VOORWOORD. Het formele belastingrecht gaat over de regels van het spel en raakt dus alle belastingen. Die regels hebben in de Algemene

Transcriptie

1 VOORWOORD De Staat der Nederlanden voorziet voor het overgrote deel in haar middelen door middel van het heffen van belastingen. De grondwet bepaalt dat alleen een wettelijk verankerde belastingheffing mogelijk is. De omvang van de belastingschuld volgt uit de verschillende belastingwetten, zoals bijvoorbeeld de Wet inkomstenbelasting Het formele belastingrecht bepaalt hoe deze belastingschuld wordt vastgesteld, kan worden betwist, wordt geïnd en welke regels daarbij een rol spelen. Rechtsbescherming speelt daarbij een belangrijke rol om het evenwicht ten opzichte van de verplichtingen die betreffende de belastingheffing gelden, te bewaren. Het formele belastingrecht gaat over de regels van het spel en raakt dus alle belastingen. Die regels hebben in de Algemene wet bestuursrecht (Awb) een algemeen bestuursrechtelijk karakter en in de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR) een bijzonder bestuursrechtelijk karakter. De Awb en de AWR verhouden zich ook als algemene (lex generalis) en bijzondere (lex specialis) regels tot elkaar, waarbij een uitzonderende regel in de AWR dus voorgaat op een algemene regel in de Awb. De Awb en de AWR geven samen een goed beeld van de rechten en plichten van enerzijds de overheid, in de hoedanigheid van het bestuursorgaan de inspecteur of de ontvanger van s rijks belastingen, en anderzijds de belasting- of inhoudingsplichtige. Overigens heeft de wetgever ook vaak formeelrechtelijke bepalingen neergelegd in specifieke belastingwetten. Als voorbeeld kunnen de eisen die in de Wet op de omzetbelasting aan een factuur worden gesteld, gelden. Zo de Staat een geweldsmonopolie heeft, zo heeft de Belastingdienst de macht om fiscale plichten af te dwingen. De fiscus heeft verregaande bevoegdheden om te handhaven en te sanctioneren. De keerzijde van die bevoegdheden is neergelegd in duidelijk rechtsbeschermende wettelijke bepalingen. In deze uitgave in de reeks Elsevier Almanakken wordt het formele belastingrecht in de volle breedte behandeld, van de aangifte, de aanslag en het bezwaarschrift tot de cassatieprocedure voor de Hoge Raad. Uw rechten en plichten worden gedetailleerd toegelicht, maar ook de internationale procedures bij bijv. het Europese Hof van Justitie. Daarnaast komen de boete (incl. medeplegerboete), het fiscaal strafrecht en de beroepsaansprakelijkheid aan bod. Verder wordt aandacht besteed aan het invorderingsrecht, de algemene beginselen, het toezicht (incl. horizontaal toezicht), de rente en de internationale informatie-uitwisseling. Nieuw zijn dit jaar onder andere de belastingrente, de nieuwe zaaksbehandeling in het fiscale procesrecht en de verplichting om de fiscus spontaan te informeren over onjuistheden en onvolledigheden. Amsterdam, mei 20 dr. E. (Eric) Poelmann Belastingdienst/Universiteit van Amsterdam mr. drs. F.H.I.J. (Frauke) Davits Brada Abeln LLP dr. R.J. (Robert Jan) Koopman Hoge Raad der Nederlanden mr. K. (Katharina) Kunze, Ass.iur Deloitte Belastingadviseurs BV De auteurs mr. dr. R.M.P.G. (Rosery) Niessen-Cobben RSM Wehrens, Mennen & de Vries Belastingadviseurs N.V. te Roermond ( / Boskamp & Willems advocaten te Eindhoven ( drs. H.F. (Hans) Palm Belastingdienst mr. M.J. (Martien) Pelinck Advocaat te Amsterdam, tevens verbonden aan de UvA mr. F.A. (Ferry) Piek Jaeger Advocaten-belastingkundigen te Amsterdam ( mr. E.J.M. (Eugène) Rosier Thuis & Partners advocaten te Maastricht en Heerlen ( ISBN Reed Business bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende. Alle in Elsevier Formeel Belastingrecht Almanak 20 opgenomen informatie is naar beste kunnen samengesteld en verwerkt. De juistheid en volledigheid van deze informatie kunnen echter niet worden gegarandeerd. De uitgever aanvaardt dan ook geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het directe of indirecte gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Eindredactie: drs. K.M. Beukers, I.J.P.M. Hartendorp, mr. R.E. van Boven > Uitgever: T. de Jong > Vormgeving binnenwerk en omslag: Studio Jos Willemse, Diemen > Druk: Kon. Wöhrmann, Zutphen Elsevier Formeel Belastingrecht Almanak 20 is verkrijgbaar bij de boekhandel of te bestellen bij Reed Business bv via telefoonnummer en via onze website Tot onze spijt kunnen individuele vragen niet worden beantwoord. Schriftelijke suggesties zijn echter welkom (Reed Business bv, Postbus 152, 1000 AD Amsterdam of elsevierfiscaal@reedbusiness.nl). Meer informatie over Elsevier Formeel Belastingrecht Almanak 20 en andere producten van Elsevier Financieel en Fiscaal kunt u vinden op

2 ALGEMEEN INLEIDING 1.1 Hoofdlijnen van het formele belastingrecht 1.2 De internationale dimensie DE AANGIFTE HET DOEN VAN AANGIFTE EN VERTEGENWOORDIGING 2.1 Verplichting tot het doen van aangifte 2.2 De aangifte 2.3 Termijn voor het doen van aangifte 2.4 Aangifte doen 2.5 De informatieplicht 2.6 Gevolgen bij schending van de aangifteplicht 2. Vertegenwoordiging VAN AANGIFTE NAAR AANSLAG 3.1 Formele en materiële belastingschuld 3.2 Aangiftebelastingen 3.3 Aanslagbelastingen 3.4 Voorlopige aanslagen 3.5 De inspecteur wijkt af van de aangifte 3.6 De beschikking op aanvraag NA DE AANGIFTE HERZIENINGEN 4.1 Navorderen 4.2 Naheffen 4.3 Herziening van een voorlopige aanslag inkomstenbelasting 4.4 Herziening inkomensgegeven voor basisregistratie inkomen 4.5 Ambtshalve vermindering DE FISCALE BESTUURLIJKE BOETE 5.1 Inleiding 5.2 Aan wie kan een boete worden opgelegd? 5.3 De verzuimboeten (artt. 6a t/m 6ca AWR) 5.4 Vergrijpboeten (artt. 6d, 6e, 6f en 10a AWR) 5.5 Stelplicht en bewijslastverdeling 5.6 Pleitbaar standpunt 5. Afwezigheid van alle schuld (avas) 5. Rechtvaardigingsgrond 5. Vaststellen van de hoogte van de boete door inspecteur 5.10 Formele aspecten bij het opleggen van een boete 5. Bijzondere aspecten bij opleggen van een boete aan een derde 5. Boete en vaststellingsovereenkomst 5.13 Samenloop van boeten onderling 5. Samenloop bestuurlijke boeten met strafrechtelijke vervolging 5.15 Inkeer/vrijwillige verbetering 5. Toetsing door de rechter 5.1 Compenserende maatregelen 5.1 Strafmaatverweer RENTE 6.1 Algemeen 6.2 Heffingsrente (tot en met belastingjaar 20) 6.3 Belastingrente (vanaf 1-013) 6.4 Invorderingsrente 6.5 Andere vormen van rente HET INVORDEREN VAN DE BELASTINGSCHULD.1 Rechtskader.2 Bekendmaking aanslag

3 Betaaltermijnen Uitstel van betaling Dwanginvordering Versnelde invordering en conservatoire maatregelen Verzet Invorderingskosten Verrekening Verhaalsrechten Kwijtschelding Faillissement Verjaring Informatieverplichtingen Bestuurlijke boeten Geheimhoudingsplicht BEZWAAR EN BEROEP FISCALE PROCEDURES.1 De bezwaarschriftprocedure.2 Beroep: de voorfase.3 Beroep: de schriftelijke fase.4 Beroep: de mondelinge fase.5 Hoger beroep.6 Cassatie. Bijzondere procedures. Alternative dispute resolving (ADR). Toeslagen.10 Dwangsom bij niet tijdig beslissen VERPLICHTINGEN TEN BEHOEVE VAN DE BELASTINGHEFFING.1 De inlichtingenplicht.2 Inlichtingenplicht in buitenlandse verhoudingen.3 De identificatieplicht.4 Boeken en bescheiden door derde gehouden.5 Wijze verstrekken van informatie.6 Betreden gebouwen en gronden. De geheimhoudingsplicht. De administratieplicht. Art. 10a AWR VERSTREKKEN EN GEHEIMHOUDEN INFORMATIE DOOR DE BELASTINGDIENST 10.1 Inleiding 10.2 Geheimhouding van informatie door de Belastingdienst 10.3 Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) 10.4 Wet openbaarheid van bestuur (WOB) ALGEMENE LEERSTUKKEN.1 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur.2 Bewijs en bewijslastverdeling.3 Een vaststellingsovereenkomst met de Belastingdienst.4 Schijnhandeling, fiscale kwalificatie en fraus legis.5 Omkering van de bewijslast CONTROLE TOEZICHT.1 Inleiding.2 Het boekenonderzoek.3 Waarneming ter plaatse (WTP).4 Fiscale surveillance.5 Horizontaal toezicht.6 Landelijke projecten. Bijlagen bij toezicht WET TER VOORKOMING VAN WITWASSEN EN FINANCIEREN VAN TERRORISME Inleiding Instelling in de zin van de Wwft

4 Cliëntenonderzoek Wwft-plichtige werkzaamheden Het melden van een ongebruikelijke transactie Toezicht en handhaving Bewaren van bewijsstukken Opleidingsverplichting BIJZONDERE ONDERWERPEN AANSPRAKELIJKHEDEN.1 Formele aansprakelijkheidsbepalingen.2 Materiële aansprakelijkheidsbepalingen FISCAAL STRAFRECHT 15.1 Inleiding 15.2 Sfeerovergang 15.3 Dwangmiddelen ten dienste van de strafrechtelijke opsporing 15.4 Strafrechtelijke bepalingen AWR 15.5 Belangrijkste strafrechtelijke overtredingen en misdrijven 15.6 De samenloopregeling 15. De fiscale strafbeschikking 15. Slot RISICO S BEROEPSUITOEFENING VOOR DE ADVISEUR.1 Inleiding.2 Beroepsaansprakelijkheid.3 Tuchtrechtelijke aansprakelijkheid.4 Strafrechtelijke aansprakelijkheid.5 Strafrechtelijke opsporing en geheimhoudingsplicht.6 Hard and fast rules bij strafrechtelijk optreden. Bestuursrechtelijke aansprakelijkheid LAATSTE ONTWIKKELINGEN 1.1 Omzetting van de nieuwe bijstandsrichtlijn (Richtlijn 20//EU) in Nederlands recht INTERNATIONAAL BELASTINGRECHT EUROPESE ASPECTEN VAN HET FORMELE BELASTINGRECHT 1.1 Basisregel in het Europese formele recht 1.2 Procederen in het Europese recht 1.3 Onjuiste rechtspraak op nationaal niveau 1.4 Staatsaansprakelijkheid 1.5 Onjuiste rechtspraak op nationaal niveau 1.6 Doorbreken van het gesloten rechtsstelsel via het Europese recht? 1. Europese wetgeving en nationale implementatie 1. Europese materieelrechtelijke aspecten 1. Discriminaties of belemmeringen 1.10 Rechtvaardigingsgronden VOORKOMING VAN DUBBELE BELASTING 1.1 Belastingverdragen 1.2 Besluit ter voorkoming van dubbele belasting INTERNATIONALE SAMENWERKING 20.1 Rechtsgronden voor internationale samenwerking 20.2 Vormen en algemene voorwaarden van internationale samenwerking in belastingzaken 20.3 Uitwisseling van gegevens 20.4 Ambtelijke bijstand 20.5 Rechtsbescherming BIJLAGEN WETTEKSTEN 21.1 Invorderingswet Uitvoeringsregeling Invorderingswet Uitvoeringsbesluit Invorderingswet Uitvoeringsregeling inleners-, keten- en opdrachtgeversaansprakelijkheid Kostenwet invordering rijksbelastingen

5 Algemene wet bestuursrecht 21. Besluit proceskosten bestuursrecht 21. Algemene wet inzake rijksbelastingen 21. Uitvoeringsbesluit Algemene wet inzake rijksbelastingen Uitvoeringsregeling Algemene wet inzake rijksbelastingen BELEID 22.1 Besluit Fiscaal Bestuursrecht 22.2 Besluit ambtshalve verminderen en teruggeven 22.3 Besluit beroep in belastingzaken 22.4 Resolutie inzake binnentreden woningen 22.5 Besluit heffingsrente - OUD 22.6 Besluit openstelling elektronisch bestuurlijk verkeer met de Belastingdienst 22. Besluit openstelling elektronisch bestuurlijk verkeer met de Belastingdienst met gebruik van Digipoort 22. Besluit Bestuurlijke Boeten Belastingdienst 22. Richtlijnen aanmelding en afhandeling fiscale delicten, douane- en toeslagendelicten (Richtlijnen AAFD) Resolutie Algemeen, rechtsvragen en fiscaal uitvoeringsbeleid - OUD 22. Voorschrift informatie fiscus/banken 22. Besluit informatieverstrekking notaris LANDELIJKE EN INTERNATIONALE REGELINGEN/RICHTLIJNEN 23.1 Procesregeling belastingkamers gerechtshoven Internationale samenwerking in belastingzaken 23.3 EU Bijstandsrichtlijn 23.4 EU Invorderingsrichtlijn ADRESSEN 24.1 Ministerie van Financiën 24.2 Hoge Raad der Nederlanden 24.3 Gerechtshoven (belastingkamers) 24.4 Rechtbanken 24.5 Beroepsorganisaties 24.6 De Nationale Ombudsman 24. Commissie voor de verzoekschriften en de Burgerinitiatieven REGISTER