Jaarverslag Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

Transcriptie

1 Jaarverslag 2008 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

2 Jaarverslag over het boekjaar 1 januari december 2008

3 Jaarverslag Inhoudsopgave 1 Voorwoord 5 2 Karakteristieken van het pensioenfonds 6 Doelstelling 6 Statutaire organen 6 Commissies, adviseurs 8 Vertegenwoordigingen 10 Kerncijfers en omvang van het fonds 11 3 Verslag van het bestuur Bestuursbesluiten en gevoerde beleid Van de deelnemersraad 18 De oprichting 18 Van het verantwoordingsorgaan Goed pensioenfondsbestuur 20 Integere bedrijfsvoering 20 Intern toezicht 20 Verantwoordingsorgaan 20 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Pensioenregelingen 21 Pensioenregelingen Pensioenregelingen Risicoparagraaf 22 Beleggingsrisico s 22 Actuariële risico s 23 Operationele risico s Vooruitzichten Pensioenontwikkelingen Beleggingen 27 Marktontwikkelingen 27 Beleggingen in het verslagjaar 29 Rendement 31 Z-score over Maatschappelijk verantwoord beleggen Financiële paragraaf 34 Samenvatting van de financiële positie van het fonds 34 Achtergrond en oorzaken van de ontwikkelingen in de financiële gegevens 34 Stand van de voorzieningen en reserves 34 Resultaat boekjaar 35 Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

4 4 4. Jaarrekening Balans per 31 december Rekening van baten en lasten over Toelichting 41 Grondslagen voor balanswaardering en resultaatbepaling 41 Toelichting op de balans per 31 december Toelichting op de rekening van baten en lasten over het boekjaar Kasstroomoverzicht Overige gegevens 66 Statutaire bestemming van het saldo van baten en lasten 66 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 66 Verklaring van de actuaris 67 Verklaring van de accountant 69 Gebeurtenissen na balansdatum 71

5 Jaarverslag Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2008 van de Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie. In dit verslag komt de inhoud van de regelingen anno 2008 en de samenstelling van het bestuur aan de orde. Ook zijn de belangrijkste bestuursbesluiten, die in het jaar 2008 zijn genomen, kort samengevat. Verder zijn de wettelijke ontwikkelingen, die van belang zijn voor bedrijfstakpensioenfondsen, voor u op een rijtje gezet. Ook wordt u geïnformeerd over de financiële positie, de baten en lasten en het beleggingsbeleid van het fonds. Het jaar 2008 is voor veel pensioenfondsen een jaar van tegenslag geweest vanwege de verliezen op de financiële markten en de dalende marktrente. De gevolgen voor het bedrijfstakpensioenfonds worden in dit verslag ook beschreven. Het bestuur wil hierbij dank uitspreken aan iedereen die zich, in welke functie dan ook, in 2008 heeft ingezet voor het pensioenfonds. Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie 12 juni 2009 De heer J.P.M. Janssen, voorzitter De heer P.G.J. de Bruyn, vice-voorzitter Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

6 6 Karakteristieken van het pensioenfonds Doelstelling Het bedrijfstakpensioenfonds is in het leven geroepen om werknemers, oud-werknemers en hun nabestaanden te beschermen tegen financiële gevolgen van ouderdom en overlijden. Statutaire organen Bestuur Bestuursleden mogen alleen worden benoemd als De Nederlandsche Bank (DNB) geen bezwaar heeft gemaakt. Naar het oordeel van DNB moeten de personen die het beleid van een pensioenfonds (mede) bepalen voldoende deskundig zijn met het oog op de belangen van de (gewezen) deelnemers en overige belanghebbenden. De deskundigheid van de bestuursleden wordt periodiek geëvalueerd. Daarbij wordt zowel gekeken naar de individuele deskundigheid als naar het collectief. Het bestuur heeft aanvullend hierop een eigen deskundigheidsplan vastgesteld waarin de eisen die aan de bestuursleden worden gesteld, zijn vastgelegd. Ook heeft het fonds een gedragscode voor haar bestuursleden. Een zogenaamde compliance officer ziet er op toe dat een ieder handelt conform de gedragscode. Het bestuur wordt gevormd door de benoeming van drie leden door de werkgeversorganisatie en drie leden door de werknemersorganisaties. Samenstelling bestuur per 31 december 2008 Leden werkgevers: Plaatsvervangende leden werkgevers: De heer drs. P.G.J. de Bruyn, voorzitter 1) vacant De heer L.H.H. Engels, plv. voorzitter 1) vacant De heer P.M. Lemmen 1) vacant Leden werknemers: Plaatsvervangende leden werknemers: De heer J.P.M. Janssen, vice-voorzitter 2) vacant De heer R.W. Vlietman 3) De heer M.H. Hietkamp 3) De heer J.A. Spruijt 4) Bestuurswisselingen De heer E.J. Jansen is afgetreden als bestuurslid van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie. Hij heeft zich namens De Unie meerdere jaren ingezet voor het bedrijfstakpensioenfonds. De heer E.J. Jansen is als bestuurslid opgevolgd door de heer J.A. Spruijt. Het vice-voorzitterschap is door het vertrek van de heer E.J Jansen in 2008 overgedragen aan de heer J.P.M. Janssen.

7 Jaarverslag Het bestuur van het fonds wordt gevormd door vertegenwoordigers van de volgende werkgevers en werknemersorganisaties: 1) Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten, Florijnweg 6, 6883 JP Velp (Gld.), tel: ; 2) FNV Bondgenoten, Varrolaan 100, 3506 GE Utrecht, tel: ; 3) CNV Bedrijvenbond, Tiberdreef 4, 3561 GG Utrecht, tel: ; 4) De Unie, vakbond voor Industrie en Dienstverlening, Multatulilaan 12, 4103 NM Culemborg, tel: Deelnemersraad De deelnemersraad is een adviesorgaan van het bestuur. De deelnemersraad is van belang, omdat deelnemers en gepensioneerden via de raad direct met het bestuur kunnen praten over zaken die voor hen belangrijk zijn. De raad bestaat uit twee vertegenwoordigers namens de actieve deelnemers en twee vertegenwoordigers namens de gepensioneerden. De zittingsperiode is vier jaar. Samenstelling per 31 december 2008 Leden namens actieve deelnemers De heer H. Speelman De heer M. van Leest Leden namens gepensioneerden De heer S.A.G Berende De heer H. Kleba Verantwoordingsorgaan Het Bedrijfstakpensioenfonds heeft naast het bestuur en de deelnemersraad een derde bestuursorgaan, namelijk het verantwoordingsorgaan. Het bestuur legt verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid en de wijze waarop het is uitgevoerd. Tevens legt het bestuur verantwoording af over de naleving van de Principes van Goed Pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance). Het verantwoordingsorgaan bestaat uit 3 leden, van wie een lid de werknemers vertegenwoordigt, een lid de gepensioneerden en een lid de werkgevers. De 2 leden die zitting hebben in het verantwoordingsorgaan namens de deelnemers en gepensioneerden zijn tevens lid van de deelnemersraad. De zittingsperiode is 4 jaar. Het bestuur heeft op 26 juni 2008 de leden van het verantwoordingorgaan officieel benoemd. Samenstelling per 31 december 2008 Leden namens actieve deelnemers Leden namens gepensioneerden De heer H. Speelman De heer S.A.G Berende Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

8 8 Leden namens de werkgevers De heer G. Slutter Het bestuur heeft de voordracht van het Koninklijk Verbond van Nederlandse Baksteenfabrikanten voor een werkgeversvertegenwoordiger overgenomen. Intern toezicht Het bestuur heeft gekozen voor intern toezicht door een visitatiecommissie. Deze commissie zal eens in de drie jaar de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn beoordelen. In 2008 is de visitatiecommissie niet bijeen gekomen. Commissies en adviseurs Beleggingscommissie De beleggingscommissie adviseert het bestuur over het te voeren beleggingsbeleid en beoordeelt de performance van de vermogensbeheerders. Daarnaast houdt de beleggingscommissie toezicht op de wijze waarop de vermogensbeheerders hun bevoegdheid tot het nemen van de tactische beleggingsbeslissingen uitoefenen. Samenstelling per 31 december 2008 Leden werkgevers De heer P.G.J. de Bruyn De heer P.M. Lemmen Leden werknemers De heer R.W. Vlietman De heer J.A. Spruijt Werkgroep Communicatie Samenstelling per 31 december 2008 Leden werkgevers De heer P.G.J. de Bruyn Leden werknemers De heer J.P.M. Janssen Werkgroep uitbesteding Het bestuur heeft een werkgroep ingesteld om de offertes van meerdere pensioenuitvoerders te vergelijken op basis van kwaliteit en prijs. Samenstelling per 31 december 2008 Leden werkgevers De heer P.G.J. de Bruyn De heer P.M. Lemmen Leden werknemers De heer J.P.M. Janssen

9 Jaarverslag Adviseurs Het bestuur laat zich bijstaan door externe adviseurs op actuarieel, juridisch en fiscaal gebied en vermogensbeheer. Het bestuur blijft te allen tijde eindverantwoordelijk voor alle activiteiten van het fonds en houdt dan ook toezicht op zijn adviseurs. De administratie is in 2008 uitgevoerd door Syntrus Achmea Pensioenbeheer (voorheen PVF Achmea). Het bestuur heeft besloten om de administratie per 1 januari 2009 te laten uitvoeren door Cordares. Nadere toelichting treft u aan bij de bestuursbesluiten in een volgend hoofdstuk. Het vermogen wordt beheerd door F&C Investments en Syntrus Achmea Vastgoed. De jaarrekening wordt gecontroleerd door de accountant KPMG en voorzien van een actuariële verklaring door de waarmerkend actuaris van Watson Wyatt B.V. De juridische en fiscale advisering is uitbesteed aan Syntrus Achmea Pensioenbeheer. Administrateur Algemeen adviseur Adviserend Actuaris Waarmerkend actuaris Beleggingsadviseur Vermogensbeheerders Syntrus Achmea Pensioenbeheer Molenwerf 2-8, 1006 AG Amsterdam De heer J.H. Klinkenberg HK Consultancy Bernhardlaan 11, 6988 AS Laag Keppel De heer drs. H.J.W. van Gemert Watson Wyatt B.V. Beemdstraat 1, 5653 MA Eindhoven De heer R.H. Van Os Watson Wyatt B.V. Beemdstraat 1, 5653 MA Eindhoven De heer J. Molenaar Watson Wyatt B.V. Beemdstraat 1, 5653 MA Eindhoven F&C Investments Jachthavenweg 109k, 1081KJ Amsterdam Syntrus Achmea Vastgoed Gatwickstraat 1, 1043 GK Amsterdam Accountant Communicatiedeskundige De heer M.J. Vredenduin KPMG Accountants NV Burg. Rijnderslaan 10-20, 1185 MC Amstelveen De heer P. Van Gogh Van Gogh Communicatie en Onderzoek P. de Hooghstraat RH Utrecht Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

10 10 Vertegenwoordigingen Raad van Afgevaardigden Stichting PVF Nederland In de Raad van Afgevaardigden van Stichting PVF Nederland werd het fonds in 2008 vertegenwoordigd door: werkgeversvertegenwoordiger: de heer J.H. Klinkenberg werknemersvertegenwoordiger: de heer R.W. Vlietman Vertegenwoordiging Achmea Vastgoed Het bestuur werd gedurende het verslagjaar in de fondsen van Achmea Vastgoed vertegenwoordigd door de heer R.W. Vlietman

11 Jaarverslag Kerncijfers en omvang van het fonds Aantallen Werkgevers Actieve deelnemers Hierin begrepen: Vrijwillige deelnemers Arbeidsongeschikten Vut-ers FVP-ers Gewezen deelnemers Gepensioneerden Financiële gegevens (bedragen x 1.000,-) Voorziening pensioenverplichtingen Algemene reserve Weerstandsreserve Dekkingsgraad volgens FTK 112,1% 186,3% 172,4% 153,4% Premies Pensioenuitkeringen Belegd vermogen (actuele waarde) Opbrengst uit vermogen 3 (35.210) Performance (24,55)% 5,07% 8,79% 15,26% 7,04% Resultaat boekjaar (54.681) Z-score 4 (2,77) 1,34 1,26 1,52 0,37 Gegevens voor deelnemers in regeling Opbouw per jaar 1,75% 1,75% 1,75% 1,75% 1,75% Premie per jaar 21,0% 21,0% 19,5% 18,0% 16,5% Franchise Max. pensioengrondslag Max. pensioengevend salaris Gegevens voor deelnemers in regeling Opbouw per jaar 2% 2% 2% Premie per jaar 19,5% 19,5% 18,0% Franchise Max. pensioengrondslag Max. pensioengevend salaris Toeslag per 1 januari boekjaar voor actieve deelnemers 3,26% 1,5% 1,25% 0% 2% Toeslag per 1 januari boekjaar voor gewezen deelnemers/gepensioneerden 1,19% 1,43% 1,25% 0% 2% 1 Het aantal deelnemers is aanmerkelijk toegenomen door de vrijwillige toetreding van vijf werkgevers 2 De vergelijkende cijfers zijn aangepast in verband met de herziene richtlijn RJ610 3 Inclusief andere resultaten op beleggingen en vóór aftrek van beleggingskosten. 4 De z-score is in de oude stijl weergegeven. Bij de z-score nieuwe stijl wordt ten opzichte van de oude methodiek 1,28 bij de score opgeteld 5 Regeling 1991 geldt voor werknemers geboren vóór 1 januari 1950 en die op 31 december 2005 reeds in dienst waren van een aangesloten onderneming. 6 Regeling 2006 geldt voor werknemers die geboren zijn op of na 1 januari 1950 danwel de werknemers en die op of na 1 januari 2006 in dienst zijn getreden van een aangesloten onderneming. Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

12 12 Omvang van het fonds In dit hoofdstuk wordt de ontwikkeling van de omvang van het fonds weergegeven. De gegevens van het verslagjaar, zoals het aantal werkgevers en deelnemers, de vastgestelde pensioenpremie en de pensioenuitkeringen, worden ter vergelijking afgezet tegen de cijfers uit het verleden. Werkgevers en deelnemers Werkgevers en deelnemers in de laatste 10 jaar Jaar Premie Deelnemers Hierin begrepen Percentage Gewezen deelbetalende arbeidsonge van totaal nemers met werkgevers schikte deel aantal premie vrije nemers die geen deelnemers rechten premie meer (%) betalen Aantal deelnemers Premiebetalenden Premievrijen Arbeidsongeschikten Gedispenseerde ondernemingen Een werkgever heeft dispensatie voor in totaal drie werknemers.

13 Jaarverslag Premie De premie bedroeg in 2008 voor deelnemers in Regeling ,0% (21,0% in 2007) van de pensioengrondslag. Voor deelnemers in Regeling 2006 bedroeg de premie 19,5% (19,5% in 2007). Vastgestelde premie (bedragen x 1.000, ) Premie voor verplichte verzekering Premie voor vrijwillige verzekering Premie voor voortgezette verplichte verzekering Premie voor aanvullende verzekering Totaal Premie ontvangsten en premie ten laste van het fonds voor arbeidsongeschikte deelnemers in de laatste 10 jaar (bedragen x 1.000, ) (1) (2) (3) (4) Jaar Ten gunste van Ten laste van het Totaal premie (2) in het boekjaar fonds gekomen van (1)+(2) procenten vastgestelde premie voor van (3) premie* arbeidsongeschikte deelnemers , , , , , , , , , ,7 * Exclusief premie ineens Premie invordering De premie invordering verliep in het verslagjaar goed. Uitkeringen Hieronder staan de aantallen ingegane pensioenen ultimo 2008 vermeld. Tevens wordt per pensioensoort het uitgekeerde jaarbedrag gegeven. Aantal pensioen uitkeringen ultimo Jaarbedrag (x 1.000,-) Ouderdomspensioen Nabestaandenpensioen Wezenpensioen Totaal Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

14 14 Aantal uitkeringen Ouderdomspensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Eenmalige uitkeringen Aan eenmalige uitkeringen in verband met afkoop kleine pensioenen werd in 2008 ruim ,-- uitbetaald, tegen ,-- in 2007.

15 Jaarverslag Verslag van het bestuur 3.1 Bestuursbesluiten en gevoerde beleid Risicobeheersing en uitbesteding zijn in 2008 belangrijke thema s geweest. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste besluiten: Kredietcrisis en de financiële positie van het fonds Het bedrijfstakpensioenfonds is altijd een zeer solide pensioenfonds geweest met een dekkingsgraad van ver boven het minimaal wettelijk vereiste niveau. Ook het bedrijfstakpensioenfonds is echter door de kredietcrisis hard getroffen. Door de daling van de marktrente en de daling van de aandelenkoersen is de financiële positie van het fonds aanzienlijk verslechterd. Gelukkig was de uitgangspositie van het pensioenfonds voordat de crisis uitbrak zeer goed. De dekkingsgraad bedroeg eind ,3%. Desalniettemin zijn de buffers van het fonds dermate afgenomen dat er eind 2008 een reservetekort is vastgesteld. Het bestuur heeft, gelet op de situatie die ontstaan is voor het bedrijfstakpensioenfonds, direct een aantal maatregelen genomen en een herstelplan opgesteld. Naast het beleggingsbeleid vormen ook het premie- en toeslagbeleid voor het bestuur instrumenten waarmee het pensioenfonds kan sturen. Over het herstelplan De genomen besluiten over het herstelplan uit de bestuursvergadering van 20 maart 2009 zijn voorgelegd aan de deelnemersraad, die hierover positief advies heeft uitgebracht aan het bestuur. In dit herstelplan wordt geschetst hoe de buffers binnen een termijn van 15 jaar weer voldoende groot worden geacht om economische tegenspoed op te vangen. Het herstelplan is vervolgens op 30 maart 2009 ingediend bij DNB. Uiterlijk 1 juli 2009 zal het herstelplan door DNB zijn getoetst. Belangrijkste uitgangspunten van het herstelplan Per 31 december 2008 bedraagt de dekkingsgraad van het pensioenfonds 113,7% (2007: 186,3%). Bij het opstellen van het herstelplan heeft het bestuur zich laten ondersteunen door externe adviseurs en is het voorgenomen beleggingsbeleid afgestemd. Het herstelplan is opgesteld met inachtneming van de uitgangspunten zoals die door De Nederlandsche Bank zijn voorgeschreven. Nadrukkelijk merken wij op dat inherent aan de modelmatige aanpak ook het herstelplan een benadering van de werkelijkheid is. Dit betekent dat de werkelijke ontwikkeling van de dekkingsgraad in positieve of negatieve zin kan afwijken van het verwachte herstelpad, waardoor de financiële positie van het fonds zich sneller of langzamer kan herstellen dan voorzien. De belangrijkste uitkomsten zijn: Toeslagbeleid In het licht van kredietcrisis heeft het bestuur besloten om de toeslag van de pensioenaanspraken en van de pensioenuitkeringen per 1 januari 2009 op nul te stellen. In het herstelplan is bepaald dat er ook in 2010 geen toeslag zal worden verleend. Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

16 16 Premiebeleid Het bestuur heeft voordat het herstelplan is opgesteld besloten om de premies in 2009 te verhogen. Concreet betekent dit dat de premie voor : Pensioenregeling 1991 (werknemers geboren vóór 1 januari 1950 en al in dienst per 31 december 2005) 21,6% bedraagt (was 21% in 2008) Pensioenregeling 2006 (werknemers geboren op of na 1 januari 1950 en werknemers die vanaf 1 januari 2006 in dienst zijn gekomen) 20% bedraagt (was 19,5% in 2008). In het herstelplan is bepaald dat de premies in beide regelingen in 2010 met 1% worden verhoogd ten opzichte van Herstelkracht op korte termijn Uit het herstelplan blijkt herstelkracht. Bij het tot stand komen van het herstelplan is voldaan aan de wettelijke eisen en was evenwichtige belangenbehartiging het uitgangspunt. De herstelkracht is voldoende om na vijftien jaar weer voldoende buffers te hebben om financiële tegenspoed op te vangen. De verwachte feitelijke dekkingsgraad per 31 december 2023 wordt geschat op 121,6%. Genoemde dekkingsgraden Het herstelplan is gemaakt op basis van een geschatte dekkingsgraad van 31 december 2008, die ten tijde van het opstellen van het herstelplan 113,7% bedroeg. Elders In het jaarverslag wordt de definitieve dekkingsgraad genoemd die hiervan afwijkt. Premie De premiebetaling volgt het huidige premiebeleid dat is vastgelegd in een beleidsstaffel. Dit houdt in dat de premiebetaling afhankelijk is van een 12-kwartaals gemiddelde dekkingsgraad. In het herstelplan resulteert dit in een toename van de premie van 21,5% naar 22,3% in In 2012 stijgt de premie tot het maximum van 27%, waarna de premie weer stapsgewijs zal dalen tot 21,7% in Toeslagverlening De toeslagverlening volgt het huidige toeslagbeleid dat is vastgelegd in een beleidsstaffel. Dit houdt in dat de toeslagverlening afhankelijk is van een 12-kwartaals gemiddelde dekkingsgraad. In geval van een dekkingstekort (ongeacht de 12-kwartaals gemiddelde dekkingsgraad), zal evenwel geen toeslag worden verleend, conform de instructie vanuit DNB. In het herstelplan resulteert dit in het niet toekennen van een toeslag, in ieder geval niet in 2009 en 2010 Beleggingen De huidige beleggingsmix (beleggingsplan 2009) blijft gehandhaafd. De afdekking van het renterisico wordt gedurende 2009 verhoogd naar circa 75%, binnen de financiële mogelijkheden van het pensioenfonds. Keuze voor een nieuwe uitvoerder Het bestuur beschouwt het als zijn taak om de pensioenregelingen zo efficiënt en kwalitatief mogelijk te laten uitvoeren. Elke euro die aan premie wordt betaald, dient zo veel mogelijk terecht te komen op de plaats waarvoor hij is bedoeld, namelijk de toekomstige uitkering van deelnemers. Daarom evalueert het bestuur de samenwerking met de externe adviseurs, de vermogensbeheerders en de administrateur. Syntrus Achmea Pensioenbeheer (voorheen PVF Achmea) is vele jaren de administrateur geweest. Dit jaar heeft het bestuur offertes opgevraagd bij drie pensioenuitvoerders en beoordeeld. Het bestuur van het Bedrijfstakpensioenfonds, het Vroegpensioenfonds en de VUBA heeft op basis van prijs en vooral kwaliteit besloten om met ingang van 1 januari 2009 de administratie door Cordares te laten uitvoeren.

17 Jaarverslag Cordares is de uitvoeringsorganisatie van de pensioenfondsen in de sectoren bouwnijverheid en woningcorporaties. Cordares heeft een ruime ervaring met de uitvoering van pensioenregelingen. Op 1 september jl. is Cordares gefuseerd met APG, de uitvoeringsorganisatie van het ABP, het pensioenfonds voor de sectoren onderwijs en overheid. Daarmee is een pensioenuitvoeringsorganisatie ontstaan voor circa vier miljoen deelnemers. De overgang naar Cordares heeft geen gevolgen voor de deelnemers. De pensioenadministratie zal worden overgedragen aan de nieuwe uitvoerder. Benoeming verantwoordingsorgaan Het Bedrijfstakpensioenfonds krijgt naast het bestuur en de deelnemersraad een derde bestuursorgaan, namelijk het verantwoordingsorgaan. Dit orgaan bestaat uit 3 leden, van wie een lid de werknemers vertegenwoordigt, een lid de gepensioneerden en een lid de werkgevers. De 2 leden die zitting hebben in het verantwoordingsorgaan namens de deelnemers en gepensioneerden zijn tevens lid van de deelnemersraad. De zittingsperiode is 4 jaar. Het bestuur heeft op 26 juni 2008 de leden van het verantwoordingorgaan officieel benoemd. Deskundigheidsbevordering Het bestuur, de deelnemersraad en het verantwoordingsorgaan hebben in september een gezamenlijke studiedag gepland om de deskundigheid te vergroten. Het thema op deze studiedag was risicomanagement. Onder andere de risico s op het gebied van beleggingen en uitbesteding van werkzaamheden zijn tijdens de studiedag aan de orde gekomen. De toenemende complexiteit van de pensioenmaterie en beleggingsproducten stelt hoge eisen aan de deskundigheid van besturen. De studiedag vormt onderdeel van het deskundigheidsplan van het bestuur. Communicatie In 2008 zijn brochures over pensioenregelingen in de baksteenindustrie aan de deelnemers gezonden. In de brochure komen de belangrijkste aspecten en wetenswaardigheden over de pensioenregelingen aan de orde. Ook zijn via de werkgevers pensioenmappen verspreid, zodat iedereen zijn of haar pensioengegevens overzichtelijk kan bewaren. De map is een geschenk voor het 50-jarig jubileum van het fonds in De website is volledig aangepast vanwege de vele wijzigingen die voortvloeien uit nieuwe wet- en regelgeving. Vrijwillige aansluitingen Per 1 januari 2008 is een vijftal werkgevers vrijwillig toegetreden tot het pensioenfonds. Daardoor is het aantal deelnemers toegenomen met 500. Een positieve ontwikkeling, omdat de uitvoeringskosten per deelnemer daardoor lager worden. Beleggingsplan 2009 Het jaar 2008 werd gekenmerkt door de kredietcrisis, de renteontwikkelingen en de negatieve ontwikkelingen op de effectenmarkten. Dit heeft geleid tot een forse daling van de dekkingsgraad. Naar aanleiding hiervan is gekeken naar mogelijkheden om het renterisico te verlagen door het verder af te dekken. Het bestuur heeft voor het jaar 2009 het beleggingsplan voor het bedrijfstakpensioenfonds vastgesteld. Vaststelling jaarverslag 2007 Het bestuur heeft op 26 juni 2008 het jaarverslag van 2007 goedgekeurd. Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

18 Van de deelnemersraad De oprichting Na de oprichting in 2007 is de deelnemersraad in het verslagjaar 2008 voor het eerst actief betrokken geweest bij de besluitvorming. Aan bestuurders van pensioenfondsen worden strenge eisen gesteld. Ook de leden van de deelnemersraad moeten over voldoende kennis en kunde beschikken om het bestuur te adviseren en mee te denken over het beleid. Daarom hebben alle leden in 2008 ook een erkende opleiding gevolgd via Stichting Pensioenopleidingen. In het verslag van de deelnemersraad treft u thema s aan waarover de raad advies heeft uitgebracht. Vanwege de kredietcrisis en de sterk verslechterde financiële positie van het fonds is de raad in een zeer roerige tijd aan haar taak begonnen. Toen de deelnemersraad werd opgericht was het haast ondenkbaar dat de grote buffers van het bedrijfstakpensioenfonds dermate aangesproken zouden. In de tweede helft van 2008 belandde het pensioenfonds toch in een situatie van reservetekort. Het herstelplan In de vergadering van november 2008 was er nog enige hoop op herstel van de financiële markten. De economische situatie was dermate lastig in te schatten dat het bestuur toen heeft besloten om het besluit tot toeslagverlening uit te stellen tot de zomer van Eventueel kon de toeslag met terugwerkende kracht worden toegekend. De deelnemersraad deelde de visie met het bestuur om een eventueel economisch herstel af te wachten. Al spoedig na de vergadering van november bleek dat economisch herstel op korte termijn zou uitblijven. De deelnemersraad van Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie heeft over het herstelplan een goedkeurend advies gegeven. De deelnemersraad kan zich verenigen met het besluit om met ingang van 1 januari 2010 de premie met 1% te verhogen. Ook steunt de raad het besluit om in 2009 en in 2010 geen toeslagen op de pensioenaanspraken en pensioenuitkeringen te verlenen. De deelnemersraad is van mening dat beide maatregelen noodzakelijk zijn om op termijn uit het reservetekort te komen. De actuariële en bedrijfstechnische nota De deelnemersraad heeft ingestemd met de actuariële en bedrijfstechnische nota voor De zogenaamde ABTN is vergelijkbaar met een bedrijfsplan van een normale onderneming. In de ABTN wordt het (financieel) beleid van het pensioenfonds uiteengezet. De risico s, hoogte van de premies en vele andere zaken worden in kaart gebracht om ervoor te zorgen dat het fonds op de korte én lange termijn aan haar verplichtingen kan voldoen. Het beleggingsplan voor 2009 De deelnemersraad heeft positief advies uitgebracht over het beleggingsplan van F&C Investments en Syntrus Achmea Vastgoed over Een verdere daling van de marktrente zou negatieve gevolgen hebben voor de financiële positie van het fonds. De pensioenverplichtingen nemen toe als de marktrente daalt. Daarom acht de raad het verstandig om het zogenaamde renterisico verder af te dekken tot circa 75% (voorheen 50%). Het nadeel van deze risicominimalisering is dat de beleggingen van het fonds minder renderen als economisch herstel optreedt. Aangezien de buffers van het fonds fors zijn aangesproken, lijkt het nemen van grote risico s ten opzichte van de rentestand echter onaanvaardbaar. Van het verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan van het pensioenfonds is met ingang van 19 maart 2009 ingesteld. Op basis van de Principes voor goed pensioenfonds bestuur (Pension Fund Governance) van de Stichting van de Arbeid heeft het bestuur de werkwijze van het verantwoordingsorgaan in een reglement vastgelegd. Er zijn afspraken gemaakt over welke informatie het verantwoordingsorgaan ontvangt, de frequentie van het overleg met het bestuur en de te behandelen onderwerpen. Het bestuur legt verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan over het beleid en de wijze

19 Jaarverslag waarop het is uitgevoerd. Tevens legt het bestuur verantwoording af over de naleving van de Principes voor goed pensioenfonds bestuur zoals vastgesteld door de Stichting van de Arbeid op 16 december Het verantwoordingsorgaan heeft de bevoegdheid een oordeel te geven over het handelen van het bestuur, over het door het bestuur uitgevoerde beleid, alsmede over beleidskeuzes voor de toekomst. Het verantwoordingsorgaan legt zijn oordeel ten minste één maal per jaar schriftelijk vast. Dit oordeel wordt, samen met de reactie van het bestuur daarop, opgenomen in het jaarverslag waar het oordeel betrekking op heeft. Boekjaar 2008 Het verantwoordingsorgaan heeft in het kader van haar taakuitoefening in 2009 kennis genomen van het jaarverslag en de jaarrekening 2008, het rapport van de certificerend actuaris, het accountantsverslag, de notulen van de bestuursvergaderingen, de reglementen 2008 en de ABTN Bevindingen Beleggingsbeleid Het pensioenfonds voert een beleggingsbeleid dat in overeenstemming is met artikel 135 van de pensioenwet zoals vastgesteld door de certificerend actuaris. Wetgeving en reglementen De nieuwe Pensioenwet had in 2008 invloed op het fonds en als gevolg hiervan zijn de pensioenregeling, de administratie en de verslaglegging aan deze nieuwe eisen aangepast. Financiële positie van het fonds De nominale dekkingsgraad is ultimo ,1%. De vereiste dekkingsgraad volgens de norm van DNB is ultimo ,3%. Gegeven de dekkingsgraad is er sprake van een reservetekort ultimo Premie en toeslagenbeleid De over het boekjaar 2008 vastgestelde kostendekkende premie is in overeenstemming met artikel 128 en 129 van de Pensioenwet zoals vastgesteld door de certificerend actuaris. De financiering van de voorwaardelijke toeslagverlening voldoet aan artikel 137 van de Pensioenwet zoals vastgesteld door de certificerend actuaris. Communicatiebeleid Het fonds heeft een communicatiebeleidsplan opgesteld. Op korte termijn wordt communicatie ingezet om vooral de kennis over de pensioenregeling bij de deelnemers en werkgevers te vergroten. PFG Het bestuur van het pensioenfonds streeft als eindverantwoordelijke uitvoerder van de door sociale partners overeengekomen pensioenregeling naar een optimale kwaliteit, zorgvuldigheid en openheid met betrekking tot die uitvoering. Het bestuur heeft de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur (Pension Fund Governance) die de Stichting van de Arbeid in 2005 heeft vastgesteld onderschreven en nageleefd. De principes voor Goed pensioenfondsbestuur heeft het bestuur uitvoerig beschreven in het document genaamd Beschrijving van Pensioenfund Governance van de Stichting; Transparantiedocument. Risicobeleid Het verantwoordingsorgaan neemt kennis van het feit dat het bestuur de risico s van het fonds en de daarbij behorende maatregelen aan het inventariseren is. Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

20 20 Oordeel Op grond van het voorgaande komt het verantwoordingsorgaan van het Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie tot het oordeel dat gezien de recente installatie op 29 april 2009 de leden zich nog geen weloverwogen oordeel kunnen vormen over het gevoerde beleid. Wel neemt het verantwoordingsorgaan het beleid van het bestuur voor kennisgeving aan op gebied van informatieverstrekking, handelen van het bestuur in overeenstemming met de statuten, het voeren van consistent beleid en daaruit voortvloeiende beleidskeuzes. 3.3 Goed pensioenfondsbestuur Wettelijk is geregeld dat een pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 zijn de STAR-principes voor goed pensioenfondsbestuur verankerd in het wettelijk kader. Deze 32 principes betreffen de onderdelen zorgvuldig bestuur, transparantie, openheid en communicatie, deskundigheid, verantwoording en intern toezicht. Integere bedrijfsvoering Het beleid van een fonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Deze verantwoordelijkheid is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in: Adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing; Analyse en beheersing van integriteitrisico s; Voorkomen van belangenverstrengeling; Duurzame beheersing van (financiële) risico s; Eenmaal per drie jaar een continuïteitsanalyse. Verantwoordingsorgaan Het verantwoordingsorgaan is in 2008 niet bijeengekomen, maar de leden hebben wel een opleiding op het gebied van pensioenen voltooid. Op 29 april 2009 is de deelnemersraad geïnstalleerd. Intern toezicht Voor het intern toezicht is gekozen voor een visitatiecommissie, die eens in de drie jaar de beleidsen bestuursprocedures en processen beoordeelt. Concreet betekent dit dat de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico s op de langere termijn wordt beoordeeld. Deze commissie bestaat uit drie leden die door het bestuur worden benoemd. Leden van de visitatiecommissie dienen onafhankelijk te zijn. De visitatiecommissie overlegt ten minste éénmaal per drie jaar met het voltallige bestuur. De visitatiecommissie rapporteert schriftelijk aan het bestuur van het fonds. Het intern toezicht is opgenomen in de statuten en uitgewerkt in een apart reglement. Maatschappelijk verantwoord ondernemen Op grond van Richtlijn 400 Jaarverslag besteedt het fonds, net als andere ondernemingen, aandacht aan maatschappelijk verantwoord ondernemen. Doel daarvan is het informeren van belanghebbenden en het verantwoording afleggen over maatschappelijke verantwoordelijkheden. Dat betreft met name algemene, sociale en economische aspecten van het fonds. Het fonds besteedt vooral aandacht aan de maatschappelijke vraagstukken over verantwoord beleggen. Meer informatie over verantwoord beleggen vindt u terug in het hoofdstuk Beleggingen.

21 Jaarverslag Pensioenregelingen Pensioenregelingen in 2008 De regelingen Vanaf 1 januari 2006 gelden er twee pensioenregelingen. Regeling 2006 geldt voor werknemers die geboren zijn op of na 1 januari 1950 danwel de werknemers die op of na 1 januari 2006 in dienst zijn getreden van een aangesloten onderneming. Regeling 1991 geldt voor de werknemers in de baksteenindustrie die zijn geboren voor 1 januari 1950 én die op 31 december 2005 in dienst waren In grote lijnen zien de regelingen van het bedrijfstakpensioenfonds er als volgt uit: Werknemers geboren vóór 1 januari 1950 nemen deel in Regeling 1991 Voor deze werknemers verandert er niets. De bestaande regelingen van ouderdomspensioen, vroegpensioen en overgangsregeling blijven gehandhaafd. Ouderdomspensioenregeling (Regeling 1991) Sinds 1 januari 1991 geldt een loonafhankelijke pensioenregeling. Dat betekent dat de pensioenopbouw afhankelijk is van het bruto salaris in het betreffende jaar met inachtneming van een bepaald maximum. Het maximum is gelijk aan het maximum premiejaarloon Sociale Verzekeringen. Per deelnemingsjaar wordt een pensioen opgebouwd van 1,75 % van het bruto salaris minus een franchise. De premie wordt betaald door werkgever (2/3 deel) en werknemer (1/3 deel). Werknemers geboren op of na 1 januari 1950 nemen deel in Regeling 2006 Voor deze werknemers is geen sprake meer van fiscaal voordeel bij regelingen van vroegpensioen en Vut. Dit geldt ook voor de werknemers die op of na 1 januari 2006 in dienst komen. Voor deze groep werknemers verandert er het volgende: De vroegpensioenregeling en de overgangsregeling vervallen per 1 januari Vanaf 1 januari 2006 geldt een verbeterde ouderdomspensioenregeling. Voor de werknemers die geboren zijn op of na 1 januari 1950 en op 1 juli 2001 in dienst waren, is een overgangsregeling getroffen. Verbeterde ouderdomspensioenregeling (Regeling 2006) De verbetering houdt in dat het opbouwpercentage verhoogd wordt van 1,75% naar 2% en de franchise per 1 januari 2006 is verlaagd. Hierdoor kan jaarlijks meer pensioen worden opgebouwd dan voorheen. Dit hogere pensioen kan worden gebruikt om toch eerder te stoppen met werken dan 65 jaar. Ook deze regeling is een loonafhankelijke pensioenregeling. Dat betekent dat de pensioenopbouw afhankelijk is van het bruto salaris in het betreffende jaar met inachtneming van een bepaald maximum. Het maximum is gelijk aan 1,5 x het maximum premiejaarloon Sociale Verzekeringen. De minimum toetredingsleeftijd is 21 jaar. De premie voor deze verbeterde ouderdomspensioenregeling wordt betaald door de werkgever en werknemer. Zij nemen elk de helft van de premie voor hun rekening. Premies De pensioenen worden gefinancierd door het heffen van een premie waaraan zowel de werkgever als de werknemer een bijdrage levert. De premie in 2008 bedraagt: - 21,0% voor de deelnemers van Pensioenregeling 1991 (waarvan 14% werkgeversdeel en 7% werknemersdeel); - 19,5% voor de deelnemers van Pensioenregeling 2006 (waarvan 9,75% werkgeversdeel en 9,75 werknemersdeel). Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

22 22 Aanvullende regeling De bedrijfstakpensioenregeling is met ingang van 1 januari 2008 uitgebreid met een aanvullende regeling. Deze aanvullende regeling heeft betrekking op opbouw van pensioen boven het maximum pensioengevend salaris en tot de minimale fiscale franchise. Hierdoor kunnen ook niet CAO-werknemers die elders een andere pensioenregeling hadden, deelnemen aan de bedrijfstakregeling die nu minimaal gelijkwaardig is aan die andere pensioenregeling. Pensioenregelingen in 2009 Premies De premies stijgen in 2009 licht ten opzichte van het voorgaande jaar. De premies zijn als volgt vastgesteld: Pensioenregeling 1991 (werknemers geboren vóór 1 januari 1950 en al in dienst per 31 december 2005) 21,6% bedraagt (was 21% in 2008) Pensioenregeling 2006 (werknemers geboren op of na 1 januari 1950 en werknemers die vanaf 1 januari 2006 in dienst zijn gekomen) 20% bedraagt (was 19,5% in 2008). 3.5 Risicoparagraaf Algemeen De in de balans opgenomen financiële instrumenten zijn beleggingen, vorderingen en schulden. Financiële instrumenten zijn opgenomen tegen actuele waarden, voor zover niet anders is aangegeven. De belangrijkste risico s zijn: Beleggingsrisico s Valutarisico Valutarisico is het risico dat de waarde van de beleggingen verandert door veranderingen in valutakoersen. Valutarisico s worden afgedekt met valutaderivaten, voornamelijk valutatermijncontracten en valutaswaps. Het fonds heeft de intentie het valutarisico van niet-euro beleggingen structureel voor 100% af te dekken. Renterisico Renterisico is het risico dat het saldo van de waarden van de portefeuille vastrentende waarden en de pensioenverplichtingen verandert door veranderingen in de marktrente. Het structurele renterisico wordt beheerst binnen het ALM-proces. Het renterisico heeft betrekking op activa als obligaties en leningen op schuldbekentenis, maar het begrip kan ook toegepast worden op (nominale) verplichtingen. Doordat de waardering van verplichtingen op marktbasis (FTK) plaatsvindt, zal het renterisico voor de totale financiële positie van het fonds veel explicieter zichtbaar worden en een dominante rol spelen. Het bestuur evalueert ieder kwartaal haar rentevisie. Per einde van het verslagjaar was het renterisico voor circa 75% van de verplichtingen afgedekt door de vastrentende waarden in combinatie met de LDI-pools van F&C. Kredietrisico Dit risico hangt samen met de beleggingen in verhandelbare schuldpapieren en op tegenpartijen die hun verplichtingen aan het fonds niet meer kunnen nakomen, bijvoorbeeld door faillissement. Het fonds neemt momenteel beperkt kredietrisico s in de vastrentende beleggingen. Het is de actieve beheerders toegestaan om een deel van de portefeuille te beleggen in investment grade credits, High Yield beleggingen en schuldbekentenissen in opkomende markten. Voor al deze beleggingen zijn beperkingen vastgesteld. Zo wordt tegenpartijrisico verbonden aan de inzet van afgeleide financiële instrumenten en op marktconforme wijze beheerst. Het bestuur houdt toezicht op deze risico s door de

23 Jaarverslag vermogensbeheerder periodiek te laten specificeren welk deel van de beleggingen een verhoogd risico met zich meebrengt. Marktrisico Marktrisico is het risico dat de waarde van de zakelijke waarden (voornamelijk aandelen, commodities, private equity en vastgoed) verandert door veranderingen in de marktwaardering van deze waarden. Het structurele marktrisico wordt o.a. in kaart gebracht binnen een ALM-studie. Daarin wordt een zodanige beleggingsmix vastgesteld dat het marktrisico acceptabel is. Echter, de feitelijke middelenverdeling mag binnen vastgestelde bandbreedtes afwijken van deze strategische middelenverdeling. Voor de beheersing van het marktrisico in samenhang met het renterisico wordt o.a. gebruik gemaakt van actieve wegingen van de diverse beleggingscategorieën waarbij tevens incidenteel gebruik gemaakt kan worden van derivaten. De beheersing van het risico is geïntegreerd in het beleggingsproces via onder andere het jaarlijkse beleggingsplan en het daarin aangegeven beleggingsmandaat. Actuariële risico s Strategisch risico/solvabiliteitsrisico Het risico dat de ontwikkeling van het vermogen (in de vorm van beleggingen en premies) niet optimaal aansluit op de ontwikkeling van de verplichtingen, waardoor de beoogde pensioenkwaliteit en de beoogde financierings-doelstelling niet kunnen worden gehaald. Er is een aantal beleidsinstrumenten waarmee de financiële positie kan worden bijgestuurd. Deze beleidsinstrumenten zijn de pensioenregeling, het toeslagbeleid, het premiebeleid, het beleggingsbeleid en het liabilitymanagement-beleid. Met ALM (Asset Liability Management) wordt samenhang aangebracht tussen deze beleidsinstrumenten. Verzekeringstechnisch risico Naast de financiële risico s wordt het fonds geconfronteerd met verzekeringstechnische risico s, waarvan het langlevenrisico het belangrijkste is. Bij de bepaling van de voorziening pensioenverplichtingen worden prudente veronderstellingen gehanteerd waaronder leeftijdscorrectiefactoren alsmede toekomstige verbetering van de levensverwachting. Deze veronderstellingen worden periodiek bijgesteld. Andere verzekeringstechnische risico s zijn kortlevenrisico en looninflatie. Operationele risico s Algemeen Het betreft hier risico s die ontstaan door computerproblemen, menselijke fouten en dergelijke. Deze risico s worden afgedekt door een veelheid van elkaar aanvullende maatregelen zoals bijvoorbeeld back-up systemen, toegangsbeveiliging, testprocedures etcetera. De ondernemingen die betrokken zijn bij de uitvoering van de pensioenregelingen en beleggingen hebben hier strikt beleid voor. Liquiditeitsrisico Aangezien de som van premies, directe beleggingsopbrengsten en aflossingen van beleggingen in vastrentende waarden de som van uitkeringen en kosten verre te boven gaat, is de kans op een liquiditeitstekort beperkt, temeer daar altijd de mogelijkheid bestaat beursgenoteerde beleggingen per omgaande te verkopen. Risico s voor de aangesloten werkgevers De aangesloten werkgevers betalen een jaarlijkse doorsneepremie. Deze premie kan fluctueren, al streeft het fonds naar premiestabiliteit. Hierbij dient in aanmerking te worden genomen dat premieverhogingen een beperkt effect hebben op de financiële positie van het fonds; voor een stijging van de dekkingsgraad met één procentpunt is een stijging van de premie met ongeveer tien procentpunten nodig. Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

24 24 Risico s voor de deelnemers Actuariële en beleggingsrisico s worden collectief gedeeld. Naast de premies zijn de beleggingsopbrengsten een belangrijke financieringsbron voor de opbouw van nieuwe pensioenaanspraken. Gedeeltelijke indexatie, of het geheel achterwege laten van indexatie, is een oplossing als de financiële positie van het fonds daartoe aanleiding geeft. Het effect daarvan is vele malen groter dan met premieverhogingen kan worden bereikt. 3.6 Vooruitzichten Pensioenbestuur Kredietcrisis Eind 2008 bleek dat de kredietcrisis de reële economie zwaar trof zal volgens deskundigen zeker nog in het teken staan van de economische crisis. Het langetermijnherstelplan is in maart 2009 ingediend en de resultaten ervan zullen nauwlettend gevolgd worden. Het herstelplan heeft invloed op de manier waarop het bestuur de diverse sturingsmiddelen (waaronder toeslagverlening en premievaststelling) kan gebruiken. Het streven is dat de buffers van het fonds zo spoedig mogelijk weer voldoende in omvang toenemen. 3.7 Pensioenontwikkelingen In de tweede helft van 2008 zijn de dekkingsgraden van pensioenfondsen flink onder druk komen te staan door de effecten van de wereldwijde kredietcrisis. Maar in 2008 speelde er meer dan de kredietcrisis: nieuwe wetgeving werd van kracht of kreeg nadere invulling. Zo zorgde de Veegwet ervoor dat de puntjes op de i werden gezet in de Pensioenwet. Vanaf 1 januari gelden voor pensioenfondsen daarnaast nieuwe regels voor communicatie. Tot slot werd in 2008 opnieuw flink gediscussieerd over de houdbaarheid van het Nederlandse pensioenstelsel: vergrijzing, beurzen, risico s en internationale boekhoudregels vormden de ingrediënten. In dit hoofdstuk komen de ontwikkelingen op het gebied van regelgeving en het overheidsbeleid aan de orde. Kredietcrisis van grote invloed Dekkingsgraad van het pensioenfonds gedaald Door de kredietcrisis zijn niet alleen de aandelenbeurzen, maar ook de lange rentes fors gedaald. Het pensioenfonds is hiervoor niet immuun gebleken. Dit vertaalde zich in een forse daling van de dekkingsgraad aan het einde van De dekkingsgraad is, kort gezegd, de verhouding tussen het vermogen van het pensioenfonds en de verplichtingen van het fonds op korte en langere termijn. De dekkingsgraad geeft aan hoeveel euro s het pensioenfonds in kas heeft tegenover elke euro die het (straks) moet uitkeren. Er zijn twee effecten die de dekkingsgraad beïnvloeden. Ten eerste is het vermogen van het pensioenfonds afgenomen door de dalende beurskoersen. Beleggen op de beurs is voor het pensioenfonds in ieder geval voor een deel van het vermogen - noodzakelijk: het fonds behaalt anders op langere termijn onvoldoende rendement. Een tweede factor betreft de verplichtingen van het pensioenfonds: deze zijn gestegen door de dalende marktrente. Hoe werkt dit precies? Een pensioenfonds gaat de verplichting aan om later bij pensionering een uitkering te doen. Voor een uitkering over 40 jaar hoeft een pensioenfonds nu niet het hele bedrag in kas te hebben. Het kan immers nog over een lange periode rendement halen. Hoe hoog het rendement de komende 40 jaar zal zijn is nog onduidelijk. En toch moet het fonds een schatting maken. Daarvoor gebruikt het de langetermijnrente. Mede als gevolg van de kredietcrisis is die rente in het verslagjaar flink gedaald. Daardoor rekent het fonds op een lager rendement en moet het nu meer geld in kas hebben om straks dezelfde uitkering te kunnen doen.

25 Jaarverslag Wettelijke regels voor onderdekking en reservetekort De Pensioenwet stelt regels voor het geval de dekkingsgraad van een pensioenfonds onvoldoende is. Pensioenfondsen zijn verplicht een onderdekking of reservetekort direct te melden bij de toezichthouder, De Nederlandsche Bank (DNB). Het pensioenfonds heeft een onderdekking als de dekkingsgraad lager is dan 105%, en een reservetekort als de dekkingsgraad lager is dan 118,3%. Op 31 december 2008 was de dekkingsgraad van het fonds 112,1% Aan het einde van 2007 was de dekkingsgraad nog 186,3%. Overigens ondervinden alle pensioenfondsen in deze periode dat de dekkingsgraad ten opzichte van het einde van 2007 aanzienlijk is gedaald. Bijzondere situatie en dus veelal uitstel voor indienen herstelplan Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid erkent dat de kredietcrisis de pensioenfondsen in een bijzondere situatie brengt. Op 8 oktober 2008 riep DNB de pensioenfondsen op geen overhaaste beslissingen te nemen. Een maand later voerden DNB en de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid overleg met vertegenwoordigers van de pensioensector over de gevolgen van de kredietcrisis. Op basis van dit overleg besloot DNB gebruik te maken van haar bevoegdheid tot het verlenen van uitstel: veel pensioenfondsen kregen uitstel voor het indienen van een herstelplan tot 1 april Wel moeten zij DNB op de hoogte houden van relevante ontwikkelingen in hun dekkingsgraad. De wet kent twee herstelplannen. Een kortetermijnherstelplan als sprake is van onderdekking: het pensioenfonds krijgt dan vijf jaar uitstel (voorheen drie jaar) om de dekkingsgraad weer op een niveau van minimaal 105% te brengen. En een langetermijnherstelplan als het fonds een reservetekort heeft: het fonds krijgt dan vijftien jaar de tijd om weer voldoende reserves op te bouwen. Het uitstel tot 1 april 2009 geldt voor zowel korte- als langetermijnherstelplannen. Voor het fonds is alleen het langetermijnherstelplan van toepassing. Opschorten waardeoverdracht bij dekkingsgraad onder 100% Als een werknemer van baan verandert, mag hij zijn pensioen overdragen naar zijn nieuwe pensioenfonds of verzekeraar. Dit heet waardeoverdracht. Als de dekkingsgraad van het fonds lager is dan 100% mag het pensioenfonds waardeoverdrachten echter niet uitvoeren. Het moet deze volgens de Pensioenwet opschorten. Deze verplichting geldt voor inkomende en uitgaande waardeoverdrachten, en ongeacht de fase waarin de waardeoverdracht zich bevindt. Dus ook als de offerte is uitgebracht en geaccepteerd. Nieuwe regels over communicatie per 1 januari 2008 van kracht Niet alle nieuwe regels in de Pensioenwet gelden per 1 januari Voor een aantal onderdelen, waaronder de regels voor communicatie door pensioenfondsen, is een overgangsperiode afgesproken. De nieuwe regels voor communicatie gelden sinds 1 januari Pensioenfondsen moeten belangrijke wijzigingen in hun regeling binnen drie maanden aan de deelnemers bekend maken. Ook ontvangen nieuwe deelnemers binnen drie maanden een startbrief. Deelnemers die slaper worden, ontvangen een beëindigingbericht en elke vijf jaar recente informatie over hun pensioen. Alle communicatie van het pensioenfonds die wettelijk vereist is moet bovendien aan inhoudelijke eisen van duidelijkheid en begrijpelijkheid voldoen. Toeslagenlabel Voor een begrijpelijke communicatie over het toeslagbeleid van het pensioenfonds voerde de Pensioenwet een toeslagenlabel in. Hiermee maken pensioenfondsen en verzekeraars duidelijk of de pensioenen de komende jaren naar verwachting kunnen stijgen. Indien de prijzen stijgen dienen immers ook de pensioenen omhoog te gaan om de koopkracht op peil te houden. Zo n stijging heet toeslag. Het bestuur van het pensioenfonds beslist jaarlijks of het de pensioenen indexeert. Dit kan alleen als het daarvoor voldoende geld in kas heeft. Het toeslagenlabel helpt om het beleid van het pensioenfonds begrijpelijker te maken: het bestaat uit een afbeelding van muntjes met toelichting. Het label vermeldt de toeslag die het pensioenfonds verwacht bij een gemiddelde prijsstijging van 2%. Voor deze verwachting heeft het label een normaal scenario en bij economische tegenspoed. Hiermee Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Baksteenindustrie