Fysieke training tijdens de behandeling. Janine Hidding Oedeemfysiotherapeut Kerndocent Modulaire Opleiding Oncologie Fysiotherapie AVANS+

Transcriptie

1 Fysieke training tijdens de behandeling Janine Hidding Oedeemfysiotherapeut Kerndocent Modulaire Opleiding Oncologie Fysiotherapie AVANS+

2 Programma Bijwerkingen CT relevant voor fysiotherapie Wetenschappelijke bewijsvoering fysieke training Programma s in Nederland Eisen aan training en inrichting

3 Wie geeft al fysiotherapie tijdens CT?

4 Bijwerkingen chemotherapie -van belang voor fysiotherapie Algehele malaise Vermoeidheid Misselijkheid, braken, overgeven Wijzigingen in bloedwaarden Cardiotoxiciteit Longfibrose Neuropathie

5 Systematic Reviews Markes: Cochrane review 2006: OT tijdens adjuvante behandeling verbetert fitheid en cardiorespiratoir vermogen geen significant verschil m.b.t. vermoeidheid of gewichtstoename Knols J. Clin. Oncol. 2005: OT heeft invloed op aerobe capaciteit, fysieke kracht, loopafstand, bloeddruk en bloedsamenstelling, QOL, vermoeidheid en psychisch welbevinden

6 SR Miranda Velthuis - J Clin Oncol (2010) Effect van fysieke training op vermoeidheid tijdens de behandeling 18 RCT s: 12 borstkanker, 1 multiple myeloom, 1 acute leukemie, 4 prostaatkanker huiswerkprogramma s: geen significante verbetering, aerobe training wel begeleid oefenen: meer uitval

7 Radiotherapie Whelan 2000: RT van de borst heeft invloed op kwaliteit van leven: korte termijn: fysieke symptomen, ongemak en overall score tot 2 jaar na RT: irritatie huid, pijn

8 Gewichtstoename McInnes 2001: significante gewichttoename 1e jaar na CT bij 63%; na 3 jaar nog 40% > bij premenopausaal en tamoxifen gebruik

9 Osteoporose Schwartz 2007: Aerobe training < verlies BMD dan krachttraining geen verschil pre- en post menopausaal Swensson 2009: wandelen geen effect op BMD, gedurende CT en RT wordt skelet < belast bifosfonaten significante verbetering BMD en < osteopenie; niet vergeleken met usual care

10 Ouderen (55+) Watters 2003: tijdens CT minder fysieke functie verbetert in 6 maanden beter in 65+ groep, hier ook beter emotioneel functioneren Rogers 2006: oefenen minder effectief bij misselijkheid en ouderen

11 Promotieonderszoek Ingrid de Backere Trainingsprogramma is individueel. Hoog intensief kracht- en interval trainen is mogelijk. Resultaat: substantiële verbetering in spierkracht, conditie, vermoeidheid en kwaliteit van leven. Behouden tot een jaar na afloop van het trainingsprogramma. Verschil in spierkracht van circa 65% in vergelijking met ongetrainden. Ongeveer 20% van kwaliteit van leven van kankerpatiënten wordt verklaard door fysieke variabelen waaronder spierkracht en duurconditie.

12 Studies in Nedeland Physical Activity during Cancer Treatment (PACT)-studie Physical exercise during Adjuvant Chemotherapy Effectiveness Study (PACES)-studie

13 PACT-studie Bewegingsgroep: 2 x per week aeroob en krachttraining dagelijks 30 min actief bewegen, 5 x per week sociaal cognitieve elementen Controle groep Borst- of colonkanker

14 PACES-studie Interventie Onco-Move Matig intensief oefenprogramma thuis 30 minuten per dag bewegen Interventie On-track Gestructureerd begeleid programma 30 minuten aerobe training 20 minuten spierkracht training 30 minuten per dag matig intensief bewegen Controle groep

15 Beweeg initiatieven Herstel & Balans Tegenkracht, stichting kanker en sport Alpe d Huzes Lance Armstrong Foundation De ultieme uitdaging Beweegprogramma oncologie Lokale initiatieven

16 Waarom fysiotherapie? Behoud cardiorespiratoir vermogen Verminderen kans op terugkeer kanker Verbeteren kwaliteit van leven gewicht leefstijl Invloed op toxiciteit? Invloed op algemeen welbevinden? Groepsproces

17 Bij wie wil je fysieke training aanbieden?

18 Karnofsky Performance Status 100 Geen klachten, geen ziekteverschijnselen 90 In staat tot normale activiteit; minimale verschijnselen van de ziekte 80 Met inspanning tot normale activiteit staat 70 In staat voor zichzelf te zorgen; onmogelijk om normale activiteiten te verrichten of om te werken 60 Heeft af en toe hulp nodig, maar is in staat grotendeels voor zichzelf te zorgen 50 Heeft veel hulp en frequente medische zorg nodig 40 Grotendeels bedlegerig; heeft zorg en hulp nodig 30 Geheel bedlegerig; heeft totale verzorging nodig; opneming in ziekenhuis geïndiceerd; fatale afloop dreigt nog niet 20 Ernstig ziek; opname in ziekenhuis is noodzakelijk; actieve ondersteuning vereist 10 Moribund 0 Overleden

19 Revised Physical Activity Readiness Questionnaire (r-par-q) 1. Heeft een arts u ooit gezegd dat u een hartprobleem heeft en dat u alleen lichamelijke inspanning op advies van een arts zou mogen uitvoeren? 2. Heeft u pijn op de borst bij lichamelijke inspanning? 3. Heeft u in de afgelopen maand pijn op de borst gehad terwijl u geen lichamelijke inspanning uitvoerde? 4. Verliest u wel eens uw evenwicht als gevolg van duizeligheid of verliest u wel eens het bewustzijn? 5. Heeft u een skelet- of gewrichtsprobleem (bijvoorbeeld aan rug, knie op heup) dat kan verergeren door een verandering in uw lichamelijke activiteitenpatroon? 6. Bent u op de hoogte van andere redenen waarom u geen lichamelijke inspanning zou mogen uitvoeren? 7. Schrijft uw arts op dit moment medicijnen voor (bijvoorbeeld plaspillen) in verband met bloeddruk of een hartprobleem?

20 Inhoud programma Maak patiënt specifieke doelen Begin met betrouwbare tests voor conditie en kracht Pas de training hierop aan Evalueer Opbouw belangrijk (inspanningsfysiologie)

21 Effecten oefentherapie Behouden of verbeteren Verminderen Spiermassa, kracht Cardiorespiratoire fitheid Fysieke functie Niveau van fysieke activiteit ROM Immuunfunctie Lichaamsbeeld, zelfbeeld en stemming Aantal symptomen en bijwerkingen zoals misselijkheid, vermoeidheid en pijn Duur van de ziekenhuisopname Psychologische en emotionele stress Depressie en angst Aantal CT behandeling

22 Parameters voor aerobe training Frequentie 3 5 keer per week Intensiteit 50 75% VO2max; 60 80% HRmax; RPE (BORG) Duur minimaal minuten Progressie: rekening houden met deconditionering

23 Parameters voor krachttraining Dynamisch, zowel concentrisch als excentrisch Grote spiergroepen: apparatief, vrije gewichten, lichaamsgewicht, theraband: functiegericht Tijdens periodes van vergroot risico op infectie voorzorgsmaatregelen in oefenzalen Voorzichtig met vrije gewichten in geval van ataxie, duizeligheid of perifere sensorische neuropathie Frequentie 1 3 keer per week Intensiteit % van 1 RM (of modificatie) Duur: 6 10 oefeningen, 1 4 sets per spiergroep Opbouw als bij aerobe training

24 Aanbevelingen Geef alleen advies t.a.v. oefentherapie Angst voor meer vermoeidheid en/of lymfoedeem: activiteitendagboek - symptomatiek Luisteren naar patiënt/cliënt Oncologie verpleegkundige

25 Klinimetrie Goniometrie/1RM/knijpkracht/omvang PSK/DASH 6 minuten wandeltest/timed up and go RAND36, Lastmeter? PCL/VAS 4DKL (psychosomatiek)

26 Functietesten Steep ramp test Åstrand test Omrekenen naar VO2max en METS

27 Åstrand test Warming up Trapfrequentie 60 omwentelingen/min 50 Watt Opvoeren 50 Watt ; 25 Watt Hf tussen 120 en minuten fietsen Hf invoeren in tabel Cooling down

28 Steep Ramp Test 30 sec 10 Watt RPM Start 25 Watt Per 10 sec 25 Watt opvoeren Tot uitputting/trapfrequentie < 60 RPM Vastleggen: Wmax Tijd totaal HFmax MSEC = tijdtotaal * 2.5W VO2max (ml/min) = 6.7 * MSEC