Inhoud 1 Inleiding Wijzen van heffing

Transcriptie

1 1 Inleiding 1 Elise Okhuizen 1.1 De verhouding van de AWR en Invorderingswet 1990 tot de Awb De AWR in relatie tot de Awb De Invorderingswet 1990 in relatie tot de Awb De reikwijdte van de AWR De reikwijdte van de Invorderingswet Wijzen van heffing 9 Elise Okhuizen 2.1 Inleiding De aangifte Definitie Functie van de aangifte De uitnodiging tot het doen van aangifte De inhoud van de aangifte Termijn voor indiening van de aangifte Sancties Aanslagbelastingen De aanslag De definitieve of primitieve aanslag Voorlopige aanslagen Voorheffingen De conserverende aanslag De aanslagtermijn Navordering Inleiding Voorwaarden voor navordering (algemeen) De eis van een nieuw feit en de onderzoeksplicht van de inspecteur Uitzonderingen op de eis van een nieuw feit Termijnen voor navordering Navordering na herziening WOZ-beschikking Aangiftebelastingen Inleiding 71 vii

2 2.3.2 Heffing door wie? Voldoenings- en afdrachtsbelastingen Tijdvak- en tijdstipbelastingen Aangifte en betaling De aangifte Betaling Uitstel voor het doen van aangifte en/of betalen Herstel van gebreken door de belastingplichtige of inhoudingsplichtige Sancties Bestuursrechtelijke sancties Strafrechtelijke sancties Naheffing Ambtshalve vermindering De hardheidsclausule Heffing van douanerechten en accijnzen Douanerechten Accijns Heffing van lokale belastingen Wijzen van heffing Bijzondere herzieningsregeling Verplichtingen ten dienste van de belastingheffing 101 Martien Pelinck 3.1 Inleiding Informatieverplichtingen van de belastingplichtige Algemeen Gegevens, inlichtingen, boeken en bescheiden Desgevraagd Welke gegevens en inlichtingen? Boeken, bescheiden en andere gegevensdragers Wie moet de informatie/stukken verstrekken? Informatieverplichtingen in internationale verhoudingen Spontane informatieverplichtingen: herstelaangifte Het correctiebericht Artikel 10a AWR Verschaffen van toegang Binnentreding van woningen Waarneming ter plaatse Identificatieplicht Administratieplicht Algemeen Wie is administratieplichtig? 116 viii

3 3.3.3 De inhoud van de administratieplicht Bewaarplicht Artikel 54 AWR Verplichtingen ten behoeve van de belastingheffing van derden Algemeen De reikwijdte van de informatieplicht van administratieplichtigen Renseigneringsverplichtingen De positie van de administratieplichtige Begrenzing van de informatieplicht Algemeen Verschoningsrecht Het formele verschoningsrecht Afgeleid verschoningsrecht Informeel verschoningsrecht Algemene beginselen van behoorlijk bestuur Inleiding Zorgvuldigheid en evenredigheid Verbod op détournement de pouvoir Het beginsel van fair play Algemene beginselen van procesrecht Mensenrechten Het nemo tenetur-beginsel Het recht op privacy Sancties en andere dwangmiddelen Algemeen Omkering en verzwaring van de bewijslast wegens het niet voldoen aan de bijkomende verplichtingen Bestuurlijke boeten en strafrechtelijke sancties De civielrechtelijke weg (dwangsom) De informatiebeschikking Geheimhouding Algemene beginselen van behoorlijk bestuur en beginselen van behoorlijke wetgeving 153 Eric Poelmann 4.1 Inleiding Algemene beginselen van behoorlijk bestuur Inleiding Codificatie Contra legem-werking De materiële beginselen van behoorlijk bestuur Het evenredigheidsbeginsel 155 ix

4 4.3.2 Het vertrouwensbeginsel Inleiding Inlichtingen en toezeggingen Impliciete standpuntbepalingen Expliciete standpuntbepalingen Boekenonderzoek Beleidsregels Duur van het gewekte vertrouwen Het gelijkheidsbeginsel Inleiding Gelijke gevallen Begunstigend beleid Oogmerk van begunstiging De meerderheidsregel Rechtvaardigingsgronden De formele beginselen van behoorlijk bestuur Het motiveringsbeginsel Het zorgvuldigheidsbeginsel Het fair play-beginsel Verbod van détournement de pouvoir en verbod op vooringenomenheid Rechtsherstel Beginselen van behoorlijke wetgeving Inleiding Het gelijkheidsbeginsel als beginsel van behoorlijke wetgeving Het recht op ongestoord genot van eigendom Het rechtszekerheidsbeginsel Vertegenwoordiging in belastingzaken 181 Arnaud Booij 5.1 Inleiding Vertegenwoordiging van de belastingplichtige Inleiding Wettelijke regels omtrent vertegenwoordiging Vertegenwoordiging krachtens volmacht Vertegenwoordiging van de Belastingdienst Vertegenwoordiging krachtens mandaat Vertegenwoordiging krachtens volmacht Toerekening van kennis, opzet en schuld, de gemachtigde als medepleger van een beboetbaar feit Inleiding Toerekening van kennis bij dubbele petten Toerekening van opzet en (grove) schuld 191 x

5 5.4.4 De gemachtigde als medepleger van een beboetbaar feit Nogmaals de zorgplicht van de belastingplichtige De fiscale vaststellings overeenkomst 197 L.J.A. Pieterse 6.1 Inleiding Historie Rechtstheoretische verkenningen Het begrip vaststellingsovereenkomst Verhouding tot andere rechtsfiguren Het rechtskarakter van de vaststellingsovereenkomst Toepasselijk recht Inhoud van de vaststellingsovereenkomst Totstandkoming van de vaststellingsovereenkomst Aanbod en aanvaarding Bevoegdheid en vertegenwoordiging Misbruik van omstandigheden Andere wilsgebreken Vaststellingsovereenkomsten contra legem Binding en uitvoering van de overeenkomst Rechtsbescherming Algemeen Afstand van rechtsmiddelen Fiscaal procesrecht 217 Justus van de Merwe 7.1 Inleiding Gesloten stelsel van rechtsbescherming Bezwaar Bezwaar waartegen? Vereisten voor de indiening van een bezwaarschrift Algemeen Tijdigheid Motivering De behandeling van het bezwaarschrift Mandaatverbod Hoorzitting Uitspraak op bezwaar Vergoeding kosten bezwaarfase Massaal bezwaar Beroep Inleiding De rechtbanken 235 xi

6 7.4.3 Beroep waartegen? Vereisten voor de indiening van een beroepschrift Vooronderzoek Op de zaak betrekking hebbende stukken Geheimhouding (art. 8:29 Awb) Verdere stukken Vervolg vooronderzoek Vereenvoudigde behandeling Versnelde behandeling Voorlopige voorziening Het onderzoek ter zitting De uitspraak De omvang van het geschil De inhoud van de uitspraak Hoger beroep Inleiding Omvang hoger beroep Instellen hoger beroep en griffierecht De belastingkamers van de gerechtshoven Incidenteel hoger beroep De uitspraak in hoger beroep Beroep in cassatie Inleiding Cassatiegronden Bewijs Feiten en rechtsregels Bewijslastverdeling Aannemelijk maken en doen blijken Bewijs door middel van vermoedens Omkering bewijslast Vereiste aangifte Redelijke schatting Bewijsmiddelen: keuze en waardering Onrechtmatig verkregen bewijs Bewijsaanbod Bewijs van beboetbare feiten Herziening van de uitspraak Fraus legis 281 Robert IJzerman 8.1 Inleiding Toepassingsvoorwaarden voor fraus legis Vormgeving 282 xii

7 8.1.3 Gevolgen Schijnhandelingen Beperking van keuzevrijheid door fraus legis Ultimum remedium en de rol van het legaliteitsbeginsel De toepassingsvoorwaarden nader bezien Het ontgaansmotief Inbouw van zakelijke motieven Strijd met doel en strekking van de wet Geen strijd met doel en strekking van de wet Het systeem der wet De fiscale bestuurlijke boete 293 Khadija Bozia en Elise Okhuizen 9.1 Inleiding Geschiedenis De vierde tranche van de Awb Verhouding tot het nationale strafrecht Mensenrechtenverdragen Bestuurlijke boeten Inleiding Verzuimboeten Algemene kenmerken van verzuimboeten De boete wegens het niet of niet tijdig doen van aangifte voor de aanslagbelastingen De boete wegens het niet of niet tijdig doen van aangifte voor aangiftebelastingen De boete wegens niet tijdige betaling van de belasting voor aangiftebelastingen Andere verzuimen Vergrijpboeten Algemene kenmerken De vergrijpboete bij (herziening van) de voorlopige aanslag De vergrijpboete bij de primitieve aanslag De vergrijpboete bij navordering De vergrijpboete bij naheffing Toerekening De medepleger Algemene voorschriften Inleiding Mededeling van de boete Het ne bis in idem-beginsel Het una via-beginsel Inkeer of vrijwillige verbetering 322 xiii

8 Het zwijgrecht Boete bij overlijden Het Besluit Bestuurlijke Boete Belastingdienst Bewijslast in boetezaken Fiscaal strafrecht 331 Emilie Schotte en Jojanneke Sitsen 10.1 Inleiding Verhouding van het fiscale strafrecht tot het commune strafrecht Inleiding Samenloop met commune delicten Eendaadse samenloop Meerdaadse samenloop Voortgezette handeling Strafrechtelijke leerstukken en begrippen Inleiding Misdrijven en overtredingen Daderschap Schuld en opzet Ne bis in idem Dubbele bestraffing (rechts)personen Verjaring De strafbeschikking Inleiding De commune strafbeschikking De fiscale strafbeschikking Verhouding van het strafrecht tot het fiscale boeterecht Strafbare feiten Misdrijven en overtredingen Artikel 68 AWR Inleiding Ingevolge de belastingwet verplicht Verstrekken Artikel 69 AWR Artikel 69a AWR Samenloop van fiscale delicten Het una via-beginsel Inkeerregeling Inleiding De wettelijke bepalingen Alsnog juiste aangiften doen Moment van inkeer Wie kunnen gebruik maken van de inkeerregeling? 372 xiv

9 Tot slot Procedurele voorschriften Opsporingsbevoegdheden Inleiding Opsporingsbevoegdheid Dwangmiddelen Samenloop met controlebevoegdheden Richtlijnen AAFD De aanmelding fase Het selectieoverleg (SO) fase Tripartiete overleg (TPO) fase Voorkoming van strafvervolging Samenloop met ontnemingsvorderingen Berechting Invordering 385 Arnaud Booij en Elise Okhuizen 11.1 Inleiding Verhouding tot de Awb Open systeem Inleiding De tweewegenleer Faillissement Onrechtmatige daad Conservatoir beslag Actio pauliana De Leidraad Invordering De belastingschuld De bij de invordering betrokken personen De belastingschuldige De ontvanger De taak van de ontvanger Verhouding tot de inspecteur Relatieve bevoegdheid De deurwaarder De directeur De Rijksadvocaat De reguliere invordering De belastingaanslag Bekendmaking van de aanslag Betaling Inleiding Betalingstermijnen 401 xv

10 Toerekening van betalingen Betalingskorting Invorderingsrente Boete bij niet-tijdige betaling Verrekening Uitstel van betaling Kwijtschelding De dwanginvordering De aanmaning Inleiding In gebreke zijn Kosten Het dwangbevel Uitvaardiging Betekening Kosten Tenuitvoerlegging Rechtsmiddelen Versnelde invordering Inleiding Versnelde invordering versus conservatoir beslag Vereenvoudigd derdenbeslag Lijfsdwang Het fiscale voorrecht Algemeen Het fiscale voorrecht Het bodemrecht Algemeen Bodemzaken Beleidsmatige beperking Verschillen bodemrecht en bodemvoorrecht Verjaring Aansprakelijkheidsbepalingen Inleiding In gebreke zijn Eerst uitwinning van de belastingschuldige Bestuurdersaansprakelijkheid (art. 33 IW 1990) Inleiding Criteria artikel 33 IW Disculpatie Bestuurdersaansprakelijkheid (art. 36 IW 1990) Inleiding Criteria artikel 36 IW xvi

11 Melding betalingsonmacht Kennelijk onbehoorlijk bestuur Ketenaansprakelijkheid (art. 35 IW 1990) Inleiding Criteria artikel 35 IW Uitzonderingssituaties Anoniementarief Verklaring betalingsgedrag en g-rekening Verleggingsregeling omzetbelasting Opdrachtgevers- en kopersaansprakelijkheid in de confectiesector Inlenersaansprakelijkheid (art. 34 IW 1990) Inleiding Criteria artikel 34 IW Uitzonderingssituaties Verschillen inlenersaansprakelijkheid en ketenaansprakelijkheid Andere aansprakelijkheidsbepalingen Aansprakelijkheid van onderdelen van een fiscale eenheid vennootschapsbelasting (art. 39 IW 1990) Aansprakelijkheid van vervreemders van aandelen (art. 40 IW 1990) Aansprakelijkheid van onderdelen van een fiscale eenheid omzetbelasting (art. 43 IW 1990) De aansprakelijkheidsprocedure Rechtsbescherming aansprakelijkgestelden Verhaal Rechtsbescherming in invorderingszaken Algemeen Civiele rechtsgang Fiscale rechtsgang Administratief beroep bij de directeur Rechtsbescherming in Kostenwet Wet dwangsom Wet rechtsbescherming met betrekking tot de administratieplicht en controlehandelingen van de fiscus (art. 62a IW 1990) 466 Trefwoordenregister 467 Jurisprudentieregister 475 xvii