterdam geweest. Vooraf zowel Apple- als werden lezingen georganiseerd, waardoor men goed Androidgebruikers? voorbereid op pad ging. Cursussen Volwassenen Activiteiten Volwassenen Totaal Aangeboden Uitgevoerd Aantal deelnemers Baby & Peuter Hobby & Vrije tijd Kunst & Cultuur Lichaam & Geest Mediawijsheid Mens & Maatschappij Talen TOTAAL Aangeboden Uitgevoerd Aantal deelnemers Films Hobby & Vrije tijd Koffie PLUS Kunst & Cultuur Lichaam & Geest Mediawijsheid Zondagactiviteit Excursie Kunstbus Overig TOTAAL Aangeboden Uitgevoerd Aantal deelnemers Cursussen Activiteiten Jeugd TOTAAL Wist u dat... Bibliotheek Volksuniversiteit diverse cursussen voor de computer aanbiedt, zoals Adobe Photoshop Lightroom of MAC(book) voor beginners? Plannen voor volgend jaar zijn er genoeg vertelt Cris, Bibliotheekvestiging Hellevoetsluis krijgt op termijn onderdak bij Theater Twee Hondjes in Hellevoetsluis. In opmaat naar het Cultuurhuis Hellevoetsluis zijn in 2015 de eerste gesprekken gevoerd om vanaf 2016 een aantal keer gezamenlijk te programmeren. We zijn altijd op zoek naar verbindingen. Gedacht wordt aan lezingen, documentaires en muziek. Kortom: Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta bruist! Activiteiten Jeugd Aangeboden Uitgevoerd Aantal deelnemers Baby & Peuter/Voorlezen Films vanaf 6 jaar Handvaardigheid/ Natuur Cultuur TOTAAL #BZHDbruist 24 25

14 Digitaal lezen leeft! Wist u dat... De bibliotheek offline én online te bereiken is? Er met een aanbod van ruim e-books er vast een leuk boek voor u tussen zit? U nooit te laat kunt zijn met het inleveren van geleende e-books, want terugbrengen gaat automatisch? E-books digitaal gelezen kunnen worden via smartphone, tablet en/of e-reader? U uw geleende e-books onbeperkt kunt verlengen? Het aanbod van zowel e-books voor de jeugd als voor volwassenen bevat? U 24/7 een e-book kunt downloaden en lezen? Het aanbod ook anderstalige e-books bevat? U met een bibliotheekabonnement naast fysieke boeken ook e-books kunt lezen via eind 2015 bestond het aanbod e-books van de bibliotheken uit titels aanbod e-books december per categorie romans informatief spanning jeugd & jongeren poëzie overig

15 U ook boeken kunt beluisteren via de app Luisterbieb? Een kijkje in het Tabletcafé Wist u dat... De Bibliotheek diverse gratis apps heeft zoals de Poëziebieb en de Verhalenbieb? Het Tabletcafé de plek is voor mensen die meer uit hun tablet willen halen? Of vragen hebben over hun tablet? Dat iedereen -met of zonder tabletvan harte welkom is in het Tabletcafé? U uw bibliotheekzaken altijd en overal kunt regelen met de gratis App Bibliotheek Wise? U in de zomervakantie gratis kunt lezen met de app VakantieBieb? Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta regelmatig Tabletcafé organiseert in haar vestigingen? Het Tabletcafé een ontmoetingsplek voor tabletgebruikers is? Met kordate passen zie ik haar aan komen lopen. Een vrouw van middelbare leeftijd. Haar hakken klikken op de vloer. Ze heeft haar jas over haar arm hangen en een grote tas in haar hand. ik ben slecht in leeftijden schatten, maar ik gok dat ze ergens rond de 60 jaar oud zal zijn. Is hier het tabletcafé? vraagt ze? Het is zondagmiddag en vanmiddag is het maandelijkse tabletcafé in vestiging Hellevoetsluis. Ik antwoord daarom bevestigend en nodig haar uit plaats te nemen aan tafel. Als ze zit vraag ik haar of ze iets wil drinken. Ze oogt wat gehaast en haar ogen schieten van links naar rechts. Het lijkt alsof ze in paniek is. Het tabletcafé is net geopend en het is nog niet druk. Tegenover me is een vrijwilliger druk in gesprek met een dame over het aanmaken van een Dropbox account. De overige twee aanwezige dames naast haar luisteren geïnteresseerd mee en zie ik ondertussen swipen over hun tablet. Wat is het probleem vraag ik de dame wanneer ze haar tablet tevoorschijn heeft gehaald en aanzet. Opgelucht dat redding nabij is zie ik mevrouw een beetje ontspannen. Mijn 1 tegen 100 doet het niet meer. Eh? 1 tegen 100? Ik moet even nadenken. Dat is toch een televisieprogramma op zondagavond met Linda de Mol? vraag ik. Ja antwoord de mevrouw maar ik kan het ook op mijn tablet spelen. Haar tablet staat inmiddels aan en ik geef aan dat de naam van gratis Wi-Fi in de bibliotheek BZHD Hotspot heet zodat ze verbinding met internet kan maken. Wi-Fi? Wat? vraagt de mevrouw een beetje paniekerig. Ik leg uit wat Wi-Fi is en waarom het nodig is. Ja, maar thuis doet mijn tablet het altijd gewoon! zegt ze. Ik leg nog een keer uit wat Wi-Fi is en waarom dit niet standaard overal werkt. Iets wat voor mijn generatie vanzelfsprekend is, maar voor de oudere generatie soms een soort abracadabra is. Afijn, Wi-Fi doet het en we kunnen aan de slag. De app blijkt het inderdaad niet te doen. Ik stel voor om eerst de app van haar tablet te verwijderen en daarna opnieuw te installeren. Omdat ik verwacht dat dit mevrouw haar pet te boven gaat, geef ik haar simpele instructies. Ze moet het namelijk wel zelf doen (en leren); dat is één van de doelen van het tabletcafé. Stap voor stap verwijderen we de app en installeren hem vervolgens weer. De app blijkt nog steeds niet werken. Ik zie de paniek terugkomen. Wat nu? vraagt ze. Dan gaan we over op mijn belangrijkste tip in het tabletcafé: Google de vraag/het probleem antwoord ik. Dus dat doen we. En wat blijkt? Op de website van het landelijke televisieprogramma 1 tegen 100 wordt een storing gemeld voor de app. Vandaar. Het ligt niet aan de mevrouw, het ligt niet aan mij. Ook apps werken weleens gewoon niet ;-). Google is our friend! Lindsay van der Have - Pelt 28 29

16 Jaaroverzicht in beeld Bijzondere tijden Het zijn bijzondere tijden voor de bibliotheken. Bijzonder door de veelheid aan ontwikkelingen die invloed hebben op het primaire proces van de bibliotheek. Om er maar een aantal te noemen: de toenemende digitalisering van de maatschappij, het veranderend leengedrag van klanten, de versterking van de aandacht voor op school, de toenemende inzet in het sociale domein de samenwerking met veel partners Dit geldt ook voor Bibliotheek Zuid-Hollandse Delta (BZHD). In ons werkgebied gaat de bibliotheek onderdeel uitmaken van twee cultuurhuizen (Hellevoetsluis en Brielle) en intensief samenwerken met de partners in die huizen. De ontwikkelingen en veranderingen gaan bovendien snel. Denken in meerjarige plannen is steeds minder van toepassing. Veel meer is van belang dat bibliotheken ontwikkelingen continue volgen en daarop creatief inspelen. En wendbaar zijn. Net als in andere organisaties betekent dit veel voor de medewerkers van bibliotheken en dus ook de BZHD. Want een organisatie wordt gevormd door de medewerkers die er werken. Medewerkers die hun vakgebied actief willen en moeten volgen en inspelen op nieuwe zaken die ze zien. En met initiatieven komen en innovatieve voorstellen doen. En een management dat faciliterend is. Dit doet een beroep op het zelf-organiserend vermogen en de talenten van medewerkers. Een organisatie die wendbaar wil zijn, zal zijn medewerkers ruimte moeten geven om met goede ideeën te komen én uit te laten voeren. Zoveel mogelijk belemmeringen die er zijn weghalen ten bate van de klant. Dit is niet gemakkelijk, want top-down denken zit in velen van ons, ook bij de BZHD. Om te overleven als bibliotheek en nog sterker te worden zeker in een tijd van krimp van budgetten en snelle veranderingen is het zoeken naar manieren om de talenten van de medewerkers zo goed mogelijk te gebruiken, met een organisatie eromheen die hen ruimte biedt, van groot belang. Veel meer is van belang dat bibliotheken ontwikkelingen continue volgen en daarop creatief inspelen. Bij de BZHD staan we aan het begin van dit proces. In 2015 zijn de eerste gedachten gevormd hierover. Het vergt een andere manier van kijken en dat gaat niet van het ene op het andere moment of zonder slag of stoot. Wij zijn ervan overtuigd dat het energie aan de medewerker geeft en groei voor de BZHD als organisatie