Zijn in het voorstel ben of meer van de volgende aspecten van toepassing?

Transcriptie

1 -- A Gemeente Bergen op Zoom Ondetwerp : Rapport Rekenkamer West-Brabant : Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie, eindrapportage en koepelnotitie Nummer voorstel : RVBll-0049 Afdeling : Griffie voor de Raad, Datum voorstel : 6 juni 2011 Contactpersoon : F.P. de Vos Contactpersoon F.P.DeVos@bergenopzoom.nl Contactpersoon Telefoon : Programmanummer en naam : 2. Openbare orde en veiligheid Voorstel: 1. Kennis te nemen van de eindrapportage van de Rekenkamer West-Brabant:: Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie; Een onderzoek naar effectief samenspel in Bergen op Zoom. 2. Uw oordeel uit te spreken over de aanbevelingen uit de eindrapportage. 3. Kennis te nemen van de koepelnotitie. 4. De bevindingen uit de koepelnotitie te betrekken bij de uitwerking van de aanbevelingen uit de eindrapportage. Type voorstel: Kaderstellend Controlerend Rest Zijn in het voorstel ben of meer van de volgende aspecten van toepassing? Nee Zijn doelen enlof effecten beschreven Financiele consequenties lnspraakverordening van toepassing Communicatieparagraaf: De Rekenkamer West-Brabant heeft op 21 april2011 het rapport gepresenteerd in de commissievergadering Burger en Bestuur.

2 ~ ~.-... Samenvatting : De Rekenkamer West-Brabant rapporteert in de eindrapportage Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie; Een onderzoek naar effectief samenspel in Bergen op Zoom over de onderzoeksvraag: "Hoe doelmafig en efectief is de aansturing op de uitvoering van het lokaal veiligheidsbeleid? Waarbij ingezoomd zal worden op die onderdelen van het veiligheidsbeleid waarvan de uitvoering vooral in handen is van de politie. " Dit onderzoek is verricht in de gemeenten Bergen op Zoom, Oosterhout en Roosendaal. Naast de rapportages per gemeente heeft de Rekenkamer West-Brabant ook een overkoepelende notitie aangeboden. Hierin worden de onderzoeksresultaten van de drie gemeenten gerelateerd aan landelijke ontwikkelingen met betrekking tot het lokaal veiligheidsbeleid en de politie. Bijlagen: (geel aan of een b~jlage is bijgevoegd of ter lnzage is gelegd; benoern en nummer deze b~jlagen) i, Bijlage..~.... nr.....,!.. Omschrijving I BijgevoegdlTer -.~ inzage I 1. 1 ~indrappona~e van de Rekenkamer West-Brabant : Lokaal i Ter inzage I : I veiligheidsbeleid in relatie tot de politie; Een onderzoek naar effectief 1 i I samenspel in Bergen op Zoom. i i reeds in het bezit van de eindra~~ortaae en de koe~elnotitie 1

3 Datum raadsvergadering Nummer Onderwerp : 30 juni : RVBl : Rapport Rekenkamer West-Brabant : Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie, eindrapportage en koepelnotitie Aan de gemeenteraad, Voorstel Kennis te nernen van de eindrapportage van de Rekenkamer West-Brabant:: Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie; Een onderzoek naar effectief samenspel in Bergen op Zoom. Uw oordeel uit te spreken over de aanbevelingen uit de eindrapportage. Kennis te nemen van de koepelnotitie. De bevindingen uit de koepelnotitie te betrekken bij de uitwerking van de aanbevelingen uit de eindrapportage. Inleiding De Rekenkamer West-Brabant (hiema: de Rekenkamer) heeft voor de gemeenten Bergen op Zoom, Oosterhout en Rwsendaal een onderzoek gedaan naar het lokaal veiligheidsbeleid en meer in het bijzonder de relatie met de politie bij de vaststelling en uitvoering van dit beleid. In het onderzoek is naast het integraal veiligheidsbeleid per gemeente ingezoomd op door de gemeente zelf aangedragen casestudies, waarbij de vraag steeds was hoe gestuurd is op de effectiviteit en doelrnatigheid en op welke wijze de politie hieraan heeft bijgedragen, Voor Bergen op Zoom en Roosendaal zijn de onderwerpen Courage, de beeindiging van het gedoogbeleid, cameratoezicht en de bestuurlijke strafbeschikking geselecteerd. Op 5 april2011 heeft de Rekenkamer West-Brabant de eindrapportage 'Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie; Een onderzoek naar effectief samenspel in Bergen op Zoom' aangeboden. Naast deze eindrapportage voor de gemeente Bergen op Zoom, heeft de Rekenkamer ook een overkoepelende notitie aangeboden. Hieronder worden beide stukken nader toegelicht. Beoogd maatschappelijk effect1 doelstelling Doel van het onderzoek is om doelrnatigheid en effectiviteit van het lokaal veiligheidsbeleid als sturingsinstrument te toetsen voor zover het onderdelen betreft die de gemeente gezarnenlijk met de politie oppakt of die door de politie worden uitgevoerd.

4 Uitwerking voorstel A. Eindrapportage Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie Onderzoeksvraag en analysekader In het onderzoek was de centrale onderzoeksvraag als volgt geformuleerd: "Hoe doelmatig en effectief is de aansturing op de uitvoering van het lokaal veiligheidsbeleid? Waarbij ingezoomd zal worden op die onderdelen van het veiligheidsbeleid waarvan de uitvoering vooral in handen is van de politie. " Om deze vraag te beantwoorden is een analysekader opgesteld dat de volgende drie thema's omvat: 1. Lokaal veiligheidsbeleid. 2. Hoe doelmatig en effectief is het lokaal veiligheidsbeleid? 3. Hoe is de inforrnatievoorziening over doelmatigheid en effectiviteit? In paragraaf 1.2 van de eindrapportage (pagina 6) leest u een uitgebreide beschrijving van de bovengenoemde thema's. Aanbevelingen Op basis van het onderzoek komt de Rekenkamer tot de volgende aanbevelinqen. 1. Lokaal veiliaheidsbeleid: Ondanks dat er de afgelopen jaren veel succesvolle resultaten zijn behaald en gekomen is tot een vruchtbare samenwerking tussen de gemeente, politie en OM, kan het lokale veiligheidsbeleid in Bergen op Zoom op verschillende manieren verder versterkt worden: In de loop der jaren is, onder meer door Courage en het Veiligheidshuis, een vruchtbare samenwerking ontstaan tussen gemeente, politie en OM. Door deze samenwerking optimaal te benutten en te verbreden naar het gehele veiligheidsdomein kunnen nog betere resultaten behaald worden. Leg die samenwerking vast door met de partners een meerjarig integraal veiligheidsbeleid te formuleren en laat de gemeenteraad hiervan de kaders vaststellen. Breng hiervoor het totale veiligheidsdomein binnen de gemeente in beeld en bekijk hoe de beschikbare instrumenten op zoveel mogelijk terreinen kunnen worden ingezet. Benoem in overleg met de partners prioriteiten en betrek de raad daar ook bij. Wanneer de gemeenteraad duidelijk de kaders kan stellen voor het beleid kan er meer structuur komen in het debatteren en bespreken van het veiligheidsbeleid met de burgemeester en het college. Hierdoor kan de raad zijn controlerende rol ook beter waarmaken. Stem de beleidscyclus van de gemeente van het lokaal veiligheidsbeleid af met de beleidscyclus van de politie; zowel ten aanzien van de team- en districtsjaarplannen, als ten aanzien van het vierjaarlijkse regionaal beleidsplan (dat in maart opnieuw zal worden vastgesteld). Behoud de aandacht voor de goede operationele samenwerking en de regie door de gemeente en informeer de gemeenteraad actief over de uitvoering van het gevoerde beleid.

5 Wees er van bewust dat met het terugdringen van het grootste deel van de drugsoverlast nieuwe veiligheidvraagstukken zich telkens zullen blijven aandienen. Bij de agendering van deze nieuwe veiligheidvraagstukken goed te laten verlopen is daarbij de rol van de gemeenteraad van groot belang. Een integraal veiligheidsbeleid, met duidelijke kaders helpt hierbij. Hoe doelmatia en effectief is het lokaal veiliqheidsbeleid? De doelstellingen van de verschillende beleidsinitiatieven kunnen nog scherper gedefinieerd worden. Enerzijds is dan duidelijk op basis van welke gegevens het beleid gewogen zal worden, andetzijds is dan ook inzichtelijk wat men we1 of niet van het beleid kan verwachten. Hierbij dienen de doelstellingen voor zover mogelijk gekoppeld te zijn aan het beoogde maatschappelijk effect. Dit maakt inzichtelijk wat de uiteindelijke bijdrage is van beleid aan de gemeenschap, maar kan ook gebruikt worden om waar nodig de verwachtingen te temperen. De raad heeft in dit alles een sleutelrol vanuit haar kaderstellende en controlerende rol. Wel is het van belang om de discussie hierbij te richten op de hoofddoelstellingen van het algehele beleid. Hierrnee blijft het debat te ovetzien en behoudt de operationele uitvoer voldoende ruimte om in te spelen op specifieke omstandigheden. Hoe is de informatievootzienina over doelmatiaheid en effectiviteit? Onderken dat de algemene kaders belangrijk zijn in de gemeenteraad, maar incidenten ook een onderdeel zullen blijven vormen van het politieke spel. Wanneer nodig moeten de gemeenteraadsleden voldoende informatie hebben om de aanpak van veiligheidincidenten uit te kunnen leggen aan hun achterban. Nodig de politie uit in de gemeenteraad om de samenwerking tussen gemeente en politie zichtbaar te maken. Breng de raadsleden voldoende in stelling om hun kaderstellende en controlerende rol te vervullen. Het is van belang dat zij weten welke mogelijkheden zij hebben, zodat zij dit toe kunnen passen. Er moet daarom aandacht besteed worden aan de kennis van de raad over de bevoegdheden op het gebied van veiligheid en de sturingsrelaties met de politie, De uiteenzetting in hoofdstuk 2 biedt hiervoor een basis. Reaierol aemeenten- Er is een effectieve samenwerking bereikt op belangrijke onderdelen van het veiligheidbeleid, wanneer deze operationele ervaring wordt gecombineerd met een vernieuwde aandacht voor de rol van de raad, kan de regierol van Bergen op Zoom verder worden uitgebouwd. Een geheel integraal veiligheidbeleid moet kunnen rekenen op voldoende commitment van de deelnemende partijen en van de gemeenteraad om alle beleidsinstrumenten te kunnen inzetten. Dit vereist dat de burgemeester en het college met hen een gezamenlijke visie ontwikkelt op het gehele veiligheiddomein. Benoem hierin duidelijk de maatschappelijke effecten die het beleid nastreeft. Verbeter de informatieposifie op zowel operationeel, tactisch als strategisch niveau. Hoewel de inforrnatievootziening in Bergen op Zoom reeds professioneel vormgegeven is, kan het helpen als deze een meer integraal karakter krijgt. Door explicieter de samenhang met andere

6 beleidsterreinen weer te geven, inclusief het kostenplaatje, kunnen beter afwegingen gemaakt worden. Breng de raad in stelling door haar het kennisniveau over de rot van de gemeente in het veiligheidsbeleid en op de politieorganisatie te vergroten. Reactie college In het onderzoeksrapport is opgenomen de reactie van het college van burgemeester en wethouders. De conclusies uit de eindrapportage worden in grote lijnen door het college overgenomen. Uitzondering hierop heefl betrekking op de bestuurlijke strafbeschikking op pagina 40. Het college geeft aan zich niet te herkennen in de stelling van de Rekenkamer dat de invoenng van de bestuurlijke strafbeschikking aanleiding had kunnen zijn om de naleving door burgers te vergroten. Dit omdat de bestuurlijke strafbeschikking het 'proces verbaal' vervangt. De volledige reactie van het college en het nawoord van de Rekenkamer leest u op pagina's 45 tot en met 49 van de eindrapportage. Koepelnotitie In de koepelnotitie worden de onderzoeksresultaten van de gemeenten Bergen op Zoom, Oosterhout en Roosendaal gerelateerd aan landelijke ontwikkelingen met betrekking tot het lokaal veiligheidsbeleid en de politie. Een ontwerpbesluit treft u hierbij ter vaststelling aan. De voorzitter van de raad van de gemeente Bergen op Zoom, Drs, J.M.M. Polman p

7 RVBI De raad van de gemeente Bergen op Zoom; gezien het voorstel van de voorzitter van de raad van 6 juni 201 1, nr. RVBI ; BESLUIT:,. Kennis te nemen van de eindrapportage van de Rekenkamer West-Brabant:: Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie; Een onderzoek naar effectief samenspel in Bergen op Zoom. 2. (nader in te vullen). 3. Kennis te nemen van de koepelnotitie. 4. De bevindingen uit de koepelnotitie te betrekken bij de uitwerking van de aanbevelingen uit de eindrapportage. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van De griffier, De voorzitter, F,P, de Vos

8 Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de Politie re (en (amer WEST-BRABANT

9 Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de Politie Koepelnotitie

10 rel<en [<amer 2 Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

11 Inhoudsopgave Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

12 rel<en l<amer 4 Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

13 rel<e l<a er 1. Inleiding Veiligheid is in Nederland al jaren een bestuurlijke topprioriteit. Dat geldt ook voor de meeste gemeenten. Bestuurders worden hier met regelmaat door de bewoners op aangesproken, Dat geldt ook voor raadsleden. Ook bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen was de lokale veiligheid een belangrijk onderwerp. Voor veel raadsleden is het echter onduidelijk wat de rol is van de raad als het gaat om lokaal veiligheidsbeleid en zeker als het gaat om de uitvoering hiervan door de politie. De regionale structuur van de politie, de wettelijke bevoegdheden van de burgemeester en de eigen gemeentelijke inzet maken het speelveld er voor raadsleden vaak niet overzichtelijker op. Dit kan gevolgen hebben voor de doelmatigheid en effectiviteit van het lokaal veiligheidsbeleid als sturingsinstrument, De Rekenkamer West-Brabant heeft om die reden onderzoek verricht naar het lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie. Doel van het onderzoek is om doelmatigheid en effectiviteit van het lokaal veiligheidsbeleid als sturingsinstrument te toetsen voor zover het onderdelen betreft die de gemeente gezamenlijk met de politie oppakt of die door de politie worden uitgevoerd. Het ondezoek gaat over de (impliciete) verwachtingen die de gemeente heeft van de rol van de politie. De mate waarin deze al dan niet zijn ingelost en beïnvloedingsmogelijkheden die de gemeente en de raad hebben, vloeit daar logisch uit vooft. Het onderzoek richtte zich op drie centrale vragen, namelijk de bekende drie w-vragen: Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? En Wat mag het kosten? Dit onderzoek is verricht in de gemeenten Bergen op Zoom, Roosendaal en Oosterhout. De Rekenkamer heeft per gemeente een rapport uitgebracht, In deze overkoepelende rapportage zet de Rekenkamer de belangrijkste bevindingen op een rij in de hoop daarmee de verdere kwaliteitsverbetering van het lokale veiligheidsbeleid en de rol daarin van de gemeenteraad van dienst te zijn. 5 Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

14 ref;cen l<a rne ' 2. De ontwikkeling van lokaal veiligheidsbeleid in N ederland In de afzonderlijke rappoftages staat weergegeven hoe het lokaal veiligheidsbeleid zich de afgelopen 25 jaar heeft ontwikkeld. Was het vroeger voor de gemeenten vooral een juridische ondersteuning van de burgemeestersbevoegdheden in het kader van de openbare orde en veiligheid, nu is het veiligheidsbeleid integraal vormgegeven. Dat betekent dat het niet het beleid van één overheidsdienst is, maar dat er een veelheid aan partners (publiek en privaat, zoals de wijkagent, de GGD, woningcorporaties en de reclassering) betrokken is bij de totstandkoming en uitvoering van het beleid. Daarbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de verschi I lende i nstru menten waa rove r deze paft ners beschi kken. Het lokaal veiligheidsbeleid is de pioniersfase voorbij. Lokaal veiligheidsbeleid heeft een steeds belangrijker plaats ingenomen in het gemeentelijk beleid en hier zijn steeds meer paftijen bij betrokken. Omdat dit afstemming en sturing vraagt, heeft de gemeente steeds meer de rol van regievoerder gekregen. Die regierol wordt met wisselend succes ingevuld. Die rol zal in de (nabije) toekomst verder in belang toenemen. 7o ligt er momenteel een wetsvoorstel om de regierol van gemeenten bij het integrale veiligheidsbeleid wettelijk vast te leggen. Regie is in de rapporten gedefinieerd als: zaken gedaan krijgen. Om succesvol regie te kunnen voeren, moet de regisseur: kunnen rekenen op bestuurlijk commitment; werken vanuit een gezamenlijk gedragen vrsre (prioriteitstelling); overzicht hebben (analyse) en houden (monitoring) en dus beschikken over een goede i nfo rm ati epositie ; werken op basis van heldere afspraken met respect voor elkaars taken en bevoegdheden; zorgen voor regelmatig overleg; toezien op de daadwerkelijk uitvoering van gemaakte afspraken en partijen daarop aanspreken. In de lessen die we trekken op basis van ons onderzoek in Bergen op Zoom, Roosendaal en Oosterhout komen we terug op deze randvoorwaarden. 6 Koepelnotitie Lokaal Veiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

15 rel<en l<a nrer 3. De ontwikkelingen bij de Politie 3.1. Terug naar de kerntaken De politie richt zich het laatste decennium meer en meer op de kerntaken: het beschermen van de openbare orde, de noodhulp en de opsporing. Dat betekent dat anderen, waaronder met name de gemeenten, taken op onder meer het preventieve vlak over moesten nemen. Deze ontwikkeling versterkte de hiervoor genoemde ontw kkeling van het lokaal veiligheidsbeleid en de noodzaak gemeenten daarin de trekkersrol te laten vervullen. Bovendien hebben gemeenten de afgelopen jaren ook steeds meer bevoegdheden gekregen om met bestuursrechtelijke instrumenten op te treden. Voor de politie is het inmiddels onomstreden dat de regierol bij de gemeenten ligt. Dat neemt niet weg dat de politie aandacht vraagt voor de wijze waarop die wordt ingevuld (zie onder meer: inspectie Openbare Orde en Veiligheid, Politie en lokaal integraal veiligheidsbeleid, Inspectiebericht, oktober 2008 en - meer vanuit gemeentelijk perspectief: Pieter Tops, Politieacademie / Universiteit Tilburg, Sleuren of sturen? Gemeenten en de sturing van veiligheid en politie, 2010) Aansturing van de politie De Politiewet 1993 maakt een onderscheid tussen beheer en gezag. Het beheer gaat over de organisatorische aspecten en dit is in handen van de korpsbeheerder en het regionaal college. Het gezag is de beslisbevoegdheid over een daadwerkelijk inzet van politie. De burgemeester heeft het gezag over de handhaving van de openbare orde en de officier van justitie over de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde, Sinds de invoering van de huidige Politiewet 1993 is er al discussie over het regionale bestel. Vaak wordt dan gesproken over het democratisch tekort, doelend op de indirecte rol van de gemeenteraden. Immers, de gemeente gaat over de inzet op het gebied van handhaving van de openbare orde, maar zij heeft geen zeggenschap over de beheersmatige aspecten, als inzet van personeel en middelen. Om die invloed inzichtelijk te maken is in de rappoften van de rekenkamer het volgende overzichtje opgenomen: lnvloed gemeenteraad op beheer politie (incl. capaciteit) Landelijke prior teiten Koepelnotitie Lokaal Veiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

16 relqen l<amer Het functioneren van de gemeenteraad, met name de kaderstellende en controlerende taak, is cruciaal in relatie tot de regierol van gemeenten op het gebied van veiligheid en specifiek in relatie tot de aansturing van de politie. Omdat de gemeente de regie voert en de burgemeester verantwoordelijk blijft voor het veiligheidsbeleid, is het van groot belang dat de raad de kaders voor het veiligheidsbeleid vaststelt. Dit geeft de kaders aan waarbinnen de betrokken partners opereren en waarover de burgemeester (en het College) verantwoording aflegt aan de raad. 3.3 Vorming nationale politie Het huidige kabinet bereidt een bestelwijziging voor. De politie zal nationaal worden onder de directe verantwoordelijkheid van de minister, met één landelijk korps (met één korpschef) en tien regionale eenheden. Het gezag over de politie wijzigt niet. Dat blijft bij de burgemeester voor de openbare orde en bij de officier van justitie voor zover het opsporing betreft. De doelen van deze wijziging zijn ambitieus: "minder bureaucratie, grotere eenheid, meer professionaliteit, betere en snellere samenwerking tussen de verschillende onderdelen van de politie en meer politiemensen die bezig zijn met het uitvoerende politiewerk" (VNG magazine, 7 januari 2011) De tien regionale eenheden vallen territoriaal samen met de grenzen van de gerechtelijke kaart (de nieuw te vormen arrondissementen). De functie van korpsbeheerder en de beheersfunctie van het regionaal college zullen komen te vervallen. Wel komt er een regionaal beleidsoverleg tussen de lokale gezagdragers over de politie. Nieuw is de functie van de regioburgemeester (de burgemeester van de gemeente met het meeste aantal inwoners in één van de tien regio's). Het wetsvoorstel beoogt ook de positie van de gemeenteraad te versterken. In de wet wordt expliciet vastgelegd dat de burgemeester verantwoording aflegt aan de gemeenteraad over de uitoefening van zijn gezag over de politie. Ook zal de raad gehoord worden over het ontwerp-beleidsplan op regionaal niveau. Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

17 ref;<en il(a rner 4. Lessen en tips Aan de hand van de in hoofdstuk 2 genoemde randvoorwaarden voor succesvolle regievoering hebben wij in dit hoofdstuk de belangrijkste observaties weergegeven Gezamenlijk gedragen visie Aan de meest succesvolle casussen in dit onderzoek lag steeds een gedeelde visie tussen gemeente, politie en OM ten grondslag. Deze gedeelde visie hield in dat paftijen een aspect van veiligheid -zoals drugsoverlast of specifieke groepen jongeren- eenzelfde prioriteit gaven en dus vanuit een gezamenlijk punt veftrokken, Hierbij was even belangrijk dat zij ook eenzelfde visie hadden op hoe deze problemen konden worden opgelost. Een gedeelde visie op problematiek en instrumentarium leidden vervolgens tot een effectieve aanpak. Bikeñeam - Oosterhout Op het gebied van sociale veiligheid rs ñef soms moeilijk te verwoorden wat belangrijk is voor de gemeente, de politie of de burger. Het verdelen van brede ambìties naar de specifieke praktijk blijkt dan erg lastig. Binnen de gemeente Oosterhout vonden politie en gemeente elkaar wel bij het opzetten van een politiebikefteam. De politie bracht het voorstel in bij de lokale driehoek en de gemeente sfe/de direct voor bij te dragen door middel van een eenmalige ìnvesteríng. Het bikerteam is daarbij een concrete veñaling van brede voornemens als het verbeteren van de zichtbaarheid van de politie en het vergroten van het gevoel van veiligheid in de wijken. Beide pañijen kenden deze brede ambities en herkenden vervolgens een concrete mogelijkheid om deze te realiseren. Doordat beide pañijen een zelfde visie hadden van de rol van de toezichthouder op straat, vonden ze elkaar snel rond een initiatief met concreet resultaat voor de burger. Dit betekent dat het de moeite waard is om te investeren in het verkrijgen van een gedeelde visie. Het opstellen van een Integraal Veiligheidsplan blijkt hiervoor een goed middel. De waarde van dit plan ligt niet zozeer in de eenduidige afspraken op papier, als wel in het feit dat partijen elkaar leren begrijpen gedurende het beleidvormingsproces. Wanneer de actualiteit een nieuw probleem opwerpt, wat in een thema als veiligheid vaak zal gebeuren, dan ligt de waarde van het plan niet enkel in het document zelf maar ook in het samenwerkingsproces wat daaraan vooraf ging. Naast het elkaar leren kennen, draagt het Integrale Veiligheidsplan er ook aan bij dat er een visie wordt ontwikkeld op het gehele veiligheidsdomein. Zo kan het themaniveau worden ontstegen en ontstaat er een breed afwegingskader. Tevens stelt dit de raad in gelegenheid om haar kaderstellende en controlerende rol, welke noodzakelijk is voor het vervullen van de regierol van de gemeente, uit te voeren. Echter, het is verleidelijk om alleen aandacht te geven aan die problemen die groot en zichtbaar zijn. De kleine problemen die pas op de lange duur een probleem kunnen vormen/ krijgen dan onvoldoende aandacht. Wanneer de gemeente zich expliciet ten doel stelt een volledige visie op te stellen, zullen er geen gaten meer vallen. Deze brede benadering zorgt er ook voor dat alle instrumenten zo goed mogelijk worden benut. Zo had de implementatie van de strafbeschikking aanleiding Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

18 refce n l<armer kunnen zijn voor een breder communicatietraject waarin de speerpunten van het handhavingsbeleid (inclusief de nieuwe vorm van sanctioneren) gericht onder de aandacht van het publiek gebracht hadden kunnen worden. Wanneer de gehele organisatie bekend is met de relevante veiligheidsvraagstukken, kunnen dit soort i nstru menten va ker effectiever i n gezet wo rden, 4.2. Bestuurlijk commitment Het thema veiligheid kan in alle gemeenten op veel inzet en aandacht rekenen van de betrokken partijen, van districtchef tot gemeenteraadslid, Vanuit het oogpunt van bestuurlijke commitment is het dan ook niet zozeer de vraag de commitment te mobiliseren, als wel goed te kanaliseren. Op het eerste gezicht lijkt hierbij een spanning te ontstaan omdat elke speler vanuit zijn eigen positie naar het beleid kijkt; de agent vanuit de praktijk op straat, de burgemeester vanuit zijn verantwoordelijkheden, de gemeenteambtenaar vanuit de beheersing van beleid, het OM vanuit de opsporing en het gemeenteraadslid vanuit de lokale politieke verhouding. Hierdoor praten partijen soms langs elkaar heen of komen ze met elkaar in botsing. De praktijk laat echter ook zien dat dit een voordeel kan zijn: Bijvoorbeeld de praktijkgerichte houding van de politie zorgt dat er vaaft in het beleid blijft, terwijl de gemeenteraadsleden kunnen doorgeven hoe er in de lokale gemeenschap over een onderwerp gedacht wordt. Succesvol beleid benut de krachten van alle spelers en een succesvol beleidvormingsproces zorgt ervoor dat spelers elkaar leren begrijpen. Het is geen sinecure om alle spelers te allen tijde aan boord te houden, maar uiteindelijk staat iedereen zwakker zonder de samenwerking van alle bestuurlijk spelers. De burgemeester kan op basis van zijn bevoegdheden veel buiten de gemeenteraad om regelen, maar toch staat deze zwakker in de lokale driehoek of het regionale college zonder de steun van de raad. De gemeenteraad geeft informatie door en kan daarbij flankerende maatregelen inzetten die de samenwerking met de politie vergemakkelijken. Coffeeshopbeleid - Bergen op Zoom en Roosendaal Als onderdeel van een brede aanpak van de softdrugsoverlast, besloten de gemeenten Roosendaal en Bergen op Zoom het gedoogbeleid te beëindigen. Alle coffeeshops binnen de beide gemeentegrenzen werden gesloten. Dit was een ingrijpende bestuurlijke maatregel, waarbij zorgen over de verspreiding van drugsverkoop naar probleemwijken of buurgemeenten tot grote weerstand had kunnen leiden. De gemeentebesturen wisten echter de rijen gesloten te houden en onenigheid met andere pañijen te voorkomen. Deze bestuurlijke commitment vond haar basis in de brede aanpak van drugsoverlasf die reeds jaren eerder in gang werd gezet. Daarbij waren de bestuurders er zich van bewust dat elk bestuurlijk ingrijpen nog steeds goed uitgelegd en verdedigd moest worden binnen de samenleving en de bestuurlijke omgeving. Door deze proactieve houding bleef het bestuurliike commitment in stand en werd het beleid gerealiseerd. 10 Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

19 1 rel<en fr(#me'' 4.3. Heldere afspraken Wanneer er een duidelijke visie is en steun van de relevante bestuurlijke partijen, moeten deze worden veftaald naar concrete afspraken en acties. In alle drie de gemeenten werd doorgaans duidelijk aangegeven wat men van plan is en welke maatregelen daaftoe werden ingezet. Waar wel een verbetering in kan worden gemaakt, is het verwerken van alle losse doelen in een breder kader (in dit geval het Integrale Veiligheidsplan). Hoewel afspraken over een specifiek terrein gaan, behoren ze voort te komen uit de bredere visie op veiligheid voor de gemeenschap. Dit is met name belangrijk voor de gemeenteraad omdat zij wordt geacht het beleid te controleren aan de hand van een dergelijk breed kader. Deze verbreding kan bereikt worden door bij de verschillende initiatieven goed aan te geven welke maatschappelijke eftecten ze moeten bereiken. Er is soms sprake van enige verlegenheid of terughoudendheid om specifiek te benoemen hoe de gemeenschap zal verbeteren of veranderen door een specifieke veiligheidsmaatregel. Cameratoezicht moet het gevoel van onveiligheid terugdringen, maar onder wie en met hoeveel procent? Het causale verband tussen maatregel en maatschappelijk effect is vaak complex, maar dit is geen excuus om als gemeente niet duidelijk aan te geven welk beeld je hebt op veiligheid en de gemeenschap, 4.4. Goede informatiepos t e Tijdige en relevante informatie is cruciaal voor succesvol veiligheidsbeleid. De leidinggevenden hebben deze niet alleen nodig voor het aansturen van de operationele inzet, maar ook tot beleidsmatig en bestuurlijk niveau moet de juiste informatie doordringen om het beleid in stand te houden en waar nodig bij te kunnen sturen. Buu tcentrum De Bunthoef - Oosterhout Een goede informatieposdle rs altijd belangrijk, maar tijdens een cnsrs rs deze onontbeerlijk. Gebeuñenissen volgen elkaar snel op en tegenstrijdige berichten kunnen het moeilijk maken de juiste bes/rssrng te nemen. ln de loop van 2010 ontstond in Oosterhout veel onrust rondom het buuftcentrum 'de Bunthoef'. De gemeente wilde het buuftcentrum na een tijd van ve waarlozing weer beschikbaar stellen aan de hele wijk, maar ontmoette daarbij weerstand van enkele gebruikers. ln het bestrijden van de crisrs en herstellen van rust in de buurt, was er frequent overleg fussen het lokale politíeteam en de gemeente Oosterhout. ln plaats van enkel de formele stappen te doorlopen, werd alle beschikbare informatie voottdurend gedeeld en werden acties samen uitgezet. Hierbij konden de partijen maximaal gebruik maken van elkaars netwerk in de buurl. Deze goede informatiepositie kwam niet zomaar tot stand, maar was het product van een lange en goede samenwerking. Ten eersfe kenden de politie en gemeente elkaar al door het gezamenlijk opstellen van een integraal veiligheidsbeleíd. Ten tweede hadden beide orgamsafies dezelfde taal leren spreken. Soms blffi het contact namelijk beperkt omdat de politie naar de uitvoering kijkt en de gemeente s/echts naar het beleid. Tenslotte werd deze goede communicatie ook ondersteund door wederzijds ve frouwen. Veftrouwelijke informatie werd niet verder doorgespeeld en beide pañijen kwamen hun afspraken na. Hierdoor ontstond een relatie waarbinnen informatie snel werd uitgewisseld en de rust effectief hersteld werd. I I I i i I I I ) 11 Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

20 rel<en l<a 'n e r De uitdaging voor de gemeente is hierbij dat ze vanuit haar regierol enigszins op afstand staat van de praktijk. Een goede informatievoorziening, waarbij zowel brede data als opvallende incidenten worden doorgeven, helpt hen echter op de juiste momenten bij te sturen en niet te vervallen in 'incidentpolitiek', De gemeente kan dit zelf vergemakkelijken door heldere doelen te stellen en daarbij concrete indicatoren benoemen. Een goede informatiepositie helpt ook in het bestuurlijk samenspel met de raad. Wanneer de informatie op een gestructureerde en behapbare wijze aan raadsleden wordt aangeboden, tilt dit de discussie naar een hoger niveau. Dit kan bijvoorbeeld door duidelijk aan te geven waarvoor een stuk dient en wat van de raad verwacht wordt (kennis nemen/ kaders stellen, controleren). Soms is daarbij ook al voldoende dat de raad ziet dat de gemeente en politie goed samenwerken en van elkaar op de hoogte zijn, de specifieke invulling wordt dan verder aan hen gelaten. Binnen deze goede informatievoorziening hooft ook dat de raadszaal soms niet het geëigende podium is voor uitwisseling. Het benutten van andere kanalen (om informatie op te doen), zoals het neerleggen van een informatieverzoek bij de griffier, of een overleg tussen de fractievoorzitters en de burgemeester, kan gebruikt worden om meer achtergrond te geven Zorgen voor regelmatig overleg De regierol van de gemeente krijgt een concrete vorm in het coördineren van de verschillende overlegstructuren. Een krachtige regisseur geeft duidelijkheid over wie wanneer aan tafel moet zitten. Hierdoor wordt voorkomen dat er informatie tussen spelers blijft liggen, en wordt er voor gezorgd dat ontwikkelingen en spanningen op het juiste moment worden besproken. Initiatieven als het veiligheidshuis helpen daar zeer goed bij. In het overleg gaat het vaak niet om hiërarchie tussen de verschillende partners, maar om de relevante kennis, deskundigheid, samenwerkingsbereidheid en bereidheid tot act e, Zoals een van de sprekers aangaf is het niet genoeg, slechts middels een overleg de acties te verdelen naar gelang de verantwoordelijkheid van politie, gemeente of OM. Echte samenwerking is meer dan de som van de bevoegdheden en vraagt van mensen dat samenwerken voorbij hun eigen domein gaat. Veiligheidshuis - Bergen op Zoom Het Bergse Veiligheidshuls is een samenwerkingsverband van gemeenten, Openbaar Ministerie, politie en instellingen op het gebied van zorg, veiligheid, welz jn en justitie, waar de,neesfe organisaties ook fysiek hun standplaats hebben. Dit zijn tevens de paftijen die bij het gemeentelijk lntegrale Veiligheidsbeleid betrokken zijn. Binnen het veiligheidshuis richten deze partijen zich op crimineel gedrag, overlast en de slachtoffers hiervan. Van nauwe samenwerking fussen deze afzonderlijke partners was echter al lang sprake. Maar met deze intensieve vorm is het mogelijk om sneller en gelijkt jdig op te trekken. lnformatie voor een effectiever en sneller ingrijpen wordt direct uitgewisseld binnen het veiligheidshurs. Dit gebeuñ onder meer op casusniveau. Het Courage Casusoverleg is één van de overlegvormen in het Veiligheidshuis district Bergen op Zoom die op regelmatige basis plaatsvindt. 12 Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

21 re l<en ã<amen 4.6. Zicht op de uitvoering Uiteindelijk is het als regisseur ook belangrijk om een goed zicht te hebben op de daadwerkelijk uitvoering van de gemaakte afspraken, waarbij zo nodig partijen worden aangesproken op eventuele tekortkomingen. Door de dubbele gezagstructuur van de politie en het belang van collegialiteit tussen de verschillende veiligheidspartners, kan dit niet alleen maar op een hiërarchische wijze: Een krachtige regie vraagt meer om stimuleren dan om disciplineren, Het is hierbij vaak aan de gemeente om te laten zien dat zij net zo gehecht is aan de acties van haar eigen organisatie, dan die van de partners politie en OM. Wanneer een gemeente ook betrokken is bij de praktijk van de politie, wordt ze hier echter op verschillende wijze voor beloond. Ten eerste wint ze het veftrouwen van de politie, die ziet dat de gemeente ook actiegericht kan zijn, Ten tweede blijkt de raad bij incidenten meer afstand te kunnen houden als ze merkt dat politie en gemeente goed samenwerken, dan is er minder reden om de gemeentelijke organisatie meer aan te sporen. Als laatste geldt ook dat de bestuurders door het contact met de praktijk niet alleen beschikken over de algemene cijfers, maar waar nodig ook in detail kunnen treden over specifieke voorvallen. Voor raadsleden blijken deze verhalen juist van grotere waarde omdat de gevoelens van de burger hiermee beter aangesproken kunnen worden. Project Courage - Bergen op Zoom en Roosendaal Het Project Courage ter bestrijding van de drugsoverlast en drugscriminaliteit in de gemeente Roosendaal en Bergen op Zoom was een groot en langdurig project fussen een grote groep bestuurlijke paftijen. Het is in een dergelijke situatie soms moeilijk om een goed zicht te houden op de uitvoer van de gemaakte afspraken. De praktijk wordt uit het oog verloren of bestuurders verliezen zich in het overmatig reguleren van de acfies waarmee ze uitvoerders voor de voeten lopen. Binnen het Project Courage werd echter veel aandacht besfeed aan de h taliteit van informatiestructuur en getoetst of de kerncijfers een goed zicht gaven op de praffiijk van de drugsoverlast. Daarnaast werd ook ingezien, dat ctjfers alleen nooit het hele verhaal veñellen. Ze zijn vooral nuttig als input voor het overleg fussen de deelnemende partijen. Door dit goed ontworpen toezìcht op de uitvoering kwam een effectieve aanpak van de drugsoverlast tot stand Toekomst: belang regierol met oog op de toekomst (nationale politie) Bij het lokaal veiligheidsbeleid zijn steeds meer partijen betrokken. Omdat dit afstemming en sturing vraagt, heeft de gemeente steeds meer de rol van regievoerder gekregen. Die rol zal in de (nabije) toekomst verder in belang toenemen. 7o ligt er momenteel een wetsvoorstel om de regierol van gemeenten bij het integrale veiligheìdsbeleid wettelijk vast te leggen. Om als gemeente succesvol regie te kunnen voerenf helpt het om de genoemde randvoorwaarden en observaties in dit hoofdstuk in acht te nemen. Tevens is het huidige kabinet een bestelwijziging bij de politie aan het voorbereiden, namelijk de vorming van één nationale politie onder de directe verantwoordelijkheid van de minister met één landelijk korps (met één korpschef) en tien regionale 13 Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

22 rel<en kamer WES f EflASANT eenheden. Deze wijziging betekent onder meer dat de gemeènteraad in de toekomst explicieter bij het integraal veiligheidsbeleid betrokken gaat worden. Dit voor zover dat nog niet het geval was. Aan de andere kant zal het voor gemeenten Juist ook lastiger worden om, op basis van het gemeentelijke nhgrale veiligheidsplan, invloed op de politie uit te oefenen. Het beheer s mmers op een meer centraal niveau geregeld dan nu het geval is. Dit vraagt van gemeenten dat zij weten welke mogelijkheden zij hebben om invloed op de politie u t te oefenen én om de regierol zodanig vorm te geven dat binnen de gemeente een gezamenlijk gedragen visie bestaat en alle partners dezelfde veiligheidsdoelen nastreven. Op die manier kunnen lokale doelstellingen beter gerealiseerd worden. 14 Koepelnotitie LokaalVeiligheidsbeleid in relatie tot de Politie

23 !eé L-ouer 45e Enbogsed ljhite 1.5 t'tn fcr l-11 gheet=

24 Gemeente Bergen op Zoom Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie Een ondezoek naar effectief samenspel in Bergen op Zoom Eindrapportage re (en (amer WEST-BRABANT

25 Gemeente Bergen op Zoom Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie Een onderzaek naar effictief samenspel in Bergen op Zoom Ei'ndrapportage Lokaal rciligheidsbolèid in rèlatiê tot de polirtie

26 rel<en l<amer Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie

27 rel<en l<amer Inhoudsopgave 1. 1,1 L t L r r s s Toelichting op het onderzoek Inleiding Onderzoeksopdracht Verantwoording Leeswijzer Landelijke ontwikkelingen in het lokaal veiligheidsbeleid De ontwikkeling van lokaal veiligheidsbeleid Regierol gemeenten Het wettelij k instrumentarium De aansturing van de politie Positie van de raad Doelmatig heid en effectiviteit Lokaal veiligheidsbeleid in Bergen op Zoom Beschrijving van het lokaal veiligheidsbeleid Sturen op doelmatigheid en effectiviteit Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? Wat mag het kosten? Informatievoorziening aan de raad Welke informatie gaat op welk moment naar de raad? Geeft de informatie aanleiding tot acties van de raad? Courage Beschrijving Courage Sturen op doelmatigheid en effectiviteit Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? Wat mag het kosten? Informatievoorziening aan de raad Welke informatie gaat op welk moment naar de raad? Geeft de informatie aanleiding tot acties van de raad? Beëindiging gedoogbeleid Beschrijving van het coffeeshopbeleid Sturen op doelmatigheid en effectiviteit Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? Wat mag het kosten? Informatievoorziening aan de raad Welke informatie gaat op welk moment naar de raad? Geeft de informatie aanleiding tot acties van de raad? Cameratoezicht Cameratoezicht in Bergen op Zoom Sturen op doelmatigheid en effectiviteit Wat willen we bereiken? Wat gaan we daarvoor doen? I 8 B L t7 L7 T Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie

28 !r 5T-å[AeaÌ{î t t to. Wat mag het kosten? Informatievooziening Welke informatie gaat op welk moment nåar de raad? Geeft de informatie aanleiding tot act es van de raad? Bestu u rlij ke strafbeschi kki ng Besch rijvi ng bestuu rl'f ke strafbesch i kki ng Sturen op doelmatigheid en effectiviteit Wat willen we bereiken? Wat gaan we daaruoor doen? Wat mag het kosten? I nformatievoorzien i n g Gonclusies en aanbevelingen Beantwoording centrale ondezoeksvraag Lokaal veiligheidsbeleid Conclusies Aanbevelingen Hoe doelmatig en effectief is het lokaal veiligheidsbeleid? Conclusies Aanbevelingen Hoe is de informatievoorziening over doelmatigheid en effectiviteit? Conclusies Aanbevelingen Regierol gemeenten Conclusies Aanbevelingen Reactle College Nawoord L 47 4t BiJlagen Bijlage 1 Bijlage 2 BiJlage 3 B'rjlage 4 B'rjlage 5 B-rjlage 6 Analysekader Lokaal Veiligheidsbeleid in relatie tot politie Begrotingsovezicht Documentenlijst Literatuuroverzicht Gesprekspartners Relevante wetsa rtikelen Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie

29 relqen [<a rner Toelichting op het onderzoek lnleiding Veiligheid staat al jarenlang in het centrum van de publieke en polltieke aandacht. Gemeenten zijn de afgelopen twintig jaar een steeds belangrijkere rol gaan spelen in het veiligheidsbeleid. Een beleidsterrein dat heel breed is en waar vele spelers aan deelnemen. De gemeenten wordt meer en meer de regierol toebedeeld. Lokaal veiligheidsbeleid is integraal en op de lokale situatie toegesneden. De raad stelt de kaders en formuleert de prioriteiten en doelen. De gemeente heeft een breed scala aan instrumenten ter beschikking om de beleidsdoelen te realiseren. Deels voeft de gemeente die zelf uit, deels is zij daarvoor afhankelijk van partners. De politie is een belangrijke paftner die voor een belangrijk deel van de uitvoering verantwoordelijk is. De Rekenkamer West-Brabant heeft voor de gemeenten Roosendaal, Bergen op Zoom en Oosterhout een onderzoek gedaan naar het lokaal veiligheidsbeleid en meer in het bijzonder de relatie met de politie bij de vaststelling en uitvoering van dit beleid. 1.2 Onderzoeksopdracht Doel van het onderzoek Doel van het onderzoek is om doelmatigheid en effectiviteit van het lokaal veiligheidsbeleid als sturingsinstrument te toetsen voor zover het onderdelen betreft die de gemeente gezamenlijk met de politie oppakt of die door de politie worden uitgevoerd. Het onderzoek gaat over de (impliciete) verwachtingen die de gemeente heeft van de rol van de politie. De mate waarin deze al dan niet zijn ingelost en betnvloedingsmogelijkheden die de gemeente en de raad hebben, vloeit daar logisch uit vooft. In het onderzoek wordt naast het integraal veiligheidsbeleid per gemeente ingezoomd op door de gemeente zelf aangedragen casestudies, waarbij de vraag steeds is hoe gestuurd is op de effectiviteit en doelmatigheid en op welke wijze de politie hieraan heeft bijgedragen. Voor Bergen op Zoom en Roosendaal zijn de onderwerpen Courage, de beëindiging van het gedoogbeleid, cameratoezicht en de bestuurlijke strafbeschikking geselecteerd. Voor Oosterhout wordt gekeken naar cameratoezicht, politiebikers en de bestuurlijke strafbeschi kking. O nd e rzoe ksvraag e n an alysekad er De centrale vraag van het onderzoek luidt daarmee als volgt: Hoe doelmatio en effectief is de aansturing op de uitvoering van het tokaat :, veiligheidsbeleid? Waarbij ingezoomd zal worden op die onderdelen van het veiligheidsbeleid waantan de uitvoering vooral in handen is van de politie. l Om deze vraag te beantwoorden is een analysekader opgesteld (bijlage 1), Met behulp van dit kader werken we de hoofdvraag uit in een groot aantal subvragen. Het analysekader omvat de volgende drie thema's. Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie

30 relcen (amer Lokaal veil ighe id sbele id Dit thema gaat in op de inhoudelijke context: het veiligheidsbeleid. Is het wettelijk kader bekend en wordt het volledig benut? Wordt de regierol door de gemeente opgepakt en adequaat ingevuld? Worden flankerende instrumenten ingezet? Welke rol speelt de politieregio in het veiligheidsbeleid? Worden de resultaten van het beleid gemonitord? Wordt het beleid periodiek op doelmatigheid en doeltreffendheid beoordeeld? Hoe doelmatig en effectief is het lokaal veiligheidsbeleid? Dit blok omvat het zwaaftepunt van het onderzoek: welke doelen heeft de gemeente zich gesteld? Welke beleidsinstrumenten en middelen worden daaftoe in samenwerking met de politie ingezet? En heeft de gemeente zicht op de resultaten? Aan de orde zijn daarom de bekende drie w-vragen: Wat willen we bereiken? lalat gaan we daarvoor doen? En Wat mag het kosten? Deze vragen worden beantwoord ten aanzien van het lokaal veiligheidsbeleid in algemene zin en ten aanzien van de specifieke casestudies die door de gemeenten worden aangedragen. Hoe rs de informatievoorziening over doelmatigheid en effectiviteit? De informatie aan de raad moet van dien aard zijn dat de raad in staat wordt gesteld kaders te stellen, te controleren en deze zo nodig bij te stellen. Het gaat dan niet alleen om de volledigheid van de informatie, maar ook om de begrijpelijkheid (zowel inhoudelijk als procesmatig), de frequentie, de tijdigheid, de transparantie. Het is van belang dat duidelijk is welk doel de informatie dient. Dient het ter vaststelling van beleid (kaders) of ter controle van het beleid? Wordt voldoende rekening gehouden met de afzonderlijke bevoegdheden en verantwoordelijkheden? De informatie moet voor een raadslid bovendien 'behapbaar' zijn. Zowel de informatievoorziening van het algemeen lokaal veiligheidsbeleid als van de aangedragen casestudies zal worden beoordeeld. De beantwoording van de w-vragen en de beoordeling van de beschikbare informatie geeft ook inzicht in de manier waarop de raad invulling geeft, respectievelijk kan geven aan de kaderstellende en de controlerende rol. 1.3 Verantwoording Voor het onderzoek is de onderstaande onderzoeksmethode gehanteerd: Analysekader Het in paragraaf 1.2 genoemde analysekader vormt de leidraad voor het onderzoek. De interviews zijn afgenomen aan de hand van het kader en ook de voorliggende Nota van Bevindingen volgt de opbouw en inhoud van het analysekader. Hierbij dient opgemerkt te worden dat het analysekader door de onderzoekers niet gebruikt is als'checklist'. Dat wil zeggen dat alle thema's en vragen eruit aan bod zijn gekomen, maar dat vooral een kwalitatieve uitleg op alle onderwerpen wordt gegeven in de Nota van Bevindingen. Documentstudie De voor dit onderzoek relevante documenten zijn bestudeerd, zoals relevante wetgeving, beleidsstukken van de gemeenten, regionale beleidsstukken, verslagen van raadsvergaderingen en andere relevante documenten (een overzicht van de geraadpleegde gemeentelijke documenten is opgenomen in bijlage 2 en in bijlage 3 treft Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie

31 rel<en l<amer u een overzicht van de gebruikte literatuur). De bevindingen uit de documentstudie zijn volgens het analysekader verwerkt in de voorliggende Nota van bevindingen, lnteruiews Om in te kunnen zoomen op het lokale veiligheidsbeleid en te onderzoeken hoe de raad haar kaderstellende en controlerende rol vervult zijn diverse interviews afgenomen met betrokkenen (een overzicht van de gesprekspartners is opgenomen in Bijlage 4). Van elk interview is een beknopt gespreksverslag opgesteld dat aan de gesprekspartners ter verbetering en goedkeuring is voorgelegd. De bevindingen uit de interviews zijn volgens het analysekader verwerkt in de Nota van bevindingen 1.4 Leeswijzer In het volgende hoofdstuk worden de landelijke ontwikkelingen in het lokaal veiligheidsbeleid geschetst. Ingegaan wordt op de totstandkoming van lokaal veiligheidsbeleid, de regierol van gemeenten en het wettelijk instrumentarium dat van toepassing is. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op het integraal veiligheidsbeleid van de gemeente Bergen op Zoom. Vervolgens wordt in de hoofdstukken 4,5,6 en 7 ingezoomd op vier geselecteerde cases, te weten Courage, de beëindiging van het gedoogbeleid, cameratoezicht en de invoering van de bestuurlijke strafbeschikking. In hoofdstuk 8 worden de conclusies en aanbevelingen van het onderzoek gepresenteerd, Aansluitend daarop is in hoofdstuk 9 de reactie van het College opgenomen, en in hoofdstuk 10 het Nawoord van de Rekenkamer. Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie

32 relqen lea nrer iv'5t RI{ÂBÂilT 2. Landelijke ontwikkelingen in het Iokaal veiligheidsbeleid 2.1 De ontwikkeling van lokaal veiligheidsbeleid De afgelopen 25 jaar heeft het lokaal veiligheidsbeleid zich ontwikkeld tot een brede en samenhangende aanpak waar veel spelers bij betrokken zijn. Meer en meer is de gemeente een prominentere rol gaan spelen. Van een bijrol in een hoofdzakelijk strafrechtelijk georiënteerde aanpak, speelt de gemeente vandaag de dag een hoofdrol in het integraal veiligheidsbeleid. De gemeente wordt door de anderen steeds vaker gezien als dé regisseur van het veiligheidsbeleid. Veiligheid is binnen veel gemeenten een steeds belangrijker plaats gaan innemen. Veiligheidsbeleid is integraal. Dat betekent op de eerste plaats dat het niet van één overheidsdienst is, maar dat er een veelheid van paftners bij betrokken is (publieke en private organisatie en burgers). Het betekent ook dat zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van de verschillende instrumenten waarover deze paftners beschikken, Naast strafrecht wordt ook het bestuursrecht, het fiscaal recht en het privaatrecht ingezet, Ook niet juridische instrumenten spelen een belangrijke rol, zoals het schoonhouden van de woonomgeving, goede verlichting, de buurtconciërge, de buurtvaders etc. De praktijk van het integraal veiligheidsbeleid van de laatste jaren is probleemgericht. Het laat zien dat in toenemende mate oplossingen voor problemen worden gevonden in een multidisciplinaire aanpak. Integraal betekent ook dat er niet alleen aandacht is voor repressie, maar voor de gehele veiligheidsketen: proactie, preventie, preparatie, repressre en nazorg. Het rijk heeft de ontwikkeling van het veiligheidsbeleid uitdrukkelijk willen stimuleren. In 1996 verscheen de eerste nota Integraal Veiligheidsbeleid, gevolgd door het Integraal Veiligheidsplan in 1999, het Veiligheidsprogramma in 2002 en het nu aflopende programma Veiligheid begint bij Voorkomen (2007). Voor gemeenten is het Kernbeleid Veiligheidsbeleid opgesteld (dat maarliefst 24 beleidthema's bevat) en zijn verscheidene handreikingen opgesteld (zie met name: Regierol gemeenten Veiligheidsbeleid is niet meer exclusief de taak van gespecialiseerde instanties als de politie en het Openbaar Ministerie, maar steeds meer verweven met tal van terreinen waarbij een groot aantal spelers is betrokken. Het gaat daarbij om uiteenlopende partijen, als gemeentelijke diensten, politie, Openbaar Ministerie, Bureau Halt, reclassering, welzijnswerk, jongerenwerk, bureau jeugdzorg, centra voor jeugd en gezien, GGD, (geestelijke) gezondheidsinstellingen, onderwijs, woningcorporaties, horeca, bedrijfsleven, bewoners etc. Dat vraagt om afstemming en sturing. Dat vraagt om regie. Inmiddels lijkt algemeen aanvaard dat de gemeente de regierol toekomt bij de vormgeving en uitvoering van het integraal veiligheidsbeleid. De invulling van die rol geschiedt met behoud van alle bevoegdheden en verantwoordelijkheden van alle betrokken partners. De gemeentelijke regierol wordt met wisselend succes ingevuld. Over regie zijn vele studies geschreven (zie ook bijlage 3, literatuuroverzicht), Er zijn verschillende definities van en tal van aandachtspunten en kritische succesfactoren voor een goede regievoering van het veiligheidsbeleid. Lokaal veiligheidsbeleid in relatie tot de politie