Je kunt straks: uitleggen wat letterlijk en figuurlijk is vertellen dat de schrijver soms iets anders bedoelt dan wat er staat

Transcriptie

1 2014 lok 2, week 4, les 1 Groep 7-8 Herstellen Wat ga je leren? Je kunt straks: uitleggen wat letterlijk en figuurlijk is vertellen dat de schrijver soms iets anders edoelt dan wat er staat Wat ga je doen? Je gaat een tekst lezen over de Noelprijs voor de Vrede. Lees de uitleg hierna en lees de tekst. Maak dan de vragen. Wat moet je weten? Als je een woord niet snapt, kun je de etekenis opzoeken. Je zoekt de etekenis in de tekst of in een woordenoek. Maar soms werkt dat niet. Dan edoelt de schrijver een woord of een zin niet letterlijk (precies). Hij geruikt een eeld of een vergelijking. Dat heet: figuurlijk taalgeruik. Vooreelden Figuurlijk taalgeruik: Sanne is snel op haar teentjes getrapt. De schrijver edoelt: Sanne voelt zich snel eledigd. Figuurlijk taalgeruik: Ajax gooit de handdoek in de ring. De schrijver edoelt: Ajax geeft het op. Figuurlijk taalgeruik: David zit met lange tanden te eten. De schrijver edoelt: David vindt het eten niet lekker. Je kunt ook tussen de regels door lezen. Dat is figuurlijk taalgeruik voor: lezen wat de schrijver eigenlijk edoelt, maar niet opschrijft. Vooreeld Het heeft drie weken geregend. Dus we zaten de hele tijd in de tent ganzenord te spelen. Gelukkig lekte de tent maar een klein eetje. Kortom, het was een fantastische vakantie. Wat lees jij tussen de regels door? Heeft de schrijver echt een fantastische vakantie gehad? Moeilijke woorden de goede papieren = diploma s en andere documenten waaruit lijkt dat je iets goed kunt (ijvooreeld epaald werk) uituiten = als je iemand uituit, maak je misruik van hem. Je laat hem ijvooreeld heel hard werken voor weinig loon. de Talian = een organisatie die in Afghanistan en Pakistan veel macht heeft. De Talian vinden dat iedereen zich aan hun strenge, islamitische regels moet houden. het oegeeld = eeld dat voor de sier op de voorkant van een schip zit MALMBERG LEESLINK, niveau 3 1 / 4

2 2014 lok 2, week 4, les 1 Groep Noelprijs voor Malala Op 10 oktoer was er ijzonder nieuws: de Noelprijs voor de Vrede gaat naar Malala! Het 17-jarige meisje is de jongste Noelprijswinnaar ooit. Vorig jaar had Malala ook al goede papieren om deze prijs te krijgen. Maar toen ging hij aan haar neus voorij. Dit jaar krijgt ze de prijs wél. Niet alleen, maar samen met Kailash Satyarthi. Op woensdag 10 decemer nemen ze in Oslo de prijs in ontvangst. Strijd tegen kinderareid Je het vast weleens van Malala gehoord. Maar wie is Kailash Satyarthi? Deze onekende Indiase man strijdt al zo n dertig jaar tegen kinderareid. Kinderareid komt in India erg veel voor, vooral op het platteland. Kinderen worden uitgeuit, onder meer in farieken en in de ouw. Soms is er zelfs sprake van slavernij. Kailash en zijn medewerkers heen veel kinderen uit farieken evrijd. Daarij kwam hij er niet altijd zonder kleerscheuren van af: hij raakte al een paar keer gewond. Strijd voor onderwijs Malala Yousafzai maakt zich al jaren sterk voor de rechten van meisjes. Ze wil dat niet alleen jongens, maar ook meisjes naar school kunnen. In haar geoorteland Pakistan spreekt dat niet vanzelf. In de Swatvallei, waar Malala woonde, mochten meisjes van de Talian niet naar school. Malala legde zich daar niet ij neer en ging tóch naar school. Dat kwam haar duur te staan: in 2012 werd ze neergeschoten. Maar Malala overleefde de aanslag. Ze is nu het oegeeld van de strijd voor het recht op onderwijs. Ze spreekt zalen vol elangrijke mensen toe, komt op tv en ging zelfs op ezoek ij president Oama. Overal praat ze vol vuur over haar doel: onderwijs voor alle kinderen Hoop voor de Swatvallei Malala heeft haar doel voorlopig nog niet ereikt. In de Swatvallei gaan veel kinderen nog steeds niet naar school. De Talian heen veel scholen met de grond gelijk gemaakt en de herouw van de scholen gaat langzaam. Maar de Noelprijs heeft wel hoop geracht in de Swatvallei. Al sinds de aanslag op Malala gaan er meer meisjes naar school in het geied. Deskundigen verwachten dat dat aantal nu nog meer zal toenemen. Ze denken dat de prijs hoop geeft aan alle meisjes die nu nog niet naar school kunnen. Je moppert vast weleens omdat je naar school moet. Altijd maar weer spelling, reuken, topo, egrijpend lezen. Nee, dat valt allemaal niet mee. Maar hopelijk kunnen ooit alle kinderen in de hele wereld over hetzelfde mopperen als jij! Bronnen: MALMBERG LEESLINK, niveau 3 2 / 4

3 2014 lok 2, week 4, les 1 Groep 7-8 Maak de vragen 1 Lees de eerste, vetgedrukte alinea en ekijk de moeilijke woorden. a Lees: Vorig... krijgen. (r. 5 en 6) Wordt goede papieren in deze zin letterlijk of figuurlijk geruikt? Streep het foute antwoord door. Het wordt letterlijk / figuurlijk geruikt. Wat etekent Vorig jaar had Malala ook al goede papieren om deze prijs te krijgen? Kruis het este antwoord aan. Vorig jaar kreeg Malala ook al de Sacharov-prijs. Vorig jaar maakte Malala ook al kans op de prijs. Vorig jaar schreef Malala ook al het oek Ik en Malala. Vorig jaar schreven de kranten ook al goede dingen over Malala. 2 In regel 6 lees je dat de prijs aan haar neus voorij ging. a Dat is figuurlijk taalgeruik. Welke zin helpt je egrijpen wat het etekent? Markeer de zin in de tekst. Wat etekent het dus als iets aan je neus voorij gaat? Vul in. Het etekent dat je 3 Lees de alinea Strijd tegen kinderareid. In regel 12 staat het woord onekende tussen aanhalingstekens. Wat edoelt de schrijver daarmee? Lees tussen de regels door. Kruis aan. Hij edoelt... dat deze man juist eroemder is dan Malala. dat deze man niet écht onekend is. dat deze man zichzelf onekend noemt. dat het een elangrijk woord is. 4 Lees de alinea Strijd tegen kinderareid nog een keer. a Lees: Soms... slavernij. (r. 16) Bedoelt de schrijver slavernij letterlijk of figuurlijk? Streep het foute antwoord door en vul in. De schrijver edoelt dat letterlijk / figuurlijk, want In regel 18 en 19 lees je dat Kailash er niet altijd zonder kleerscheuren van af kwam. Bedoelt de schrijver dat letterlijk of figuurlijk? Streep het foute antwoord door en vul in. De schrijver edoelt dat letterlijk / figuurlijk, want 5 Lees de alinea Strijd voor onderwijs. a Lees: Malala... meisjes. (r. 22) Wat edoelt de schrijver daarmee? Vul in. Malala om meisjes meer rechten te laten krijgen. Wordt zich sterk maken dus letterlijk of figuurlijk geruikt? Vul in. Het wordt geruikt. MALMBERG LEESLINK, niveau 3 3 / 4

4 2014 lok 2, week 4, les 1 Groep Lees: Ze... kinderen. (r. 27 t/m 30) a In regel 28 lees je het woord oegeeld. Bij de moeilijke woorden he je geleerd wat dit woord etekent. Helpt dit je om te egrijpen wat de schrijver met de zin edoelt? Streep de foute antwoorden door. Ja / nee, want oegeeld wordt in deze zin letterlijk / figuurlijk geruikt. Wat edoelt de schrijver hier met het oegeeld? Kruis aan. het meisje het symool de versiering de voorkant 7 Lees de alinea Hoop voor de Swatvallei. a In regel 34 en 35 lees je dat veel scholen met de grond gelijk zijn gemaakt. Bij deze uitdrukking liggen de letterlijke en de figuurlijke etekenis dicht ij elkaar. Wat etekent iets met de grond gelijkmaken letterlijk? Schrijf op. Wat is de figuurlijke etekenis? Schrijf op. 8 Lees de laatste, vetgedrukte alinea. Lees tussen de regels door. Wat edoelt de schrijver? Streep de foute antwoorden door. De schrijver vindt Nederlandse kinderen heel erg / helemaal niet zielig. In arme landen zouden veel kinderen graag naar school gaan / thuislijven. De schrijver hoopt dat ooit alle kinderen onderwijs / vakantie krijgen. 9 Lees: Overal... kinderen. (r. 30) a Welk figuurlijk taalgeruik staat er in deze zin? Markeer het in de tekst. Wat etekent het figuurlijk taalgeruik uit vraag 9a? Schrijf op. 10 Lees: Malala... neergeschoten. (r. 25 t/m 27) a Welk figuurlijk taalgeruik staat er in deze zinnen? Markeer twee uitdrukkingen in de tekst. Zoek de etekenissen van deze uitdrukkingen op in het woordenoek. Schrijf ze op een los laadje. 11 Malala noemt oeken en pennen de sterkste wapens. Zoek twee uitdrukkingen met het woord oek en twee met het woord pen. Zoek in het woordenoek of op internet. Ga ijvooreeld naar de sites spreekwoorden-gezegden.nl en Maak op een los laadje met elke uitdrukking een zin. De zin moet duidelijk maken wat de uitdrukking etekent. Bijvooreeld: Schrijfster Francine Oomen is zó populair dat ze van de pen kan leven. Wat he je geleerd? Deze les ging over letterlijk en figuurlijk taalgeruik en tussen de regels door lezen. Niet alles etekent precies wat er staat. Je moet soms even dóórdenken. MALMBERG LEESLINK, niveau 3 4 / 4

5 2014 BLOK 2, WEEK 4, LES 2 GROEP 7-8 Alle leesstrategieën Wat ga je leren? Je kunt straks: de tekst ekijken voordat je gaat lezen (stap 1 t/m 3) edenken wat je moet doen als je het niet meer snapt (stap 4) vragen over de tekst eantwoorden tijdens het lezen (stap 5) van de tekst een plaatje maken in je hoofd (stap 6) de tekst samenvatten (stap 7) Wat ga je doen? Een paar dagen geleden las je over een Noelprijs. Deze les heeft daar ook mee te maken. Bekijk de teksten. Maak stap 1 t/m 3. Lees dan de teksten helemaal en maak stap 4 t/m 7. Weet je het nog? Lezen doe je in zeven stappen. De vorige les he je meer geleerd over stap 4: Herstellen. Tip! Vind je herstellen moeilijk? Bekijk het filmpje dan nog eens op de computer. Maak de vragen VOOR HET LEZEN STAP 1 Leesdoel epalen 1 Bekijk tekst 1 en 2 op ladzijde 2 en 3. a Welk leesdoel past het est ij tekst 1? Kruis aan. c Ik wil iets doen of maken. Ik wil iets kopen. Ik wil iets leren. Ik wil voor mijn plezier lezen. Wat voor soort tekst is tekst 2? Streep de foute antwoorden door. een advertentie / een interview / een uitleg / een verhaal Welke tekstsoort is tekst 1? En tekst 2? Streep de foute antwoorden door. tekst 1: informatieve tekst / instructieve tekst / meningtekst / reclametekst tekst 2: informatieve tekst / instructieve tekst / meningtekst / reclametekst STAP 2 Voorspellen 2 Lees tekst 1 en 2 gloaal. a Wat is het onderwerp van eide teksten? Schrijf op. Welke informatie vind je niet in tekst 1? Kruis aan. Waar je led-lampen kunt kopen. Waarom de uitvinders een Noelprijs krijgen. Waarom een led-lamp elangrijk is. Wat een led is. MALMBERG LEESLINK, NIVEAU 3 1 / 4

6 2014 BLOK 2, WEEK 4, LES 2 GROEP 7-8 STAP 3 Kennis ophalen 3 Wat weet je al over het onderwerp van de teksten? Maak een woordwe. Je mag meer lijnen tekenen Noelprijs voor uitvinders led-lamp De Noelprijs voor de Natuurkunde gaat dit jaar naar de uitvinders van de lauwe led. Terechte winnaars? We vroegen het aan natuurkundeleraar Giel Gorissen. Hij legt ons uit wat een led is en waarom de uitvinders van de lauwe led de Noelprijs kregen. 10 Wat is een led? Led is een afkorting voor Light Emitting Diode, oftewel lichtgevende diode. Een diode is een klein uisje waar stroom doorheen kan. Als er stroom door het uisje gaat, geeft de led licht. Leds zie je in allerlei apparaten. Denk maar aan de cijfers op je wekker of de kleine lampjes in de televisie of computer Waarom is de uitvinding elangrijk? Al in de jaren zestig maakten wetenschappers rode en groene ledjes. Ruim dertig jaar later zag de lauwe led pas het licht. Het lukte toen pas om het juiste materiaal te vinden voor de auwe kleur. De Noelprijswinnaars vonden dat materiaal: gallium. En hun lauwe led maakte het vervolgens mogelijk om ook witte ledjes te maken. Daarvoor moet je namelijk ehalve rood (R) en groen (G) ook lauw (B) licht heen: R+G+B= wit. En op deze witte ledjes zaten veel mensen te wachten! En daarom een Noelprijs? Jazeker! Door de komst van lauwe en witte ledjes kunnen we ledlampen maken die de gloeilamp kunnen vervangen. Wist je dat verlichting wereldwijd zorgt voor enorm veel energieverruik? Een led-lamp verruikt een stuk minder energie dan een gloeilamp. Gloeilampen, tl-lampen en zelfs spaarlampen zijn lang niet zo goed voor het milieu als led-lampen. 35 Geruiken we straks alleen nog maar ledjes? Ik kan natuurlijk niet in een glazen ol kijken. Maar volgens mij gaan ledlampen straks alle andere lampen vervangen. Je ziet ze nu al overal om je heen. In verkeerslichten, autolampen, eeldschermen... noem maar op. En led-lampen worden in de toekomst steeds eter, goedkoper en slimmer. Kortom: led-verlichting is het licht van de toekomst! Bronnen: nl.wikipedia.org; MALMBERG LEESLINK, NIVEAU 3 2 / 4

7 2014 BLOK 2, WEEK 4, LES 2 GROEP Mooie kerst met led-lampjes! Het is weer ijna kerst! Versier uw kerstoom dit jaar met onze prachtige led-verlichting. Kerstgevoel Gezellige lichtjes horen ij kerst. Met onze led-verlichting zorgt u gegarandeerd voor sfeer tijdens de feestdagen. En met een goed gevoel! De lichtjes verruiken tot wel 70% minder energie dan uw oude kerstverlichting. Kies dit jaar dus voor sfeervolle led-verlichting in uw oom! Nu in de aanieding ij Blokker! Kerstverlichting 100 led-lampjes: 18,99 13,99 Maak de andere vragen TIJDENS HET LEZEN STAP 4 Herstellen Weet je het nog? Herstellen Soms edoelt de schrijver dat wat hij schrijft niet letterlijk, maar geruikt hij een eeld of een vergelijking. Dat heet: figuurlijk taalgeruik. En soms moet je tussen de regels door lezen. De schrijver zegt dan niet wat hij eigenlijk edoelt. Je moet even doordenken. 4 Lees de teksten helemaal. a Lees in tekst 1: Ruim... licht. (r. 17 en 18) Wat edoelt de schrijver daarmee? Kruis aan. Ruim dertig jaar later kreeg iemand pas een goed idee. Ruim dertig jaar later kregen ze de led-lampjes pas aan. Ruim dertig jaar later lukte het pas om lauwe leds te maken. Ruim dertig jaar later maakten ze pas rode en groene leds. Is het licht zien dus figuurlijk of letterlijk taalgeruik? Kruis aan. figuurlijk taalgeruik letterlijk taalgeruik 5 Lees in tekst 1 de alinea En daarom een Noelprijs? Wat lees je tussen de regels door? Wat vindt natuurkundeleraar Giel Gorissen? Streep de foute antwoorden door. Giel Gorissen vindt dat de uitvinders de Noelprijs wel / niet verdienen. Hij vindt led-lampen elangrijk / onelangrijk, omdat ze eter / minder goed zijn voor het milieu dan andere lampen. Hij is dus wel / niet lij met de uitvinding. MALMBERG LEESLINK, NIVEAU 3 3 / 4

8 2014 BLOK 2, WEEK 4, LES 2 GROEP 7-8 STAP 5 Vragen stellen 6 Lees in tekst 1 de alinea Waarom is de uitvinding elangrijk? a Waarom lukte het pas later om lauwe leds te maken? Markeer het antwoord in de tekst. Lees in tekst 2: En met een goed gevoel! (r. 9) Waarom krijg je een goed gevoel van de led-verlichting, denk je? Schrijf op. STAP 6 Visualiseren 7 Lees in tekst 1: Denk... computer. (r. 12 en 13) a Welke foto past ij de wekker uit de tekst? Kruis aan. Lees in tekst 1 de alinea Waarom is de uitvinding elangrijk? Welk materiaal zie je op de foto ij de alinea? Markeer het antwoord in de tekst. NA HET LEZEN STAP 7 Samenvatten 8 Lees tekst 2 nog een keer. In welke zin staat de hoofdgedachte van de tekst? Kruis aan. Kijk terug Het... kerst! (r. 3) Gezellige... kerst. (r. 7) En... gevoel! (r. 9) Kies... oom! (r. 11 en 12) 9 Kijk nog eens naar je antwoorden op vraag 1 en 2. Vereter ze zo nodig. Kijk ook naar vraag 3. Weet je nu meer? Schrijf nieuwe woorden in een andere kleur in het woordwe. Tijd over? 10 In regel 34 van tekst 1 staat nog meer figuurlijk taalgeruik. a Markeer het figuurlijk taalgeruik in de tekst. Wat etekent het figuurlijk taalgeruik? Schrijf op. Tip! De Kinderuniversiteit gaf in oktoer een college over licht. Je kunt dit college terugkijken op YouTue. Typ ik wil mijn licht terug in het zoekveld van Je vindt dan het filmpje van de Kinderuniversiteit ovenaan. MALMBERG LEESLINK, NIVEAU 3 4 / 4