Thema: Globalisering hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 09 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.

2 Inhoudsopgave Inleiding Thema Leerdoelen Planning en werkplan Opdrachten De wereld is een dorp NL transportland Global shift Arbeidsverdeling Geld op reis Communicatie Elkaars talen Natiestaat onder druk Toerisme Mondiale cultuur Afsluiting Globalisering Eindproduct-Beoordeling Werkwijze Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Stap5 Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Inleiding Thema Globalisering Het is niet van de laatste jaren. De oude Grieken gingen al met hun boten op stap en maakten zo hun wereld groter. Nederland heeft zijn Gouden Eeuw aan de internationale handel te danken. De wereld is al langer in kaart gebracht. Maar als we het hebben over globalisering, dan bedoelen we toch iets anders: het proces van wereldwijde economische, politieke en culturele integratie. Globalisering heeft grote delen van de wereld rijker gemaakt maar niet iedereen meegenomen in die welvaartsstijging. Door globalisering is arbeid een stuk flexibeler, maar de lonen en de arbeidszekerheid ook. Globalisering heeft gevolgen voor onze taal en andere cultuuraspecten maar onduidelijk is nog of dat een verrijking of verarming is. Moeten we bang zijn voor onze nationale identiteit en is de wereld straks één grote eenheidsworst? Geld, goederen en informatie gaan in razend tempo de wereld over. Vogelgriep ook. Ieder voordeel heeft zijn nadeel. Leerdoelen Pagina 2

4 Aan het eind van het thema moet je: De rol van Nederland in het wereldwijde transportsysteem kunnen toelichten. De gevolgen van een toenemende mobiliteit op het wereldhandelssysteem kunnen beschrijven. De risico's van de huidige spreiding van de wereldbevolking kunnen benoemen. Verschillende economische gebieden met elkaar kunnen vergelijken op wereldschaal en de overeenkomsten en verschillen benoemen. Kunnen uitleggen wat internationale arbeidsverding is. Kunnen beschrijven wat de gevolgen voor verschillende groepen mensen kunnen zijn van internationale arbeidsverding. Planning en werkplan Het thema 'Bevolking en ruimte' bestudeer je door tien opdrachten te maken. Het gaat om de volgende opdrachten: Opdracht Pagina 3 Tijd Eindproduct

5 De wereld is een dorp 2 lessen Rug-aan-rug-oefening NL transportland 2 lessen Prospectus Global shift 2 lessen Artikel Arbeidsverdeling 2 lessen Bedrijfskolom Geld op reis 2 lessen 'Concept map Communicatie 2 lessen Krantenartikel Elkaars talen 2 lessen Kennismakingsgesprek Natiestaat onder druk 2 lessen Touwdiscussie Toerisme 2 lessen Fouten-oefening Mondiale cultuur 2 lessen Tekst met gaten Afsluiting 2 lessen Essay Werkplan Het is belangrijk dat je goed bijhoudt wat gedaan hebt. Om je hierbij te helpen is er een werkplan gemaakt. Op dat werkplan kun je bijhouden welke onderdelen je al gedaan hebt. Download hier het Werkplan Globalisering Pagina 4

6 Opdrachten De wereld is een dorp De wereld is een dorp Producten komen van over de hele wereld in onze winkels en wij kunnen op onze beurt alle producten naar het buitenland exporteren. Handel zonder beperkingen noemen we vrijhandel. De organisatie die vrijhandel probeert te bevorderen, is de WTO. Gevolg van de vrijhandel is globalisering: bedrijven zien steeds meer de hele wereld als hun werkterrein. Klik op de link om de opdracht te openen: > De wereld is een dorp NL transportland NL transportland Pagina 5

7 Nederland is een klein land maar het is op gebied van internationaal transport een van de belangrijkste landen ter wereld. In deze opdracht ontdek je waarom Nederland zo n belangrijk transportland is en waarom het zo n goede reputatie heeft in het goederenvervoer. Klik op de link om de opdracht te openen: > NL transportland Global shift Global shift Een eeuw geleden kwam het grootste deel van al onze benodigdheden, denk aan schoenen, kleding, apparaten, voedselproducten uit Nederland. Het werd hier geproduceerd. Vanaf halverwege de 20e eeuw importeren we meer en meer vanuit het buitenland. Het is een gevolg van het verschuiven van economische activiteiten. In deze opdracht gaat het over de positieve en negatieve gevolgen daarvan. Klik op de link om de opdracht te openen: > Global shift Arbeidsverdeling Pagina 6

8 Arbeidsverdeling Artikelen als spijkerbroeken en mobieltjes reizen voor ze in de winkel liggen de hele wereld over. Soms komen de onderdelen overal vandaan voor ze ergens in elkaar worden gezet. Soms ondergaan ze op verschillende plekken een bewerking of worden er onderdelen aan toegevoegd. Onhandig, zou je zeggen. Maar in deze opdracht wordt duidelijk waarom fabrikanten vaak op die manier te werk gaan. Klik op de link om de opdracht te openen: > Arbeidsverdeling Geld op reis Geld op reis Geld reist de wereld rond zonder enige belemmering. Beleggers kunnen met hun geld overal terecht. Zij gebruiken de hele wereld als hun werkterrein. In deze opdracht zie je dat wat deze beleggers met hun geld doen niet altijd even onschuldig is. Klik op de link om de opdracht te openen: Pagina 7

9 > Geld op reis Communicatie Communicatie (Mobiele) telefonie en internet maken het mogelijk om informatie over grote afstanden uit te wisselen. Je leert dat mensen wereldwijd steeds meer met elkaar in verbinding staan: beter, sneller en goedkoper dan ooit. Zelfs de arme boer en het kind in een krottenwijk, zoals de voorbeelden laten zien. Klik op de link om de opdracht te openen: > Communicatie Elkaars talen Elkaars talen De wereld is misschien wel klein geworden, maar kunnen we met elkaar communiceren? Als we elkaars taal spreken, begrijpen we elkaar dan ook? Is er iets dat je een wereldtaal zou kunnen Pagina 8

10 noemen? In deze opdracht gaat het om de samenhang tussen taal en globalisering. Klik op de link om de opdracht te openen: > Elkaars talen Natiestaat onder druk Natiestaat onder druk Door globalisering en internationale samenwerking binnen bv. de Europese Unie stelt de natiestaat, de staat met een eigen identiteit en nationaal besef, steeds minder voor. Door globalisering vervagen landsgrenzen, worden landen steeds afhankelijker van elkaar en raken ze steeds meer van hun soevereiniteit kwijt. Worden we steeds meer Europeaan en minder Nederlander? Komt er een einde aan de natiestaat of zal het zo n vaart niet lopen? Daarover gaat deze opdracht. Klik op de link om de opdracht te openen: > Natiestaat onder druk Toerisme Pagina 9

11 Toerisme Globalisering houdt onder meer in dat bedrijven de hele wereld als hun werkterrein zien. Dat geldt zeker voor bedrijven in de toeristenindustrie. Toeristen uit de hele wereld komen vaak naar dezelfde mooie of bijzondere plekjes. Grensoverschrijdend toerisme heeft positieve en negatieve effecten. Klik op de link om de opdracht te openen: > Toerisme Mondiale cultuur Mondiale cultuur De hele wereld komt bij ons binnen en we ondergaan allerlei invloeden. Omgekeerd beïnvloeden wij anderen elders op onze aardbol. Gaat dat ten koste van authentieke lokale culturen? Zijn we door de globalisering op weg naar een wereldwijde uniforme cultuur? Of kan globalisering leiden tot culturele verrijking? Dat gaan jullie onderzoeken aan de hand van de film- en televisie-industrie. Klik op de link om de opdracht te openen: Pagina 10

12 > Mondiale cultuur Pagina 11

13 Afsluiting Globalisering "Globalisering brengt meer welvaart en welzijn voor iedereen". Voor veel vrije-markt-denkers is het duidelijk: als de wereldmarkt zich kan ontplooien volgens de principes van de vrije markt, dan krijg je vanzelf het beste resultaat (meer welvaart en welzijn) voor iedereen. Steevast verwijzen ze hierbij naar Adam Smith, Schots moraalfilosoof en een van de grondleggers van het klassieke liberalisme. Hij was van mening dat het nastreven van het eigen individuele belang ook in het grootste maatschappelijk belang zou resulteren. Waarom zou dat niet opgaan voor de wereld als geheel? Met die gedachte gaan jullie op onderzoek uit. Aan het eind van deze opdracht heb je de effecten van globalisering de revue laten passeren. Het gaat niet om voor of tegen globalisering. Dat is net zoiets als voor of tegen het weer zijn. Het weer is er. Soms is het mooi, soms niet. Voor globalisering geldt ook zoiets. Het heeft allerlei effecten en gevolgen, sommige staan je aan, andere niet. Dat zet je voor je zelf op een rijtje in deze opdracht. Eindproduct-Beoordeling Pagina 12

14 Eindproduct Het eindproduct is een Abri-poster, zo n affiche in een bushokje. In kleine groepjes maken jullie duidelijk hoe jullie tegen de gevolgen van globalisering voor de wereldbevolking als geheel aankijken. Hoe zit het? Is globalisering een vloek of zegen, of ergens daartussenin? En geldt dat voor ons allemaal? Beoordeling Het eindproduct laten jullie beoordelen door jullie docent. Bij de beoordeling let jullie docent op: 1. de inhoud: heb je de informatie uit het afgelopen blok verwerkt in je Abri-poster? 2. de vorm: heb je een doordacht werkstuk gemaakt? Werkwijze Groepsgrootte Je doet deze opdracht in kleine groepen. Pagina 13

15 Benodigdheden Geen bijzonderheden Tijd Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig. Stap1 200 landen, 200 jaar ontwikkeling Globalisering brengt meer welvaart en welzijn voor iedereen. Het klinkt niet onlogisch als je kijkt naar de introductievideo 200 jaar, 200 landen in 4 minuten. Stap2 Evert Nieuwenhuis: De Grote Globaliseringsgids In 1999 zette ik in Afrika mijn eerste schreden op het journalistieke pad. Ik was net afgestudeerd en wilde zien, horen, ruiken en voelen hoe een grote meerderheid van de wereldbevolking leeft: in Pagina 14

16 armoede. Na een half jaar met pen en notitieblok door Afrika gezworven te hebben, keerde ik met veel indrukken en nog meer vragen terug. Vooral die ene vraag bleef onbeantwoord: hoe moeten we armoede bestrijden? De sombere cijfers en felle aanklachten van hulporganisaties en andersglobalisten zijn indrukwekkend, maar liberale economen stellen dat de afgelopen twintig jaar de armoede juist spectaculair is gedaald. Het percentage van de wereldbevolking dat van minder dan een dollar per dag moet leven, is volgens hen gehalveerd naar eenentwintig procent. Vooral de ontwikkelingslanden zouden worden opgestoten in de vaart der volkeren: sinds 1970 steeg de gemiddelde levensverwachting er van vijfenvijftig naar vierenzestig jaar, daalde de kindersterfte met twintig procent, liep het analfabetisme in rap tempo terug en zakte het percentage ondervoede mensen van vijfendertig naar zeventien procent. En niet te vergeten: er leven meer mensen dan ooit in een democratie. Mijn zoektocht leverde dus geen eenduidig, overzichtelijk antwoord op. Eén ding was me wel duidelijk: het codewoord is globalisering, het proces waardoor mensen wereldwijd in toenemende mate van elkaar afhankelijk zijn. Stap3 Eric van Damme, Universiteit van Tilburg Ongelijkheid is een ding, maar wat is de relatie met globalisering? De antiglobalisten verzetten zich tegen een groot aantal dingen en het is niet altijd duidelijk wat ze bedoelen. Voor een econoom is het begrip globalisering helder: het betekent vrij verkeer van goederen, geld, mensen en ideeën. De wereld is nog lang geen global village : we beschermen onze landbouw tegen importen uit de derde wereld en van vrij verkeer van mensen moeten we al helemaal niets hebben. Volgens schattingen van economen van het Tinbergen Instituut zou handelsliberalisering ontwikkelingslanden ongeveer drie keer zoveel opleveren als ze nu jaarlijks aan ontwikkelingshulp krijgen. Economen betogen dat bij vrij verkeer iedereen er in welvaart op vooruit kan gaan en dat meer globalisering dus beter is dan minder. Een recente studie van Kevin O Rourke van Trinity College, Dublin, documenteert het wereldintegratieproces gedurende de laatste 200 jaar. Hij laat zien dat de wereld 100 jaar geleden meer geïntegreerd was dan nu. Toen werden in het bijzonder migratiestromen minder belemmerd; zo verhuisden een eeuw geleden jaarlijks 1 miljoen Europeanen van hier naar de nieuwe wereld.?o Rourke concludeert dat er geen bewijs is voor de stelling dat globalisering de ongelijkheid versterkt. Integendeel, de meeste landen die zich opengesteld hebben voor de wereld zijn er in geslaagd zich naar boven op te werken terwijl landen die zich afgesloten hebben verder achtergebleven zijn. In tegenstelling tot wat antiglobalisten menen, is het waarschijnlijk dat arme Pagina 15

17 landen juist arm zijn omdat ze geweigerd hebben aan het globaliseringsproces deel te nemen. Stap4 Globalisering anders bekeken Globalisering is niet echt nieuw. Tenslotte bestaan er al eeuwenlang contacten tussen de verste uithoeken van de wereld en hebben volkeren en culturen elkaar afwisselend positief en negatief beïnvloed. Wat we nu zien is de laatste fase van een historisch proces van de groei en ontwikkeling van het kapitalistische wereldsysteem. Het begon al in de late middeleeuwen met de opkomst van het handelskapitalisme in Europa en de strijd om de handelsroutes op wereldschaal. Rond 1800 ontstond het industriële kapitalisme en tegen het begin van de 20ste eeuw waren praktisch alle continenten min of meer in het kapitalistisch wereldsysteem opgenomen, als heersers of als kolonies. De globalisering vandaag lijkt dus slechts de nieuwste fase: de ondernemingen hebben zich grondig gereorganiseerd met het oog op winst en concurrentiepositie.?dat alles op basis van de neoliberale spelregels: liberalisering, privatisering en deregulering. Liberalisering is het vrijmaken van nationale markten voor vrije handel en bewegingen van goederen, diensten, personen en kapitaal. Liberalisering, nl. het wegnemen van alle belemmeringen voor de internationale handel, is het belangrijkste liberale recept om een gezonde en welvarende wereld tot stand te brengen. Privatisering is het overhevelen van economische activiteit van de overheids- naar de privésector. De markt zal vanzelf zorgen voor de beste verdeling van de beschikbare middelen volgens de marktbehoeften. Deregulering betekent dat de overheid minder normen en maatstaven moet vastleggen. Volgens de neoliberalen kunnen de marktkrachten de hele waaier van de nationale en internationale economie op lokaal, regionaal en mondiaal niveau reguleren. Pagina 16

18 Wat betekent dat in de praktijk? Noodlijdende landen in het Zuiden hebben met hulp van de Wereldbank en vooral het Internationaal Monetair Fonds (IMF) flinke economische hervormingen doorgevoerd. Die moesten geld in het laatje brengen om de buitenlandse schuld af te lossen. De recepten van het IMF waren gericht op liberalisering, privatisering en deregulering van hun economie. De Derde Wereldlanden moesten aantrekkelijk worden gemaakt voor buitenlandse multinationals. Staatmonopolies werden geprivatiseerd. Invoerquota werden afgeschaft. Het wegsluizen van winsten naar het buitenland werd mogelijk. Er moest geproduceerd worden voor de export. Geld voor voedselsubsidies en sociale voorzieningen was er niet meer. Amartya Sen, Nobelprijs economie 1998: Direct of indirect, de kern van het probleem ligt bij de ongelijkheid. Dit is de echte uitdaging. Ongelijkheid tussen de verschillende staten en de ongelijkheden binnen elk land. Verschillen in rijkdom, maar ook enorme onevenwichten op politiek, economisch en sociaal vlak. Cruciaal wordt de herverdeling van de weldaden van de mondialisering tussen rijke en arme landen, maar ook tussen de diverse bevolkingsgroepen binnen elk land. Wie zijn de winnaars, wie zijn de verliezers? De weldaden van de globalisering zijn grotendeels terechtgekomen bij de rijke noordelijke landen. Enkele landen uit het zuiden - vooral in Latijns-Amerika en in het Verre Oosten - wisten mee te surfen op de golven van de economische groei. Sub-Saharaans Afrika heeft de globaliseringsboot helemaal gemist. Dat is het algemene beeld: de realiteit is echter genuanceerder. Globalisering heeft de ongelijkheid nog verscherpt. Rijken worden rijker, armen worden armer. Niet enkel op wereldvlak, maar ook binnen landen in Noord en Zuid. Stap5 Pagina 17

19 Eindproduct: Abri-poster Abri-posters zijn groot! Een vel papier van 119 x 175 cm regel je niet zomaar. Misschien kun je twee stroken behang als achtergrond gebruiken. Bedenk er maar iets op! Als je de ondergrond hebt, de bagage van 10 globaliseringsopdrachten en de informatie in deze slotopdracht, dan wordt het tijd eens achterover te leunen en met je team te brainstormen over de gevolgen van globalisering. Wat gaat er goed? Wat kan beter of moet helemaal anders? Kun je negatieve ontwikkelingen bijsturen? Welke? Ga er eens goed voor zitten, laat alle indrukken op jullie inwerken en probeer dan een manier te vinden om jullie opvattingen in beeld te brengen. Zorg voor afbeeldingen, foto s, grafieken, tekeningen, cartoons, wat je maar nodig hebt om te laten zien hoe jullie over globalisering denken. Leef je uit. Succes. Pagina 18

20 Over dit lesmateriaal Colofon Het thema 'Globalisering' is ontwikkeld door auteurs en medewerkers van StudioVO. Fair Use In de Stercollecties van StudioVO wordt gebruik gemaakt van beeld- en filmmateriaal dat beschikbaar is op internet. Bij het gebruik zijn we uitgegaan van fair use. Meer informatie: Fair use Mocht u vragen/opmerkingen hebben, neem dan contact op via de helpdesk VO-content. Auteur VO-content Laatst gewijzigd 09 May 2016 om 15:34 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 3; VWO 3; Leerinhoud en doelen Globalisering; Aardrijkskunde; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 22 uur en 15 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 19