PLEIDOOI VOOR EEN VOLKSKAMER VAN GEWONE MENSEN
|
|
- Pieter van den Berg
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 PLEIDOOI VOOR EEN VOLKSKAMER VAN GEWONE MENSEN I. Verkozen beroepspolitici en ongekozen burgers Mensen van vandaag zijn mondiger dan ooit en willen een politiek die nauw aanleunt bij hun leefwereld en wensen. Mensen willen meepraten in de debatten die hun leven en toekomst bepalen, en willen dat er naar hen geluisterd wordt. Zij willen dat de beslissingen die door gekozen politici genomen worden hun waarden, zorgen en verlangens zo goed mogelijk weerspiegelen. Zij willen een politiek waarin niet het spel centraal staat, maar de belangen van de mensen. Natuurlijk bestaan er vandaag al manieren om de betrokkenheid van de bevolking bij het beleid te garanderen: mensen kunnen politici via hun stem richting geven (tijdens Europese, federale, Vlaamse en lokale verkiezingen). Ook tussen de verkiezingen door kunnen gewone, onverkozen burgers de marsrichting van de politiek beïnvloeden: door opinies te uiten in de media, bij betogingen of stakingen. Via actiegroepen, vakbonden en andere verenigingen. Toch kan het nog een stuk democratischer en participatiever. In de lange periode tussen de verkiezingen door hebben de verkozen vertegenwoordigers van het volk - en vooral degenen die behoren tot de regeringsmeerderheid - vrij spel. Het zijn beroepspolitici behorend tot politieke partijen die gedurende een legislatuur de dienst uitmaken, en niemand anders. Binnen de instellingen is het gewone (ongekozen) volk niet direct aanwezig, alleen indirect via vertegenwoordigers. Het volk kan buiten de muren van de politieke instellingen weliswaar haar stem laten horen, maar binnen het parlement hebben gewone, ongekozen mensen niets in de pap te brokken. Zou het niet goed zijn voor onze democratie als we in onze instellingen niet alleen plaats maken voor verkozen partijgebonden beroepspolitici, maar ook voor gewone leden van het ongekozen publiek? Zou dat de afstand tussen de mensen en de politiek niet radicaal verkleinen? En zo het vertrouwen van de mensen in de politiek verhogen, en waarborgen dat de beslissingen meer in het verlengde liggen van de wensen van het volk dan vandaag al het geval is? II. België, land van het democratisch experiment België is al sinds zijn ontstaan een democratische voorloper. In 1831 stemde het eerste Belgische parlement meteen één van de meest democratische grondwetten ter wereld. In 1839 werd in ons land één van de eerste politieke partijen opgericht, beschermd door de grondwettelijke vrijheid van vereniging: de Liberale Partij. Die slaagde erin de macht van de Koning in het parlement te breken en ervoor te zorgen dat de macht bij de partijen kwam te liggen in plaats van bij een door erfopvolging aangeduide vorst. Daarmee waren wij één van de eerste partijendemocratieën ter wereld. Van 1839 tot 1877 was de Liberale Partij dominant, vanaf 1877 tot aan de Eerste Wereldoorlog de Katholieke Partij, en na WOI 1
2 zorgde het stelsel van evenredige vertegenwoordiging voor een voortdurend delen van macht tussen socialisten, liberalen en katholieken. De partijendemocratie werkte goed. Vandaag is de tijd gekomen om een nieuwe stap te zetten in de ontwikkeling van de Belgische (en Vlaamse) democratie. De bevolking is beter en hoger opgeleid dan ooit, is mondiger dan ooit, en heeft een grotere wens tot participatie en betrokkenheid dan ooit. De parlementaire partijendemocratie voldoet niet meer volledig aan de democratische wensen van de mensen van vandaag. Die wens tot een grotere democratische deelname is een goede zaak, en moet aangemoedigd en geïnstitutionaliseerd worden. Het is belangrijk dat mensen voelen dat zij greep hebben op de politieke besluitvorming. Gevoelens van politieke machteloosheid zijn niet alleen slecht voor het vertrouwen van mensen in de instellingen, maar doen ook afbreuk aan het welzijn van de bevolking. Het gevoel greep te hebben op de politiek verhoogt de gedragenheid van instellingen en draagt bij tot de levenstevredenheid. Kortom, het moment is rijp om een stroomstoot te geven aan onze parlementaire instellingen. En wat dat betreft biedt onze uitgewoonde Senaat een buitenkans. Een buitenkans om onze democratie te versterken en om in Europa en de wereld weer het voortouw te nemen op het gebied van democratische innovatie. Dit voorstel gaat er niet van uit dat je door institutionele wijzigingen miraculeus en top down het democratisch gehalte van een samenleving kunt veranderen. De beweging die wij hier willen maken is omgekeerd. Omdat mensen steeds hoger opgeleid, mondiger en participatiever zijn (buitenparlementaire actiegroepen) is het tijd om de instellingen daarop te voorzien. De volkskamer is vandaag aangewezen omdat ook het ongekozen deel van de bevolking klaar is voor een directe deelname aan het beleid. De institutionele verandering die voorgesteld wordt, is een antwoord op heuglijke democratische druk van onder uit. III. Van Senaat tot volkskamer Een manier om een grotere politieke participatie van het volk te realiseren, is om ongekozen mensen (die dus niet door partijen op kieslijsten gezet zijn) een plaats te geven in de wetgevende instellingen. Het zou een democratische vooruitgang zijn als gewone mensen op regelmatige basis zouden meepraten en -beslissen over de politieke en maatschappelijke problemen van het land of de regio. Het zou een democratische vooruitgang zijn als de instellingen zo opgebouwd waren dat ook gewone mensen konden debatteren en beslissen over wetsontwerpen en -voorstellen. Zo n volkskamer bestaat vandaag nog niet. Vandaag heeft het federale parlement een Kamer van Volksvertegenwoordigers en een Senaat, terwijl het Vlaamse Parlement slechts één kamer heeft. De nieuwe federale Senaat was goed bedoeld als ontmoetingsplaats van gemeenschappen, maar blijkt in de praktijk zonder veel betekenis te zijn. Zodoende biedt zich een uitgelezen kans om alvast op federaal niveau een tweede kamer in te richten waarin gewone mensen kunnen deelnemen aan de politieke besluitvorming. 2
3 Op federaal niveau is het mogelijk om in het gebouw van de Senaat vrijwel onmiddellijk een echte volkskamer in te richten. Op die manier zou een representatieve steekproef van onverkozen burgers structureel betrokken zijn bij de politieke besluitvorming. Die volkskamer zou in het evenwicht van machten, een tegengewicht vormen voor de verkozen representatieve instellingen die samengesteld zijn uit beroepspolitici. Het zou trouwens een mooi symbool van democratisering zijn als de kamer die in 1831 opgericht werd als kamer voor de aristocratie (slechts 400 stemgerechtigden) na bijna 150 jaar democratische vooruitgang, de kamer van het ongekozen volk werd. IV. Voordelen van een volkskamer Een tweede kamer die bestaat uit door het lot aangeduide mensen voor wie politiek geen carrière is, maar de tijdelijke vervulling van een burgerplicht, zou een aantal belangrijke voordelen hebben. Eerst en vooral zouden gewone mensen, die niet behoren tot een electorale elite voortdurend betrokken zijn bij de politieke besluitvorming. Zo zouden zij het debat van hun gekozen collega s kunnen verrijken, aanvullen, corrigeren of bijsturen. Het parlement zou meer dan vandaag een zaak van het volk zijn en de vertrouwenskloof tussen burger en politiek zou verkleinen. De thema s die leven bij het volk, en de meningen die daarover bestaan, zouden sterker aan bod komen dan vandaag. De verwachting is dat het politieke debat en de wetten en besluiten waarin dat uitmondt, beter de wil van het volk zouden weerspiegelen dan vandaag het geval is. De politiek zou kortom beter democratisch gelegitimeerd zijn. Een tweede voordeel is allicht dat de belangstelling van de bevolking voor de politieke praktijk zou toenemen. De voortdurende aanwezigheid van een volksvergadering die los van politieke partijen mee discussieert over de grote politieke thema s, kan de zaken veel interessanter, relevanter en begrijpelijker maken voor mensen. De jaarlijks roterende groep van 150 ongekozen volkskamerleden zou bovendien via hun kennissenkring een steeds groter deel van de bevolking dichter bij de politiek kunnen brengen. Een derde voordeel is dat de volksvergadering in de ware betekenis van het woord deliberatief zou zijn: een plaats waar mensen samen met elkaar praten om oplossingen te vinden voor bepaalde maatschappelijke problemen. De ongekozenen zijn immers niet aan een partij gebonden en hebben er geen belang bij om machtsspelen te spelen. Zij kunnen ongebonden delibereren met oog op een oplossing in het belang van de mensen. Een vierde voordeel is er één in vergelijking met het referendum. De volksvergadering heeft meer tijd en meer mogelijkheden om rustig een afgewogen oordeel te vormen. De volkskamer heeft de tijd en ondersteuning om zich goed te informeren en alle kanten van een zaak te zien. Als de bevolking participeert via een referendum, is die deelname vaak minder afgewogen, rauwer als het ware. Het deliberatieve, het spreken met elkaar en zoeken naar een gemeenschappelijke oplossing ontbreekt. 3
4 V. Procedure 1. Andere voorbeelden Er zijn al verschillende experimenten gedaan met burgerplatformen die zich buigen over specifieke thema s, zoals de kieswet of de Grondwet. Meer bepaald in Ontario en British Colombia (beide in Canada), in Nederland, in Ijsland en Ierland. Een permanente vergadering van ongekozen burgers die zich buigt over verschillende onderwerpen, dat is in de moderne tijd nog nooit gebeurd. Alleen in het oude Athene bestond een vergadering van ongekozen burgers die structureel samenkwam en zich boog over uiteenlopende thema s. Een functie uit de klassieke Romeinse periode die ook gelijkenissen vertoont, is die van de volkstribunen die de bevoegdheid hadden om de rechten van het volk te beschermen tegen de patriciërs. In de politieke wetenschappen en de democratietheorie is gelukkig ook al veel nagedacht over de idee van een permanente citizens assembly of burgervergadering. Zo organiseerde David Van Reybrouck een burgerplatform (G1000) en schreef hij een boek en talrijke interessante opinies over een deliberatieve vergadering van ongekozenen. De nieuwe volkskamer zoals die hierna voorgesteld wordt ontleent inspiratie aan de geschiedenis, de recente experimenten en al de auteurs die zich met de volksvergadering bezig gehouden hebben. Zij is toegespitst op de Belgische situatie, en spitst zich in eerste plaats toe op het federale niveau. Het regionale niveau komt op het einde aan het bod. Wat hier voorgesteld wordt is innovatief en origineel: het heeft nog nooit in die vorm in de werkelijkheid bestaan. 2. Samenstelling volkskamer Het eerste principe van de samenstelling van de volkskamer, is dat het niet gebeurt via verkiezingen. Verkiezingen creëren vanzelf een electorale elite die gesteund wordt door politieke partijen - en dat is precies wat we met deze volkskamer willen vermijden. Daarom moet de aanduiding van de leden van de volkskamer gebeuren door loting. Net als voor de loting voor de volksjury van het Hof Van Assisen is in principe iedere Belgische burger kandidaat, en beslist het lot of je gekozen wordt of niet. Er zijn 7,871 miljoen kiesgerechtigde Belgen die in ons land leven, en die dus allemaal in aanmerking komen om in de volkskamer geloot te worden. 1 In de Senaat passen ongeveer 150 zetels, wat een uitstekend aantal is voor een deliberatieve volksvergadering. Kleiner dan de G1000, maar groter en representatiever dan bijvoorbeeld de door loting aangeduide 26 koppige convention of the constitution, die in Ierland probeert een voorstel te maken voor een nieuwe grondwet
5 Hoe komen we tot 150 Belgische volkskamerleden? Een zuivere loting waarbij uit de 8 mio door een onschuldige hand 150 mensen gekozen worden die hun ambt moeten aanvaarden, is te dwingend. Een zuivere loting waarna elk van de gelote 150 mensen mag weigeren, en na weigering een nieuw lot getrokken wordt zou al te omslachtig zijn. De vervanger van de eerste aangeduide persoon zou immers opnieuw kunnen weigeren en zo tot in het oneindige. Bovendien ontbreekt een element van actieve vrijwilligheid in deze procedure. Zij is te passief. Daarom stellen wij voor de procedure in twee stappen op te delen. Uit de 7,871 miljoen stemgerechtigde kiezers die in België wonen, worden willekeurig mensen geloot (een random sample). Dat is ongeveer 1 op de 8000 kiesgerechtigden. Die mensen krijgen een uitnodiging voor een informatievergadering in hun provinciehoofdstad, waar hen in detail uitgelegd wordt wat het zou inhouden om een jaar lang (over die periode: zie verder) te werken als volkskamerlid. Na die informatievergadering mogen de aanwezigen beslissen of zij zich kandidaat stellen voor de definitieve loting voor de uiteindelijke 150. Zo komt er dus een element van vrijwilligheid en actieve keuze in de procedure. Een moment van zelfselectie. De mensen die uiteindelijk geloot worden, zijn door het toeval aangeduide burgers die bewezen hebben dat zij graag het ambt van volkskamerlid willen opnemen. Zo combineert de procedure optimaal toevalligheid en vrijwilligheid. Een belangrijke en moeilijke vraag is of in de uiteindelijke samenstelling van de 150-koppige volkskamer rekening moet worden gehouden met categorieën waarin mensen vaak ingedeeld worden, zoals taalgroep (F/N), leeftijd, geslacht, migratie achtergrond, geslacht, seksuele geaardheid, handicap, godsdienst enz. Of dat bijvoorbeeld rekening moet worden gehouden met slechts één of twee van die categorieën. Wij stellen voor om, zeker in een eerste fase, alleen rekening te houden met geografische afkomst (per provincie een bepaald aantal lotelingen) en leeftijd (alle leeftijdscategorieën maximaal vertegenwoordigen). Wij gaan ervan uit dat de getrapte loting van 150 mensen voor het overige vanzelf een getrouwe dwarsdoorsnede van het volk zal opleveren. Zeker als de loting jaarlijks gebeurt, zullen alle categorieën mensen automatisch aan de beurt komen. De indeling van de volkskamerleden in verschillende categorieën, waarbij er van elke categorie een op voorhand bepaald aantal mensen aanwezig moet zijn, heeft als grote nadeel dat de kamerleden zich eerder als vertegenwoordigers van een bepaalde subgroep van de bevolking zullen voelen. Dat zouden we willen vermijden. De idee is dat gewone onverkozen mensen als burgers met elkaar praten over politieke thema s, met oog op het algemeen belang. Niet dat zij als representanten van bepaalde minderheden of subgroepen strijd leveren tegen andere groepen, ter verdediging van hun belangen. Pas als zou blijken dat de leden van de volkskamer structureel onevenwichtig samengesteld is (bijvoorbeeld teveel gepensioneerden of jongeren), kan er over nagedacht worden om toch rekening te houden met bepaald ondervertegenwoordigde categorieën. 5
6 De oprichting van de volkskamer is een uitgelezen moment om ook jongeren tussen 16 en 18 jaar een stem te geven in de politiek. Deze groep is al lang vragende partij om stemrecht te krijgen of verkiesbaar te mogen zijn. De volkskamer zal een completer beeld geven van de samenleving als ook jongeren onder 18 erin vertegenwoordigd zijn. Het voorgaande betekent dat de willekeurige steekproef van mensen genomen wordt uit de groep van 7,871 miljoen stemgerechtigde kiezers + het aantal jarigen in het land. 3. Duur zittingsperiode Hoe lang zetelen de gelote volkskamerleden? Eerst en vooral zijn er goede redenen om de zittingsperiode niet te lang te maken. De kamerleden mogen immers niet zo lang zetelen dat zij een machtspositie kunnen verwerven of veranderen in een soort van beroepspolitici. Bovendien mag de inspanning die hen gevraagd wordt op het gebied van (vrije)tijdsbesteding niet al te lang duren. De volkskamerleden zijn immers geen betaalde full-timers. Maar er zijn ook goede redenen om de periode zeker niet te kort te houden: de leden van de volkskamer moeten de tijd hebben om zich in een aantal dossiers te verdiepen, om deze nauwkeurig op te volgen en tot een goed einde te brengen. De zittingsduur mag dus niet te lang en niet te kort zijn. Daarom lijkt één jaar een goede en evenwichtige tijdsduur. Een jaar geeft de gekozenen de tijd om zich in te werken en zich te kwijten van hun democratische opdracht, maar voorkomt tegelijk dat er gewoontevorming of overbelasting ontstaat. Het feit dat er jaarlijks geroteerd wordt tussen door het lot aangeduide burgers zorgt er bovendien voor dat veel mensen de kans krijgen om rechtstreeks deel te nemen aan de politiek. 4. Voltijds en betaald? De loting vindt plaats onder gewone burgers die meestal een baan of andere dagactiviteit hebben. Het ambt van volkskamerlid kan dan ook geen full time activiteit zijn. Dat is ook niet nodig. Het kan best georganiseerd worden zoals een gemiddelde avondopleiding: twee avonden per week en één voormiddag in het weekend. Als elk volkskamerlid veertig weken op een jaar drie bijeenkomsten afwerkt, zijn er 120 zittingen. Meer dan genoeg om de vooropgestelde taken te vervullen. Het ambt van volkskamerlid gaat gepaard met een vergoeding van onkosten en van penningen per zitting. Er is dus geen sprake van een salaris, maar wel van een correcte vergoeding in verhouding tot gemaakte kosten en geleverde inspanningen. Wie volkskamerlid is, is ook bekleed met de eer die het mandaat van volkskamerlid met zich meebrengt. 5. Ondersteuning Volkskamerleden worden ten volle ondersteund door de administratieve diensten van de Senaat. In plaats van persoonlijke medewerkers, wordt gezorgd voor een hoogstaande 6
7 studiedienst. De volkskamerleden mogen vanzelfsprekend ook experten uitnodigen tijdens hoorzittingen, zodat zij inhoudelijk alle input krijgen die zij nodig hebben. Zowel plenaire zittingen als commissievergaderingen worden ondersteund door neutrale professionele begeleiders. 6. Onverenigbaarheden Mensen die al een Europees, nationaal, regionaal of lokaal verkozen mandaat bekleden mogen geen volkskamerlid zijn. Dat zou ingaan tegen de doelstelling om een politieke vergadering te organiseren zonder beroepspolitici die door politieke partijen geselecteerd zijn. Het feit dat een volkskamerlid lid is van een politieke partij is geen probleem. Lidmaatschap van politieke partijen is immers niet ongebruikelijk en maakt iemand nog lang geen professioneel politicus. 7. Thema s en procedure Veel van de burgerplatforms waarmee geëxperimenteerd is, legden zich toe op een specifiek thema zoals de hervorming van de kieswet of het opstellen van een nieuwe grondwet. De G1000 van David Van Reybrouck boog zich wel over de meest uiteenlopende thema s, maar was niet verbonden met het wetgevende proces of met de instellingen. De volkskamer zou zich ook mogen bezighouden met alle thema s. Het is paternalistisch om bepaalde thema s ver te houden van de ongekozen volkskamerleden en exclusief toe te vertrouwen aan de gekozen volksvertegenwoordiging. Het voorgaande neemt niet weg dat het aantal thema s dat de volkskamer op 1 jaar kan behandelen beperkt is. Daarom moet die keuze van onderwerpen geregeld worden. Wat dat betreft stellen wij een dubbel systeem voor. In de eerste plaats heeft de volkskamer een recht van initiatief: het kan aan het begin van elk zittingsjaar uit eigen beweging twee thema s op de agenda zetten waarmee het zich zal bezighouden, en waarover het tegen het einde van het zittingsjaar een wetsvoorstel zal stemmen (bijvoorbeeld over discriminatie en woonfiscaliteit). Die voorstellen worden na hun goedkeuring overgemaakt aan de andere kamer van het parlement, de kamer van volksvertegenwoordigers. Die kamer heeft het recht de voorstellen van de volkskamer (1) ongewijzigd goed te keuren, (2) te amenderen en terug te sturen of (3) volledig weg te stemmen. Dat laatste is alleen geoorloofd met een meerderheid van meer dan 60 procent van de uitgebrachte stemmen. Als de voorstellen geamendeerd terugkomen naar de volkskamer, mag deze de amendementen integraal aanvaarden waarna het voorstel wet wordt, of de amendementen samen met het hele voorstel verwerpen. Daarnaast heeft de volkskamer een evocatierecht. De volkskamer mag per zittingsjaar twee wetsvoorstellen of -ontwerpen evoceren of naar zich toe trekken. Dit moet gebeuren aan het begin van het zittingsjaar. De volkskamer mag vervolgens deze voorstellen of ontwerpen bespreken en hen voorzien van amendementen. Als die voorstellen van amendementen gestemd zijn door de volkskamer, wordt de geamendeerde tekst 7
8 teruggestuurd naar de kamer van volksvertegenwoordigers. Die kan de amendementen integraal overnemen, gedeeltelijk overnemen of integraal verwerpen. Dat laatste is alleen geoorloofd met een meerderheid van meer dan 60 procent van de uitgebrachte stemmen. De volkskamer houdt zich dus bezig met vier onderwerpen per jaar. Twee die het zelf aanbrengt en uitwerkt, en twee die zij naar zich toe trekt nadat zij op de agenda geplaatst waren door de kamer van volksvertegenwoordigers. Er is gekozen voor een efficiënte procedure die de volkskamer tegelijk echte macht en invloed geeft, maar de ultieme beslissingsbevoegdheid bij de Kamer van volksvertegenwoordigers legt. Als de volkskamer goed blijkt te werken, kan die machtsbalans verschoven worden. 8. Federaal én Vlaams Omdat op Belgisch niveau al een tweede kamer bestaat (de Senaat), en omdat diezelfde kamer nu slecht gebruikt wordt, is het voor de hand liggend om de volkskamer op te richten op het federale niveau. Op dat federale niveau moet alleen de bestaande Senaat een andere samenstelling, andere bevoegdheden en een andere naam krijgen. Er hoeft geen nieuwe tweede kamer opgericht worden, de bestaande moet gewoon anders ingericht worden. Dat betekent meteen dat de federale volkskamer alleen bevoegd zou zijn voor de aangelegenheden die federaal zijn: politie, justitie, defensie, sociale zekerheid en ziekteverzekering, arbeidsverhoudingen enzovoort. Maar niet voor onderwijs, kinderopvang, wonen, welzijn, cultuur enzovoort. Op het Vlaamse niveau is het iets minder voor de hand liggend om een volkskamer te organiseren omdat het Vlaams Parlement slechts met één kamer werkt. Er staat dus op regionaal niveau geen tweede kamer vrij om anders ingevuld te worden, zoals op het federale niveau. Toch gelden al de fundamentele democratische redenen die voor een volkskamer spreken uiteraard ook op het Vlaamse niveau. Ook op het gebied van de Vlaamse bevoegdheden zou het wenselijk zijn om een permanente vergadering van ongekozen burgers inspraak te geven. Ook het Vlaams Parlement zou een tweede volkskamer uitstekend kunnen gebruiken om haar democratische legitimiteit te verhogen en de kloof tussen burger en politiek te dichten. Een praktische en haalbare oplossing zou erin bestaan om de federale volkskamer (samengesteld zijn uit 150 leden) op te delen in een Nederlandstalige en een Franstalige taalgroep van telkens 75 leden. Die taalgroepen kunnen dan telkens een regionale volkskamer uitmaken, die zich buigt over de regionale bevoegdheden. Hoewel dat praktisch gesproken een goede oplossing is, is zij niet wenselijk. De federale volkskamer zou opgedeeld worden in twee groepen met een duidelijk verschillende identiteit. 8
9 De Franstaligen en Nederlandstaligen zouden uit elkaar getrokken worden, en tegen over elkaar komen te staan. Dat is uitdrukkelijk niet de bedoeling. Daarom kiezen we ervoor om een aparte Vlaamse volkskamer: één die samengesteld wordt volgens dezelfde procedure van loting en vrijwilligheid als de federale volkskamer. Een procedure waarbij Vlamingen in hun provinciehoofdstad uitgenodigd worden voor een eerste infovergadering over de Vlaamse volkskamer. Wie zich op het einde van die vergadering kandidaat stelt voor het ambt van volkskamerlid komt in de tweede ronde van de loting terecht die de 100 uiteindelijke uitverkorenen aanduidt. Die zouden zich dan volgens dezelfde procedure buigen over al de aangelegenheden die vallen onder de Vlaamse bevoegdheden. En aangezien zij samenkomen op weekavonden en op zaterdag ochtend, kunnen zij perfect de gebouwen van het Vlaams Parlement gebruiken. Net als de diensten van datzelfde parlement. 9
De activiteit in het Brussels Parlement voorbereiden of verwerken in de klas? Niet verplicht, wel leuk!
De activiteit in het Brussels Parlement voorbereiden of verwerken in de klas? Niet verplicht, wel leuk! Je vindt in dit document authentiek materiaal van het parlement waarmee je zelf aan de slag kan.
Nadere informatieVoorstel van bijzonder decreet. houdende de organisatie van volksraadplegingen in het Vlaamse Gewest
ingediend op 471 (2014-2015) Nr. 1 16 september 2015 (2014-2015) Voorstel van bijzonder decreet van Wouter Vanbesien houdende de organisatie van volksraadplegingen in het Vlaamse Gewest Dit voorstel van
Nadere informatieEen democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming.
Samenvatting door L. 1165 woorden 13 januari 2013 4,8 12 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer Hoofdstuk 3: Parlementaire democratie Paragraaf 1 t/m 4 1; Wat is politiek? Deelvraag: Wat
Nadere informatiewaardigheid participatie gelijke rechten solidariteit individuele vrijheid
individuele vrijheid participatie gelijke rechten solidariteit waardigheid Basisrechten Santé België is een rechtsstaat en een democratie die ieders mensenrechten e De Staat garandeert de naleving van
Nadere informatieHERZIENING VAN DE GRONDWET. Herziening van de Grondwet, teneinde de Senaat af te schaffen. (Voorstel van de heer Bart Laeremans c.s.
HERZIENING VAN DE GRONDWET Herziening van de Grondwet, teneinde de Senaat af te schaffen (Voorstel van de heer Bart Laeremans c.s.) TOELICHTING Dit voorstel moet worden samen gelezen met ons voorstel nr.
Nadere informatieSplitsing kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde in Vraag en Antwoord
Splitsing kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde in Vraag en Antwoord Inleiding Een zuivere splitsing van de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde De splitsing van de kieskring BHV is ruim 50 jaar de eis van de
Nadere informatieEindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl 2009 - I
Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. Staatsinrichting van Nederland Gebruik bron 1 en 2. 1p 1 De twee bronnen hebben te maken met de constitutionele monarchie. Welke
Nadere informatieMODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!!
MODULE III BESLISSINGEN NEMEN IN EUROPA? BEST LASTIG!!! De Europese Unie bestaat uit 27 lidstaten. Deze lidstaten hebben allemaal op dezelfde gebieden een aantal taken en macht overgedragen aan de Europese
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door D. 971 woorden 31 mei 2013 5,7 2 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 1848 Censuskiesrecht Grondrechten Ministeriele verantwoordelijkheid
Nadere informatieVertaling Geschiedenis De Belgische staatshervorming
Vertaling Geschiedenis De Belgische staatsherv Vertaling door een scholier 1551 woorden 6 september 2005 5,9 17 keer beoordeeld Vak Geschiedenis 1. Inhoudstafel 1. Inhoudstafel 2. Vlaams Parlement 3. Franse
Nadere informatie40 jaar Vlaams parlement
Hugo Vanderstraeten 40 kaarsjes eenheidsstaat of een unitaire staat: één land met één parlement en één regering. De wetten van dat parlement golden voor alle Belgen. In de loop van de 20ste eeuw hadden
Nadere informatieVLAAMS PARLEMENT VOORSTEL VAN DECREET. van de heer Steve Stevaert
Stuk 470 (1996-1997) Nr. 1 VLAAMS PARLEMENT Zitting 1996-1997 4 november 1996 VOORSTEL VAN DECREET van de heer Steve Stevaert houdende invoering van een nieuwe wettelijke bepaling genaamd "overweging van
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 2 Politieke Besluitvorming
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 2 Politieke Besluitvorming Samenvatting door een scholier 1381 woorden 10 december 2006 6,3 3 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer Periode 2 Hoofdstuk
Nadere informatieProvincie Oost-Vlaanderen Gemeente Nevele GEMEENTELIJKE RAAD VOOR PERSONEN MET EEN BEPERKING NEVELE. Statuten
Provincie Oost-Vlaanderen Gemeente Nevele GEMEENTELIJKE RAAD VOOR PERSONEN MET EEN BEPERKING NEVELE Statuten Provincie Oost-Vlaanderen Gemeente Nevele GEMEENTELIJKE RAAD VOOR PERSONEN MET EEN BEPERKING
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politiek - Democratie en rechtstaat
Samenvatting Maatschappijleer Politiek - Democratie en rechtstaat Samenvatting door een scholier 1047 woorden 16 maart 2008 5,7 7 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Democratie en rechtstaat Hoofdstuk
Nadere informatieStatuten jeugdraad Glabbeek
Statuten jeugdraad Glabbeek 2018-2025 Algemeen Art 1. In de gemeente Glabbeek wordt een gemeentelijke jeugdraad opgericht in uitvoering van het decreet van 14 februari 2003 houdende de ondersteuning en
Nadere informatiePuzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel
Puzzel Historische ontwikkelingen parlementair stelsel Korte omschrijving Tijdens deze werkvorm spelen leerlingen kwartet, waarbij de kaarten over historische ontwikkelingen en veranderingen van ons parlementaire
Nadere informatieNederland is helemaal geen representatieve democratie
8 sept 2013 Nederland is helemaal geen representatieve democratie Politici in Nederland zeggen dat Nederland een representatieve democratie is. Dat roept een paar vragen op. Allereerst wat een representatieve
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politiek
Samenvatting Maatschappijleer Politiek Samenvatting door een scholier 1031 woorden 22 juni 2007 7,7 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Maatschappijleer samenvatting 1. Democratie Wetten:
Nadere informatieTijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.6 Emancipatie en democratisering. Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd?
Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd? Kenmerkende aspecten: * Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politiek proces. * De opkomst van
Nadere informatieVerkiezingen - Methodologie
Verkiezingen - Methodologie Verkiezingen - Methodologie... 1 1. Gemeenteraadsverkiezingen... 2 2. Verkiezingen voor het parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest... 3 3. Verkiezingen van de Brusselse
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming
Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming Samenvatting door een scholier 410 woorden 3 februari 2004 5,3 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Aantekeningen Hoofdstuk 2 Politieke
Nadere informatiePARLEMENTAIRE OVERLEGCOMMISSIE
PARLEMENTAIRE OVERLEGCOMMISSIE Wet van 6 april 1995 houdende inrichting van de parlementaire overlegcommissie bedoeld in artikel 82 van de Grondwet en tot wijziging van de gecoördineerde wetten op de Raad
Nadere informatie3) onderzoek verrichten naar de culturele behoeften in het werkingsgebied en documentatie en informatie verzamelen over het cultureel leven;
GEMEENTELIJKE RAAD VOOR CULTUURBELEID 8755 RUISELEDE Huishoudelijk reglement: In Ruiselede wordt een gemeentelijke raad voor cultuurbeleid opgericht in uitvoering van het decreet van 24 juli 1991 houdende
Nadere informatieSeniorenadviesraad Galmaarden
Seniorenadviesraad Galmaarden DE GEMEENTERAAD Gelet op het decreet van 7 december 2012 van de Vlaamse Regering houdende de stimulering van een inclusief Vlaams ouderenbeleid en de beleidsparticipatie van
Nadere informatieToespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal
Toespraak Voorzitter bij het in ontvangst nemen van het Jaarboek Parlementaire Geschiedenis 2012 op 20 november 2012 in de Oude Zaal Dames en heren, Allereerst dank ik het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis
Nadere informatieSTATUTEN. Statuten stedelijke jeugdraad Waregem. Gemeenteraad 14 januari Titel I Een inleidende omschrijving
STATUTEN Gemeenteraad 14 januari 2014 Statuten stedelijke jeugdraad Waregem Titel I Een inleidende omschrijving De stedelijke jeugdraad van Waregem is het parlement waar jongeren, met interesse voor het
Nadere informatieEindexamen maatschappijleer 2 vmbo gl/tl II
BEOORDELINGSMODEL Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 punt toegekend. MASSAMEDIA 1 maximumscore 2 Juiste antwoorden zijn (twee van de volgende redenen): De opera s (programma s) zijn
Nadere informatieSTATUTEN VAN DE GEMEENTELIJKE CULTURELE RAAD TE LICHTERVELDE
STATUTEN VAN DE GEMEENTELIJKE CULTURELE RAAD TE LICHTERVELDE Gelet op de eerdere oprichting van de gemeentelijke Culturele Raad in uitvoering van het decreet van 24 juli 1991 houdende organisatie van het
Nadere informatieGewesten en gemeenschappen
Staten en kiesstelsels België België is, anders dan Nederland, een federatie. Juist ook omdat België een land is met verschillende taalgebieden, is de structuur van deze staat veel ingewikkelder dan die
Nadere informatiede nieuwe 2 0 1 5 SENAAT
2015 de nieuwe SENAAT 2 De Senaat is hervormd. De zesde staatshervorming is een nieuwe stap in de federalisering van België. De gevolgen voor de Senaat zijn ingrijpend. Ontdek in deze folder de nieuwe
Nadere informatieWat is een democratie?
Wat is een democratie? 2 Een democratie is een land waarin het volk regeert. Maar er is geen land ter wereld dat wordt bestuurd volgens de principes van directe democratie, waarbij het volk keer op keer
Nadere informatieStatuten Stedelijke Seniorenraad Gent
Statuten Stedelijke Seniorenraad Gent Artikel 1 - Doelstellingen De stedelijke Ouderenadviesraad van Gent, hierna kortweg Seniorenraad genoemd en opgericht door de Gemeenteraad op 20 oktober 1992, is als
Nadere informatieREGLEMENT VAN DE GEMEENTELIJKE MILIEUADVIESRAAD VAN DE GEMEENTE GLABBEEK Aangepaste versie
REGLEMENT VAN DE GEMEENTELIJKE MILIEUADVIESRAAD VAN DE GEMEENTE GLABBEEK Aangepaste versie 2018-2025 Artikel 1: De gemeentelijke milieuadviesraad, afgekort als MAR-Glabbeek, is een door het gemeentebestuur
Nadere informatieVR DOC.0332/2BIS
VR 2017 3103 DOC.0332/2BIS Voorontwerp van decreet tot oprichting van het Overlegcomité Welzijn, Volksgezondheid en Gezin DE VLAAMSE REGERING, Op voorstel van de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid
Nadere informatieTijd van burgers en stoommachines Emancipatie en democratisering. Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd?
Onderzoeksvraag: Hoe werd de politiek gedemocratiseerd? Kenmerkende aspecten: * Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politiek proces. * De opkomst van
Nadere informatiePvDD.BE. Deel III H.R. Flow Chart werking. *4 eid PvDD. Alle kiesgerechtigde burgers. verkozen vertegenwoordigers Representatieve "Democratie" Wet
PvDD.BE Partij voor Directe Democratie (voorbeeld) Deel III H.R. Flow Chart werking v21032015 Alle kiesgerechtigde burgers *4 verkiezen Afgevaardigden PvDD verkozen vertegenwoordigers Representatieve "Democratie"
Nadere informatie5,8. Par 1: Staat! Par 2: Rechtstaat! Stelling door een scholier 1818 woorden 3 november keer beoordeeld.
Stelling door een scholier 1818 woorden 3 november 2004 5,8 19 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer: Hoofdstuk 3! Par 1: Staat! Nederland is een onafhankelijke staat, waarvan we spreken
Nadere informatiePolderen voor beginners
Jongerenkamer Polderen voor beginners Voorwoord De Tweede Kamer is het hart van de Nederlandse democratie. De 150 gekozen Kamerleden gaan met elkaar en de regering in debat over de toekomst van Nederland.
Nadere informatieWET-WIJZER WET- De weg van een wet. Natieplein. Federaal Parlement. Kamer van volksvertegenwoordigers. Senaat STRAAT
WET-WIJZER Natieplein De weg van een wet WET- STRAAT Senaat Federaal Parlement Kamer van volksvertegenwoordigers 2 Een parlement maakt wetten en controleert de regering in naam van de bevolking Welkom!
Nadere informatieStatuten HoGent Studentenraad
Statuten HoGent Studentenraad (Zoals goedgekeurd op de Algemene Vergadering van 21 februari 2013) (Aanvulling zoals goedgekeurd op de Algemene Vergadering van 16 mei 2013) Titel I- Algemene bepalingen
Nadere informatieWat is een constitutie?
Wat is een constitutie? Veel landen op de wereld worden op een democratische manier bestuurd. Een democratie staat echter niet op zichzelf. Bij een democratie hoort namelijk een rechtsstaat. Democratie
Nadere informatieDe Adviesraad kan binnen de beperkingen van haar bevoegdheden, zoals bepaald in artikel 2, zelf initiatief nemen om een advies te formuleren.
Gemeentelijk reglement Cultuurraad Stad Brussel Preambule Definities van de gebruikte termen: De Gemeenteraad: de Gemeenteraad van de Stad Brussel; Het College: College van Burgemeester en Schepenen van
Nadere informatieReferendum. Het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in een land of gebied. Gert Beijer 09/11/2016
Referendum Het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in een land of gebied. Gert Beijer 09/11/2016 Bronnen: Van der Steur, De keuze om te kiezen Montesquieu reeks
Nadere informatie2. Deze adviesraad heeft als doel advies te verlenen over het algemeen beleid rond jeugd en jeugdwerk van het gemeentebestuur.
STATUTEN JEUGDRAAD Artikel 1. Oprichting en doel 1. Het gemeentebestuur richt een adviesraad op met de naam "jeugdraad". Het betreft een adviesraad conform artikel 200 van het Gemeentedecreet van 15 juli
Nadere informatieVERENIGING VOOR DE VERENIGDE NATIES BRUSSEL Identificatienummer 7401/77
VERENIGING VOOR DE VERENIGDE NATIES BRUSSEL Identificatienummer 7401/77 Nieuwe Statuten De buitengewone Algemene Vergadering van de vereniging zonder winstgevend doel, Vereniging voor de Verenigde Naties,
Nadere informatieHandboek Politiek. Derde Kamer der Staten-Generaal
Handboek Politiek Derde Kamer der Staten-Generaal Hallo Kamerlid van de Derde Kamer der Staten-Generaal, Gefeliciteerd! Deze week ben jij een politicus. Je gaat samen met je klasgenoten discussiëren over
Nadere informatieSENIORENADVIESRAAD SINT- NIKLAAS STATUTEN
SENIORENADVIESRAAD SINT- NIKLAAS STATUTEN ARTIKEL 1: oprichting Op datum van 27 juni 1968 werd de Stedelijke Raad voor de Derde Leeftijd te Sint-Niklaas opgericht. Er is een hernieuwing van de statuten
Nadere informatieWie beslist wat? Duur: 30 45 minuten. Wat doet u?
Wie beslist wat? Korte omschrijving werkvorm: De werkvorm Wie-Beslist-Wat is een variant op het spel Ren je rot. De leerlingen worden ingedeeld in teams. Elk team strijdt om de meeste punten. Er zijn kennisvragen
Nadere informatieOrganisatie van advies en inspraak van het lokaal cultuurbeleid 2013-2018
Organisatie van advies en inspraak van het lokaal cultuurbeleid 2013-2018 1. DOELSTELLING : ADVIES EN INSPRAAK BIJ HET LOKAAL CULTUURBELEID 1.1. Met het oog op de voorbereiding en de evaluatie van het
Nadere informatieHuishoudelijk Reglement van het Comité voor het beheer van het merk INCERT
Comité Electrotechnique Belge a.s.b.l. Belgisch Elektrotechnisch Comité v.z.w. Diamant Building Bd A. Reyerslaan, 80-1030 Bruxelles/Brussel Tel : 02/706 85 70 - Fax : 02/706 85 80 E-mail: paul.romanus@bec-ceb.be
Nadere informatiebetreffende het stemrecht van Vlamingen in het buitenland
ingediend op 489 (2015-2016) Nr. 1 30 september 2015 (2015-2016) Voorstel van resolutie van Rik Daems, Marc Hendrickx, Ward Kennes, Güler Turan en Wouter Vanbesien betreffende het stemrecht van Vlamingen
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Staatsinrichting van Nederland
Samenvatting Geschiedenis Staatsinrichting van Nederland Samenvatting door M. 1255 woorden 6 mei 2015 5,8 23 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Geschiedenis Staatsinrichting van Nederland Grondwet
Nadere informatieActiviteitenplan Vrijzinnige Partij 2015
Activiteitenplan Vrijzinnige Partij 2015 Inhoud Inleiding... 2 1. Organisatieopbouw... 3 2. Politieke vormings- en scholingsactiviteiten... 3 3. Informatievoorziening... 3 4. Ledenwerving: supporters...
Nadere informatieSTATUTEN CULTUURRAAD
STATUTEN CULTUURRAAD 1. DOELSTELLING Art.1 Het Decreet op het lokaal en geïntegreerd Cultuurbeleid van 12 juli 2001 bepaalt dat de organisatie van advies en inspraak voor het cultuurbeleid een bevoegdheid
Nadere informatieHet adviesorgaan voor toerisme heeft zijn zetel en adres te 2460 Kasterlee, Markt 13.
Statuten gemeentelijke adviesraad Adviesorgaan voor toerisme Goedgekeurd door de raad van bestuur dd. 19 maart 2013 Goedgekeurd door de gemeenteraad dd. 28 mei 2013 Artikel 1. Het adviesorgaan voor toerisme
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 3
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 3 Samenvatting door een scholier 1365 woorden 30 mei 2012 0 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi 1 Democratie Democratie is historisch gezien een
Nadere informatieDe financiële gevolgen voor de politieke partijen na de hervorming van de Senaat. Jef Smulders & Bart Maddens
De financiële gevolgen voor de politieke partijen na de hervorming van de Senaat Jef Smulders & Bart Maddens KU Leuven Instituut voor de Overheid Faculteit Sociale Wetenschappen Tel: 0032 16 32 32 70 Parkstraat
Nadere informatieDe federale kieskring in een constitutioneel perspectief.
De federale kieskring in een constitutioneel perspectief. Prof. Dr. J. Velaers Gewoon Hoogleraar Universiteit Antwerpen In de eerst plaats wil ik de Commissie danken voor de gelegenheid die ze mij biedt
Nadere informatieTechnisch rapport kiesintentiemetingen
Technisch rapport kiesintentiemetingen (In te vullen door het betrokken instituut en terug te sturen naar het secretariaat Febelmar, ter publicatie op de Febelmar website.) Dit rapport omvat een geheel
Nadere informatieCoordinatie--Rechten--patient--Samenstelling-werking--KB doc
1 APRIL 2003. - Koninklijk besluit tot regeling van de samenstelling en de werking van de Federale Commissie Rechten van de Patiënt ingesteld bij artikel 16 van de wet van 22 augustus 2002 betreffende
Nadere informatieDe Gemeenteraad, In openbare vergadering,
STATUTEN MILIEURAAD De Gemeenteraad, In openbare vergadering, Gelet op de gemeenteraadsbeslissing van 22 maart 2004 houdende wijzigingen van de statuten van de milieuraad ingevolge richtlijnen vastgelegd
Nadere informatieMaatschappijleer par. 1!
Maatschappijleer par. 1 Iets is een maatschappelijk probleem als: 1. Het groepen mensen aangaat 2. Het samenhangt met of het is gevolg is van maatschappelijke verandering 3. Er verschillende meningen zijn
Nadere informatieHUISHOUDELIJK REGLEMENT VAN DE GEMEENTELIJKE CULTUURRAAD
HUISHOUDELIJK REGLEMENT VAN DE GEMEENTELIJKE CULTUURRAAD De Algemene Vergadering van de gemeentelijke cultuurraad van Brecht, in zitting van 20 november 2002. Gelet op het decreet van 11 juli 2001 houdende
Nadere informatieOrganisatie en werkwijze Burgerforum Kiesstelsel
De Voorzitter van de Tweede Kamer Inlichtingen Jan van Schagen T 070-3114937 F Uw kenmerk Onderwerp Organisatie en werkwijze Burgerforum Kiesstelsel 1 van 6 Aantal bijlagen 0 1. Inleiding In mijn democratische
Nadere informatieEen federale kieskring: alweer een stap vooruit
OPINIE Een federale kieskring: alweer een stap vooruit In een ingezonden bijdrage tonen Kris Deschouwer en Philippe Van Parijs, woordvoerders van de Paviagroep, zich verheugd over het voornemen de federale
Nadere informatieVerkiezingen 2010! Wat is BHV? Vervroegde verkiezingen op 13 juni 2010. Auteur: Hugo Vanderstraeten. minderheid in de rand rond Brussel.
Auteur: Hugo Vanderstraeten Vervroegde verkiezingen op 13 juni 2010 Op maandag 26 april 2010 bood premier Yves Leterme het ontslag van de federale regering aan aan Koning Albert II. De regering viel over
Nadere informatieADVIESRAAD LOKALE ECONOMIE HAACHT STATUTEN
ADVIESRAAD LOKALE ECONOMIE HAACHT STATUTEN Art 1 Art. 2 De gemeentelijke raad voor de belangen van alle Haachtse ondernemers draagt als naam Adviesraad lokale economie Haacht, hierna genoemd de raad. Het
Nadere informatieVerkiezingsreglement Vlaamse Jeugdraad
Verkiezingsreglement Vlaamse Jeugdraad Datum: 5 april 2017 1. Verkiezing 1.1. Om de drie jaar wordt er een nieuwe Vlaamse Jeugdraad verkozen. 1.2 Uiterlijk 3 maanden voor de verkiezing maakt de Vlaamse
Nadere informatieStatuten Gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur
Statuten Gemeentelijke adviesraad voor milieu en natuur Artikel 1. Oprichting Het gemeentebestuur richt, op initiatief van de milieuverenigingen van Dilbeek, een gemeentelijke adviesraad voor milieu en
Nadere informatieHUISHOUDELIJK REGLEMENT INTERSECTORAAL REGIONAAL OVERLEG JEUGDHULP WEST-VLAANDEREN
HUISHOUDELIJK REGLEMENT INTERSECTORAAL REGIONAAL OVERLEG JEUGDHULP WEST-VLAANDEREN Inleidende bepaling Gebruikersparticipatie vormt een rode draad doorheen Integrale Jeugdhulp en de werking van het IROJ.
Nadere informatieSUBSIDIARITEIT. Gelet op artikel 92bis, 1, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen ;
SUBSIDIARITEIT Samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat, de Gewesten, de Gemeenschappen, de Franse Gemeenschapscommissie en de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie betreffende de uitoefening van
Nadere informatieOpgelet: gebruik dit voorbeeld als inspiratie voor een document op eigen maat.
BIJLAGE 6 VOORBEELD-STATUTEN Opgelet: gebruik dit voorbeeld als inspiratie voor een document op eigen maat. ALGEMEEN Art. 1 Er wordt een gemeentelijke ouderenadviesraad opgericht en erkend onder de naam...
Nadere informatieStatuten Ouderenadviesraad Destelbergen-Heusden. Goedgekeurd door de ouderenadviesraad op 27/11/2013.
Statuten 2013-2018 Algemeen Statuten Ouderenadviesraad Destelbergen-Heusden Goedgekeurd door de ouderenadviesraad op 27/11/2013. Art. 1 Er wordt een gemeentelijke ouderenadviesraad opgericht en erkend
Nadere informatieSTATUTEN STEDELIJKE RAAD VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP
STAD BRUGGE MAATSCHAPPELIJKE BEGELEIDING STATUTEN STEDELIJKE RAAD VOOR PERSONEN MET EEN HANDICAP ARTIKEL 1: De Stedelijke Raad voor Personen met een Handicap heeft als doel: 1. A. op te treden als volwaardig
Nadere informatieGELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK
GELIJKE KANSEN IN BELGIË HISTORISCH ONDERZOEK 1. TOELICHTING Tijdens het bezoek aan de Democratiefabriek hebben jullie kunnen vaststellen dat bepaalde elementen essentieel zijn om tot democratie te komen.
Nadere informatieSTATUTEN VAN DE GEMEENTELIJKE CULTURELE RAAD
STATUTEN VAN DE GEMEENTELIJKE CULTURELE RAAD In Dentergem wordt een gemeentelijke culturele raad opgericht in uitvoering van het dekreet van 24 juli 1991 houdende de organisatie van het overleg en de inspraak
Nadere informatiea) de beleidsvisie en over de initiatieven die er op gemeentelijk vlak kunnen genomen worden.
Statuten Januari 2013 Artikel 1. De Raad voor Internationale Samenwerking is de adviesraad van de gemeente voor ontwikkelingssamenwerking en Noord-Zuidproblematiek DAC (Development Assistance Committee)
Nadere informatieInitiatiefvoorstel experiment loting
Haarlemse participatie door middel van loting; een voorstel voor het een experiment met participatie door middel van loten van Haarlemmers Samenvatting Grondbeginsel van een democratische staatsinrichting
Nadere informatieGeneration What? 1 : Jongeren over Politiek
Generation What? 1 : Jongeren over Politiek De Generation What enquête peilde niet alleen naar de zogenaamd politieke opvattingen van jongeren, maar ook naar hun meer fundamentele houding tegenover het
Nadere informatieWat is een constitutie?
Wat is een constitutie? 2 Veel landen op de wereld worden op een democratische manier bestuurd. Een democratie staat echter niet op zichzelf. Bij een democratie hoort namelijk een rechtsstaat. Democratie
Nadere informatieHandboek sportraden. Weet raad met je sportraad
Weet raad met je sportraad Dat kan eveneens een doorslaggevend argument zijn voor het moeilijk aantrekken van jongeren. Honoreren kan met een vrijwilligersvergoeding: ofwel terugbetaling van de werkelijke
Nadere informatieVoorwoord 9. Inleiding 11
inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 deel 1 theorie en geschiedenis 15 1. Een omstreden begrip 1.1 Inleiding 17 1.2 Het probleem van de definitie 18 1.3 Kenmerken van de representatieve democratie 20 1.4 Dilemma
Nadere informatieS T A T U U T. aangenomen op het 6de EUCDW-congres 15 maart 1993 KÖNIGSWINTER - D. aangepast op het 7de EUCDW-congres 6 september 1997 ROME - I
S T A T U U T aangenomen op het 6de EUCDW-congres 15 maart 1993 KÖNIGSWINTER - D aangepast op het 7de EUCDW-congres 6 september 1997 ROME - I aangepast op het 8 ste EUCDW-congres 26 november 2001 in BRUSSEL
Nadere informatieOnderzoek. Diversiteit in de Tweede Kamer 2012
Onderzoek Diversiteit in de Tweede Kamer 2012 Nederland heeft een stelsel met evenredige vertegenwoordiging. Op 12 september 2012 waren er vervroegde verkiezingen voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal:
Nadere informatie> KEN JE GEMEENTE EN GA ERMEE AAN DE SLAG!
> KEN JE GEMEENTE EN GA ERMEE AAN DE SLAG! > > DE GEMEENTE: WAT, WAAR, HOE EN WAAROM? Simpel gezegd is een gemeente een stuk grondgebied met een eigen bestuur, dat verkozen is door en verantwoording aflegt
Nadere informatieVertegenwoordiging en verkiezing van de vertegenwoordigers van de
20 SEPTEMBER 2002. Koninklijk besluit betreffende de oprichting, organisatie en werking van een paritair overlegorgaan in de sector van het verzekeringswezen, van de kredietinstellingen en van de gereglementeerde
Nadere informatieStaatsrecht College 2 Wetgevende macht. Prof. dr. Gunter Maes
Staatsrecht College 2 Wetgevende macht Prof. dr. Gunter Maes Aansluitend bij college 1 Grondwetgever van 1831 had - fundamenteel wantrouwen tegenover de uitvoerende macht (art. 159 GW beperkte zelfstandige
Nadere informatieArtikel 6 Lid van de vereniging kan zijn iedere natuurlijk persoon die instemt met het doel van de vereniging.
Statuten Zoals vastgesteld door het Congres bijeen op 16 december 1990 te Wageningen; waarna verleden in een akte houdende de oprichting van de vereniging, op 4 januari 1991 te Amsterdam; en voor het laatst
Nadere informatieJongeren meer bij de politiek te betrekken en hen mondiger te maken door middel van talrijke activiteiten die burgerschapsvormend zijn.
Wie zijn we? Waar staan we voor? 1. Missie Als Vlaamse, onafhankelijke politieke jongerenorganisatie heeft de vereniging tot doel het consequent verdedigen en uitdragen van een liberale ideologie en een
Nadere informatieRAAD VOOR HET VERBRUIK HUISHOUDELIJK REGLEMENT
RAAD VOOR HET VERBRUIK HUISHOUDELIJK REGLEMENT Gelet op het koninklijk besluit van 20 februari 1964 houdende instelling van de Raad voor het Verbruik gewijzigd bij de K.B. van 2 juli 1964, 27 maart 1969,
Nadere informatieInhoudstafel. Hoofdstuk 1 Classificatie van kiesstelsels 37
Voorwoord 15 Inleiding 17 I. Eenheid in verscheidenheid 17 II. Verkiezingen en/in democratieën 21 III. Verkiezingen en verkiezingen is twee 23 IV. Waarom verkiezingen bestuderen? 30 V. Functies van kiesstelsels
Nadere informatieFeitelijke Vereniging Helleense Gemeenschap Turnhout-Kempen
Feitelijke Vereniging Helleense Gemeenschap Turnhout-Kempen Tussen de ondergetekenden (De stichtende leden - aanleiding bij de laatste pagina van deze statuten), werd overeengekomen een feitelijke vereniging
Nadere informatieVLAAMS PARLEMENT VOORSTEL VAN DECREET. van de heer Chokri Mahassine c.s. houdende evenredige participatie op de arbeidsmarkt AMENDEMENTEN
Stuk 653 (2000-2001) Nr. 8 VLAAMS PARLEMENT Zitting 2001-2002 4 maart 2002 VOORSTEL VAN DECREET van de heer Chokri Mahassine c.s. houdende evenredige participatie op de arbeidsmarkt AMENDEMENTEN Zie :
Nadere informatie1902 ( ) Nr. 1 5 februari 2013 ( ) stuk ingediend op. Voorstel van decreet. van de heer Filip Dewinter
stuk ingediend op 1902 (2012-2013) Nr. 1 5 februari 2013 (2012-2013) Voorstel van decreet van de heer Filip Dewinter houdende wijziging van het decreet van 6 juli 2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking,
Nadere informatie1Nederland als democratie
Thema 1Nederland als democratie en rechtsstaat 1.1 Inleiding Nederland is een democratie. Wij kiezen bepaalde mensen - de volksvertegenwoordigers - die namens ons regeren. Zij nemen besluiten en besturen
Nadere informatieGemeente Rijkevorsel HUISHOUDELIJK REGLEMENT CULTUURRAAD
p/a Molenstraat 5 2310 Rijkevorsel Gemeente Rijkevorsel HUISHOUDELIJK REGLEMENT CULTUURRAAD Goedgekeurd door de cultuurraad op 26 november 2008. Goedgekeurd op de Gemeenteraad van 17 december 2008 Hoofdstuk
Nadere informatieDeel 3: Wie heeft het in Europa voor het zeggen?
Deel : Wie heeft het in Europa voor het zeggen?. Raadje plaatje Net zoals een gemeente, een provincie en een land bestuurd worden, wordt ook de Europese Unie geleid door politici. Ze werken in verschillende
Nadere informatieSTEDELIJKE SPORTRAAD IEPER REGLEMENT VAN INWENDIGE ORDE
STEDELIJKE SPORTRAAD IEPER dd.6/2/03 REGLEMENT VAN INWENDIGE ORDE Gelet op het decreet van 13 juli 2001, houdende de organisatie van het overleg en de inspraak in het Gemeentelijk Cultuurbeleid. Gelet
Nadere informatie