Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011

Transcriptie

1 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011

2 Gas Transport Services B.V

3 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 Voorwoord. Voor u ligt het door Gas Transport Services B.V. (GTS) opgestelde Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Dit document is tot stand gekomen in overeenstemming met de eisen die hieraan worden gesteld in de Ministeriële Regeling kwaliteitsaspecten netbeheer elektriciteit en gas. Het is bestemd voor de Energiekamer van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), en voor anderen die geïnteresseerd zijn in ons bedrijf. GTS maakt deel uit van het Europese infrastructuurbedrijf N.V. Nederlandse Gasunie. Gasunie bezit een van de grootste hoge druk transportnetwerken in Europa. Als netbeheerder van het Nederlandse gastransportnet verzorgt GTS gastransportdiensten ten behoeve van een goede werking van de gasmarkt in Nederland en daarbuiten. Tot de wettelijke taken, die GTS op een non-discriminatoire en transparante wijze uitvoert, behoort het beheer van het gastransportnet. GTS zorgt voor een veilig en betrouwbaar gastransport. Kwaliteit en veiligheid hebben een hoge prioriteit. Extra aandacht gaat hierbij uit naar de verouderende netten in Nederland. Deze moeten uiteraard aan de GTS-normen voor veiligheid en kwaliteit blijven voldoen. Daarom is er meer geld en tijd nodig voor de instandhouding van het netwerk. GTS anticipeert op de ontwikkelingen in de gasmarkt. Deze hebben gevolgen voor de gasstromen in ons netwerk en voor de daaraan gekoppelde vraag naar transportcapaciteit. Dit doet GTS onder meer door het aanbieden van nieuwe diensten, en door een goede inrichting van de plannings- en investeringsprocessen. In de afgelopen jaren zijn er zogenaamde Open Seasons gehouden waarbij de markt gevraagd is de behoefte aan additionele transportcapaciteit aan te geven en vast te leggen. De eerste beide Open Seasons hebben geresulteerd in een enorme uitbreiding van het Nederlandse gastransportnet. Ook het Integrated Open Season, samen met zuster netbeheerder in Duitsland, GUD, laat een sterke behoefte aan extra transportcapaciteit zien. Door deze uitbreidingen kunnen tal van bedrijven nieuwe handelscontracten afsluiten in binnen- en buitenland, nieuwe elektriciteitscentrales van gas worden voorzien en wordt met ingang van dit jaar ook vloeibaar aardgas (LNG) naar Nederland gebracht. Nederland zelf profiteert hiervan omdat meer concurrentie tussen gasleveranciers de marktwerking bevordert. De investeringen zijn bovendien noodzakelijk om de gasvoorziening in de toekomst veilig te stellen. Dit is nodig omdat de binnenlandse productie geleidelijk terugloopt. Voldoende aanvoer van aardgas, ook op lange termijn, is belangrijk omdat gas een cruciale rol te vervullen heeft. Het is de schoonste fossiele brandstof die zich leent om een duurzame energievoorziening tot stand te helpen brengen en om blijvend deel uit te maken van die duurzame energievoorziening. Ook bij meer energie-efficiency en een optimale inzet van andere energiebronnen zoals bijvoorbeeld wind-, zonne- of kernenergie, blijft de rol van gas als flexibele brandstof in de Nederlandse en Europese energievoorziening van groot belang. De nieuwe investeringen sluiten hier goed bij aan en zorgen er bovendien voor dat Nederland haar sterke positie als spil van de gasrotonde in de Europese energievoorziening kan uitbreiden. Annie Krist Managing Director Gas Transport Services B.V

4 Gas Transport Services B.V. Afkortingen In dit kwaliteits- en capaciteitsdocument zijn de volgende afkortingen van toepassing. Afkorting BAT BBL BEVB BNP BRZO CAD CCP Combivoor CPB DDS DIS Eagle EL&I EN ERT FILENET G-gas GOS GTS GUD GWWL H-gas HPSD HTL IED ISO KB KCD KLIC KPI L-gas LION LNB LNG LTI LTIF M&R MICROSTATION MOVE MER MRQ NEN NMa NNO NPR OBO Betekenis Best Available Technique Bacton - Balgzand - Leiding Besluit Externe Veiligheid Buisleidingen Bedrijfs Nood Plan Besluit Risico Zware Ongevallen Computer Aided Design Centrale Commando Post Commissie Bijzondere Voorzieningen Centraal Planbureau Digital Drawing System Document Informatie Systeem Enterprise Asset management for Geographical Environment Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie European Norm Emergency Response Team Merknaam Groningen gas Gas Ontvang Station Gas Transport Services B.V. Gasunie Deutschland Grijpskerk - Workum - Wieringermeer - Leiding Hoog calorisch gas High Pressure Shut Down Hoofd Transportleidingennet Industrial Emission Directieve International Standardisation Organisation Kathodische Bescherming Kwaliteits- en Capaciteits Document Kabel & Leidingen Informatie Centrum Kritische Prestatie-Indicator Laag calorisch gas Liggings Informatie Ondergrondse Netten Landelijk Net Beheerder Liquefied Natural Gas Lost Time Incident Lost Time Incident Frequentie Meet- & Regelstation Merknaam Mobiel Orders Verwerken Milieu Effect Rapportage Ministeriële Regeling kwaliteitsaspecten netbeheer elektriciteit en gas Nederlands Norm (ook de naam van het Nederlandse Normalisatie Instituut (NNI)) Nederlandse Mededingingsautoriteit Neighbouring Network Operator Nederlandse Praktijk Richtlijn Operationele Beheers Overdracht - 4 -

5 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 OEM ORA PBZO PIG PIMS POS P90 RIVM RNB RTL RvA SLA SRA TBCT TBO THT VG&M WION WKK Original Equipment Manufacturer Operationele Risico Analyse Preventie Beleid Zware Ongevallen Pipeline Inspection Gauge Pipeline Integrity Management System Project Overdracht en Start-up 90% zekerheid dat project conform scope en eisen binnen budget en planning wordt gerealiseerd Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Regionaal Net Beheerder Regionaal Transportleidingnet Raad voor Accreditatie Service Level Agreement Strategische Risico Analyse Tactical Business Continuity Team Technische Beheers Overdracht Tetrahydrothiphene (odorant) Veiligheid, Gezondheid & Milieu Wet Informatie Ondergrondse Netwerken Warmte Kracht Koppeling - 5 -

6 Gas Transport Services B.V. Inhoud Voorwoord 3 Afkortingen 4 Inleiding 9 Algemeen 9 Indeling KCD 11 2 Capaciteitsdocument Inleiding Capaciteitsplanning Inleiding GTS-bedrijfsprocessen De methode voor raming van de behoefte aan transportcapaciteit Betrouwbaarheid ramingen transportcapaciteit De methode voor het bepalen van capaciteitsknelpunten RTL en HTL Capaciteitsraming Exitcapaciteit binnenland Exitcapaciteit grenspunten Entrycapaciteit binnenland Entrycapaciteit grenspunten Grafische weergave van de geprognosticeerde capaciteiten Capaciteitsknelpunten Capaciteitsknelpunten HTL en RTL 26 3 Kwaliteit en Veiligheid Algemene inleiding Beschrijving kwaliteitsbeheersingssysteem Veiligheidsindicatoren en nagestreefd kwaliteitsniveau Normen, richtlijnen, voorschriften toegepast ten aanzien van veiligheid bij aanleg, onderhoud, beheer en uitvoeren van gastransport Belang Externe veiligheid Veiligheidszonering Risicocommunicatie Rampenbestrijding Uitvoeren van Gastransport Risico s Maatregelen ten aanzien van onderhoud en vervanging voor het realiseren of in stand houden van nagestreefde kwaliteit Investeringsplan ten aanzien van vervangings- en uitbreidingsinvesteringen Vervangingsinvesteringen ( ) Uitbreidingsinvesteringen ( ) Onderhoudsplan Transportnet Afsluiterlocaties Stations en installaties Overig

7 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Plan voor het oplossen van storingen en onderbrekingen en een beschrijving van de organisatie van de onderhouds- en storingsdienst Organisatie Onderhouds- en Storingsdienst en calamiteitenorganisatie Oplossen van storingen en onderbrekingen en de uitvoering van instandhoudingsprojecten Bedrijfsmiddelenregister Beschrijving bedrijfsmiddelenregister en borging actualiteit en compleetheid Van toepassing zijnde procedures voor het beheer van het asset register Beschrijving componenten van het gastransport en een kwalitatieve beoordeling van de technische toestand 61 4 Samenhang: investeringsplan, onderhoudsplan en businessplan Planning & Control cyclus 71 Bijlagen 73 Bijlage I. Normen, richtlijnen en overige relevante voorschriften. 75 Bijlage II. Belangrijkste wijzigingen in het gastransportnetwerk ten opzichte van het KCD Bijlage III. Nadere toelichting bepaling capaciteit openbare voorziening 81 Bijlage IV. Overzicht wettelijke voorschriften per paragraaf

8 Gas Transport Services B.V

9 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 Inleiding Algemeen Conform artikel 8 uit de Gaswet heeft Gas Transport Services B.V. (GTS) onderhavig Kwaliteit- en Capaciteitsdocument (KCD) opgesteld. Als leidraad voor het opstellen van het KCD heeft GTS de Ministeriele Regeling kwaliteitsaspecten netbeheer elektriciteit en gas (MRQ), versie 3 mei 2011 gehanteerd. Daarnaast zijn de bevindingen van het bedrijfsbezoek in het kader van het KCD 2009 door de Energiekamer (EK), dat plaatsvond in januari 2011, verwerkt. Het KCD is gepubliceerd op de website van GTS. GTS is een zelfstandig opererende dochteronderneming van N.V. Nederlandse Gasunie (Gasunie), de eigenaar van het leidingnet. Gasunie heeft GTS aangewezen als de Landelijk Netbeheerder van het gastransportnet, zoals is vastgelegd in de Netbeheerovereenkomst. Een deel van de uitvoeringshandelingen op het gebied van het netbeheer, in het bijzonder de feitelijke aanleg en het onderhoud van het gastransportnet, heeft GTS evenwel toegewezen aan Gasunie. Hiertoe is tussen GTS en Gasunie een zogenaamde Overeenkomst van Opdracht afgesloten. Het afgelopen jaar heeft Gasunie een optimalisatieslag gestart, met als doel het neerzetten van een efficiëntere en meer slagvaardige organisatie. Als gevolg van deze interne reorganisatie hebben enkele wijzigingen plaatsgevonden in de topstructuur van Gasunie. Er is gekozen voor een drietal profit & loss verantwoordelijke business units, ondersteund door service providers, waarbij verantwoordelijkheden lager in de organisatie worden belegd om de business units in staat te stellen beter te kunnen sturen op hun eigen kosten en opbrengsten. Per 1 oktober functioneert GTS als een van de drie profit & loss verantwoordelijke business units. Hierbij zijn de activiteiten met betrekking tot asset management van Gasunie overgegaan naar GTS, hetgeen GTS nog beter in staat stelt haar rol als onafhankelijk Landelijk Netbeheerder te vervullen. Bij de rolverdeling van de asset management taken wordt zoveel mogelijk aangesloten bij de internationaal erkende PAS55 standaard. GTS zal zich vooral bezig houden met het opstellen van de (meerjaren) asset management programma s en alle bijbehorende werkzaamheden. De implementatie van deze programma s, het uitvoerende werk zoals het onderhoud van de assets, zal door de service provider worden verzorgd. De onderstaande figuur 1 toont het organogram van de organsiatie per 1 oktober

10 Gas Transport Services B.V. GTS en Asset Management N.V. Nederlandse Gasunie Service Level Agreement (SLA) LAM is opdrachtgever / klant, Operations is opdrachtnemer / leverancier. Samenwerking en financiële afspraken zijn vastgelegd in een Service Level Agreement Projects Asset Service Provider Operations Asset Service Provider Business Unit GUD Gasunie Deutschland Business Unit D Projects & Business Development Business L Unit L Gas Transport Services Gas Transport Services LF Finaniën LI Information Management GTS LT Commercial & Regulatory Affairs LG Gas Transport LA Asset Management & Planning Service Level Agreement (SLA) LAS is opdrachtgever / klant, Projects is opdrachtnemer / leverancier. Samenwerking en financiële afspraken zijn vastgelegd in een Service Level Agreement LAM Asset Management LAP Prognosis & Market Modelling LAN Network Configuration LAS System Design & Portfolio Figuur 1: Organogram met ingang van 1 oktober 2011 Op deze manier biedt GTS op een onafhankelijke en transparante manier gastransportdiensten aan en zij voert deze dienovereenkomstig uit. Daarmee draagt GTS bij aan een goed functionerende vrije gasmarkt in Nederland en daarbuiten. GTS voert haar taken als netbeheerder van het landelijk transportnet op een non-discriminatoire en transparante manier uit. Veiligheid, betrouwbaarheid en doelmatigheid staan daarbij voorop. Daarnaast zijn klantgerichtheid, kostenbewustzijn en professionaliteit sleutelwoorden in de handelwijze van GTS. In artikel 12 van de MRQ is vastgelegd dat elke netbeheerder bij het vervaardigen van het KCD naar keuze de informatie bedoeld in artikel 11 van de MRQ integraal, dan wel uitsluitend de wijzigingen ten opzichte van het voorgaande KCD weergeeft. Dit KCD beoogt een integrale weergave van de informatie te geven, tenzij anders vermeld

11 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 Indeling KCD In hoofdstuk 2 geeft GTS zijn visie op de ontwikkeling van de behoefte aan transportcapaciteit in Nederland. Deze visie betreft de periode van 2012 tot 2021, waarbij de eerste vijf jaren van deze periode verder zijn uitgewerkt aan de hand van enkele scenario s. De methode die gebruikt is voor het ramen van de capaciteitsbehoefte en de methode voor het bepalen van de capaciteitsknelpunten wordt toegelicht. Eventuele capaciteitsknelpunten worden genoemd, en tevens wordt beschreven hoe GTS voornemens is om deze op te lossen. Hoofdstuk 3 beschrijft het onderwerp kwaliteit en veiligheid. Het kwaliteitsniveau dat voor het gastransport wordt nagestreefd wordt inzichtelijk gemaakt aan de hand van de veiligheidsindicatoren die GTS toepast. Verder wordt het kwaliteitsbeheerssysteem voor het gastransport toegelicht en wordt de doeltreffendheid hiervan aangetoond. Hierbij staat de risicobeheersing voor het realiseren of het in stand houden van de kwaliteit van gastransport op korte en lange termijn centraal. In het bijzonder wordt aandacht besteed aan risicobeheersing en specifiek aan veiligheid bij de aanleg, het onderhoud en het beheer van het gastransportnet en bij het uitvoeren van het gastransport. De belangrijkste risico s die GTS heeft vastgesteld op basis van een risicoanalyse worden genoemd, terwijl de daaraan ten grondslag liggende risicoanalyses opgenomen zijn in de vertrouwelijke bijlage die onderdeel uitmaakt van dit KCD. Hoofdstuk 3 gaat in op de maatregelen die ten aanzien van onderhoud en vervanging op de lange termijn moeten worden getroffen voor het realiseren en in stand houden van de nagestreefde kwaliteit van de transportdienst. Daarnaast is de werkwijze en de organisatie met betrekking tot storingen en onderbrekingen beschreven en wordt ingegaan op de organisatie van het Bedrijfsmiddelenregister. Een afschrift van het investeringsplan is opgenomen in de vertrouwelijke bijlage. Tot slot beschrijft hoofdstuk 4 de business- en controlcyclus, waarmee de samenhang tussen de onderdelen van het kwaliteitsbeheerssysteem, het registratieproces en de jaarlijkse begroting wordt geborgd. Tevens worden binnen deze cyclus het registratieproces, de procedures en plannen geëvalueerd. In bijlage 4 is aangegeven waar de relevante onderdelen in de Gaswet en MR Kwaliteit zijn uitgewerkt in het KCD

12 Gas Transport Services B.V

13 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument Capaciteitsdocument 2.1 Inleiding Bij GTS contracteren shippers, naast andere diensten, entry- en exitcapaciteit. Het is de taak van GTS om, in een ontkoppeld entry-exitsysteem, deze capaciteiten op ieder moment beschikbaar te hebben voor die shipper, ongeacht het overige gebruik van het net. GTS is gehouden om kosteneffectief te werken. Dat houdt in dat in de technische planning transportzekerheid moet worden afgewogen tegen de kosten van investeringen. Ten aanzien van de kleinverbruikers geldt daarbij bovendien dat deze markt door GTS beleverd moet kunnen worden in een situatie die zich voordoet bij een gemiddelde etmaaltemperatuur van -17 C, overeenkomend met een waarschijnlijkheid van eens per 50 jaar. 1 Sinds de jaren zestig is in Nederland een wijd vertakt gasnetwerk aangelegd, dat zich inmiddels ontwikkeld heeft tot een belangrijke gasrotonde in Noordwest Europa. Het transporteren van steeds meer diverse (import) gastromen (met de daarbij behorende variatie in gassamenstelling), de toenemende behoefte aan opslagcapaciteit en de wensen en eisen die zowel marktspelers als de politiek stellen aan het ontkoppelde entry-exitsysteem hebben het proces van capaciteitsplanning door de jaren heen complexer gemaakt. Zoals bevestigd in het Energierapport 2011 blijft gas, zeker tot 2030, een belangrijke energiebron in Nederland 2. De Nederlandse gasvraag blijft de komende 20 jaar een gestage groei kennen. Gas speelt een verbindende rol in een duurzame energievoorziening. Aardgas is de schoonste fossiele brandstof en zal in de toekomst steeds meer aangevuld worden met volumes groen gas. Gascentrales kunnen zowel voor de basislast als de pieklast worden ingezet om elektriciteit te produceren. Daardoor zijn ze bij uitstek geschikt om als back-up te dienen voor wind- en zonne-energie. De belangrijke rol die gas zal blijven spelen bij het leveren van energie ten tijde van piekvraag en/of het wegvallen van wind of zon afhankelijke energiebronnen betekent dat ook bij een eventueel stagnerende Nederlandse marktvraag naar gasvolumes, de vraag naar capaciteit kan toenemen. 2.2 Capaciteitsplanning Inleiding In deze paragraaf staan de methode voor de raming van de behoefte aan transportcapaciteit en de methode voor het bepalen van capaciteitknelpunten (tot 5 jaar vooruit) omschreven. Deze methoden samen vormen het proces capaciteitsbeheer GTS-bedrijfsprocessen In het Proceshuis is informatie over de processen van Gasunie en haar business units vastgelegd. De landelijk netbeheerder GTS is een van deze business units. Een van de processen is beheren gastransport En hierbinnen is de procedure voor het beheren van transportcapaciteit vastgelegd. Het doel van dit proces is optimale beschikbaarstelling van de transportcapaciteit en ontwikkeling van het gastransportnetwerk, zodat het fit for purpose blijft. Het proces is verdeeld in het beheer van de planningswerkzaamheden en het uitvoeren van capaciteitsbeheer. Het beheersproces omvat onder andere het opstellen van de planningskalender en portfolio management. Onder het proces uitvoeren vallen werkzaamheden zoals het bewaken en ontwikkelen van transportcapaciteit. In onderstaande figuur 2 is een overzicht weergegeven van de voor dit KCD relevante planningsprocesstructuur van GTS. 1 Algemene Maatregel van Bestuur van 13 april 2004, houdende regels inzake voorzieningen in verband met de leveringszekerheid (Besluit leveringszekerheid Gaswet). 2 Energierapport 2011, Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie

14 Gas Transport Services B.V. Overzicht KCD relevante processen GTS Proceshuis handboeken Proces beheren gastransport Proces beheren transportcapaciteit Proces beheer planningswerkzaamheden Proces uitvoeren capaciteitsbeheer Methode raming behoefte transportcapaciteit Methode bepalen capaciteitsknelpunten & investeringsstudies Procedure artikel 14 MRQ Figuur 2 overzicht KCD relevante processen GTS Bij GTS wordt het proces capaciteitsbeheer uitgevoerd aan de hand van een methode voor de raming van de behoefte aan transportcapaciteit en een methode voor het bepalen van capaciteitsknelpunten en investeringsstudies. Deze methodes zijn samengebracht in een procedure capaciteitsplanning 5 jaar, aan de hand waarvan artikel 14 van de MRQ wordt ingevuld. Zie hiervoor figuur 3 Procedure capaciteitsplanning 5 jr

15 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 Procedure capaciteitsplanning 5 jr (vereenvoudigde weergave) Ingediende capaciteitsvraag Onderbouwde schattingen Methode raming behoefte transportcapaciteit Jaarlijks opstellen prognoseset Goedkeuren en vastleggen prognoseset Methode bepalen capaciteitsknelpunten Uitvoeren Knelpuntenanalyse Uitvoeren Investeringstudies Identificeren maatregelen Nieuwe aansluitingen Open Seasons Vastellen uit te voeren maatregelen Figuur 3 procedure capaciteitsplanning 5jr De methode voor raming van de behoefte aan transportcapaciteit In het proceshuis en handboeken zijn uitgangspunten voor de ontwikkeling en het gebruik van de transportinfrastructuur en werkinstructies voor werkzaamheden binnen het planningsproces vastgelegd. GTS ontwikkelt zijn transportnet op basis van een scenario voor de capaciteitsvraag, de zogenaamde prognoseset. Deze prognoseset wordt verkregen via een methode waarbij de capaciteiten die door de markt bij GTS zijn gecontracteerd worden aangevuld met onderbouwde schattingen. In deze prognoseset zijn alle als verplichting geziene capaciteiten opgenomen. Deze prognoseset is input voor het uitvoeren van de knelpuntenanalyse en voor het uitvoeren van investeringsstudies (zie paragraaf 2.2.5)

16 Gas Transport Services B.V. De door GTS gehanteerde methode voor de raming van de behoefte aan transportcapaciteit is als volgt schematisch weer te geven (figuur 4). Een nadere toelichting op de methode volgt na dit figuur. Methode raming behoefte transportcapaciteit 5 jr 1 Opstellen prognoses en boekingen Ingediende capaciteitsvraag = prognoses o.b.v.gecontracteerde capaciteit Onderbouwde schattingen = prognoses o.b.v. opgaven & plancapaciteiten 2 Jaarlijkse beoordeling Nee Ja 3 Prognoses akkoord? Nee 4 Wijzigingen doorgeven Ja 5 Invoeren prognoses Figuur 4 methode raming behoefte transportcapaciteit 5 jr

17 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 Het opstellen van de prognoseset vindt periodiek, jaarlijks, plaats. Voor het ramen van capaciteiten (het opstellen van de prognoseset) maakt GTS onderscheid tussen binnenlandse exits, exits op grenspunten, binnenlandse entries en entries op grenspunten. Deze worden hieronder beschreven. De raming van de capaciteit op binnenlandse exitpunten is deels gebaseerd op de ingediende capaciteitsvraag die contractueel is vastgelegd. Daarnaast doen direct aangeslotenen bij GTS een opgave van de benodigde capaciteit. Deze opgaven worden geanalyseerd (schattingen worden onderbouwd) en resulteren vervolgens in capaciteitsprognoses. Naast de korte termijn informatie verzamelt GTS ook materiaal uit diverse bronnen (waaronder het CPB) voor de middellange termijn prognoses. Deze data worden met behulp van een macro-economisch model verwerkt en dit leidt uiteindelijk tot marktprognoses (per marktsegment) voor de middellange termijn. GTS maakt in dit model onderscheid tussen de volgende marktsegmenten: huishoudens, commercials, tuinbouw, industrie (inclusief WKK) en centrales. Gecombineerd met gerealiseerde capaciteitsvraag, reeds gecontracteerde capaciteiten en korte termijn informatie per exitpunt levert dit voor de komende jaren een reeks capaciteitsprognoses, per exitpunt. Zoals in 2.1 vermeld, houdt GTS voor het segment kleinverbruikers de temperatuur van -17 C in acht als ontwerptemperatuur. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar paragraaf Voor de binnenlandse entrypunten wordt overleg gepleegd met de producenten van aanbod uit binnenlandse velden (zie GTS Kleine Velden rapportage). De producenten verschaffen GTS prognoses voor de toekomstige productie. Voorts wordt het toekomstig kleine velden aanbod, dat op geologische gronden te verwachten is, doch waarvoor momenteel nog geen productieplannen zijn gemaakt, door TNO Bouw en Ondergrond jaarlijks in kaart gebracht en door GTS in de lange termijn prognoses opgenomen. Raming van de capaciteit op binnenlandse exit- en entrypunten betreffende bergingen zijn gebaseerd op contracten. Prognoses voor exit- en entrycapaciteiten op grenspunten worden bepaald door de gecontracteerde capaciteitsvraag van marktpartijen. Ook vindt er overleg plaats met de NNO s. Op reguliere basis wordt door GTS via Open Seasons de (wijzigingen in) marktbehoefte gepeild. Door het toepassen van de hierboven beschreven methode resulteert een raming van de behoefte aan transportcapaciteit die gebruikt wordt om na te gaan of het huidige netwerk in staat is om aan deze behoefte aan transportcapaciteit te voldoen. Hiertoe wordt een knelpuntenanalyse uitgevoerd. Gedurende het jaar kan aanvullende behoefte aan transportcapaciteit ontstaan. Het gaat dan om transportcapaciteit die niet is opgenomen in de prognoseset. Met de uitvoering van een technische toets wordt nagegaan of deze capaciteit met het bestaande net kan worden geleverd. Indien dit het geval is kan de capaciteit worden gecontracteerd, indien dit niet het geval is zal een specifieke investeringsstudie worden opgestart. Naast het vaststellen van deze prognoseset, werkt GTS doorlopend aan het actualiseren van de totale portfolio aan transportcapaciteitsbehoefte waarvan GTS verwacht dat deze in de toekomst geleverd zal moeten worden (de portfolioset). In deze portfolioset bevinden zich ook GTS inschattingen ten aanzien van groei van de marktvraag, verlenging of uitbreiding van gecontracteerde transportcapaciteiten zonder dat deze zich al hebben vertaald in transportcontracten. Dit portfolio speelt echter geen rol bij het bepalen van de noodzaak tot het doen van investeringen in het net, daarvoor is het noodzakelijk dat er transportcontracten afgesloten zijn. Evenwel geeft dit portfolio een goed beeld van de totale vraag naar transportcapaciteit, dus ook van het deel waarvoor nog geen transportcontracten zijn afgesloten

18 Gas Transport Services B.V Betrouwbaarheid ramingen transportcapaciteit Zoals in voorgaande paragrafen omschreven, ontwikkelt GTS het net op basis van prognoses die voor een groot deel zijn gebaseerd op gecontracteerde capaciteit, aangevuld met onderbouwde schattingen. Omdat de onderliggende contracten voor een periode van de komende vijf jaar met een redelijke mate van zekerheid vast liggen, is betrouwbaarheid van deze raming hoog. In onderstaande paragrafen wordt er nader op ingegaan hoe GTS de betrouwbaarheid van haar ramingen bepaalt waar deze niet gebaseerd zijn op contracten en geeft hiermee invulling aan MRQ artikel 14.2.e. Binnenlandse entry (Kleine velden en Groningen) De prognose voor het binnenlands aanbod wordt jaarlijks opgesteld conform de rol die GTS heeft en vastgelegd is in de gaswet. Aan alle operators van de gasvelden in Nederland wordt een prognose gevraagd voor de producerende en binnenkort in productie komende velden. Deze prognose wordt aangevuld met een prognose van TNO voor de zogenaamde futures. Samen vormen deze capaciteitscijfers de prognose voor het binnenlands aanbod. Deze procedure wordt jaarlijks uitgevoerd. Onderdeel hiervan is een vergelijking met de prognose zoals die het vorige jaar is opgesteld. Eveneens wordt een vergelijking met de gerealiseerde capaciteit van het afgelopen jaar. De prognose bestaat daarom uit actuele gegevens en kan daarmee als betrouwbaar worden aangemerkt. Openbare voorziening: capaciteit RNB exitpunten GTS dient, op grond van zowel de vigerende gasvoorwaarden als de voorliggende codewijziging in het kader van de zogenoemde OV-exit contractering, de plancapaciteit voor de RNB exitpunten vast te stellen overeenkomstig de -17 C capaciteit en deze jaarlijks te publiceren. Deze capaciteit wordt gebaseerd op zogenaamde winteranalyses, dat wil zeggen analyses van de realisaties per exitpunt plus de korte termijn groeiverwachtingen van RNB s. De afzetgegevens van de RNB-exitpunten worden verkregen uit het GTS systeem met gerealiseerde comptabele uurgegevens van die exitpunten via welke de RNB s (regionale distributiebedrijven) het gas betrekken. De temperaturen in combinatie waarmee de afzet wordt geanalyseerd zijn afkomstig van het KNMI en gelden voor De Bilt. Er wordt gewerkt met daggemiddelde effectieve temperaturen, die zijn samengesteld uit de daggemiddelde luchttemperatuur en de daggemiddelde windsnelheid, grootheden die de grootste correlatie met het gasverbruik hebben. Het veronderstelde verband tussen de gemiddelde effectieve temperatuur en het dagmaximum van de gasflow wordt wiskundig beschreven door wat GTS een Geerse-functie noemt; voor hogere temperaturen een constante waarde ( de zomercapaciteit ) en voor de lagere temperaturen een constante toename per C kouder, de temperatuurgevoeligheid. Het overgangsgebied ligt rond de stookgrens, onder deze temperatuur zet de gemiddelde Nederlander de centrale verwarming of kachel aan. De winteranalyse wordt zowel gedaan voor het over alle RNB s gesommeerde gasverbruik als op lager niveau, zoals exit (administratief) en leveringen (fysiek) of geclusterde leveringen. De benodigde capaciteit wordt verkregen door extrapolatie van de gefitte curve naar een gemiddelde effectieve dagtemperatuur van -17 C. De spreiding in de gegevens brengt via de modellering een betrouwbaarheidsinterval voor deze waarde met zich mee. Voor de capaciteit van Nederland als geheel is dit circa 0,35 mln. m3/h. Voor de ontwerpcapaciteit wordt deze marge opgeteld bij de modelwaarde voor -17 C. De uiteindelijke plancapaciteit bestaat uit de som van ontwerpcapaciteit en de groeiprognoses verkregen van de RNB s. Een gedetailleerde beschrijving van deze analysemethodiek die inzicht geeft in de betrouwbaarheid, is te vinden in bijlage 3. Artikel 14.2.f MRQ vraagt de netbeheerder om een analyse van de wijze waarop deze omgaat met het risico dat zich uiteindelijk een ander scenario verwezenlijkt dan geprognosticeerd. Voor wat betreft de OV capaciteit ontwikkelt GTS op wettelijke grond het netwerk aan de hand van een vraagscenario (de prognoseset) dat is gebaseerd op een

19 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 ontwerptemperatuur van -17 o C (zie vorige paragraaf). Dit vraagscenario doet zich voor met een statistische waarschijnlijkheid van eens per 50 jaar. Daardoor is de kans dat zich uiteindelijk een hogere capaciteitsvraag voordoet gering. Voor de andere categorieën ontwikkelt GTS het net op basis van gecontracteerde capaciteiten. Daarom is het risico dat zich een ander scenario verwezenlijkt, gering. Mocht zich evenwel calamiteit als gevolg van capaciteitsgebrek voordoen dan wordt dit operationeel opgelost of anders treedt de calamiteitenorganisatie in werking (zie paragraaf 3.9.1) De methode voor het bepalen van capaciteitsknelpunten RTL en HTL Binnen de procedure van capaciteitsplanning kent GTS zowel knelpuntenanalyses als investeringstudies. Beide methoden zijn opgenomen in dit KCD omdat zij betrekking hebben op de periode van de eerste vijf jaar waarover volgens MRQ gerapporteerd dient te worden over de procedure van capaciteitsplanning. Het onderstaande figuur 5 geeft de methode voor het bepalen van capaciteitsknelpunten in het RTL- en HTL-netwerk weer

20 Gas Transport Services B.V. Methode bepalen van capaciteitsknelpunten RTL en HTL 5 jr 1 Formeren studiegroep 2 Opstellen plan van aanpak 3 Plan van aanpak akkoord? Nee 4 Uitvoeren knelpuntenanalyse Ten behoeve van de infrastructuurontwikkelingsplanning tijdig en juist ontwikkelen, beheren en onderhouden van de planningsmodellen die inzicht geven in de transportcapaciteit. Het waarborgen dat actuele informatie over de gastransportinfrastructuur beschikbaar is voor de verschillende planningsactiviteiten. Ontwikkeing & beheer modellen Actualiseren gecontracteerde capaciteit 5 Knelpunt aanwezig? Ja 6 Identificeren maatregelen Overnemen prognoseset Opstellen Inzetvarianten Nee Ja Het opstellen en actualisteren van inzetvarianten. Deze worden gebruikt voor planningsberekeningen in allerlei studies die de gastransportinfrastructuur betreffen. 7 Bepalen TBG capaciteit 8 Opstellen knelpunten rapport 9 Knelpuntenrapport akkoord? Nee 10 Vaststellen uit te voeren maatregelen Ja 11 Opstarten studiefase businesscases Figuur 5 methode bepalen capaciteitsknelpunten HTL en RTL 5jr

21 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 Knelpuntenanalyses De knelpuntenanalyse richt zich op de kortere termijn, de komende 1 tot 5 jaar. Door op reguliere basis te bepalen of de beschikbare transportinfrastructuur adequaat is om in de vraag naar transportcapaciteit in het plannings-scenario (de prognoseset) te voorzien, is telkens een actuele analyse beschikbaar die aangeeft of er aanvullende maatregelen getroffen moeten worden. Oftewel, of er knelpunten in het net zijn. Binnen een tijdsvak van 1-5 jaar kunnen geen grote netaanpassingen meer worden uitgevoerd. Knelpunten worden daarom door bijvoorbeeld commerciële maatregelen of (kleine) investeringen opgelost. Omdat GTS de knelpuntenanalyses uitvoert op basis van de prognoseset bestaat er een direct verband tussen dit scenario en het bepalen van capaciteitsknelpunten, conform MRQ artikel 14.5.a. Tevens wordt als resultaat van de knelpuntenanalyse ook duidelijk op welke entry- en exitpunten nog enige extra capaciteit kan worden verkocht en aan de markt ter beschikking worden gesteld. De waarschijnlijkheid waarmee het capaciteitsknelpunt zich naar verwachting voordoet hangt samen met de waarschijnlijkheid waarmee het scenario voor de capaciteitsvraag, waarop de knelpuntenanalyse is gebaseerd, zich voordoet. Omdat het planningsscenario grotendeels gebaseerd is op capaciteitsvraag die al is gecontracteerd, is de waarschijnlijkheid waarmee de geïdentificeerde knelpunten zich voordoen, hoog. Toetsing met behulp van de planningsmodellen vindt op de volgende wijze plaats. Gasontvangststations, de meet- en regelstations en het RTL worden uitsluitend getoetst op capaciteit. Bij de hoogste belasting wordt gekeken of er geen limieten worden overschreden. De limieten kunnen heel verschillende grootheden zijn zoals maximale gassnelheid, minimum druk en minimum temperatuur. Voor één tot drie jaar vooruit wordt gekeken of de beschikbare capaciteit voldoende is en zo niet worden er tijdelijke of definitieve maatregelen getroffen. Voor het HTL is het niet mogelijk om één zwaarste belasting te definiëren. De G-gasmarkt is weliswaar sterk temperatuur afhankelijk en daar is de -17 C de zwaarste belasting maar voor de H-gasmarkt geldt dat niet. Voor het HTL is daarom een aantal zogenaamde inzetvarianten gedefinieerd die representatief zijn voor alle mogelijke situaties. Inzetvarianten representeren marktsituaties, die bepaald worden door het gedrag van de shippers. Deze marktsituaties betreffen een beperkt aantal extreme aanbod- en afzetsituaties, die binnen de bestaande contracten realistisch en representatief zijn. Aangezien gastransport in deze specifieke marktsituaties mogelijk moet zijn, bepalen de inzetvarianten feitelijk de dimensionering van het gastransportnet. In de periode tot vijf jaar vooruit moet het HTL in staat zijn om voor alle inzetvarianten een acceptabele transportoplossing te bieden. Acceptabel wil zeggen binnen vooraf vastgestelde contractuele en fysieke begrenzingen. Investeringstudies Een investeringsstudie is veelal het gevolg van additionele capaciteitsverkoop, bovenop datgene wat in de prognoseset is opgenomen en die niet met het bestaande net en de bestaande verplichtingen kan worden geaccommodeerd. In een investeringsstudie worden capaciteitsboekingen van marktpartijen op de middellange termijn vertaald in een bijbehorend investeringsprogramma. GTS is bij het treffen van maatregelen afhankelijk van wat marktpartijen voor langere termijn contracteren. Grote investeringen kunnen niet alleen gebaseerd worden op prognoses in verband met het hieraan verbonden risico dat prognoses sterk zouden kunnen afwijken van de realiteit. Dit is de reden waarom GTS gecontracteerde capaciteiten als basis neemt voor investeringstudies. Nieuwe capaciteitsaanvragen door marktpartijen kunnen het directe gevolg zijn van een verzoek tot een compleet nieuwe aansluiting. Omdat de afzonderlijke aanvragen van shippers echter vaak niet substantieel genoeg zijn om een grote investering te rechtvaardigen organiseert GTS periodieke Open Seasons. Dit is voor GTS de methode waarmee de vraag van shippers naar transportcapaciteit structureel en voor middenlange termijn in kaart wordt gebracht, zodat hierop tijdig kan worden ingespeeld. Door marktaanvragen te bundelen kunnen schaalvoordelen worden bereikt. In principe wordt eens per twee à drie jaar een Open Season georganiseerd

22 Gas Transport Services B.V. 2.3 Capaciteitsraming In het hoofdstuk capaciteitsraming worden scenario s gegeven die de totale behoefte aan transportcapaciteit inzichtelijk maken. Het geeft tevens een nadere indicatie van de door GTS gehanteerde uitgangspunten en vooronderstellingen die aan de capaciteitsraming ten grondslag liggen. Zoals in paragraaf is toegelicht, stelt GTS twee sets op die de totale behoefte aan transportcapaciteit prognosticeren. De eerste set, genaamd de prognoseset, bestaat voor het overgrote deel uit gecontracteerde capaciteiten en wordt gebruikt voor het uitvoeren van knelpuntenanalyses en investeringstudies. De prognoseset is de basisset. Daarnaast gebruikt GTS een portfolioset waarbij capaciteiten worden geteld die een grote kans op realisatie hebben maar waar nog geen concrete contracten aan ten grondslag liggen. In deze set zijn dus door GTS gemaakte inschattingen van nog te verwachten capaciteitsvraag opgenomen. Dit laatste scenario wordt door GTS als het meest waarschijnlijke scenario betiteld. De prognoseset bevat gecontracteerde capaciteiten, een scenario dat een lagere capaciteitsvraag laat zien dan dit scenario is niet waarschijnlijk omdat de in dit scenario getoonde capaciteit immers reeds is geboekt. Het is daarmee een conservatief scenario. In de portfolioset is die capaciteitsvraag opgenomen die door GTS als realistisch wordt beschouwd. In onderstaande tabellen is de door GTS als meest waarschijnlijke aangemerkte raming van de totale behoefte aan capaciteit van het landelijk transportnetwerk weergegeven voor de periode (de portfolioset). Daarnaast is een tweede scenario opgenomen (de prognoseset), De tabellen gaan vergezeld van een uitwerking op hoofdlijnen, waarbij in het bijzonder aandacht is voor de wijzigingen in de ramingen ten opzichte van de ramingen weergegeven in het KCD 2009 en de oorzaken daarvan Exitcapaciteit binnenland Exitcapaciteit binnenland (mln. m 3 /u tenzij anders vermeld) Huishoudens Portfolioset 8,8 8,8 8,8 8,8 8,8 8,8 8,8 8,8 8,8 8,8 Huishoudens Prognosset 8,8 8,8 8,8 8,8 8,8 Tuinbouw Portfolioset 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 Tuinbouw Prognoseset 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 Commercials Portfolioset 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 Commercials Prognoseset 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 Centrales Portfolioset 3,1 3,1 3,3 3,5 3,7 3,9 4,0 4,2 4,4 4,6 Centrales Prognoseset 3,1 3,1 3,1 3,1 3,1 Industrie Portfolioset 3,7 3,8 3,8 3,9 4,0 4,1 4,2 4,2 4,3 4,4 Industrie Prognoseset 3,7 3,8 3,8 3,9 4,0 Totaal Portfolioset 19,4 19,5 19,8 20,0 20,3 20,6 20,8 21,0 21,3 21,6 Totaal Portfolioset GW 189,5 190,9 193,1 195,2 198,1 201,0 202,9 205,5 208,3 210,6 Totaal Prognoseset 19,4 19,5 19,6 19,6 19,7 Totaal KCD ,8 19,8 19,8 19,8 19,8 Tabel 1: Exitcapaciteit binnenland Voor de totale behoefte aan exitcapaciteit voor de binnenlandse markt wordt de komende jaren een stijging voorzien. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door uitbreidingen van centrales die bekend zijn op basis van de projecten portfolio. De verwachting is dat gasgestookte energiecentrales nu en in de toekomst een belangrijk aandeel in de

23 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 energiemix gaan krijgen. Door de hoge mate van flexibiliteit en de relatief lage CO2-uitstoot die gas als brandstof veroorzaakt, spelen de gascentrales dan ook een belangrijke rol in de transitie naar een duurzame energievoorziening. De vraag van de openbare gasvoorziening (voor het merendeel huishoudens, tuinbouw en commercials) is lager dan in voorgaande KCD s gemeld. In hoeverre deze daling zich ook in de toekomst zal voortzetten is niet zeker. Voor deze groep van beschermde afnemers is daarom een prognose gehanteerd die op het huidige niveau is gehandhaafd. Er is groei voorzien in het segment industrie. Voor de groei in het segment industrie is uitgegaan van een jaarlijks wisselende en over de periode gemiddelde groei van 1,8%, dit conform informatie van het CPB Exitcapaciteit grenspunten Exit grenspunten (mln. m 3 /u tenzij anders vermeld) KCD Portfolioset 15,8 15,8 16,5 17,7 18,7 19,4 19,8 20,1 20,3 20,6 KCD Portfolioset GW 154,4 154,4 161,2 172,9 182,7 189,5 193,4 196,4 198,3 201,2 KCD Prognoseset 15,8 15,8 16,5 17,7 17,5 KCD ,7 14,7 14,5 14,3 14,1 Tabel 2: Exitcapaciteit grenspunten Voor de exitcapaciteit op de grenspunten (export) wordt een behoorlijke groei voorzien. Deze groei wordt voorzien omdat de verwachting is dat de gasmarkten in de buurlanden voorlopig blijven groeien. Vergeleken met het voorgaande KCD laat de grensexit een flinke groei zien. Hiervoor is een tweetal redenen. Buitenlandse bergingen die aangesloten zijn op het GTS-net zijn administratief overgeheveld van de categorie bergingen naar de categorie grenspunten. Verder zijn de nieuwe contracten voortkomend uit het Integrated Open Season in de cijfers meegenomen. Dit verklaart het grote verschil t.o.v. het KCD Voor de langere termijn wordt een verdere toename van de exitcapaciteit op grenspunten verwacht Entrycapaciteit binnenland Entry binnenland (mln. m 3 /u tenzij anders vermeld) KCD Portfolioset 25,1 25,2 24,6 26,5 26,3 26,8 26,9 27,6 27,7 27,5 KCD Portfolioset GW 245,2 246,2 240,3 258,9 256,6 261,6 262,3 269,9 270,6 268,2 KCD prognoseset 25,1 25,2 24,6 26,5 25,5 KCD ,7 26,3 25,6 24,5 23,7 Tabel 3: Entrycapaciteit binnenland De entrycapaciteit in de tabel is de som van de productie uit het Groningenveld, de kleine velden, LNG en de binnenlandse bergingen. De overall productiecapaciteit van het Groningenveld en de kleine velden neemt door de voortschrijdende depletie af. Het rapport Overzicht ramingen kleine velden 2011 geeft een nadere toelichting op deze prognoses. De entrycapaciteit van de bergingen laat een toename zien. Het verschil met de opgave uit het KCD 2009 is toe te schrijven aan de administratieve overheveling van een aantal in de grensstreek gelegen bergingen, die in 2009 in de categorie bergingen werden geteld en nu worden beschouwd als grenspunten. De stijging vanaf 2014 wordt veroorzaakt door de komst van gasopslag Bergermeer. Verder is een toename van het aandeel groen gas in de portfolio aanbodcijfers meegenomen overeenkomend met de

24 Gas Transport Services B.V. ambities die de Nederlandse overheid heeft geformuleerd Entrycapaciteit grenspunten Entry grenspunten (mln. m 3 /u tenzij anders vermeld) KCD Portfolioset 10,5 11,5 12,0 12,5 12,7 13,2 13,7 13,5 13,9 14,7 KCD Portfolioset GW 102,9 112,5 117,1 121,8 124,1 128,9 133,9 131,9 136,1 143,6 KCD prognoseset 10,2 11,3 11,2 11,9 10,9 KCD ,6 9,5 9,2 8,9 8,0 Tabel 4: Entrycapaciteit grenspunten Voor de entrycapaciteit op de grenspunten wordt een stijging voorzien in de nabije jaren. De extra contracten in het kader van het Integrated Open Season (een deel reeds vanaf 2013) zijn de voornaamste veroorzaker van deze stijging. Deze IOS contracten in combinatie met reguliere extra boekingen t.o.v. KCD 2009 verklaren het verschil. Dit verschil is positief mede dankzij de administratieve overheveling van de entrycapaciteit van buitenlandse bergingen, die in 2009 in de categorie bergingen werden geteld en nu worden beschouwd als grenspunten Grafische weergave van de geprognosticeerde capaciteiten In deze paragraaf worden de prognoses, gegeven in de paragrafen tot en met grafisch gepresenteerd. De verschillende categorieën zijn getotaliseerd in figuren 6 en 7 die de totale vraag naar entrycapaciteit en exitcapaciteit tonen voor de prognoseset en voor de portfolioset. Getotaliseerde entry capaciteit mlj.m 3 / uur jaar KCD Prognoseset KCD 2009 KCD Portfolioset Figuur 6: Getotaliseerde entry capaciteit

25 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 Getotaliseerde exit capaciteit mlj.m3 / uur jaar KCD Prognoseset KCD 2009 KCD Portfolioset Figuur 7: Getotaliseerde exitcapaciteit In figuren 6 en 7 is de meest waarschijnlijk geachte vraag naar entry- en exitcapaciteit in het net van GTS weergegeven voor de periode (de portfolioset). Voor de eerste vijf jaar (conform artikel 14 van de MRQ) is eveneens weergegeven welke entry- en exitcapaciteiten in de prognoseset zijn opgenomen. De gegevens uit de prognoseset laten zien dat de hoeveelheid entrycapaciteit die tot rond 2015 is gecontracteerd gelijke tred houdt met de hoeveelheid gecontracteerde exitcapaciteit. Uit analyse van de gegevens uit de prognoseset voor de periode na 2016 (die niet in dit KCD zijn opgenomen), blijkt dat de hoeveelheid entrycapaciteit afneemt, mede als gevolg van de teruglopende productiecapaciteit van het Groningen veld. Dit leidt tot een tekort aan entrycapaciteit. Dit tekort zal moeten worden opgelost door nieuwe infrastructuurprojecten zoals de bouw van extra ondergrondse gasopslag (in Nederland en in het noordwesten van Duitsland), extra aanvoer van Russisch gas, extra aanvoer van LNG en verhoogd aanbod van groen gas. Deze nieuwe infrastructuurprojecten zullen vanaf 2016 of 2017 extra entrycapaciteit moeten opleveren. Hiervoor zullen binnen 1 à 2 jaar investeringsbesluiten genomen moeten worden om tijdig de capaciteit beschikbaar te hebben

26 Gas Transport Services B.V. 2.4 Capaciteitsknelpunten In deze paragraaf wordt nader ingegaan op de capaciteitsknelpunten en de wijze waarop GTS voornemens is deze op te lossen. In paragraaf is uiteengezet dat capaciteitsknelpunten aan het licht kunnen komen in de knelpuntenanalyse maar ook als gevolg van additionele capaciteitsaanvragen. In voorgaande jaren geïdentificeerde knelpunten zijn aanleiding geweest tot een aantal investeringsprojecten (zie ook vertrouwelijke bijlage 3 waarin financiële gegevens van deze projecten is opgenomen). Enkele van deze projecten stonden vermeld in het KCD van Dat deze opnieuw in het KCD van 2011 zijn opgenomen wordt veroorzaakt door de soms aanzienlijke periode waarover een investeringsmaatregel wordt gerealiseerd en afgerond. Naast de in het onderstaande voorziene capaciteitsknelpunten verwacht GTS dat op termijn aanvullende kwaliteitsconversie door middel van stikstof nodig zal zijn. Dit kan betekenen dat er behoefte ontstaat aan een nieuwe stikstoffabriek in de periode rond Als gevolg van marktontwikkelingen kan dit enkele jaren naar voren of naar achteren verschuiven Capaciteitsknelpunten HTL en RTL Van de in het KCD 2009 vermelde knelpunten waar nog geen besluit m.b.t. de oplossing was genomen (zie KCD 2009 hoofdstuk 2.4.3) kan het volgende worden gerapporteerd: 1. Huidige en toekomstige (internationale) Open Season projecten Een investeringsbesluit van OS2012 fase 2 is in het voorjaar van 2010 genomen, een investeringsbesluit van IOS in de zomer van Gas bergingen Investeringsbesluiten zijn genomen m.b.t. de aansluiting van gasopslag Bergermeer en gasopslag Zuidwending. 3. LNG import Het project voor een tweede terminal in de Maasvlakte en het project voor een terminal in de Eemshaven zijn momenteel niet actueel en de aansluiting daarom ook niet. Over een mogelijke toekomstige uitbreiding van de GATE terminal en bijbehorende netaanpassingen is nog geen besluit genomen. 4. Kwaliteitsconversie Uitbreiding van kwaliteitsconversiemiddelen (met name stikstof) is momenteel in studie. 5. Centrales en grote industrieën Over een aantal zijn besluiten genomen, een aantal andere wacht nog op een besluit. Uit de HTL-knelpuntenanalyse van 2011 is een aantal nieuwe capaciteitsknelpunten naar voren gekomen. Mengstation Schinnen vormt een knelpunt voor het transport van gas naar Zuid-Limburg. Er wordt momenteel onderzocht of het mogelijk is de functionaliteit van dit station aan te passen. Op Kootstertille in Friesland wordt kleine velden gas ingenomen. Er is een knelpunt ontstaan omdat het aanbod van deze velden de verwachtingen overtreft. Dit leidt tot problemen met betrekking tot de inname van kleine velden gas

27 Kwaliteits- en Capaciteitsdocument 2011 H-gas met een relatief grote fractie hogere koolwaterstoffen mag, verdund met stikstof, niet zondermeer in het G-gas netwerk worden gevoed. Om aan deze eis te voldoen, dienen in Noordwest Nederland een aantal voorzieningen te worden getroffen. Doel is dat GTS de verschillende typen H-gas kan sturen zodat zeker wordt gesteld dat alleen goed H-gas wordt gebruikt voor de G-gasmarkt De groei van de industriële vraag naar gas in het gebied rond Rotterdam heeft geleid tot een knelpunt in het gastransport in deze regio. De groei van de gasmarkt in de provincie Groningen, vanwege de komst van nieuwe gascentrales, heeft geleid tot een knelpunt in die regio Delfzijl/Eemshaven. GTS verwacht dat er naast deze knelpunten de komende jaren nieuwe knelpunten zullen ontstaan. De Nederlandse productiecapaciteit van gas neemt af en nieuw aanbod kan vaak niet zondermeer worden ingenomen. Naast een ander entrypunt speelt daarbij een andere gaskwaliteit een rol. Tevens ziet GTS een toenemende vraag naar internationale transportcapaciteit, zowel in de richting Noord-Zuid, als in de richting Oost-West. Ook worden in Nederland een aantal nieuwe gascentrales gepland. Waar de nieuwe knelpunten in het GTS netwerk zich zullen manifesteren is op dit moment niet goed bekend. Bestaat het nieuwe aanbod bijvoorbeeld uit extra LNG in Rotterdam of zal het extra Russisch gas in Oost-Groningen worden? De precieze groei van de vraag naar internationale transportcapaciteit is door GTS eveneens moeilijk te voorspellen. Een volgend Open Season zal de informatie moeten verschaffen op basis waarvan knelpunten kunnen worden geïdentificeerd en noodzakelijke netwerkaanpassingen kunnen worden vastgesteld. De tabel toont de HTL-knelpunten en geeft aan binnen welke termijn zich deze voordoen. Knelpunt 11/12 12/13 13/14, 14/15, 15/16 MS Schinnen K K K Inname Friese Gassen (Kootstertille) K K K Hoge koolwaterstoffen - - K Rotterdam (Maasvlakte) K Delfzijl / Eemshaven K K K Nieuwe knelpunten K Tabel 5: Knelpunten GTS voert periodiek RTL-knelpuntenanalyses uit. Hierbij wordt bepaald of alle stations in staat zijn de geprognosticeerde capaciteiten te kunnen leveren onder de contractuele randvoorwaarden. Bij de meest recente RTLknelpuntenanalyse in 2011 zijn de volgende knelpunten gevonden. Aansluiting centrales en grote industrieën Het RTL nabij Diemen moet worden aangepast. Dit is een vervolg op de reeds in KCD 2009 gemelde projecten (zoals ook hierboven aangegeven). Besluiten worden genomen in nauwe samenhang met de besluiten van de centrale/industrie. Kleinere knelpunten Op de oplossing van een aantal kleinere knelpunten (RTL nabij Weesp) wordt nog gestudeerd