pagina 1 van 70 PSA Waterveiligheidsportaal

Transcriptie

1 pagina 1 van 70 PSA Waterveiligheidsportaal

2 Documentbeheer Wijzigingshistorie Datum Versie Auteur Wijziging 8 juni Christian Breider (IHW) Initiële versie architectuur op hoofdlijnen (H2) t.b.v. projectteam (intern) 10 juni Christian Breider (IHW) 23 juni Christian Breider (IHW) 10 juli Christian Breider (IHW) 6 augustus augustus september Els Berendse en Madelein Vreeken (IHW) 0.6 Christian Breider (IHW) 0.9 Christian Breider (IHW) Architectuur op hoofdlijnen (H2) t.b.v. expertgroep PSA, begeleidingsgroep en werkgroep Architectuur op hoofdlijnen (H2), opmerkingen verwerkt vanuit expertgroep PSA, begeleidingsgroep en werkgroep Concept PSA (BIAT architectuur) t.b.v. projectteam (intern) en expertgroep PSA Indeling aangepast, aanvullingen gedaan, opmerkingen van architecten (Peter Bernard, Chantal Kools, Huibert-Jan Lekkerkerk), Jan Bij de Vaate en Jan Strijker verwerkt, zie ook issues (1.3) Laatste aanpassingen t.b.v. bespreking DKI (schriftelijke ronde) Enkele cosmetische en taalkundige aanpassingen t.b.v. Stuurgroep HWBP. Review Datum Versie Reviewer Functie 10 juni Harm Rinkel (ILT) Begeleidingscommissie 10 juni Joost van der Begeleidingscommissie Hammen (RWS, WVL) 10 juni Peter Bernard/ Expertgroep PSA (architect) John Plug (RWS, CIV) 10 juni Chantal Kools Expertgroep PSA (architect) 10 juni Jan Bij de Vaate WSSS 10 juni Huibert-Jan Lekkerkerk IHW Controle en vrijgave Datum Versie Controleur Functie pagina 2 van 70

3 4 september Jan Strijker Programmamanager pagina 3 van 70

4 Literatuurbronnen 1. Projectplan Informatievoorziening Nederlandse waterkeringen, B.J. Nauta, IHW, Documentatie & Analyse IHW Databases, H.J. Lekkerkerk, IHW, Doelarchitectuur Informatiehuis Water, H.J. Lekkerkerk, IHW, Generieke functionele specificaties voor het IHW 5. Project Start Architectuur (template), RWS (CIV), NORA online (basisprincipes en afgeleide principes) 7. Enterprise Architectuur principes RWS, Waterschaps Informatie & Logisch Model Architectuur (WILMA) 9. Architectuur principes Delfland, Rijnland en Schieland 10. Project Start Architectuur Waterkwaliteitsportaal, IHW, Baseline informatiebeveiliging Rijksdienst (BIR) 12. Baseline informatiebeveiliging waterschappen (BIWA) pagina 4 van 70

5 Managementsamenvatting In de periode januari tot augustus 2015 heeft het projectteam Informatievoorziening Waterkeringen de processen en informatiestromen binnen de Nederlandse waterveiligheid onderzocht, evenals de kansen en mogelijkheden voor een gemeenschappelijke informatievoorziening. Dit onderzoek heeft geleid tot een voorstel voor een informatievoorziening die het mogelijk maakt relevante, voor de ketensamenwerking benodigde informatie te kunnen uitwisselen tussen de betrokken partners inde sector. Dat zijn: de keringbeheerders, Directoraat Generaal Ruimte en Water (DGRW), Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) en het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Het voorliggende document, de Project Start Architectuur (PSA), is in samenwerking met de genoemde ketenpartners tot stand gekomen. Deze PSA beschrijft de voorgestelde informatievoorziening, die als werknaam Waterveiligheidsportaal heeft gekregen. Met de 4de toetsronde in het vooruitzicht heeft de stuurgroep HWBP opdracht gegeven, in deze analysefase, de scope te beperken tot de processen toetsen en versterken van de primaire keringen. Omdat uiteindelijk ook de zorgplicht (beheer en onderhoud) en de regionale keringen een plaats dienen te krijgen in het te realiseren Waterveiligheidsportaal, zijn ook deze onderwerpen onderzocht. Met deze informatie is het mogelijk het Waterveiligheidsportaal schaalbaar en uitbreidbaar op te zetten. Op zo n manier dat uiteindelijk alle processen rond waterveiligheid hier een plaats in krijgen. Schets van het Waterveiligheidsportaal Het Waterveiligheidsportaal (WVP) is een informatievoorziening gebaseerd op internettechnologie - waar de partners in de sector gegevens met een algemeen belang kunnen uitwisselen. Op basis van deze verzamelde gegevens kan informatie als landelijk beeld worden ontsloten en gerapporteerd. Het WVP kent een gelaagde architectuur en is opgebouwd uit: 1. Datalaag: verzorgt de beschikbaarheid van gegevens ten behoeve van de landelijke processen en programma s. Hiertoe worden de gegevens van de keringbeheerders gecombineerd tot een uniform landsdekkend beeld. Via de datalaag worden de volgende (groepen van) gegevens beschikbaar gesteld: Nationale Basisbestanden Primaire Waterkeringen: informatie over de ligging en normering van de primaire waterkeringen; Resultaten van de wettelijke veiligheidstoetsing (herleidbaar tot de bron): veldgegevens, schematisaties, modelinvoer, toetsresultaten en toetsoordelen; Versterkingsprojecten (i.k.v. het Hoogwaterbeschermingsprogramma): programmaoverzicht HWBP en voortgang van versterkingsprojecten. Proces- en metadata: informatie die van belang is voor de uitwisseling en ketensamenwerking rond het toets- en programmeerproces; 2. Functionaliteiten- en serviceslaag: bevat de functies die zorgen voor de bewerking/verwerking, presentatie en rapportage van de gegevens en verzorgt de communicatie tussen de verschillende bouwstenen waaruit het portaal bestaat; 3. Presentatie- en rapportagelaag: is het eigenlijke portaal waar de gebruiker informatie kan opvragen en in verschillende vormen kan presenteren en rapporteren. Via een rapportgenerator kunnen verschillende (standaard) rapportages worden gemaakt (per beheerder/landelijk). Informatie kan worden getoond en gerapporteerd in de vorm van kaarten, lijsten/overzichten (tabellen), grafieken en tekst. Via de presentatielaag kan daarnaast de status van het toets- en programmeerproces worden, zodat pagina 5 van 70

6 op ieder moment een actueel beeld van de Nederlandse waterveiligheid gegeven kan worden. In onderstaande figuur is het architectuur overzicht van het WVP afgebeeld. Hierin zijn op hoofdlijnen de bedrijfsarchitectuur (actoren en kerntaken) en informatiearchitectuur (applicaties, datastromen en informatieproducten) weergegeven. Keringbeheerder (28x) Toetsen (WTI) v s mi tr Versterken (projectmanagement) v xx to S MI TR TO BO LOG P K V B Waterveiligheidsportaal Toetsrapport (beheerder/ landelijk) Programmaoverzicht HWBP Rapporteren Versterkingsprojecten (voortgang) Presentatie (viewer) LRT&V HWBP loket Procesinformatie (invoerschermen) Aanleveren Valideren Terugmelden Assembleren N HB RO DGRW Beleidsontwikkeling Waterveiligheid ILT Toezicht houden Metadata Catalogus Gegevensbeheer (DAMO keringen, AIR, etc.) Legger Beheerregister PWK Nationale Basisbestanden Toetsresultaten (geassembleerd) Versterkingsprojecten (geassembleerd) Pr V L HWBP Prioriteren & programmeren Nationale basisbestanden Referentiegegevens primaire waterkeringen PWK Ligging keringen (referentielijn) Beleidskaders N Veiligheidsnorm (dijktrajecten) HB Hydraulische belastingen Toetsgegevens V Veldgegevens S Schematisaties (+ logboek) MI Modelinvoer TR Toetsresultaat TO Toetsoordeel BO Bestuursoordeel RO Rijksoordeel LOG Logboek toetsproces Programmeren (HWBP) P Project (aanmelding) K Kansklasse Geraamde kosten Pr Programmagegevens HWBP Versterkingsprojecten (beheerder) V B Voortgang projecten (beheerder) Voortgang projecten (landelijk) V L Het Waterveiligheidsportaal maakt het mogelijk om: 1. Op elk moment een landelijk beeld te geven van de veiligheidstoestand van de primaire waterkeringen op basis van de wettelijke toetsing. De toets-resultaten worden herleidbaar tot de brondata ontsloten door de gebruikte schematisaties, (beschrijving van de) gebruikte brondata en procesinformatie landelijk te ontsluiten. Zowel de vigerende toestand als de eerder bepaalde toestand worden via versiebeheer ontsloten en kunnen worden vergeleken (versiebeheer). 2. Het veiligheidsoordeel van de beheerder te toetsen en daarbij te voorzien van procesinformatie 1 en een rijksoordeel (ILT). 3. Op basis van de toetsoordelen waterkeringen die niet voldoen aan de norm (als versterkingsproject) aan te melden bij het HWBP. 4. De prioritering / programmering van in het hoogwaterbeschermings-programma opgenomen waterkeringen als landelijk beeld te ontsluiten. 1 Met procesinformatie wordt hier bedoeld: informatie over de uitwisseling van gegevens tussen ketenpartners en over de voortgang van het toets- en prgrammeerproceszelf. pagina 6 van 70

7 5. De voortgang van versterkingsprojecten (in het kader van het hoogwaterbeschermingsprogramma) als landelijk beeld te ontsluiten. Uitgangspunten en afwegingen Bij het opstellen van de PSA - de blauwdruk voor het Waterveiligheidsportaal - is aangesloten bij de architectuurprincipes die binnen de Nederlandse overheid zijn afgesproken (NORA). De volgende architectuur uitgangspunten staan aan de basis van het Waterveiligheidsportaal: Het Waterveiligheidsportaal wordt hét portaal voor uitwisseling van data tussen ketenpartners in de waterveiligheid sector ( no wrong door ). Het Waterveiligheidsportaal ontsluit informatie volgens het open data beleid. Het Waterveiligheidsportaal wordt gefaseerd ontwikkeld (groot denken, klein beginnen), waarbij de focus in de eerste fase ligt bij uitwisseling van informatie ten behoeve van het toets- en programmeerproces. Het Waterveiligheidsportaal wordt schaalbaar en flexibel opgezet, door: o Inzet van (compacte) generieke en herbruikbare bouwstenen; o Ontvlechten van: loketten & processen, processen & applicaties, applicaties & gegevensverzamelingen. Data bij de bron: data beheren bij de bron en centraal beschikbaar stellen voor meervoudig gebruik. Data is herleidbaar tot de bron: bewerking van data (in het kader van het toetsproces) is herleidbaar tot de oorspronkelijk veldgegevens. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van versiebeheer. Informatie wordt zoveel mogelijk locatiegewijs ontsloten. Het Wettelijk Toets Instrumentarium (WTI2017) zelf maakt geen onderdeel uit van de voorziening maar de rapportagefunctionaliteit wel. Al lopende, autonome, ontwikkeling van het toetsinstrumentarium wordt hiermee niet verstoord en de keringbeheerder houdt de regie over het beheer van alle toetsgegevens. De nog te ontwikkelen rapportagetool wordt eenmalig ontwikkeld voor gebruik binnen de voorziening èn binnen WTI. Ten aanzien van de herleidbaarheid van de toetsresultaten, een belangrijke vereiste in de nieuwe toetsronde, is er voor gekozen, in overleg met ILT, WTI en de keringbeheerders, om niet de gebruikte veldgegevens in het portaal te ontsluiten, maar alleen een beschrijving van de gebruikte dataset. De gegevens zelf kunnen door bijvoorbeeld de ILT op aanvraag bij de beheerder worden ingezien. De gebruikte modelschematisaties worden wel door het portaal ontsloten, enerzijds omdat de huidige lokale beheerssystemen hier (nog) niet op ingericht zijn, anderzijds omdat het van nut is om de waardevolle schematisaties op de juiste wijze gedocumenteerd (met logboek) op te slaan en te ontsluiten voor gebruik in andere processen of volgende toetsrondes. De meeste beheersystemen welke in gebruik zijn bij de keringenbeheerders, zijn niet ingericht op het bewaren van oudere versies van datasets. Om ook op termijn de herleidbaarheid van de toetsresultaten te borgen, zal het portaal voorzien in versiebeheer en archivering. De bij het IHW in beheer zijnde kerngegevens (Nationale Basisbestanden Primaire Waterkeringen) worden uitgebreid met de normen voor de waterveiligheid (dijktrajecten en hydraulische belastingen). Het bronhouderschap van de waterveiligheidsnormen zal bij de eigenaar, DGRW, belegd worden. Het is mogelijk om een real time landelijk beeld van zowel de voortgang als de resultaten van de toetsing en de programmering te tonen doordat alle informatieproducten, die in de keten geproduceerd worden, in het portaal worden ontsloten evenals de status van pagina 7 van 70

8 die producten. Tezamen met de voortgangsinformatie van de versterkingsprojecten wordt zo een totaalbeeld van de waterveiligheid van Nederland mogelijk! Voor deze belangrijke beleidsinformatie zal een dashboard met overzichtskaarten worden ontwikkeld. Impact van de ontwikkeling In onderstaande tabel is per architectuurdomein (bedrijfsarchitectuur, informatiearchitectuur en technische architectuur) een schets gegeven van de impact van het project. De resultaten zijn kort benoemd. Bedrijfsarchitectuur Processen Diensten/producten Organisatie Huidige situatie (IST) Verzamelen en uitwisselen van informatie kost veel tijd Informatie is moeilijk vindbaar en toegankelijk Onvoldoende inzicht in de kwaliteit van informatie voor besluitvorming Toekomstige situatie (SOLL) Informatie (met algemeen belang) kan eenvoudig en efficiënt worden uitgewisseld Informatie (met algemeen belang) voldoet aan principe open data, tenzij. De kwaliteit van informatie is inzichtelijk (herleidbaar) Produceren van eenduidige/uniforme (landelijke) rapportages kost veel tijd Informatie is uniform en vergelijkbaar en via 1 loket opvraagbaar Informatie is nog niet volledig (in de gewenste vorm) digitaal beschikbaar Informatie (met algemeen belang) is volledig digitaal beschikbaar Onvoldoende (heldere) afspraken over het uitwisselen van gegevens Er zijn heldere afspraken over de uitwisseling van gegevens Informatiearchitectuur Gegevens Applicaties Informatie-uitwisseling Gegevens zijn niet uniform (Dezelfde) gegevens met een algemeen belang zijn versnipperd over meerdere organisaties (keringbeheerders, DGRW, ILT en HWBP) Gegevens zijn niet geïntegreerd (proces- / taak- en organisatiegericht) De kwaliteit van gegevens is niet (eenvoudig) inzichtelijk Gegevens zijn (over organisaties heen) geüniformeerd (voldoen aan open standaarden) Gegevens met een algemeen belang zijn als landelijk beeld centraal beschikbaar Gegevens zijn geïntegreerd in de keten (proces-/taak en organisatieoverstijgend) De kwaliteit van de gegevens is inzichtelijk (via metadata) Gegevens zijn niet (eenvoudig) uitwisselbaar tussen ketenpartners Gegevens kunnen eenvoudig en snel worden uitgewisseld tussen ketenpartners pagina 8 van 70

9 Iedere organisatie/proces heeft eigen oplossingen/applicaties om te voldoen aan (wettelijke) rapportageverplichtingen Er is één gezamenlijk systeem om te voldoen aan (wettelijke) rapportageverplichtingen Technische architectuur Technische componenten Gegevensopslag Netwerk Beperkt gebruik van internet bij het delen en uitwisselen van gegevens Gegevens zijn (deels) niet direct geschikt voor analyse en rapportagetools (ongestructureerde data) Internet als voorkeurskanaal voor het delen en uitwisselen van gegevens (Grote hoeveelheden) gegevens kunnen snel en eenvoudig worden geanalyseerd en gerapporteerd Dezelfde/vergelijkbare technische componenten worden niet/beperkt hergebruikt Technische componenten worden zoveel mogelijk hergebruikt (bv. voor rapportage) Informatiesystemen voor specifiek doel/domein (specialistisch/maatwerk) Systemen zijn zoveel mogelijk generiek van opzet en gebaseerd op standaard oplossingen Realisatie van geschetste informatievoorziening heeft grote voordelen voor alle betrokken partijen in de sector en op alle niveaus van de organisatie: Op bestuurlijk niveau verbetert de kwaliteit van de besluitvorming, zowel op regionaal als op landelijk niveau. De beoordeling van de toestand van de keringen valt af te leiden van vergelijkbare en actuele informatie. Deze informatie is zowel beschikbaar op regionaal niveau, als, voor zover relevant, op landelijk niveau. Hierdoor kunnen bestuurders betere afwegingen maken, bijvoorbeeld als het gaat om de prioritering van de versterkingsmaatregelen of het onderhoud. Beslissingen in de verschillende werkprocessen zijn steeds gebaseerd op dezelfde informatie. Op operationeel niveau stelt de informatievoorziening beheerders in staat te anticiperen op de nieuwe rol die ontwikkelingen als de actieve zorgplicht van hen verlangt. De informatievoorziening ondersteunt hen om deze rol op een goede wijze in te vullen. Met de realisatie van de doelstellingen wordt data niet langer enkel ad hoc gebruikt, met alle inefficiënties en inconsistenties die daarmee samenhangen. Data wordt eenmalig ingewonnen en meervoudig gebruikt. Dat leidt tot een doelmatiger beheer (kostenbesparingen), zowel voor beheerders als voor andere partners uit de sector die van de data gebruik maken. De beoogde informatievoorziening is het resultaat van nauwe samenwerking tussen de waterpartners maar stimuleert deze samenwerking eveneens. Gedeelde, uniforme data fungeert als een vliegwiel voor samenwerking in de sector ten aanzien van alle werkprocessen. pagina 9 van 70

10 Inhoudsopgave Schets van het Waterveiligheidsportaal... 5 Uitgangspunten en afwegingen... 7 Impact van de ontwikkeling Inleiding 13 Waarom een PSA Inhoud van de PSA Vraagstelling 16 Aanleiding Ambitie en doelstelling Reikwijdte en afbakening Oplossing Omgeving Randvoorwaarden Architectuur overzicht 24 Algemene kaders en richtlijnen Uitgangspunten Systeem context Ontwerpbeslissingen Oplossingsarchitectuur Impact Open issues, risico s Bedrijfsarchitectuur 35 Kaders en richtlijnen Requirements Producten en diensten Processen Organisatie Informatiearchitectuur (gegevens) 46 pagina 10 van 70

11 Kaders en richtlijnen Standaarden Informatie en gegevensverzamelingen Gegevensuitwisseling Kwaliteitseisen aan de gegevens Impact Informatiearchitectuur (applicatie) 54 Kaders en richtlijnen Applicatiecomponenten (services) Applicatie koppelvlakken Kwaliteitseisen aan de applicatie Impact Technische architectuur 60 Kaders en richtlijnen Globale technische applicatiearchitectuur Globale Netwerkarchitectuur Globale gegevensopslag Beheer 62 Rollen Beveiliging 63 Kaders en Richtlijnen Beveiligingseisen voor de oplossing Gegevenscategorieën Beschikbaarheidseisen Autorisaties Bijlage 1: lijst met afkortingen PSA 66 Bijlage 2: resultaten marktverkenning 70 Zie bijgevoegd document: Bijlage Matrix_marktoplossingen_ xlms.. 70 pagina 11 van 70

12 pagina 12 van 70

13 1. Inleiding Waarom een PSA Voor u ligt de Project Start Architectuur (PSA) die is gerealiseerd in de analysefase van het project Informatievoorziening Nederlandse waterkeringen. Dit project richt zich op de uitwisseling van elementaire, voor ketensamenwerking relevante, informatie binnen de waterveiligheid sector. De werknaam van de informatievoorziening die in deze PSA wordt beschreven is Waterveiligheidsportaal (WVP). Het doel van de PSA, oftewel het werken onder architectuur, is om ontwerpkeuzen in projecten te sturen. De PSA maakt concreet wat architectuur voor het project betekent. Daarbij richt de PSA zich op alle relevante aspecten van de verandering die het project realiseert in de context van de bestaande omgeving (zoals de organisatie, processen, systemen en technologie). De PSA bevat, de voor het project, relevante principes, beleidsrichtingen, standaarden en projectspecifieke kaders. De PSA ondersteunt besluitvorming met: De analyse en beschrijving van de kaders en randvoorwaarden van het project die richting geven aan de te realiseren oplossing. Een schets van de context en afbakening van de oplossing en de samenhang met be-staande en te realiseren generieke diensten en voorzieningen. Een explicitering van de keuzes en impact daarvan t.a.v. de oplossing en verantwoorde onderbouwing van afwijkingen. Sturing aan het ontwerp van de oplossing. De Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA) vormt de basis voor deze PSA. De NORA is een richting gevend en sturend instrument voor de inrichting van de informatiehuishouding van de Nederlandse overheid. Het bevat hiervoor kaders en bestaande afspraken. Het realiseren van voorzieningen binnen die kaders en afspraken, zorgt er voor dat ze goed samenwerken met andere voorzieningen en dat optimaal hergebruik gemaakt wordt van bestaande oplossingen. De NORA is gebaseerd op onderstaand raamwerk. Eisen van: Beveiliging Europa Wie Beheer Wat Hoe NL overheid Bedrijfs architectuur Organisatie Diensten Producten Processen Bedrijven Informatie architectuur Medewerkers Applicaties Berichten Gegevens Informatieuitwisseling Burgers Technische architectuur Technische Componenten Gegevensopslag Netwerk Figuur 1 Architectuurraamwerk NORA pagina 13 van 70

14 Het raamwerk kent drie architectuurlagen, te weten: De bedrijfsarchitectuur De informatiearchitectuur De technische architectuur Naast de drie lagen worden drie kolommen onderscheiden: Wie neemt actie: organisaties, informatieverwerkers (medewerkers en applicaties) en machines/computers. Wat wordt geleverd: diensten, berichten, gegevens Hoe gebeurt dit: processen, communicatie, integratie en netwerk Daarnaast zijn er nog twee generieke aandachtsgebieden, te weten beveiliging en beheer. Deze hebben hun impact op alle drie architectuurlagen. Deze PSA heeft alle gebieden van de NORA als aandachtsgebied. Dat wil zeggen dat alle architectuuraspecten voor het Waterveiligheidsportaal zijn beschouwd. Als verandergebied richt deze PSA zich op de informatiearchitectuur en technische architectuur. Met andere woorden, het Waterveiligheidsportaal richt zich niet op het veranderen van processen, diensten en producten en de organisatie in de sector. De NORA is vertaald naar sectorspecifieke principes en beleidslijnen. In deze PSA zijn deze afgeleid van de referentiearchitecturen van de Rijksoverheid (MARIJ) en de waterschappen (WILMA) en organisatiespecifieke beleidslijnen van waterschappen (Delfland, Rijnland en Schieland), Rijkswaterstaat en het Informatiehuis Water. De PSA wordt gedurende de looptijd van het project actueel gehouden en bij oplevering van het projectresultaat als documentatie meegeleverd. Ook tijdens de beheerfase behoudt de PSA zijn geldigheid en blijft het fungeren als kader voor eventuele aanpassingen. Inhoud van de PSA Het raamwerk van de NORA zoals weergegeven in voorgaande paragraaf fingeert tevens als leidraad voor de inhoud van deze PSA. Op basis van dit raamwerk komen de volgende onderwerpen in deze PSA aan bod: Hoofdstuk 2 Vraagstelling In dit hoofdstuk wordt, op basis van het projectplan, bondig beschreven waarom er behoefte is aan een informatievoorziening voor Nederlandse Waterkeringen. De scope wordt er aangegeven en welke randvoorwaarden voor de realisatie van belang zijn. En duidelijk wordt wat de informatievoorziening biedt en voor wie. Hoofdstuk 3 Architectuur overzicht: Het architectuur overzicht geeft een beeld van de invulling van de architectuur op hoofdlijnen. Er wordt beschreven hoe de informatievoorziening zich verhoudt tot de omgeving. Op basis van de afwegingen die zijn gemaakt en waar uiteindelijk voor is gekozen, wordt de oplossingsarchitectuur neergezet. Tevens wordt aangegeven wat deze oplossing voor een veranderingen met zich meebrengt en welke issues er geïdentificeerd zijn. Hoofdstuk 4 Bedrijfsarchitectuur: Dit hoofdstuk beschrijft de landelijke richtlijnen gericht op bedrijfsarchitectuur waaraan WVP invulling geeft en welke processen, producten & diensten het WVP gaat ondersteu- pagina 14 van 70

15 nen/opleveren. Tevens is opgenomen hoe de procesorganisatie rond het WVP eruit ziet en wat de impact is op de betrokken organisaties. Hoofdstuk 5 Informatiearchitectuur (gegevens): Hier wordt voor het WVP aangegeven welke gegevens (informatieobjecten) worden opgenomen, via welke informatiestromen deze worden geleverd (door de ketenpartners) en welke eisen er aan de data worden er gesteld. Hoofdstuk 6 Informatiearchitectuur (applicaties): Duidelijk wordt welke applicatiebouwstenen (services) er nodig zijn om de gegevensuitwisseling tussen de partijen in de watersector mogelijk te maken en deze gegevens beschikbaar te stellen (in de vorm van rapportages), alsmede de eisen die worden gesteld aan de applicatie. Hoofdstuk 7 Technische architectuur: Dit hoofdstuk geeft een globaal beeld van de kaders voor de technische infrastructuur en (technische) opbouw van de voorziening. In de analysefase is dit hoofdstuk nog zeer globaal, maar dit zal verder worden uitgewerkt in de uitvoeringsfase van het project. Hoofdstuk 8 Beheer: Hier wordt beschreven welke rollen er benodigd zijn voor het juiste beheer van de informatievoorziening. Hoofdstuk 9 Beveiliging: Onder het hoofdstuk Beveiliging wordt de wijze waarop de voorziening beveiligd moet worden beschreven, zowel op het gebied van de data als op het gebied van de applicatie. pagina 15 van 70

16 2. Vraagstelling Aanleiding Waterveiligheid is een continue opgave waaraan Nederland werkt. Voor het in stand houden van onze keringen is inzicht nodig in hoe veilig de keringen zijn. Informatie wordt uitgewisseld tussen organisaties en ook het publiek wordt geïnformeerd. Het structureel op orde hebben van de informatievoorziening is een voorwaarde voor het realiseren van waterveiligheid: Dijken op orde, dus ook de data op orde. Tot 2017 worden in het waterveiligheidsstelsel ingrijpende wijzigingen doorgevoerd. Deze hebben invloed op de benodigde informatie en informatiestromen. De belangrijkste wijzigingen zijn: 12 jaarlijkse toetsing van de veiligheid van de primaire waterkeringen 2 Belang van zorgplicht neemt toe; op ieder moment inzicht in de actuele veiligheidssituatie is noodzakelijk Normen worden per gebaseerd op de overstromingskans WTI wordt per aangepast aan de nieuwe normering Risicogestuurd werken (meerlaagse veiligheid) Life Cycle Management (asset management) Daarnaast zien we dat de maatschappij steeds hogere eisen stelt aan de informatievoorziening (snelheid, beschikbaarheid, betrouwbaarheid en transparantie). In 2012 reeds is een beknopt onderzoek uitgevoerd naar de informatievoorziening voor de primaire waterkeringen. De conclusie van dit onderzoek was dat het uitwisselen van keringinformatie in de sector niet efficiënt plaatsvindt. Dezelfde informatie wordt steeds opnieuw uitgevraagd en steeds weer opnieuw ingewonnen en/of verzameld. Data wordt bewerkt (geanalyseerd, geaggregeerd etc.), waarbij de data dikwijls niet meer herleidbaar is tot de bron. Er is vaak verwarring en discussie tussen beheerders en landelijke programma s en organisaties (zoals HWBP, ILT en DGRW). Ambitie en doelstelling Begin 2014 is door de watersector de volgende visie vastgesteld op het informatiemanagement t.a.v. de waterkeringen: De waterpartners werken actief samen aan het informatiemanagement van de normering, toetsing & versterking en beheer & onderhoud van de waterkeringen. Hieraan ligt steeds dezelfde digitale basisinformatie ten grondslag die op consistente wijze voortdurend wordt verrijkt, uitgebreid en geactualiseerd. Informatie over waterkeringen is voor iedereen beschikbaar. Professionals en bestuurders handelen anticiperend en kunnen op elk moment op basis van actuele en betrouwbare informatie keuzes maken. 2 Het stroomlijnen van de informatievoorziening is een onderdeel van de voorbereidingen voor de start van de vierde toetsing in pagina 16 van 70

17 Het Nederlandse informatiemanagement voor waterkeringen is toonaangevend in de wereld. Deze visie is omarmd door het de Directeuren Kennis en Instrumentarium (DKI). Vervolgens is door het DKI onder gedelegeerd opdrachtgeverschap van DGRW opdracht gegeven aan het Informatiehuis Water om in samenwerking met de sector, een projectplan op te stellen onder de noemer Informatievoorziening Nederlandse waterkeringen. Op basis van dit projectplan is begin 2015 gestart met de analysefase van het project. Het project Informatievoorziening Nederlandse waterkeringen realiseert de uitwerking van bovenstaande visie en moet op organisatieniveau bijdragen aan doelmatig waterbeheer. Hieronder wordt verstaan: het vergroten van de kwaliteit van het beheer om de veiligheid te borgen tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten door optimale samenwerking van waterpartners. Op projectniveau is deze doelstelling als volgt vertaald: het mogelijk maken van ketensamenwerking door het beschikbaar stellen van elementaire, voor ketensamenwerking relevante, uniforme, vergelijkbare open data over waterkeringen, die tussen de samenwerkende partners wordt uitgewisseld. Hiervoor moeten met elkaar bindende afspraken worden gemaakt over de verdere uniformering van informatie en de realisatie van een gemeenschappelijke informatievoorziening, onder de noemer Waterveiligheidsportaal. Reikwijdte en afbakening Om de scope van het Waterveiligheidsportaal behapbaar te houden ligt de prioriteit tot 2017 nadrukkelijk bij het ontsluiten van informatie rond het toets- en programmeerproces. Vanwege de veranderingen in het beleid en omdat de informatievoorziening juist hier op de korte termijn in nauwe samenwerking met WTI meerwaarde kan bieden. Het gaat hierbij om de invoer van gegevens voor de toetssoftware en de uitvoer van herleidbare toetsresultaten ten behoeve van het opstellen van een landelijke rapportage en het programmeren van verbetermaatregelen. Voor het programmeren van verbetermaatregelen is aanvullende aanmeld- en projectinformatie nodig. Na 2017 zal de scope van het WVP geleidelijk worden verbreed naar de zorgplicht, beheer en onderhoud en de regionale keringen. Bij de opzet van het WVP is rekening gehouden met schaalbaarheid en uitbreidbaarheid, onder andere door data en functionaliteit te ontvlechten en te kiezen voor een architectuur op basis van zoveel mogelijk generieke en herbruikbare bouwstenen. Deze opzet maakt een gefaseerde realisatie en hergebruik van (bestaande) componenten mogelijk. Zie verder paragraaf 0. Met het WVP wordt niet beoogd om de processen van beheerders te reorganiseren. Het WVP helpt beheerders wel om de informatiestromen, in eerste instantie voor het toetsen en programmeren, in te richten en te organiseren. Oplossing In deze paragraaf wordt de oplossing (het Waterveiligheidsportaal) op hoofdlijnen beschreven. De oplossing is in het vervolg van deze PSA nader beschreven. Het Waterveiligheidsportaal maakt het mogelijk om: 1. Op elk moment een landelijk beeld te geven in de veiligheidstoestand van de primaire waterkeringen op basis van de wettelijke toetsing. De toetsresultaten worden herleidbaar tot de brondata ontsloten door de gebruikte schematisaties, pagina 17 van 70

18 (beschrijving van de) gebruikte brondata en procesinformatie landelijk te ontsluiten. Zowel de vigerende toestand als de eerder bepaalde toestand worden via versiebeheer ontsloten en kunnen worden vergeleken (versiebeheer). 2. Het veiligheidsoordeel van de beheerder te toetsen en daarbij te voorzien van procesinformatie en een rijksoordeel (ILT). 3. Op basis van de toetsoordelen waterkeringen die niet voldoen aan de norm (als versterkingsproject) aan te melden bij het HWBP. 4. De prioritering / programmering van in het hoogwaterbeschermingsprogramma opgenomen waterkeringen als landelijk beeld te ontsluiten. 5. De voortgang van versterkingsprojecten (in het kader van het hoogwaterbeschermingsprogramma) als landelijk beeld te ontsluiten. Gezien de reikwijdte en afbakening richt het WVP zich in eerste instantie op ketenpartners die direct betrokken zijn bij het toetsen en programmeren van de primaire waterkeringen. Dit zijn: Keringbeheerders: willen eenvoudig en efficiënt kunnen voldoen aan (verplichte) informatieleveringen in het kader van de 12-jaarlijkse veiligheidstoetsing en het hoogwaterbeschermingsprogramma; ILT: heeft als toezichthouder op de veiligheidstoetsing (Rijksoordeel) behoefte aan de beschikbaarheid van (herleidbare) toetsresultaten van de keringbeheerders 3 ; HWBP: prioriteert en programmeert te versterken primaire keringen die in het kader van het HWBP zijn aangemeld (subsidievraag) op basis van de toetsresultaten en aanmeldgegevens van de keringbeheerder voor het (landelijke) hoogwaterbeschermingsprogramma; DGRW (Ministerie van IenM): heeft behoefte aan rapportages i.r.t. het toetsen en versterken van de primaire keringen ten behoeve van beleidstoetsing en evaluatie waterveiligheid (waaronder ook adviseren en informeren van de Minister en 2e kamer). Bovenstaande impliceert dat: Informatie voor het toets- en versterkingsproces die door verschillende actoren moet worden gebruikt, eenvoudig en eenduidig kan worden uitgewisseld tussen de ketenpartners. Dit betekent dat gegevens gestandaardiseerd zijn, en dat de gegevens maar 1 keer aangeleverd hoeven te worden en via 1 portaal weer ontsloten worden. Gegevens, (her)bruikbaar voor meerdere processen, beschikbaar worden gesteld voor meervoudig gebruik door ketenpartners en andere belanghebbenden; indien mogelijk als open data. Procescontrole, zoals op herleidbaarheid van de toetsresultaten, en inzicht/overzicht van de voortgang van de processen zoveel mogelijk op landelijk niveau via 1 portaal wordt gefaciliteerd. Standaard (landelijke) rapportages kunnen worden vervaardigd ten behoeve van: o Het toets- en programmeerproces o Beleidstoetsing en evaluatie i.r.t. de (nationale) waterveiligheid 3 De herleidbaarheid van toetsresultaten is de verantwoordelijkheid van de keringbeheerder die daarin (deels) wordt gefaciliteerd door het WTI. Het WVP richt zich op het (eenduidig en uniform) ontsluiten van (geassembleerde) herleidbare toetsresultaten via 1 portaal. pagina 18 van 70

19 Realisatie van het WVP heeft verschillende voordelen voor alle betrokken partijen in de sector en op alle niveaus van de organisatie: Op bestuurlijk niveau verbetert de kwaliteit van de besluitvorming, zowel op regionaal als op landelijk niveau. Aan de toestand van de keringen ligt vergelijkbare en actuele informatie ten grondslag. Deze informatie is zowel beschikbaar op regionaal niveau, als, voor zover relevant, op landelijk niveau. Hierdoor kunnen bestuurders betere afwegingen maken, bijvoorbeeld als het gaat om de prioritering van de versterkingsmaatregelen of het onderhoud. Beslissingen in de verschillende werkprocessen zijn steeds gebaseerd op dezelfde informatie. Op operationeel niveau stelt de informatievoorziening beheerders in staat te anticiperen op de nieuwe rol die ontwikkelingen als de actieve zorgplicht van hen verlangt. De informatievoorziening ondersteunt hen om deze rol op een goede wijze in te vullen. Met de realisatie van de doelstellingen wordt data niet langer enkel ad hoc gebruikt, met alle inefficiënties en inconsistenties die daarmee samenhangen. Data wordt eenmalig ingewonnen en meervoudig gebruikt. Dat leidt tot een doelmatiger beheer (kostenbesparingen), zowel voor beheerders als voor andere partners uit de sector die van de data gebruik maken. De beoogde informatievoorziening is het resultaat van nauwe samenwerking tussen de waterpartners maar stimuleert deze samenwerking eveneens. Gedeelde, uniforme data fungeert als een vliegwiel voor samenwerking in de sector ten aanzien van alle werkprocessen. Omgeving In deze paragraaf is een overzicht gegeven van bestaande en toekomstige ontwikkelingen rond het WVP. Met deze ontwikkelingen moet bij de realisatie van het WVP nadrukkelijk rekening worden gehouden, omdat ze deel uitmaken van de omgeving waarin het WVP moet worden ingepast. In onderstaande tabel zijn de ontwikkelingen weergegeven die direct vallen binnen de scope van het WVP (het toets- en programmeerproces) en van belang zijn in het kader van de uitwisseling van informatie tussen ketenpartners in de sector. Ontwikkeling Toelichting Relatie Nieuwe normering (2017) Wettelijk Toetsinstrumentarium (WTI2017) Op basis van de deltabeslissing Waterveiligheid worden nieuwe normen opgesteld voor de primaire waterkeringen op basis van een risicobenadering, uitgedrukt in een overstromingskans per dijktraject. De nieuwe normering vormen het kader voor de toetsing en zal naar verwachting in 2017 worden vastgesteld in de Waterwet. Voor het beoordelen van de veiligheid van de primaire waterkeringen moeten alle beheerders gebruik maken van het Wettelijk Toetsinstrumentarium (WTI). Dit WTI bestaat formeel uit drie on- De nieuwe normering vormt de basis voor de Waterveiligheid en zullen voor meervoudig gebruik (zoals het toetsinstrumentarium) via het WVP worden ontsloten. De beheerders toetsen de primaire waterkeringen met behulp van het WTI (lokaal). Het WTI gebruikt hiervoor de Nationale basisbestanden die via het WVP worden ontsloten. De (vastgestelde) toetsresultaten van de pagina 19 van 70

20 Ontwikkeling Toelichting Relatie Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) Ontwerpinstrumentarium (OI2014) Zorgplicht Nationale basisbestanden primaire waterkeringen derdelen: Het Voorschrift toetsen op Veiligheid (VTV), met de methoden en regels die beheerders moeten gebruiken bij de toetsing De hydraulische belastingen (HB) met de waterstanden en golfgroottes waarvan beheerders bij de toetsing moeten uitgaan (Reken)software die ze bij de toetsing moeten gebruiken De waterschappen en het ministerie van Infrastructuur en Milieu (Rijkswaterstaat) voeren in het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) maatregelen uit om de primaire waterkeringen aan de veiligheidsnorm te laten voldoen, nu en in de toekomst. Het HWBP is onderdeel van het nationale Deltaprogramma. Het OI2014 bestaat uit een set veiligheidsfactoren en hydraulische ontwerprandvoorwaarden, bedoeld om voor HWBP-projecten (verkenningsfase) handvatten te bieden om te anticiperen op de gevolgen van de overgang van overschrijdingskans naar overstromingskans. OI 2014 is een stap in de ontwikkeling van een volwaardig Ontwerpinstrumentarium dat in 2018 zal worden opgeleverd. De zorgplicht houdt in dat de beheerder de wettelijke taak heeft om de primaire kering aan de veiligheidseisen te laten voldoen en voor het noodzakelijke preventieve beheer en onderhoud te zorgen. De ILT is belast met het toezicht en de handhaving van de zorgplicht. De nationale basisbestanden primaire waterkeringen geven een landelijk overzicht waar alle primaire waterkeringen (zowel dijken, dammen en duinen, als ook kunstwerken) liggen. Naast de ligging zijn een aantal andere beheerders worden via het WVP als landelijk beeld ontsloten. De aanmelding van waterkeringen (op basis van de toetsresultaten) bij het HWBP loopt via het WVP. Op basis van de prioritering en programmering door HWBP wordt het programmaoverzicht via het WVP beschikbaar gesteld. Bij de ontwikkeling van het OI2014 naar een volwaardig instrumentarium moet worden bekeken in hoeverre het WVP een rol kan spelen in de informatie-uitwisseling rond het ontwerpproces in het kader van het HWBP. Bij de nadere uitwerking van de Zorgplicht (informatiebehoefte) moet worden bekeken in hoeverre het WVP een rol kan spelen in de informatie-uitwisseling rond de Zorgplicht (inclusief beheer en onderhoud). De nationale basisbestanden worden periodiek geactualiseerd en via het WVP beschikbaar gesteld. In het kader van de informatieanalyse voor het WVP zullen de National basisbestanden worden verrijkt met de nieuwe pagina 20 van 70

21 Ontwikkeling Toelichting Relatie Aquo-standaard Basisregistratie Ondergrond (BRO) Landelijke gegevensverzameling macrostabiliteit (en bekledingen) kenmerken in de basisbestanden vastgelegd zoals normering, categorie en type kering. De bestanden bevatten de basisgegevens die door verschillende processen in de sector worden gebruikt (meervoudig gebruik). De Aquo-standaard vormt de uniforme taal voor de uitwisseling van gegevens binnen de watersector. De Aquo-standaard maakt het mogelijk om op een uniforme manier gegevens uit te wisselen tussen partijen die betrokken zijn bij het waterbeheer en draagt daarmee bij aan een kwaliteitsverbetering van het waterbeheer. Het eenvoudig en eenduidig delen van informatie leveren tijd- en geldwinst op. In het kader van de nieuwe normering, WTI2017, HWBP en de Nationale basisbestanden wordt de Aquo standaard momenteel geschikt gemaakt voor uitwisseling van gegevens in het kader van waterveiligheid. Hiervoor zijn een nieuw informatiemodel (IMWA Waterveiligheid), gewijzigde definities (Aquo-lex) en domeintabellen (Aquo DS) en uitwisselformaten gerealiseerd. De basisregistratie Ondergrond (BRO) wordt dé centrale database met publieke gegevens van de Nederlandse ondergrond. De BRO bevat gegevens over geologische en bodemkundige opbouw. Het gebruik van geologische en bodemkundige gegevens vindt veelal plaats in de vorm van kaarten en profielen gebaseerd op geologische en bodemkundige modellen. De BRO is nog niet gereed en zal naar verwachting vanaf 2017 via een Landelijke voorziening beschikbaar worden gesteld voor gebruik. Rijkswaterstaat onderzoekt i.s.m. (een aantal) waterschappen, HWBP en STOWA of het mogelijk is om een landelijke gegevensverzameling t.b.v. macrostabiliteit op te zetten. Hierin kunnen de resultaten van grondonderzoek lande- normering (dijktrajecten) en de hydraulische belastingen. Voor de uitwisseling van gegevens maakt het WVP gebruik van de (nieuwe) Aquo standaard. De BRO bevat, net als het WVP, relevante informatie voor de sector die voor meervoudig gebruik beschikbaar wordt gesteld via landelijke voorzieningen. Deze gegevens hoeven dus niet (ook) via het WVP te worden ontsloten. In de informatieanalyse voor het WVP is gebleken dat (voor de toetsing) aanvullende (meet)gegevens van de ondergrond nodig zijn. Deze zullen wellicht ook in een landelijke voorziening beschikbaar worden gesteld (zie landelijke database macrostabiliteit en bekledingen). Afhankelijk van de uitkomst van het onderzoek kan het WVP in de toekomst mogelijk een rol spelen in de landelijke ontsluiting van gegevens over de macrostabiliteit. Naast het WVP is de landelijke voorziening voor pagina 21 van 70

22 Ontwikkeling Toelichting Relatie Standaardisatie datamodellen waterschappen (DAMO Keringen) en Centrale Distributie Laag (CDL) Areaal Informatievoorziening Rijkswaterstaat (AIR) lijk beschikbaar worden gesteld, zodat een ieder daar gebruik van kan maken (zoals bijvoorbeeld voor de toetsing). De waterschappen hebben gezamenlijk besloten om de standaardisatie van datamodellen (vanuit de samenwerking IRIS) voort te zetten. Per bedrijfsfunctie komt er een datamodel met daarin alleen die gegevens die wettelijk verplicht zijn of waarvan de waterschappen gezamenlijk hebben vastgesteld dat ze gemeenschappelijk zijn. Het datamodel voor de bedrijfsfunctie waterkeringen is momenteel in ontwikkeling en is gebaseerd op de eisen die gesteld worden door standaarden en programma s als IMWA, BGT, WTI en HWBP. Eind 2014 heeft RWS besloten om een aantal (informatie)systemen samen te voegen tot één Areaal Informatievoorziening Rijkswaterstaat (AIR). In deze informatievoorziening zal ook het areaal voor de (primaire) waterkeringen worden ondergebracht. de BRO hiervoor ook in beeld. DAMO Keringen is gebaseerd op de informatieanalyse die ten grondslaggrondslag ligt aan het WVP. DAMO Keringen draagt hiermee bij aan uniformering van gegevens over de (primaire) waterkeringen. Vanuit DAMO Keringen kunnen gegevens (eventueel via een te realiseren centrale distributielaag (CDL)) op gestandaardiseerde wijze worden aangeleverd aan landelijke portalen als het WVP. AIR bevat (naar verwachting) de basisinformatie van RWS die via het WVP voor meervoudig gebruik zal worden ontsloten (Nationale basisbestanden). Onderstaand is een aantal aanvullende ontwikkelingen genoemd die momenteel niet direct betrekking hebben op de scope van het WVP (het toets- en programmeerproces). Voor de toekomstige informatie-uitwisseling in de sector gaan deze ontwikkelingen mogelijk een rol vervullen. Het betreft de volgende ontwikkelingen: Digitale Dijk Service Centrum (DDSC): kan door het verzamelen, analyseren en ontsluiten van sensordata inzicht geven in de toestand van een kering (monitoring). DDSC wordt hiermee voornamelijk gepositioneerd in het domein beheer en onderhoud. De informatie kan door de beheerder mogelijk worden gebruikt voor de toetsing. In de verdere uitwisseling voor het toets- en programmeerproces speelt DDSC (momenteel) echter geen rol. De prioritering en programmering in het kader van het HWBP wordt gebaseerd op de toetsresultaten (van het WTI). Digitale Delta: is een platform waar zoveel mogelijk gegevens ten aanzien van waterbeheer ontsloten worden. Digitale Delta richt zich niet specifiek op het toets- en programmeerproces. Vanuit het WVP kunnen in de toekomst mogelijk wel gegevens via de Digitale Delta worden ontsloten. Module Evacuatie Grote Overstromingen (MEGO): geeft inzicht in de overstromingsrisico s en hoe de burger, bedrijven en professionals zich daar het beste op kunnen voorbereiden en naar kunnen handelen. Dit valt niet binnen de huidige scope van het WVP. Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten (WION): toegespitst op de informatie over de ligging en aard van leidingen in de ondergrond kan een directe relatie pagina 22 van 70

23 hebben met waterveiligheid. Maar dit is geen onderdeel van het toetsingsproces, aangezien de keringbeheerder niet (de kwaliteit van) de leidingen beheert. Ruimte voor de Rivieren: is een samenwerkingsprogramma van 19 partijen dat geen relatie heeft met de versterkingsprojecten die worden gefinancierd door het HWBP. In het WVP worden alleen de projecten opgenomen die door HWBP worden gefinancierd. Randvoorwaarden Voor de realisatie van het WVP zijn de volgende randvoorwaarden van belang: Draagvlak bij alle betrokken partijen om te participeren in een gemeenschappelijke informatievoorziening voor de Nederlandse waterkeringen (Waterveiligheidsportaal); Beschikbaarheid van het wettelijk toetsinstrumentarium (WTI) en een beschrijving van de op te leveren tussen- en eindproducten van het toetsproces (zoals schematisaties, logboeken en de toetsresultaten); Standaarden voor eenduidige interpretatie en uitwisseling van gegevens (Aquo- Waterveiligheid); Duidelijke afspraken over taken en verantwoordelijkheden op het vlak van data en processen (bronhouderschap) 4 ; Gegevenshuishouding van keringbeheerders is op orde, zodat de gevraagde gegevens op uniforme wijze kunnen worden aangeleverd.. 4 Hiervoor zal in samenwerking met de ketenpartners een dataprotocol worden uitgewerkt. pagina 23 van 70

24 3. Architectuur overzicht Algemene kaders en richtlijnen De NORA biedt algemene kaders en richtlijnen voor de architectuur. In onderstaande tabel zijn de relevante basisprincipes (BP) uit de NORA genoemd. Daarbij is per principe (in de cursief gedrukte tekst) aangegeven hoe hieraan met het WVP invulling wordt gegeven. In de hoofdstukken 4 tot en met 7 zijn de specifieke (afgeleide) principes van de NORA per architectuurlaag beschreven. BP1 NORA Proactief: afnemers krijgen de dienstverlening waar ze behoefte aan hebben. De diensten van het WVP worden zo goed mogelijk afgestemd op de behoefte, de rol en het belang van de afnemer. Hiervoor is voor de processen normeren, toetsen en programmeren een informatieanalyse uitgevoerd. BP2 NORA Vindbaar: afnemers kunnen de dienst eenvoudig vinden. Het WVP wordt zoveel mogelijk onder de aandacht gebracht bij de afnemers via binnen de sector gevestigde kanalen en platforms (zoals Helpdesk Water, ENW en IHW) BP3 NORA Toegankelijk: afnemers hebben eenvoudig toegang tot de dienst. De dienstverlening wordt via internet ontsloten. BP5 NORA Gebundeld: afnemers krijgen gerelateerde diensten gebundeld aangeboden. Door het assembleren van gegevens van de individuele keringbeheerders, het procesoverstijgend combineren van gegevens (normeren, toetsen en programmeren/versterken) en het verbinden van informatie met locatie wordt informatie gebundeld aangeboden voor afnemers. BP6 NORA Transparant: afnemers hebben inzage in voor hen relevante informatie. Informatie is afgestemd op de behoefte van de afnemer en is herleidbaar (de afnemer heeft inzicht in de herkomst/oorsprong van de gegevens waarop informatie is gebaseerd). De afnemer heeft inzicht in de status van informatie in de keten(samenwerking). BP9 NORA Betrouwbaar: afnemers kunnen erop vertrouwen dat de dienstverlener zich aan afspraken houdt. Afspraken over de dienstverlening worden vastgelegd in dienstverleningsovereenkomsten (zoals dataprotocollen en gegevensleveringsovereenkomsten). Vanuit het project wordt er op toegezien dat de afspraken worden nagekomen, de betrokkenen hierover geïnformeerd worden en het aan de opdrachtgever wordt rapporteerd. BP10 NORA Ontvankelijk: afnemers kunnen input leveren over de dienstverlening. Afnemers worden nadrukkelijk betrokken bij de ontwikkeling van de dienstverlening. Voor ondersteuning van afnemers wordt binnen IHW een centrale servicedesk ingericht. Uitgangspunten In deze paragraaf zijn de belangrijkste architectuur uitgangspunten voor het WVP beschreven. Deze zijn gebaseerd op bestaande architectuurprincipes (van de NORA). Het WVP wordt hét portaal voor uitwisseling van data tussen ketenpartners in de waterveiligheid sector ( no wrong door ). Buiten de sector wordt de data op basis van het principe open data, tenzij. Op dit principe zijn voor het WVP in ieder geval de volgende beperkingen geïdentificeerd: Vrijgave gepaard gaat met (onaanvaardbare) financiële of juridische risico s, zoals bijvoorbeeld financiële gegevens i.k.v. HWBP; pagina 24 van 70

25 Gegevens niet zijn goedgekeurd (door de bronhouder of toezichthouder), zoals bijvoorbeeld bij het rijksoordeel (ILT). Bij de realisatie van het WVP kiezen we voor een gefaseerde aanpak (groot denken klein beginnen). Het WVP richt zich in eerste instantie op het normeren, toetsen, prioriteren/programmeren en versterken van primaire waterkeringen. In een volgende fase kan het WVP worden uitgebreid met thema s als zorgplicht, beheer en onderhoud en regionale keringen. Om een gefaseerde ontwikkeling van het WVP mogelijk te maken is het WVP schaalbaar en flexibel opgezet. Het WVP is daarom opzet op basis van compacte generieke bouwstenen. De bouwstenen van het WVP zijn herbruikbaar en waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van bestaande bouwstenen binnen en buiten de sector, zoals de basisregistraties, Publieke Dienstverlening op de Kaart (PDOK) en het Waterkwaliteitsportaal (WKP). Schaalbaarheid en flexibiliteit uit zich daarnaast ook in ontvlechten. Ontvlechten levert flexibiliteit en eenvoud op. Flexibiliteit ontstaat door het: ontvlechten van processen en loketten: dezelfde dienst wordt in meerdere loketten gebruikt (bv. voor het presenteren van topografische basisgegevens); ontvlechten van applicaties en processen: dezelfde functionaliteit (bv. voor rapportage) kan door meerdere processen worden gebruikt); ontvlechten van gegevensverzamelingen en applicaties. In de praktijk zal de flexibiliteit toenemen, naarmate deze ontvlechting meer gestalte krijgt. De flexibiliteit uit zich in de mogelijkheid om applicaties van verschillende makelij en verschillende leveranciers te koppelen (via een zogenaamde servicebus) en zich te laten gedragen als één applicatie. Dit reduceert leveranciersafhankelijkheid. Immers, een leverancier dient ontkoppelde waar te leveren die zich gemakkelijk op de ontkoppelde gegevensverzamelingen en ontkoppelde processen laat voegen. De eenvoud neemt toe doordat dubbele functionaliteit wordt geminimaliseerd (één ding in één doos) en doordat elke applicatie nog maar één koppeling heeft (webservices). Een voorbeeld van deze ontvlechting in het WVP is het gebruik van dezelfde gegevens van de ligging van de kering voor zowel het presenteren van de toetsresultaten als de aanmelding van keringen bij het HWBP. Ten aanzien van de gegevens die via het WVP (centraal) worden ontsloten kiezen we voor beheer bij de bron. Gegevens die via het WVP worden ontsloten zijn afkomstig van de verschillende bronhouders in de sector en worden door deze bronhouders (in één of meerdere bronsystemen) beheerd. Dit houdt in dat in het WVP geen gegevens worden beheerd die al elders door een bronhouder worden beheerd. De kern van het WVP bestaat uit het uitwisselen en bij elkaar brengen van gegevens van bronhouders met een algemeen belang en deze gegevens als een landelijk beeld (onder ander in de vorm van standaard rapportages en kaartbeelden) centraal te ontsluiten. Bij vermeende onjuistheid van aan het WVP aangeleverde gegevens wordt een terugmelding gedaan aan de bronhouder. Deze zorgt (zo nodig) voor herstel en een nieuwe levering. Via het WVP worden bewerkte gegevens ontsloten. Dit geldt met name voor de toetsresultaten, waarbij schematisaties worden gemaakt en verschillende berekeningen worden uitgevoerd. De toetsresultaten moeten herleidbaar zijn tot de bron. Dit houdt in ieder geval in dat: het toetsoordeel (vergelijking van het resultaat met de norm) kan worden herleid tot het toetsresultaat (berekende kans); pagina 25 van 70

26 het toetsresultaat kan worden herleid tot (voor de toetsing gebruikte) geschematiseerde gegevens voor hoogte, bekledingsconstructies en ondergrond en modelinvoer; geschematiseerde gegevens kunnen worden herleid tot (voor de toetsing gebruikte) veldgegevens (metingen/waarnemingen). Voor de herleidbaarheid is het van belang dat van bepaalde gegevens historie wordt bijgehouden. Hiervoor voorziet het WVP in versiebeheer. Informatie wordt via het WVP zoveel mogelijk locatiegewijs ontsloten op basis van het principe verbindt informatie met locatie. Dit geldt bijvoorbeeld voor het ontsluiten van toetsresultaten en versterkingsprojecten (HWBP). Hierdoor kunnen gegevens via de kaart (viewer) worden aangeboden. Systeem context De systeem context positioneert het WVP als black box en geeft inzicht in de relaties met actoren in de omgeving en de gegevensstromen tussen deze actoren en het WVP. De systeem context is in onderstaande afbeelding weergegeven. REGISTRATIEHOUDER KERINGGEGEVENS Keringbeheerder (28x) Wettelijk Toets Instumentarium (WTI) Toetsgegevens (herleidbaar) NBPW Terugmeldingen Landelijke rapportage Toetsen & Versterken Normen Toetsresultaten (herleidbaar) DGRW BELEID Veldgegevens keringen (beheerregister) Geo-beheersysteem (o.a. DAMO Keringen, AIR) Referentiegegevens keringen CDL Aanmelding HWBP (GUI) Voortgang versterkingsprojecten Waterveiligheidsportaal Rijksoordeel (GUI) Toetsresultaten & aanmeldgegevens Programma overzicht ILT TOEZICHTHOUDER HWBP PROGRAMMEREN BRT BGT BRO AHN Basis- & kernregistraties Aquo OC Aquo DS Aquo PDOK Systeemkoppeling Handmatige invoer Figuur 2: Systeemcontext Waterveiligheidsportaal Voor de uitwisseling en het meervoudig (her)gebruik van informatie en rapportage(verplichtingen) wordt een Waterveiligheidsportaal (WVP) gerealiseerd. Dit portaal zorgt ervoor dat de gegevens benodigd voor de toets- en programmeerproces efficiënt en eenduidig kunnen worden uitgewisseld tussen de verschillende betrokken actoren. Het portaal richt zich hierbij op de volgende aspecten: Nationale basisbestanden Primaire Waterkeringen (NBPW): verzamelen, valideren, assembleren en ontsluiten van referentiegegevens van de primaire keringen (keringbeheerder) en normen (DGRW). Meer specifiek gaat het om: o Veiligheidsnormen (dijktrajecten); o Hydraulische belastingen (hydraulische parameters gekoppeld aan locaties); o Ligging van de primaire waterkeringen (referentielijnen en punten). pagina 26 van 70

27 Veiligheidstoetsing (primaire) keringen: beschikbaar stellen en ontsluiten/rapporteren van (herleidbare) toetsresultaten/oordelen inclusief rijksoordeel t.b.v. de beheerder en landelijke partijen (ILT, DGRW en HWBP). Prioriteren en programmeren: aanmelden van te versterken (primaire) keringen, programmaoverzicht HWBP. Versterken: rapportage van de status/voortgang van versterkingsmaatregelen (projecten). Gegevens uit de basisregistraties worden (vooralsnog) niet ontsloten via het WVP. De gegevens die de keringbeheerder voor zijn processen nodig heeft uit deze registraties, worden in het WVP, wanneer dat nodig is, alleen op datasetniveau beschreven. De Aquo Objecten Catalogus (OC) en Aquo Domeintabellen Services (DS) worden door het WVP gebruikt voor de validatie van de aangeleverde gegevens, zodat deze eenduidig uitgewisseld kunnen worden. PDOK wordt in het WVP gebruikt voor het afbeelden van kaartlagen als onderlegger (bv. voor topografie). De Centrale Distributie Laag (CDL) is een ontwikkeling van waterschappen in samenwerking met Het Waterschapshuis. Via deze distributielaag kunnen waterschappen via één knooppunt data ontsluiten voor verschillende (wettelijke) doeleinden, voor verschillende belanghebbenden en naar verschillende loketten. Het WVP is één van de loketten die gegevens van de waterschappen vanuit de CDL kan ontsluiten. Ontwerpbeslissingen In deze paragraaf zijn de (belangrijkste) ontwerpbeslissingen voor het WVP benoemd. Deze zijn gebaseerd op alternatieven die voor een aantal relevante aspecten zijn beschouwd. De volgende alternatieven zijn beschouwd, waarbij de ontwerpkeuzen vet zijn gedrukt: 1. Scenario s toetsinstrumentarium (WTI): o Toetsinstrumentarium (volledig) buiten het portaal: de functionaliteit voor het uitvoeren van de veiligheidstoetsing, inclusief de rapportagefunctionaliteit ter ondersteuning van het toetsproces wordt buiten de voorziening gerealiseerd. o Toetsinstrumentarium deels binnen het portaal: het modelinstrumentarium wordt in dit scenario buiten het Waterveiligheidsportaal geplaatst. De rapportagefunctionaliteit t.b.v. zowel het toetsproces (op het niveau van de beheerder) als de landelijke rapportage (aan ILT en DGRW) wordt binnen de voorziening gerealiseerd. o Alle functionaliteit binnen het portaal: zowel het modelinstrumentarium als de rapportagefunctionaliteit wordt gerealiseerd binnen de voorziening. 2. Scenario s herleidbaarheid toetsresultaten: o Alleen toetsresultaten (berekende norm en toetsoordeel) beschikbaar via het portaal (herleidbaarheid via de keringbeheerder): in de voorziening worden alleen de resultaten van het toetsproces beschikbaar gesteld. Dit betekent dat de toetsresultaten, via de voorziening niet herleidbaar zijn tot de schematisaties ( expert judgement ) en de veldgegevens die voor de toetsing zijn gebruikt. Herleidbaarheid loopt volledig via de keringbeheerder (c.q. het toetsinstrumentarium). o Toetsresultaten + schematisaties beschikbaar via de voorziening + beschrijving van voor de toetsing gebruikte set veldgegevens(in een pagina 27 van 70

28 o logboek). De veldgegevens (brondata) zelf worden niet via het portaal ontsloten en blijven binnen het domein van de keringbeheerder. De voorziening is schaalbaar en uitbreidbaar. Toetsresultaten + schematisaties + brongegevens beschikbaar via de voorziening 3. Scenario s versiebeheer / historiciteit (toetsresultaten): o Geen versiebeheer/historie: alleen actuele (de laatste) toetsresultaten kunnen worden geraadpleegd. Historie loopt volledig via de beheerder (c.q. toetsinstrumentarium) o Versiebeheer binnen de voorziening: actuele en historische toetsresultaten zijn raadpleegbaar via de voorziening (voor bv. ILT kan daarmee terug worden gekeken naar de vorige toetsresultaten). 4. Scenario s uitbreiden Nationale basisbestanden: o Geen uitbreiding op huidige Nationale Basisbestanden Primaire Waterkeringen; alleen de ligging en type van de primaire keringen is opnemen in de basisbestanden. o Naast de ligging van de primaire waterkeringen ook norm (dijktrajecten en hydraulische belastingen opnemen in de basisbestanden. 5. Scenario s geotechnische gegevens: o Geotechnische gegevens (ten behoeve van de toetsing) worden beschikbaar gesteld via het WVP. o Geotechnische gegevens (ten behoeve van de toetsing) worden beschikbaar gesteld via de BRO (en eventueel aanvullende landelijke registraties) 5. Aan genoemde ontwerpbeslissingen liggen de volgende overwegingen ten grondslag: Het WTI wordt ontwikkeld als lokaal instrumentarium (draait op de ICT-omgeving van de keringbeheerder) en is niet webgebaseerd. Het ligt daarom nu niet voor de hand om het toetsinstrumentarium te integreren in het WVP als centrale webgebaseerde voorziening; Omdat er naar verwachting veel overlap is in de rapportagefunctionaliteit voor de beheerder (WTI) en landelijke rapportages (ILT / DGRW) heeft het de voorkeur om de rapportagefunctie eenmalig te realiseren en wel als onderdeel van de informatievoorziening Nederlandse waterkeringen. Ook uniformiteit in rapportagevorm is een criterium; Voor de informatievoorziening Nederlandse waterkeringen geldt het principe beheer bij de bron. Data die al elders (in een ander bronsysteem) wordt beheerd, wordt niet beheerd in het WVP. Ten behoeve van landelijke rapportages zal een deel van de gegevens (de referentiegegevens) mogelijk centraal worden opgeslagen en ontsloten, tenzij deze als services worden aangeboden. Ten aanzien van het toetsproces heeft het meerwaarde om de toetsresultaten en de schematisaties die daaraan ten grondslag liggen binnen een centrale omgeving te ontsluiten. Reden hiervoor is het meervoudig gebruik en hergebruik van schematisa- 5 De BRO zal gegevens bevatten over de geologische en bodemkundige opbouw. Voor de toetsing zijn aanvullende (geotechnische) grondeigenschappen. Deze aanvullende gegevens zullen mogelijk worden toegevoegd aan de BRO of worden opgenomen in een andere landelijke gegevensverzameling. pagina 28 van 70

29 ties voor de toetsing, maar ook de processen ontwerpen en vergunningverlening. De huidige beheersystemen (o.a. AIR, DAMO Keringen) zijn niet ingericht op de opslag en ontsluiting van schematisaties. Schematisaties zijn eenduidig beschreven (binnen Ringtoets of D-Soil Model). De gegevens waarop de schematisaties zijn gebaseerd ( veldgegevens ) maken geen onderdeel uit van de centrale voorziening. De totstandkoming van de schematisaties is een iteratief proces waarbij expert judgement een belangrijke rol speelt. Een proces dat bij de beheerder plaatsvindt. Herleidbaarheid bij deze stap wordt middels het logboek gerealiseerd. Daarin moet in elk geval beschreven zijn uit welke gegevens de schematisaties zijn opgebouwd. Ook moeten de gemaakte schematiseringsbeslissingen benoemd en onderbouwd worden, zodanig dat de relatie met de gebruikte veldgegevens transparant blijft. Door standaardisatie en de modulaire opbouw op basis van bouwstenen kan de voorziening op termijn relatief eenvoudig worden uitgebreid met andere gegevens en functionaliteit. Omdat het merendeel van de keringbeheerders geen voorziening heeft voor versiebeheer c.q. bewaren van historie voor digitale data kan deze functionaliteit eenmalig centraal worden gerealiseerd. Ook binnen het WTI (Ringtoets) is geen versiebeheer mogelijk. Vooral voor het hergebruik van schematisaties 6 en toetsresultaten biedt deze functionaliteit meerwaarde. De normen (dijktrajecten en hydraulische belastingen) zijn van belang voor het toetsproces en dienen tevens als input voor andere processen, zoals het ontwerpen en in stand houden van de keringen. Oplossingsarchitectuur De oplossingsarchitectuur beschrijft de invulling van de black box in het systeemcontext diagram. In de oplossingsarchitectuur wordt, op basis van het gekozen alternatief, een overzicht gegeven van de indeling van de architectuur (in lagen) en de bouwstenen binnen iedere laag. In onderstaand figuur is de oplossingsarchitectuur geschetst. 6 Het hergebruik van schematisaties is onder meer gewenst voor het (toekomstig) ontwerpinstrumentarium en voor vergunningverlening. pagina 29 van 70

30 DGRW ILT HWBP Beheerder Waterveiligheidsportaal LRT&V Toetsrapport Rapportage HWBP Viewer / Dashboard Presentatie & Rapportage WTI Geobeheersysteem Toegangsbeheer Uploaden gegevens Invoer procesinformatie Validator HWBP loket (invoerscherm) Assembleren Presentatie Metadata Catalogus Rapporteren View/Download Service Aquo OC Aquo DS Functionaliteiten & Services Data Geodata / Assets (beheerregister: DAMO Keringen, AIR etc.) Toetsgegevens Metadata (datasets) Toetsgegevens (geassembleerd) Nationale Basisbestanden Versterkingsprojecten (geassembleerd) Figuur 3: Oplossingsarchitectuur WVP met bouwstenen in drie lagen In de oplossingsarchitectuur zijn de componenten van het Waterveiligheidsportaal ingedeeld in de volgende lagen : 1. Datalaag: opslag van gegevens die via de voorziening worden beheerd (of ontsloten); 2. Functionaliteiten- en serviceslaag: functies die zorgen voor de bewerking/verwerking en presentatie van gegevens & communicatielaag tussen de verschillende componenten op basis van webservices; 3. Presentatie- en rapportagelaag: het portaal waar de gegevens in de vorm van informatieproducten gevisualiseerd worden. Datalaag De datalaag verzorgt de beschikbaarheid van gegevens ten behoeve van de landelijke processen en programma s. Hiertoe worden de gegevens van de keringbeheerders gecombineerd tot een uniform landsdekkend beeld. Via de datalaag worden de volgende (groepen van) gegevens beschikbaar gesteld voor belanghebbenden: Gegevens Beschrijving 1. Nationale basisbestanden (NBPW) Ligging van de primaire waterkeringen (referentielijn), de (wettelijk vastgestelde) veiligheidsnormen en de hydraulische belastingen. Deze gegevens worden door genoemde landelijke processen, maar ook voor andere processen bij de keringbeheerder (her)gebruikt. 2. Toetsgegevens (herleidbaar) a. Overzicht van de gebruikte veldgegevens (metadata) b. Schematisaties (inclusief logboek) c. Toetsresultaat (berekende kans per keringsectie) d. Toetsoordeel (inclusief afstand tot de norm) e. Bestuurdersoordeel f. Beschrijving van het toets- en schematisatieproces (logboek) g. Rijksoordeel (door ILT) 3. Versterkingsprojecten (HWBP) Informatie over versterkingsprojecten met (tenminste): pagina 30 van 70

31 Gegevens Beschrijving a. De (aard en ligging van de) maatregelen -> versterkingsprojecten b. Kosten(raming) c. Prioritering (per sectie en per project) d. Status/voortgang van de realisatie 4. Metadata (voor datasets) conform ISO Functionaliteiten- en serviceslaag De zogenoemde logicalaag stelt functies beschikbaar die de gebruiker kan aanroepen om bepaalde bewerkingen uit te voeren, zoals het selecteren/opvragen en rapporteren van gegevens. We onderscheiden binnen het WVP de volgende relevante (groepen van) functies/services: 1. Toegangsbeheer: identificatie (inloggen) en/of authenticatie voor gebruikers (voor toegang tot afgeschermde gegevens/functies), inclusief gebruikersbeheer (beheren van gebruikers, rechten, autorisaties en logging) en koppelingen met externe databases; 2. Uploaden van gegevens: functionaliteit voor het aanleveren van data via een upload 3. HWBP loket (invoerscherm): functionaliteit voor invoeren van gegevens voor HWBP in het kader van het aanmelden van afgekeurde keringen en de voortgang van versterkingsprojecten (rechtstreeks in het WVP via een invoerscherm); 4. Invoer procesinformatie: invoerscherm voor procesinformatie rond het toetsen en versterken (t.b.v. de beheerder, ILT en HWBP); 5. Presentatie: functionaliteit voor het raadplegen van gegevens (in de vorm van tabellen/lijsten, kaarten, grafieken en/of tekst) en de metadata via een webinterface; 6. Rapporteren: functionaliteit voor het genereren en downloaden van (standaard) informatieproducten op basis van de data (in de vorm van kaarten, tabellen, grafieken e.d.) en het rapporteren van procesinformatie tussen de ketenpartners; 7. Assembleren: het samenvoegen van regionale datasets (keringbeheerders) tot een landsdekkend beeld; 8. Metadata catalogus: catalogusfunctie voor het publiceren van metadata van aangeleverde datasets (conform ISO 19115); 9. Validator: functionaliteit voor het (technisch en/of logisch) valideren van aangeleverde gegevens (o.a. op basis van Aquo); 10. View / Download Service: (standaard) services voor het raadplegen/downloaden t.b.v. (her)gebruik van de data van het WVP in externe applicaties; De volgende functies maken geen onderdeel uit van het WVP. Het WVP maakt wel gebruik van deze (bestaande) functionaliteit: 1. Wettelijk toetsinstrumentarium (WTI): instrumentarium voor het toetsen op veiligheid van de primaire waterkeringen; 2. Geo-beheersysteem 7 : voorziening van de keringbeheerder waarmee asset informatie wordt beheerd en ontsloten (al dan niet op basis van services; 3. Aquo (OC en DS): functionaliteit voor het afnemen van (onderdelen van) de Aquostandaard (ten behoeve van validatie/standaardisatie van aangeleverde gegevens). 7 Bij Rijkswaterstaat wordt hier gesproken over Asset management systeem pagina 31 van 70

32 Presentatie- en rapportagelaag (portaal) Deze laag verzorgt de interactie met de gebruiker. Via deze laag worden functies aangeroepen en de resulterende informatie getoond. Via een rapportgenerator kunnen verschillende (standaard) rapportages worden gemaakt (per beheerder/landelijk). Data kan worden getoond en gerapporteerd in de vorm van kaarten, lijsten/overzichten (tabellen), grafieken en tekst. De voorziening biedt de mogelijkheid voor het tonen en uitdraaien van de landelijke rapportages (LRT&V), toetsrapporten per beheerder, het programmaoverzicht van het HWBP en voortgangsrapportages over versterkingsprojecten. Via de presentatielaag kan daarnaast de status van het toets- en programmeerproces worden. Dit wordt weergegeven in een dashboard waterveiligheid' waarin het procesverloop van de toetsing, de programmering en de uitvoering van de versterkingen kan worden gevolgd, zodat op ieder moment een actueel beeld van de Nederlandse waterveiligheid gegeven kan worden. Impact Op basis van het architectuur overzicht wordt in deze paragraaf een schets gegeven van de impact van het project op de huidige architectuur. In onderstaande tabel is per architectuurdomein (bedrijfsarchitectuur, informatiearchitectuur en technische architectuur) de verandering kort benoemd. Huidige situatie (IST) Toekomstige situatie (SOLL) Bedrijfsarchitectuur Processen Diensten/producten Organisatie Verzamelen en uitwisselen van informatie kost veel tijd Informatie is moeilijk vindbaar en toegankelijk Informatie (met algemeen belang) kan eenvoudig en efficiënt worden uitgewisseld Informatie (met algemeen belang) voldoet aan principe open data, tenzij. Onvoldoende inzicht in de kwaliteit van informatie voor besluitvorming De kwaliteit van informatie is inzichtelijk (herleidbaar) Produceren van eenduidige/uniforme (landelijke) rapportages kost veel tijd Informatie is uniform en vergelijkbaar en vanuit 1 plek opvraagbaar Informatie is nog niet volledig (in de gewenste vorm) digitaal beschikbaar Informatie (met algemeen belang) is volledig digitaal beschikbaar Onvoldoende (heldere) afspraken over het uitwisselen van gegevens Er zijn heldere afspraken over de uitwisseling van gegevens Discrepantie tussen de analoge en de digitale rapportages (Toetsrap) Geen analoge rapportages meer: alle rapportages direct te herleiden tot de gegevens in het WVP Informatiearchitectuur Gegevens Applicaties Gegevens zijn niet uniform Gegevens zijn (over organisaties heen) geüniformeerd (voldoen aan open standaarden) pagina 32 van 70

33 Informatie-uitwisseling Huidige situatie (IST) (Dezelfde) gegevens met een algemeen belang zijn versnipperd over meerdere organisaties (keringbeheerders, DGRW, ILT en HWBP) Toekomstige situatie (SOLL) Gegevens met een algemeen belang zijn als landelijk beeld centraal beschikbaar Gegevens zijn niet geïntegreerd (proces- / taak- of organisatiegericht) Gegevens zijn geïntegreerd in de keten (proces-/taak en organisatie overstijgend) De kwaliteit van gegevens is niet (eenvoudig) inzichtelijk De kwaliteit van de gegevens is inzichtelijk (via metadata) Gegevens zijn niet (eenvoudig) uitwisselbaar tussen ketenpartners Gegevens kunnen eenvoudig en snel worden uitgewisseld tussen ketenpartners Iedere organisatie/proces heeft eigen oplossingen/applicaties om te voldoen aan (wettelijke) rapportageverplichtingen Er is één gezamenlijk systeem om te voldoen aan (wettelijke) rapportageverplichtingen Technische architectuur Technische componenten Gegevensopslag Netwerk Beperkt gebruik van internet bij het delen en uitwisselen van gegevens Gegevens zijn (deels) niet direct geschikt voor analyse en rapportagetools (ongestructureerde data) Internet als voorkeurskanaal voor het delen en uitwisselen van gegevens (Grote hoeveelheden) gegevens kunnen snel en eenvoudig worden geanalyseerd en gerapporteerd Dezelfde/vergelijkbare technische componenten worden niet/beperkt hergebruikt Technische componenten worden zoveel mogelijk hergebruikt (bv. voor rapportage) Informatiesystemen voor specifiek doel/domein (specialistisch/maatwerk) Systemen zijn zoveel mogelijk generiek van opzet en gebaseerd op standaard oplossingen pagina 33 van 70

34 Open issues, risico s In deze paragraaf zijn de open issues en risico's genoemd die bij het opstellen van deze PSA zijn geïdentificeerd. In de realisatiefase zullen de open issues nader moeten worden uitgewerkt (opgelost). De risico s moeten worden beschreven in het projectfaseplan voor de realisatiefase (inclusief tegenmaatregelen). Open issues: Uitwisseling met systemen van HWBP: Gaan we met het WVP aansluiten op de verschillende systemen van HWBP in het kader van de programmering (prioriteringsinstrument, Koswat, ArcGIS)? Zo ja, wat wordt er dan uitgewisseld en hoe kan dit worden ingericht? Uitwisseling met systemen van DGRW/Deltares voor normeren en hydraulische belastingen? Zo ja, wat wordt er dan uitgewisseld en hoe kan dit worden ingericht? Aansluiten op uitgangspunten RWS (Asset management) t.a.v. Object Type Library (OTL) en Bouw Informatie Model (BIM); in relatie tot Aquo. Wie is er verantwoordelijk voor c.q. ziet toe op de naleving de afspraken rond de informatie-uitwisseling voor het WVP (dataprotocol)? WVP als bronsysteem: Bepaalde gegevens, zoals de aanmeldgegevens voor het HWBP en het rijksoordeel, worden rechtsreeks (via invoerschermen) ingevoerd in het WVP. Hiermee is het van bepaalde gegevens het bronsysteem. Welke (aanvullende) eisen stelt dat aan het WVP? Verwerken historische data: Gaan we historische gegevens van toetsing (LRT3) en HWBP (reeds aangemelde/geprogrammeerde keringen) verwerken in het WVP? Voor een compleet overzicht van de waterveiligheid is dit (waarschijnlijk) wel wenselijk. Wie gaat dat doen? Eisen t.a.v. versiebeheer: Stelt het WVP t.a.v. versiebeheer eisen aan het gegevensbeheer van de beheerder (en andere bronhouders)? Zo ja, welke eisen zijn dat en wat als de bronhouders geen versiebeheer gaan doen? Risico s Veel (min of meer) autonome ontwikkelingen in/rond de waterveiligheid sector (met eigen belangen). Risico dat deze onvoldoende worden afgestemd c.q. in lijn met elkaar worden gebracht. Afhankelijkheid van en relatie met het WTI. In deze PSA wordt richting bepaalt welke informatie het WTI en WVP onderling uit (gaan) wisselen. Dit vereist nog nadere afstemming van en uitwerking met WTI. pagina 34 van 70

35 4. Bedrijfsarchitectuur Kaders en richtlijnen In deze paragraaf zijn de specifieke bedrijfskaders opgenomen. Deze zijn gebaseerd op de NORA, WILMA, Enterprise architectuur RWS en de doelarchitectuur IHW. De volgende bedrijfskaders (afgeleide principes (AP)) zijn van toepassing en vertaald naar het project: AP01 NORA, afgeleid principe AP02 NORA, afgeleid principe AP03 NORA, afgeleid principe AP19 NORA, afgeleid principe AP20 NORA, afgeleid principe AP22 NORA, afgeleid principe AP23 NORA, afgeleid principe AP26 NORA, afgeleid principe De dienst is zodanig opgezet, dat andere organisaties deze in eigen diensten kunnen hergebruiken. Diensten voor het leveren/ontsluiten van elementaire (geo)data over de primaire keringen zijn herbruikbaar (losgekoppeld van functionaliteit). De stappen uit het dienstverleningsproces zijn ontsloten als dienst. De resultaten van de verschillende stappen in de informatiestroom (aanleveren, valideren, bewerken/assembleren, presenteren) worden zoveel mogelijk aangeboden als separate diensten die los gebruikt kunnen worden. De dienst vult andere diensten aan en overlapt deze niet. Het Waterveiligheidsportaal biedt unieke diensten aan die nog niet elders zijn gerealiseerd. Binnen het Waterveiligheidsportaal worden bestaande diensten (zoals bijv. PDOK) zoveel mogelijk hergebruikt. De dienst is opgezet vanuit het perspectief van de afnemer. De afnemers (keringbeheerders, DGRW, ILT en HWBP) worden nauw betrokken bij de ontwikkeling van de diensten van het Waterveiligheidsportaal. Gerealiseerde diensten worden tijdens de ontwikkeling getest door de afnemers. In de beheerfase worden diensten zo nodig (via wijzigingsbeheer) aangepast op basis van de behoefte van de afnemer. De dienst benadert geïdentificeerde afnemers op persoonlijke wijze. De afnemers worden geïdentificeerd. Er vindt actieve communicatie plaats vanuit IHW met de afnemers over de (verbetering van de) kwaliteit van de dienst op basis van de behoefte van de gebruiker. No wrong door. Het WVP is het informatieknooppunt voor de ketenpartners die direct betrokken zijn bij het toetsen en versterken van de primaire waterkeringen. Vanuit bestaande portalen en loketten wordt voor de informatievoorziening rond deze processen zoveel mogelijk verwezen naar het WVP. Bestaande en/of toekomstige informatievoorzieningen (zoals voor de zorgplicht en regionale keringen) voor de sector worden aangesloten op het WVP. De dienst wordt na bepaalde signalen automatisch geleverd. Vraagt om een machine machine interface met behulp van berichtenverkeer (vraag-antwoord berichten of abonnementen) De afnemer heeft inzage in de eigen informatie en het gebruik ervan. Dit wordt mogelijk gemaakt door (een vorm van) logging op te nemen in het WVP rond de aanlevering en verwerking van data in het WVP. pagina 35 van 70

36 AP27 NORA, afgeleid principe AP28 NORA, afgeleid principe AP31 NORA, afgeleid principe Een verantwoordelijke organisatie. Het Informatiehuis Water houdt toezicht op de kwaliteit van het WVP (data en functionaliteit) en faciliteert dataproviders (keringbeheerders, ILT, HWBP en DGRW) bij het maken van heldere afspraken t.a.v. standaarden en uitwisseling. Bij (vermeende) afwijkingen in de kwaliteit van data worden de dataproviders (via een terugmelding) op de hoogte gebracht en gevraagd om de data te corrigeren. Verstoringen of (nieuwe) wensen t.a.v. de functionaliteit worden door de afnemers van de dienst gemeld bij het Informatiehuis Water en (onder toezicht van het Informatiehuis Water afgehandeld. Afspraken vastgelegd. De leveringsvoorwaarden en kwaliteitscriteria van het WVP worden, in samenspraak met de afnemers, vastgelegd een dienstverleningsovereenkomst (DVO). Met dataproviders wordt een gegevenslevering overeenkomst (GLO of dataprotocol) afgesloten. PDCA-cyclus in besturing kwaliteit. De diensten van het WVP worden gefaseerd ontwikkeld. In de planen analysefase is de dienstverlening gedefinieerd. In de realisatiefase wordt een detailontwerp opgesteld en worden de diensten gerealiseerd en getest. In de beheerfase worden dienstverlening (voortdurend) geëvalueerd en zo nodig (periodiek) verbeterd (wijzigingsbeheer). Requirements Het project Informatievoorziening Nederlandse waterkeringen moet op organisatieniveau bijdragen aan doelmatig waterbeheer. Hieronder wordt verstaan: het vergroten van de kwaliteit van het beheer om de veiligheid te borgen tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten door optimale samenwerking van waterpartners. Op projectniveau is deze doelstelling als volgt vertaald: het mogelijk maken van ketensamenwerking door het beschikbaar stellen van elementaire, voor ketensamenwerking relevante, uniforme, vergelijkbare open data over waterkeringen, die tussen de samenwerkende partners wordt uitgewisseld. Hiervoor moeten met elkaar bindende afspraken worden gemaakt over de verdere uniformering van informatie en de realisatie van een gemeenschappelijke informatievoorziening. Op basis van de doelstelling op organisatie- en projectniveau zijn de zogenoemde business requirements geformuleerd. Deze beschrijven op hoog niveau wat de partners binnen de sector beogen en met het project willen bereiken. Voor de volgende aspecten zijn de requirements beschreven: Actieve samenwerking tussen waterpartners Voldoen aan wettelijke verplichtingen Beleid open overheid (open data) Verdere digitalisering en informatisering van de sector Verbeteren kwaliteit van besluitvorming en dienstverlening Vergroten van efficiency en kostenbesparing Samenwerking Door de gegevensstromen beter in te richten dient de output van het ene proces als input voor het vervolgproces. Hierdoor wordt dezelfde informatie in samenwerking hergebruikt, verrijkt en gedeeld. Gedeelde, uniforme data fungeert als vliegwiel voor de sa- pagina 36 van 70

37 menwerking tussen organisaties, maar ook binnen de eigen organisatie. Duidelijkheid over de verantwoordelijkheid (actief bronhouderschap) van de ketenpartners op het gebied van informatie draagt bij aan een betere samenwerking. Voldoen aan wettelijke verplichtingen Met het Waterveiligheidsportaal kunnen de keringbeheerders voldoen aan de informatieverplichtingen die voortvloeien uit de Waterwet ten behoeve van het toetsen en versterken van de primaire waterkeringen. Het waterveiligheidsportaal ondersteunt de landelijke partijen (DGRW, ILT en HWBP) bij de externe verantwoording van de Minister aan de Tweede Kamer in het kader van de Waterwet en het Nationaal waterplan. Beleid open overheid (Transparantie) Het Waterveiligheidsportaal draagt bij aan een transparante overheid door informatie over (primaire) waterkeringen voor iedereen conform het beleid open overheid beschikbaar te stellen. Er zijn duidelijk afspraken over de definitie, de uitwisseling en het beheer van basisinformatie over de primaire keringen. Professionalisering informatievoorziening, betere besluitvorming en dienstverlening Het waterveiligheidsportaal draagt bij aan de verdere professionalisering van de informatievoorziening in de sector. Data over de primaire waterkeringen wordt uitgebreid/verrijkt, gestructureerd 8 en geactualiseerd. Doordat de data herleidbaar is tot de bron neemt de kwaliteit toe. Anders gezegd, de gebruiker kan beter beoordelen wat de kwaliteit van de data is en of deze voor hem/haar bruikbaar is. Deze ontwikkelingen maken het mogelijk om (grote hoeveelheden) data steeds sneller en makkelijker te verwerken, analyseren en presenteren. Hierdoor krijgt de sector meer inzicht in de actuele toestand, dynamiek en toekomstige ontwikkeling (prognose). Op basis hiervan kunnen betere en toekomstgerichte beslissingen worden genomen en kan de dienstverlening worden verbeterd. Efficiency en kostenbesparing Het Waterveiligheidsportaal draagt bij aan een efficiënte overheid en kostenbesparing. Dit wordt gerealiseerd door informatie doelmatig te beheren, de uitwisseling van informatie te standaardiseren en automatiseren en elementaire (relevante) informatie eenmalig beschikbaar te stellen en meervoudig te gebruiken. Doordat de partners in de sector beschikken over goede informatie kunnen de processen van (op termijn) alle ketenpartners efficiënter worden uitgevoerd. 8 Onder gestructureerd wordt hier verstaan: het verzamelen en opslaan van data in een gestructureerd formaat (bv. tabellen in een database), zodat data eenvoudig en snel kan worden doorzocht, geselecteerd, geanalyseerd en (in verschillende vormen) gepresenteerd. pagina 37 van 70

38 Producten en diensten In onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de producten en diensten die vai het Waterveiligheidsportaal beschikbaar worden gesteld. Het betreft met name verschillende standaard informatieproducten/rapportages die, op basis van de gegevens die via het WVP worden uitgewisseld, kunnen worden samengesteld, opgevraagd en verspreid. Informatieproduct / dienst 1. Toetsrapport beheerder 2. Landelijke Rapportage Toetsing (LRT) 3. Programmaoverzicht HWBP 6. Procesrapportage WVP (dashboard waterveiligheid) Gemaakt door Gebruikt door Beschrijving Frequentie Keringbeheerdeder, Keringbeheer- Toetsrapport dat de beheerder oplevert continu ILT aan ILT ten behoeve van het rijksoor- deel. Deze rapportage beschrijft per faalmechanisme en voor alle faalmechanismen gecombineerd: het toetsresultaat (berekende kans) het toetsoordeel het bestuurdersoordeel (oplegnotitie) Ten behoeve van herleidbaarheid wordt via het Waterveiligheidsportaal eveneens ontsloten: Beschrijving van het toetsproces (inclusief schematisatie) De geschematiseerde gegevens Overzicht van de gebruikte veldgegevens. ILT HWBP 4. Voortgangsrapportage versterkingsprojecten 5. Landelijke Rapportage Toetsing en Versterken (LRT&V) Keringbeheerder, HWBP DGRW Minister (&DGRW) Keringbeheerder, DGRW Minister (&DGRW) Minister (&DGRW) Waterveiligheidsportaal Keringbeheerder, ILT, HWBP, DGRW Landelijke eindrapportage van de toetsresultaten van de primaire waterkeringen die ILT aanbied aan de Minister. De rapportage is samengesteld uit de gezamenlijke toetsrapportages van de beheerders (voorzien van het rijksoordeel). Landelijk programmaoverzicht van de financiering van versterkingsprojecten in het kader van het hoogwaterbeschermingsprogramma. Overzicht van de voortgang van de versterkingsmaatregelen (projecten) per keringbeheerder en landelijk. Landelijke rapportage over de waterveiligheid van Nederland: toestand van de primaire waterkeringen en maatregelen (versterkingsprojecten) in het kader van het hoogwaterbeschermingsprogramma. Overzicht van de beschikbare informatie van de primaire keringen in het kader van toetsen en versterken, voorzien van de status, herkomst, actualiteit etc. 12- jaarlijks jaarlijks jaarlijks jaarlijks continu pagina 38 van 70

39 Processen Het werkveld primaire waterkeringen is beschreven middels de volgende 3 cycli: Elk van de drie cycli kent specifieke processen die interactie met elkaar hebben en waarbij informatie wordt gedeeld en uitgewisseld. Het betreft (per cyclus) de volgende processen: 1. Normering Uitvoeren van beleidsstudies Bepalen van de (nieuwe) normen 2. Toetsen en versterken Wettelijke toetsing op veiligheid Programmeren en ramen van (potentiële) versterkingsprojecten Uitvoeren van versterkingsprojecten (inclusief in beheer nemen) 3. In stand houden Inspecteren van de (primaire) waterkeringen Programmeren en uitvoeren vast en variabel onderhoud Vergunningverlening en handhaving Calamiteitenzorg pagina 39 van 70

40 Zoals aangegeven bij de afbakening (paragraaf 0) richt het Waterveiligheidsportaal zich in eerste instantie op de cyclus Toetsen en versterken (WTI en HWBP). Voor de processen binnen deze cyclus is een nadere informatieanalyse uitgevoerd. Op basis hiervan zijn de processen in deze paragraaf van de PSA beknopt beschreven. Binnen de cyclus Toetsen en versterken zijn de volgende processen te onderscheiden: 1. Wettelijke toetsing op veiligheid 2. Hoogwaterbeschermingsprogramma (prioriteren en programmeren) 3. Versterken Normeren De cyclus Normeren is geen onderdeel van het Waterveiligheidsportaal, maar het resultaat van het normeringsproces is belangrijke input voor het toetsproces: de vastgestelde norm waaraan de keringen wordt getoetst. De veiligheidsnormering (dijktrajecten) wordt opgenomen in het Waterveiligheidsportaal, en zal hiervanuit ook te raadplegen zijn. DGRW is hiervoor (als bronhouder) verantwoordelijk. Wettelijke toetsing op veiligheid In onderstaande figuur is het proces voor de wettelijke toetsing op veiligheid op hoofdlijnen weergegeven. Normeren Veiligheidsnormering Verzamelen (meet)gegevens Schematiseren Toetsen (rekenen) Beoordelen Rapporteren Prim. waterkeringen Hoogtegeometrie Bekledingen Ondergrond Hydr. Belastingen Normen Geschematiseerde gegevens Toetsresultaten: Kans per fm & totaal Toetsoordeel (Afstand tot de norm) Bestuurdersoordeel Rijksoordeel Toetsrapport beheerder LRT Prioriteren en programmeren Verantwoording (Minister en 2 e kamer) Figuur 4: Toetsproces (schematisch) In het proces worden achtereenvolgens de volgende stappen doorlopen: 1. Verzamelen (meet)gegevens: De gegevens die nodig zijn voor de toetsing (WTI parameterlijst) worden door de keringbeheerder verzameld (uit het beheerregister). Eventueel worden aanvullende gegevens ingewonnen. 2. Schematiseren: pagina 40 van 70

41 Op basis van de verzamelde gegevens worden schematisaties gemaakt (met b.v. D- Soil Model, i.i.g. buiten het WVP). Bij het schematiseren worden de veld- en laboratoriumgegevens geïnterpreteerd, (statistisch) bewerkt en/of gecombineerd. Uit de geschematiseerde gegevens worden de modelinvoerparameters bepaald, en de invoer zijn voor de eigenlijke modelberekeningen 3. Toetsen (rekenen): Met behulp van het Wettelijk Toetsinstrumentarium (WTI) worden de keringen getoetst. Hierbij wordt voor verschillende faalmechanismen en voor de faalmechanismen gecombineerd een faalkans bepaald met behulp van modellen(deterministisch/semi-probabilistisch/probabilistisch). Deze kans wordt vergeleken met de norm en resulteert in een toetsoordeel (wederom per faalmechanisme en voor de faalmechanismen gecombineerd). 4. Beoordelen: De toetsresultaten worden ten eerste door het bestuur van de keringbeheerder beoordeeld (zogenaamde bestuurdersoordeel ) en gefiatteerd. Vervolgens worden de toetsresultaten met het bestuurdersoordeel ter beoordeling aangeboden aan de ILT (formeel: aan de Minister). De ILT beoordeelt de toetsresultaten zowel op proces als inhoud (hoe is het toetsresultaat tot stand gekomen en op basis van welke gegevens is de toetsing uitgevoerd). Herleidbaarheid van zowel het proces als de gegevens is hierbij een belangrijk aspect. ILT geeft op basis van de beoordeling een rijksoordeel af. 5. Rapporteren: Nadat de toetsresultaten zijn voorzien van het rijksoordeel worden deze door de ILT gerapporteerd aan de Minister. DGRW verwerkt de toetsresultaten in een landelijke rapportage voor de Minister en Tweede Kamer. Hoogwaterbeschermingsprogramma (prioriteren en programmeren) In onderstaande figuur is het proces voor het prioriteren en programmeren van de versterkingsprojecten, in het kader van het HWBP, op hoofdlijnen weergegeven. Wettelijke toetsing op veiligheid Toetsresultaten Aanmelden versterkingsprojecten Beoordelen aanmelding Aanleveren aanvullende gegevens Bepalen prioriteit & kosten Bepalen programmering Opstellen programma HWBP Projectgegevens te versterken keringen / kunstwerken - Groslijst - Areaallijst - Kansklasse - Hoogtegeometrie - Ontwerp paramaters - Urgentieranking - Kostenbegroting Programmaoverzicht HWBP Verantwoording (Minister & 2 e kamer) Figuur 5: Programmeerproces van versterkingsprojecten(schematisch) In het proces worden achtereenvolgens de volgende stappen doorlopen: 1. Aanmelden versterkingsprojecten: HWBP doet periodiek (momenteel jaarlijks) een verzoek aan alle beheerders van primaire waterkeringen om nieuwe (of gewijzigde) versterkingsprojecten aan te melden voor de komende 6 tot 12 jaar. 2. Beoordelen aanmelding: pagina 41 van 70

42 De aanvraag wordt door HWBP gecontroleerd, waarbij (onder andere op basis van de toetsresultaten en aangemelde projecten in voorgaande jaren) wordt gekeken of de aangemelde projecten in aanmerking komen voor subsidie Van de aanmeldingen wordt een groslijst gemaakt. Deze wordt ter kennisgeving teruggekoppeld aan de keringbeheerders. De groslijst wordt vertaald naar een areaallijst (shapefile), waarop alle goedgekeurde versterkingsprojecten zijn vermeld. 3. Nadat de aanmelding door HWBP is goedgekeurd wordt de keringbeheerder verzocht om aanvullende gegevens aan te leveren ten behoeve van de prioritering (kansklasse, hoogtegeometrie en ontwerpparameters). 4. Op basis van de gegevens die bij de aanmelding zijn verstrekt bepaalt HWBP voor het versterkingsproject de prioriteit en kosten. 5. Op basis van de prioriteit en kosten wordt het hoogwaterbeschermingsprogramma opgesteld en vastgesteld. Versterken Door HWBP wordt ongeveer 4 keer per jaar de voortgang van de uitvoering van de versterkingsprojecten opgevraagd bij de keringbeheerders. Dit geeft, in combinatie met de toetsresultaten, een landelijk inzicht in de actuele waterveiligheid. De voortgang wordt via DGRW gerapporteerd aan de Minister en Tweede Kamer. Organisatie Onderstaand contextmodel toont, gezien vanuit het gezichtsveld van de keringbeheerder, de verschillende actoren in de sector. Regelgever Toezichthouder Droge voeten Veiligheid Keringbeheerder Klant Partners Figuur 6: Contextmodel actoren Waterveiligheid Leveranciers pagina 42 van 70

43 Het model geeft inzicht in hetgeen de omgeving van de keringbeheerder vraagt (producten en diensten) en wat de rol is van de keringbeheerder en de andere actoren in de keten. Op basis van het contextmodel zijn de actoren die gebruik zullen maken van het WVP in onderstaande tabel beschreven. Daarbij is per actor aangegeven welke rol deze heeft, door welke organisatie(s) deze wordt ingevuld en wat op basis daarvan het belang is van het WVP. Actor Organisaties Rol Belang WVP Keringbeheerder Rijkswaterstaat, regionale diensten Waterschappen Organisaties in het primaire proces noemen we keringbeheerders. Zij zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de hoofdprocessen rond de primaire keringen: beleid maken, plannen vormen, maatregelen afstemmen, projecten realiseren, operationeel keringbeheer (beheer en onderhoud). Het belang dat de keringbeheerders bij het WVP hebben is dat zij probleemloos hun gegevens kunnen aanleveren op een efficiënte en effectieve manier en zo kunnen voldoen aan (wettelijke) verplichtingen. Klant Burgers en bedrijven, medeoverheden De burger wil droge voeten en veiligheid. Door de toestand van de keringen periodiek te bepalen (toetsen) en waar nodig de keringen te versterken draagt de keringbeheerder hieraan bij. Het WVP richt zich in eerste instantie op de uitwisseling van informatie tussen de ketenpartners. Vanuit het open databeleid is informatie over de toestand van de keringen en verbetermaatregelen in principe vrij beschikbaar (zie verder paragraaf 0). Regelgever Ministerie van Infrastructuur en Milieu (DGRW) De regelgever stelt normen, regels en beleid (kaders) op waar de keringbeheerder aan moeten voldoen. DGRW stelt de kaders voor het toets- en programmeerproces (normen) beschikbaar via het WVP. Via het WVP kan DGRW een landelijke rapportage verstrekken aan de Minister (en 2 e kamer) voor het toetsen en versterken van de primaire waterkeringen. Toezichthouder ILT (toetsproces) Toezicht op het toetsproces, waaronder de herleidbaarheid van de toetsresultaten. De keringbeheerder rapporteert de toetsresultaten aan de toezichthouder. Het ILT heeft via het WVP toegang tot de (herleidbare) toetsresultaten en bijbehorende procesinformatie. ILT kan via het WVP het rijksoordeel verstrekken. pagina 43 van 70

44 Actor Organisaties Rol Belang WVP Partner HWBP In net Hoogwaterbeschermingsprogramma worden de keringen die zijn afgekeurd kin de toetsing versterkt. Het Rijk en waterschappen werken intensief samen om Nederland te beschermen tegen overstromingen. Beide dragen 50% bij aan de kosten voor de versterking. Het HWBP zorgt o.a. voor de prioritering en programmering en rapporteert hierover aan de Minister. Te versterken keringen worden door de keringbeheerder via het WVP aangemeld bij HWBP. Het programmaoverzicht wordt door HWBP va het WVP ontsloten. De rapportage van de voortgang van de versterkingsprojecten (aan HWBP en de Minister) loopt via et WVP. Partner (vervolg) WTI2017 (Rijkswaterstaat, WVL) Informatiehuis Water (IHW) Het Waterschapshuis (HWH) Rijkswaterstaat (WVL) voert de programmaleiding voor de realisatie van het Wettelijke Toets Instrumenterium (WTI). Dit instrumentarium wordt door de keringbeheerder gebruikt voor de veiligheidstoetsing van de primaire waterkeringen. Het Informatiehuis Water (IHW) werkt samen met waterbeheerders aan uniforme, toegankelijke én bruikbare informatie over water. IHW stimuleert de samenwerking en interactie tussen waterbeheerders en ontlast deze bij informatiebehoeftes van buitenaf, zoals landelijke programma s en rapportageverplichtingen. Het Waterschapshuis is de regie- en uitvoeringsorganisatie voor de waterschappen op het gebied van informatie- en communicatietechnologie. WTI levert de toetsresultaten van de keringebeheerder aan het WVP t.b.v. landelijke rapportages. Het WTI (her)gebruikt basis- en kerngegevens die de keringbeheerders en DGRW voor meervoudig gebruik via het WVP beschikbaar stellen. Het IHW voert regie op de ontwikkeling en het beheer van het WVP en de standaarden die nodig zijn om uitwisseling van data tussen de ketenpartners via het WVP mogelijk te maken. Met projecten als DAMO Keringen en Centrale Distributielaag (CDL) draagt HWH bij aan het uniformeren en ontsluiten van keringinformatie van de waterschappen (zie ook paragraaf 0). Leverancier ICT-leveranciers, ingenieursbureaus, etc. Bij de informatievoorziening voor het toets- en programmeerproces worden door de keringbeheerder verschillende leveranciers ingezet, zoals ICTleveranciers en ingenieursbureaus. Het WVP richt zich (vooralsnog) niet specifiek op de uitwisseling van gegevens tussen de keringbeheerder en ICTleveranciers en/of ingenieursbureaus. Naast bovengenoemde actoren zijn er nog andere partijen actief in de sector. Het WVP richt zich echter nu niet direct op deze actoren. De volgende andere actoren zijn geïdentificeerd: pagina 44 van 70

45 Deltacommissie: adviesorgaan voor de overheid over de gevolgen voor de Nederlandse kust van de te verwachten zeespiegelstijging; Unie van Waterschappen: De Unie van Waterschappen behartigt de belangen van de waterschappen en zorgt voor kennisuitwisseling en samenwerking tussen de waterschappen; TNO: registratiebeheerder landelijke voorziening voor de Basisregistratie Ondergrond (BRO); Advies- en ingenieursbureaus: leveren, onder andere rond de toetsing, diensten aan (regionale) keringbeheerders en het Rijk; Kennis- en onderzoeksinstituten. pagina 45 van 70

46 5. Informatiearchitectuur (gegevens) Kaders en richtlijnen In deze paragraaf zijn de specifieke informatiekaders opgenomen. Deze zijn gebaseerd op de NORA, WILMA, Enterprise architectuur RWS en de doelarchitectuur IHW. De volgende kaders (afgeleide principes principe(ap)) zijn van toepassing en vertaald naar het project (cursief): AP15 AP17 AP18 AP26 AP40 NORA, afgeleid principe NORA, afgeleid principe NORA, afgeleid principe NORA, afgeleid principe NORA, afgeleid principe Het doel waarvoor informatie wordt (her)gebruikt is verenigbaar met het doel waarvoor deze oorspronkelijk is verzameld. Voor de gegevens in het WVP geldt dat inzichtelijk moet zijn voor welk doel (rapportageverplichting) gegevens worden gebruikt. Indien de oorspronkelijke gegevens in het WVP worden bewerkt (bv. geuniformeerd of geaggregeerd) wordt dit geregistreerd. Hiervoor worden de gegevens in het WVP voorzien van metadata die toegankelijk is voor de afnemers. De aan de dienst gerelateerde informatieobjecten zijn systematisch beschreven en op passende wijze gemodelleerd. De informatieobjecten van het WVP zijn/worden beschreven in de Aquo standaard en zijn/worden afgestemd met andere relevante standaarden (zoals Basismodel Geo-informatie, IMGeo, IM-Metingen en IMBRO). De dienst ontsluit ruimtelijke informatie locatiegewijs. De gegevens die in het WVP worden opgenomen worden zoveel mogelijk locatiegewijs geregistreerd (gekoppeld aan geometrische objecten van de waterkering). Er moet een geografische toegang zijn tot de informatie, bijvoorbeeld met behulp van een interactieve kaart of door het opvragen/selecteren van gegevens via een geografische selectie. De afnemer heeft inzage in de eigen informatie en het gebruik er van. De keringbeheerder heeft binnen het WVP inzicht in de gegevens die oorspronkelijk zijn aangeleverd ( view per keringbeheerder van de gegevens die in het WVP zijn opgenomen). In het WVP is vastgelegd wie toegang heeft tot de informatie. De berichtenuitwisseling is onweerlegbaar. Uit PSA WKP: Dit betekent dat de gekozen implementatie zorg moet dragen voor verificatie van verzenden en ontvangst van de berichten. Een logisch gevolg hiervan kan de implementatie van een Enterprise Service Bus zijn. Standaarden De Informatiearchitectuur moet voldoen aan de volgende standaarden: 1. De richtlijnen die volgen uit de INSPIRE wetgeving 2007/2/EC. 2. De lijst met aanbevolen en verplichte open standaarden die gelden voor gehele publieke sector van het Forum en College Standaardisatie. NB. Let op de status van standaarden op de lijst met standaarden in behandeling die binnenkort tot een van de voorgaande lijsten kan worden toegevoegd. Zie Bijlage B pagina 46 van 70

47 van de richtlijn: Pas toe of leg uit lijst, met daarin een motivatie in hoeverre de standaard van toepassing is. Relevante onderdelen daaruit zijn: De Aquo-standaard. ISO 19136:2007 Geographic information - Geography Markup Language (GML). Het te gebruiken profiel op de GML standaard is: Simple Feature profile voor GML level 2. NEN 3610:2011 (nl) Basismodel Geo-informatie - Termen, definities, relatie s en algemene regels voor de uitwisseling van informatie over aan de aarde gerelateerde ruimtelijke objecten Nederlands metadata profiel op ISO voor geografie, versie 1.2 (v1.3 is in procedure) Nederlands metadata profiel op ISO voor services, versie 1.1 (v1.3 is in procedure) Nederlands profiel op ISO Geographic information - Web Map Server Interface, versie 1.0 Nederlands profiel op ISO Geographic information - Web Feature Service, versie De generieke functionele specificaties van het IHW. Informatie en gegevensverzamelingen In deze paragraaf zijn de gegevensverzamelingen (informatieobjecten) beschreven. De gegevensverzamelingen in het WVP richten zich op voor de sector relevante gemeenschappelijk gegevens met een algemeen belang. Gegevens voor de waterveiligheid sector Basisgegevens Kerngegevens (Nationale basisbestanden) Processpecifieke gegevens Toetsgegevens Versterkingsprojecten BRT Normen Hydr. randvoorwaarden Projecten - locaties BGT BRO AHN Veiligheidsnorm (dijktrajecten) Hydraulische belastingen Referentiegegevens Ligging/type keringen (referentielijn) Logboek veldgegevens Schematisaties Hoogte (profiel) Bekledingsconstructies Ondergrond Schematisatie logboek Projecten planning/fasering Projecten kostenraming Programmagegevens HWBP Status/voortgang versterkingsprojecten Boringen & sonderingen (grondeigenschappen) Modelinvoer Toetsresultaten (berekende kans) FM/TOTAAL Toetsoordeel FM/TOTAAL Bestuurdersoordeel Rijksoordeel Logboek toetsproces Procesdata Toetsen, Prioriteren/programmeren, Versterken Metadata Figuur 9: Informatie-objecten WVP pagina 47 van 70

48 Binnen de gegevensverzameling wordt onderscheid gemaakt in basisgegevens, kerngegevens, processpecifieke gegevens en de metadata over deze gegevens. In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de informatie-objecten, inclusief een nadere toelichting/beschrijving. Informatie-object Type Omschrijving 1 Veiligheidsnorm (dijktraject) Gestructureerde data (geo) 2 Hydraulische belastingen Gestructureerde data (geo) Ligging van de dijktrajecten, dijktrajectnummers, naam en veiligheidsnorm (overstromingskans) Uitgeoefende in- en uitwendige krachten op een waterkering, uitgedrukt in een fysische grootheid. 3 Ligging primaire waterkering 4 Hydraulische randvoorwaarden Gestructureerde data (geo) Gestructureerde data (geo) Ligging van de primaire waterkeringen (referentielijn) en kunstwerken (punt), zoals vastgesteld in de Waterwet Afgeleide van de hydraulische belastingen waarvan beheerder bij de toetsing moeten uitgaan. 5 Logboek - veldgegevens Document(en) Overzicht van de veldgegevens die zijn gebruikt voor de toetsing (inclusief eventuele bewerking) 6 Schematisatie Divers Geschematiseerde gegevens op basis van de veldgegevens hoogte (profiel) bekledingsconstructie Gestructureerde data (geo) Gestructureerde data (geo) Schematisaties van de hoogte van de waterkering (geschematiseerde profielen) Schematisaties van de bekledingsconstructies ondergrond Gestructureerde data (geo) Schematisaties van de ondergrond schematisatie logboek Document(en) Beschrijving van de wijze waarop de schematisaties tot stand zijn gekomen 7 Modelinvoer Gestructureerde data (geo) 8 Toetsresultaat (berekende kans) - sectie/fm 9 Toetsresultaat (berekende kans) - sectie/totaal Gestructureerde data (geo) Gestructureerde data (geo) 10 Toetsoordeel - sectie/fm Gestructureerde data (geo) 11 Toetsoordeel - sectie/totaal Gestructureerde data (geo) 12 Bestuurdersoordeel Oordeel (waarde) + tekst Invoergegevens (model- en toepassingsafhankelijk) voor een modelinstrumentarium Uitkomst van het toetsinstrumentarium, uitgedrukt als overstromingskans of veiligheidsfactor(per faalmechanisme), voor een bepaalde sectie (vak) Uitkomst van het toetsinstrumentarium, uitgedrukt als overstromingskans of veiligheidsfactor(voor alle faalmechanisme samengenomen), voor een bepaalde sectie (vak) Het oordeel over het toetsresultaat op basis van vergelijking met de veiligheidsnorm (per faalmechanisme), voor een bepaalde sectie (vak) Het oordeel over het toetsresultaat op basis van vergelijking met de veiligheidsnorm (voor alle faalmechanisme, gewogen o.b.v. de faalkansbegroting), voor een bepaalde sectie (vak) Oordeel van het bestuur van de keringbeheerder op het toetsresultaat/toetsoordeel (per kering en/of gekoppeld aan de getoetste secties) 13 Logboek toetsproces Document(en) Beschrijving van de wijze waarop de toetsing is uitgevoerd (door de keringbeheerder). 14 Rijksoordeel Oordeel (waarde) + tekst Het oordeel van het Rijk (ILT) op basis van het toetsresultaat/toetsoordeel, het bestuurdersoordeel en de logboeken (per kering en/of gekoppeld aan de getoetste secties) pagina 48 van 70

49 Informatie-object Type Omschrijving 15 Versterkingsproject Gestructureerde data (geo) Gegevens over het project dat voor versterking wordt aangemeld bij het hoogwaterbeschermingsprogramma project - locatie project - fasering & planning project - kostenraming 16 Programmagegevens HWBP HWBP - projectenlijst HWBP - programmering (financiering) HWBP - toegekend budget Gestructureerde data (geo) Gestructureerde data Gestructureerde data Gestructureerde data Gestructureerde data Gestructureerde data Gestructureerde data Ligging van te versterken waterkeringen en/of kunstwerken Fasering en planning van het project Geraamde kosten voor de uitvoering van het project Gegevens over de versterkingsmaatregelen in het kader van het hoogwaterbeschermingsprogramma De projecten die in het hoogwaterbeschermingsprogramma zijn opgenomen De fasering/planning van de financiering van de in het hoogwaterbeschermingsprogramma opgenomen projecten Het toegekende budget van de in het hoogwaterbeschermingsprogramma opgenomen projecten per fase 17 Status/voortgang versterkingsprojecten Gestructureerde data 18 Metadata Gestructureerde data 19 Procesdata WVP Gestructureerde data Planfase versterkingsproject (onderzoek, verkenning, planuitwerking, realisatie (conform MIRT)) Beschrijving van de (in het Waterveiligheidsportaal) opgenomen datasets Status van de in het Waterveiligheidsportaal opgenomen gegevens in relatie tot de gegevensstromen Gegevensuitwisseling In het kader van het toetsen, prioriteren/programmeren en versterken worden tussen de ketenpartners verschillende gegevens uitgewisseld. In onderstaande figuur zijn deze gegevensstromen gevisualiseerd. pagina 49 van 70

50 Externe verantwoording Bewindspersoon 2e Kamer Landelijke rapportage Toetsen en Versterken (LRT&V) (4c) Toetsresultaten + Rijksoordeel (10b) Voortgang versterkingsprojecten Normeren primaire waterkeringen Toetsing van primaire waterkeringen Prioriteren en programmeren DGRW (10b) Voortgang versterkingsprojecten (HWBP) (9b) Programmaoverzicht (financieel) HWBP (4b) Toetsresultaten + Rijksoordeel Consultatie normering Bevindingen consultatie (4a) Toetsresultaten + Rijksoordeel ILT (1) Normen en toetsinstrumentarium (3) Rijksoordeel (2) Herleidbare toetsresultaten en (6) Aanmelding te (8) Aanvullende (10a) Rapportage versterken gegevens status/voortgang keringen/kunstwerken urgentie/kosten versterkingsprojecten (keringbeheerder) (7) Instrumentarium (9a) Programma urgentie/ kosten overzicht (fiancieel) toetsrapport Keringbeheerder Toetsresultaten Gegevens om te toetsen Afnemen ondergrondgegevens Dienstverleners (markt) Leveren ondergrondgegevens Afnemen basisbestanden Afnemen basisbestanden Ontsluiten basis- en kerngegevens Afnemen basisbestanden NBPW BRO Aanleveren norm(trajecten) IHW TNO Figuur 7: Informatiestromen tussen de actoren rond het normeren, toetsen en versterken van de primaire waterkeringen. Het Waterveiligheidsportaal faciliteert de uitwisseling van gegevens tussen de ketenpartners. Hierbij worden dezelfde gegevens slechts eenmalig door de bronhouder voor meervoudig gebruik beschikbaar gesteld via het WVP. In onderstaand overzicht is per bronhouder aangegeven welke gegevens via het WVP worden ontsloten. Gegevens stromen Informatieobjecten Bronhouder Frequentie Standaarden Referentiegegevens primaire waterkeringen Primaire waterkeringen (referentielijn) Hoogtegeometrie (profielen) Keringbeheerder Jaarlijks (tenminste) IMWA Waterveiligheid, IMWA Metingen (uitwisselformaten) Bekledingsconstructies (ligging/type) Polderpeilen Normen Dijktrajecten (norm) Hydraulische belastingen DGRW 1 x per 25 jaar IMWA Waterveiligheid, IMWA Normen (uitwisselformaten nog te bepalen) pagina 50 van 70

51 Gegevens stromen Informatieobjecten Bronhouder Frequentie Standaarden Toetsgegevens (WTI) Logboek veldgegevens Schematisaties (+ logboek) Modelinvoer Keringbeheerder Continu (2017/2023) IMWA Waterveiligheid, IMWA Metingen (uitwisselformaten nog te bepalen) Toetsresultaten Toetsoordelen (m.u.v. Rijksoordeel) Logboek toetsproces Rijksoordeel (toetsing) Rijksoordeel ILT Continu (2017/2023) IMWA Waterveiligheid (rechtstreeks verwerkt in WVP) Versterkingsprojecten Locatie, planning en eventueel kostenraming versterkingproject Keringbeheerder Jaarlijks IMWA Waterveiligheid (rechtstreeks verwerkt in WVP) Programmagegevens HWBP Prioritering en programmering versterkingsprojecten HWBP HWBP Jaarlijks IMWA Waterveiligheid (uitwisselformaat / rechtstreeks verwerkt in WVP) Status/voortgang versterkingsprojecten Status/voortgang versterkingsprojecten Keringbeheerder 4 x per jaar IMWA Waterveiligheid (uitwisselformaat / rechtstreeks verwerkt in WVP) In het dataprotocol, een van de andere producten van de analysefase van het project, staan de gegevensstromen nader beschreven met daarbij de rechten en verplichtingen van de actoren in de diverse rollen. Kwaliteitseisen aan de gegevens Datakwaliteit is de mate waarin data geschikt is voor het doel waarvoor ze gebruikt wordt. De afspraken die tussen de actoren worden gemaakt om de datakwaliteit te waarborgen worden vastgelegd in het dataprotocol. De volgende kwaliteitsaspecten komen daarin voor de data aan bod: 1. Tijdigheid Dit is de mate waarin data op tijd aanwezig is. In het WVP is dit weliswaar een belangrijk aspect i.v.m. wettelijke termijnen, maar er is geen noodzaak voor een hoge mate van tijdigheid (bv. dagelijkse updates); 2. Volledigheid Dit geeft aan dat de volledige verwachte dataset aanwezig moet zijn. Bij consolideren van data uit verschillende bronnen (en verschillende bronhouders), zoals in het WVP het geval is, kan dit wel eens een uitdaging zijn. 3. Nauwkeurigheid Dit geeft aan in hoeverre de data de werkelijkheid weergeeft. Per gegevensstroom in WVP: pagina 51 van 70

52 o o o o Referentiegegevens: Alle referentiegegevens, van alle keringbeheerders, moeten een zelfde nauwkeurigheid hebben zodat de gegevens landelijk vergelijkbaar zijn. Normen: Een norm is geen weergave van de werkelijkheid maar de kans maal het gevolg, dus risico, op een bepaalde situatie (zoals een overstroming of een bepaald waterpeil). Deze is vastgelegd in de Waterwet. Het is wel van belang dat de informatie in het WVP volledig overeen komt met wat in de wet is beschreven. Toetsgegevens: Het is moeilijk te bepalen in hoeverre de toetsing van de geschematiseerde toestand van de waterkering, zoals bepaald in het toetsinstrumentarium, de werkelijke toestand van de kering weergeeft. En dit is ook niet het grootste belang van de toetsing, waarbij de uitkomst vooral dient voor de prioritering van de versterkingsmaatregelen. Maar om deze prioritering landelijk te kunnen bepalen, dient de nauwkeurigheid wel bij elke toetsing hetzelfde te zijn. Projectgegevens: de projectgegevens dienen accuraat te zijn (bv. klopt de planning in het WVP met de daadwerkelijke stand van zaken, klopt de kostenraming) 4. Consistentie Consistentie heeft ermee te maken dat door het hele systeem gegevens consistent (gestandaardiseerd) zijn. 5. Begrijpelijkheid Dit is een veelvoorkomende vorm van slechte datakwaliteit, die vreemd genoeg slechts weinig aandacht krijgt. Soms zijn de gehanteerde definities, die in een rapportagesysteem gebruikt worden, zo omslachtig of ingewikkeld dat niemand echt begrijpt wat het getal precies inhoud. In zo'n geval zou het een goed idee kunnen zijn om deze definities eens te herzien, omdat het lastig is om beslissingen te nemen op basis van cijfers die men niet begrijpt. Het kan ook voorkomen dat de gehanteerde definities gewoon onbekend zijn, omdat er geen goede documentatie aanwezig is. Goede metadata en een begrippenhandboek is dan ook een vereiste voor goede datakwaliteit. Synoniemen dienen vermeden te worden. Aquo-lex is daarvoor een hulpmiddel. 6. Enigheid Enigheid wil zeggen dat elke entiteit (bv. een waterkering) uit de werkelijkheid (dus afgezien van historie) ook slechts als één record voorkomt in de database. Impact IST SOLL De invoering van het Waterveiligheidsportaal zal invloed hebben op de data en informatie(uitwisseling). Gegevens/data Datasets zijn onvergelijkbaar door verschillende dataformaten en inhoud Alle datasets worden volgens dezelfde specificaties aangeleverd en uitgeleverd Geen landelijk protocol voor het openstellen van keringdata Alle data worden op enig moment open data Herleidbaarheid vaak niet duidelijk Herleidbaarheid is zo goed mogelijk geborgd Geen of zelden metadata Kwaliteit van alle datasets is inzichtelijk Geen of weinig gebruik van services Optimaal bij gebruik van services, tot die tijd is pagina 52 van 70

53 IST SOLL dubbel opslaan noodzaak Geen context bij de (toets)gegevens Behalve basisgegevens en resultaten, is ook de procesinformatie inzichtelijk Gegevensuitwisseling Geen koppeling tussen toetssoftware en rapportage De output van Ringtoets is de input voor het WVP, aangevuld met de resultaten van de toets op maat, de schematisaties die buiten Ringtoets zijn opgesteld en de bijbehorende logboeken Basisbestand alleen ligging van de keringen en kunstwerken Belangrijke uitbreiding van de Nationale basisbestanden met: Norm(trajecten) Hydraulische belastingen Niet geautomatiseerde aanlevering van aanmeldgegevens HWBP Invoerscherm voor het op gestandaardiseerde wijze aanleveren van gegevens t.b.v. de aanmelding van versterkingsprojecten Normen worden samen met ligging door keringbeheerder aangeleverd aan Nat. basisbestand Normen automatisch gekoppeld aan ligging Rijksoordeel invoeren in Toetsrap Rijksoordeel wordt direct geüpload en gekoppeld aan het getoetste dijktraject, via het invoerscherm Geen digitaal landelijk overzicht HWBP programma (2 programma s, 2 kaartjes) De jaarlijkse update van het totale programmaoverzicht van het HWBP is digitaal beschikbaar 4x per jaar wordt de keringbeheerder gevraagd de voortgang van hun versterkingsproject(en) te melden aan HWBP 4x per jaar wordt de keringbeheerder gevraagd de voortgang van hun versterkingsproject(en) te muteren via het invoerscherm, conform MIRT pagina 53 van 70

54 6. Informatiearchitectuur (applicatie) Kaders en richtlijnen In deze paragraaf zijn de specifieke kaders opgenomen. Deze zijn gebaseerd op de NORA, WILMA, Enterprise architectuur RWS en de doelarchitectuur IHW. De volgende afgeleide principes (AP) zijn van toepassing en vertaald naar het project: AP06 NORA, Afgeleid principe AP07 NORA, Afgeleid principe AP13 NORA, Afgeleid principe De dienst maakt gebruik van standaard oplossingen. Waar mogelijk wordt voor de realisatie van het WVP gebruik gemaakt van (beschikbare) standaard oplossingen. In het kader van deze PSA wordt daarom, op basis van de requirements, een verkenning gedaan naar standaard oplossingen die (her)gebruikt kunnen worden (zie bijlage 2). De dienst maakt gebruik van de landelijke bouwstenen e-overheid. Er is onderzocht welke bestaande bouwstenen kunnen worden hergebruikt voor de bouw van de IV. In eerste instantie is het hergebruik beperkt tot visualisatie op basis van basisregistraties (BRT en BGT). In een later stadium is het mogelijk wenselijk om aan te sluiten op de BRO. Alle gebruikte informatieobjecten zijn afkomstig uit een bronregistratie. Voor alle informatie-objecten (zie paragraaf 0) is in het WVP beschreven wat de bronregistratie is. Applicatiecomponenten (services) In deze paragraaf zijn de applicatiecomponenten (b.v. services) beschreven. De applicatiecomponenten zijn ingedeeld in de volgende clusters: Aanleveren gegevens: functies voor het uploaden en serveren van gegevens naar het WVP; Presentatie: functies voor het presenteren (viewen) van verschillende soorten gegevens; Rapportage: functies voor het opvragen en downloaden van (standaard) rapportages; Logica: verschillende functies onder de motorkap voor bewerken van data, genereren van dataservices en (applicatie)beheer; Opslag: functies voor het opslaan (inclusief versiebeheer en historie) en bevragen van de data. pagina 54 van 70

55 Aanleveren gegevens Presentatie Rapportage Toegangscontrole (Identificatie) Data uploaden Invoerschermen Presentatie geo-informatie Presentatie data/grafieken Rapportgeneratie Download Service Gebruikersbeheer HWBP loket Presentatie teksten Invoer procesinformatie Metadata catalogus Berichtenverkeer (services) WTI Logica Beoordelen Databeheer Kaart server Logging Toetsen Schematiseren Validatie Assemblage Vrijgave data Rapport server Proces service Autorisatie Koppeling Importeren data Geocodeer service Opslag Opslag & Selectie Versiebeheer / historiciteit Communicatie Metadata (datasets) Toetsresultaten (geassembleerd) Nationale Basisbestanden + Versterkingsprojecten (geassembleerd) Figuur 11: Applicatielandschap WVP In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de applicatiecomponenten (services), inclusief een nadere toelichting/beschrijving. De toetsapplicaties worden voor de volledigheid wel opgesomd, maar maken geen deel uit van het WVP. Cluster Applicatie Omschrijving Zichtbaar Toegangsbeheer Identificatie Functie voor het kenbaar maken van de identiteit van gebruikers voor toegang tot het WVP J Autorisatie Functie voor het toekennen van rechten voor toegang/beschikbaarheid Beheerder van gegevens en/of functiona- liteit Gebruikersbeheer Administreren van gebruikers (accounts) Beheerder Logging Functie om de activiteiten van een gebruiker (zoals het muteren en bevragen van gegevens) in de tijd op te slaan Beheerder Koppelingen Het inrichten en beheren van koppelingen met externe registers/databases Beheerder Aanleveren gegevens Uploaden gegevens Functie voor het uploaden van data in een daartoe afgesproken formaat J Berichtenverkeer (services) Binnenhalen van services zodat externe informatie via het WVP ontsloten kan worden. N pagina 55 van 70

56 Cluster Applicatie Omschrijving Zichtbaar Presentatie Invoerschermen (GUI) Presentatie geoinformatie Functie voor het invoeren van gegevens via een gebruikersscherm. Voor het invoeren van gegevens voor HWBP (aanmelden en rapporteren voortgang van versterkingsprojecten) en het invoeren van procesinformatie (rond het toetsen en versterken) worden in ieder geval specifieke invoerschermen gerealiseerd in het WVP. Het presenteren van geo-informatie / interactieve kaarten (Geo-viewer) J J Presentatie data/grafieken Het presenteren van gegevens in de vorm van tabellen en grafieken Presentatie teksten Het presenteren van gegevens in de vorm van tekst/documenten Metadata catalogus het presenteren van de metadata van gegevens (conform ISO 19115) Rapportage Rapportgeneratie webservice voor het opvragen van een bestaand rapport, concept of definitief J J J J Download service webservice voor het downloaden van bovenstaande presentatieproducten J Toetsen Beoordelen Functionaliteit voor het beoordelen van toetsresultaten (vergelijken met de norm) Buiten WVP Toetsen Schematiseren Functionaliteit voor het toetsen van de (primaire) waterkeringen (berekenen van de faalkans per faalmechanisme) Functionaliteit voor het schematiseren van (meet)gegevens, zoals profielen, bekledingsconstructies en boringen/sonderingen (ondergrond) Buiten WVP Buiten WVP Importeren data Functionaliteit voor het importeren van data uit een bronregistratie/-systeem Buiten WVP Gegevensbeheer Data services Databeheer Validatie Assemblage Vrijgave data Geocodeer service Rapport server Kaart server Proces service Functionaliteit om diverse soorten gegevens (geogegevens, gestructureerde data, teksten etc.) handmatig in te voeren, te wijzigen en te verwijderen. Functie voor de syntactische (technische structuur) en logische (toegestane waarden en topologie) controle van (geleverde) gegevens. Functie voor het combineren van soortgelijke regionale datasets (van keringbeheerders) tot een landelijke dataset. Functie om gegevens vrij te geven als open data (zie ook autorisatie) Functie voor het verbinden van data met een geografische locatie. Functie om automatisch rapporten samen te stellen op basis van en bepaalde set (selectie) van gegevens. Functie om kaarten samen te stellen op basis van en bepaalde set (geografische selectie) van gegevens. Services voor de ondersteuning en bewaking van activiteiten in het WVP, zoals voortgangbewaking op aanleveren van datasets, versie en statusbeheer op datasets J N N J J J J N Opslag Opslag & selectie Functie voor het vastleggen en opvragen van gegevens uit de database J pagina 56 van 70

57 Cluster Applicatie Omschrijving Zichtbaar Versiebeheer/historiciteit Communicatie versiebeheer van data, informatieobjecten en informatieproducten (Technische) service om gegevens uit te wisselen tussen de datalaag en logica-/presentatielaag N J De gegevensuitwisseling kan op verschillende wijzen plaatsvinden. In onderstaande tabel is een inschatting gegeven van de wijze waarop de verschillende gegevens uitgeiwwseld zullen worden. Uploaden gegevens Berichtenverkeer (services) Invoerscherm (GUI) Download service Referentiegegevens x x x Normen x x Toetsgegevens (WTI) x Rijksoordeel (toetsing) x x x Versterkingsprojecten x Programmagegevens HWBP x Status/voortgang versterkingsprojecten x Het streven is om voor de uitwisseling van gegevens zoveel mogelijk gebruik te maken van webservices. Applicatie koppelvlakken Het Waterveiligheidsportaal zal connecties hebben met een aantal externe systemen, waaronder de volgende: Beheersystemen (o.a. DAMO Keringen, AIR) CDL (van HWH) WTI (Ringtoets, D-Soil Model, HydraRing, Hydraulische belastingen ) HWBP: Koswat, prioriteringstool, ArcGIS Aquo LOC & Aquo DS Knooppunt overheidsdata (PDOK Services) Normen (dijktrajecten en hydraulische belastingen, nog nagaan welke systemen dit betreft) Waterwet normen (nog onduidelijk in welk systeem deze beheerd gaan worden) pagina 57 van 70

58 Kwaliteitseisen aan de applicatie De kwaliteitseisen waarop de te bouwen/kopen services, waaruit de applicatie zal worden gebouwd, op worden beoordeeld, staan hier onder. Voor de functionele kwaliteit geldt, dat de gebruikers en de functioneel beheerder deze als goed moeten beoordelen, voor de technische kwaliteit geldt dat de applicatie- en de technisch beheerder deze als goed moeten beoordelen. Beoordeling zal plaatsvinden op basis van de nog op te stellen functionele, applicatie en technische specificaties. Functionele kwaliteit: 1. Procesondersteuning: mate waarin het systeem aansluit op het processen (fit) en bijdraagt aan efficiënter werken. 2. Strategisch belang: mate waarin het systeem meerwaarde (unieke functionaliteit) biedt voor de sector (t.o.v. bestaande systemen). 3. Gebruikerstevredenheid: mate waarin gebruikers al dan niet tevreden zijn over het functioneren van de applicatie ('gebruikerswaarde'). 4. Functioneel risico: risico op factoren als verwachte (wettelijke) wijzigingen, aantal gebruikers, beschikbaarheid of mogelijke reputatieschade. Technische kwaliteit: 1. Technisch doelplatform: mate waarin de technologie up to date is/blijft en is gebaseerd op standaard oplossingen (vs. maatwerk). 2. Schaalbaarheid: mate waarin applicatie opschaalbaar is (tegen redelijke kosten). 3. Flexibiliteit (uitbreidbaar): mate waarin de applicatie aanpasbaar is aan nieuwe additionele producten, processen en/of diensten. 4. Stabiliteit/betrouwbaarheid: mate waarin applicatie stabiel is c.q. gevoelig is voor (ver)storingen. 5. Borging van beheer: mate waarin beheer (goed) is ingeregeld (niet beheerd, 'best effort' of volledig in beheer) -> zie ook hoofdstuk 8 (Beheer). Impact Op het vlak van de koppeling met andere systemen is nog veel afstemming nodig. Deze paragraaf geeft een niet limitatieve opsomming van de verwachtte impact en nog uit te werken issues. WTI Het wettelijk toetsinstrumentarium zal bij de keringbeheerders lokaal worden geinstaleerd en gaan werken. Vanuit het WVP zullen gegevens opgehaald moeten worden welke als input voor WTI dienen en er zullen gegevens uit WTI komen die input voor WVP zal zijn. De koppeling die moet worden gemaakt om de gegevens uit het Nationaal basisbestand Waterkeringen (de ligging van primaire keringen en kunstwerken in lijnen en punten, in de meest recente versie) in het WVP naar WTI toe te halen, moet nog verder worden uitgewerkt in samenwerking met WTI. Dit zou beperkt kunnen blijven tot het vastleggen van een uitwisselformaat, maar kan ook een oplossing worden waarbij de gegevens vanuit WVP met een service worden aangeboden. pagina 58 van 70

59 Voor de toetsgegevens welke uit het WTI naar WVP ge-upload moeten worden, is reeds een uitwisselingsformaat afgesproken. Deze gegevens zullen met de service data uploaden het portaal binnengehaald worden. De precieze structuur van deze data, en hoe deze te tonen in de kaartviewer van het WVP, moet nog verder uitgewwerkt worden. NBPW Het huidige Nationaal Basisbestand Primaire Waterkeringen zal onderdeel worden van het Nationaal basisbestand Waterkeringen (NBWK) in het WVP. Dit zal betekenen dat de data en functionaliteit die benodigd zijn voor het huidige NBPW worden ondergebracht in het WVP. Momenteel wordt er gebruik gemaakt van een Postgres database en ArcGIS. De benodigde functionaliteit en de impact om deze over te zetten zijn de volgende: Nieuwe applicaties HWBP loket/invoerscherm: Het HWBP loket is een toepassing van het invoerscherm van het WVP. Door hierin zo min mogelijk vrije velden te gebruiken, maar te werken met drop down menu s of keuzeknoppen, wordt de benodigde validatie tot het minimum beperkt. Hiervoor kan kennis gebruikt worden, opgedaan voor het WKP (Waterkwaliteitsportaal) Gezamenlijk raadpleeg- en rapportagesysteem voor toetsen en versterken (bv. Toetsrap): hierbij kan ook de ervaring van het WVP gebruikt worden. De factsheets zijn ook een soort standaard rapportages. Validatietool gezamenlijk (Aquo conformiteit, consistentie, ): de validatietool zal alle geüploade data moeten kunnen valideren: o Syntactisch (technische structuur): o Logisch (toegestane waarden en topologie) Voor datalevering d.m.v. services, zullen andere afspraken gemaakt moeten worden, ervan uitgaande, dat als een service eenmaal binnengehaald kan worden, technische validatie verder niet meer nodig is. Voor logische validatie geldt dat niet Terugmeldvoorziening op geüploade bestanden: Daar waar de automatische validatie een afwijking wordt geconstateerd, moet het WVP een automatische melding generen na uploaden. Oplossing voor versiebeheer/historiciteit m.b.t. basisbestanden, toetsresultaten en versterkingsprojecten: Op gebied van databeheer moet er een voorziening komen om datasets en documenten te voorzien van een versienummer en (gepredefinieerde) status. De status zou door middel van het invoerscherm aangepast kunnen worden, door daartoe bevoegde gebruikers pagina 59 van 70

60 7. Technische architectuur Kaders en richtlijnen In deze paragraaf zijn de specifieke kaders opgenomen. Deze zijn gebaseerd op de NORA, WILMA, Enterprise architectuur RWS en de doelarchitectuur IHW. De volgende afgeleide principes (AP) zijn van toepassing en vertaald naar het project: AP14 AP16 AP36 AP39 NORA, afgeleid principe NORA, afgeleid principe NORA, afgeleid principe NORA, afgeleid principe Bij gerede twijfel aan de juistheid van informatie, meldt de dienstverlener dit aan de verantwoordelijke bronhouder. Gegevens die worden aangeleverd aan het WVP worden door IHW (technisch en logisch) gevalideerd. Wanneer in dit proces (vermeende) onjuistheden worden geconstateerd dan worden deze terug gemeld aan de bronhouder. IHW zal data niet inhoudelijk bewerken, anders dan is aangegeven in het dataprotocol. Informatieobjecten zijn uniek geïdentificeerd. De verantwoordelijkheid voor de unieke identificatie van informatieobjecten ligt bij de bronhouder. Bij de verwerking van gegevens in het WVP wordt gecontroleerd op uniciteit van de identificatie van informatie-objecten. Wanneer de levering van een dienst mislukt, wordt de uitgangssituatie hersteld. Wanneer een gegevenslevering aan het WVP mislukt wordt de uitgangssituatie hersteld. Wanneer bij het invoeren van gegevens via het WVP (bv. in het HWBP loket) iets fout gaat krijgt de afnemer een foutmelding en worden reeds ingevoerde gegevens hersteld/bewaard. De betrokken systemen controleren informatie-objecten op juistheid, volledigheid en tijdigheid. Er dient in het WVP een validatiemodule te zijn die inkomende gegevens valideert op juistheid (conform Aquo) en volledigheid (ten opzichte van gemaakte afspraken). Het WVP controleert en rapporteert de tijdigheid in het kader van (wettelijke) rapportageverplichtingen. Globale technische applicatiearchitectuur De inrichting van de applicatiearchitectuur is afhankelijk van de bouw- en hostingpartij(en). Voor een overzicht van bestaande bestaande systemen, zie bijlage 2: Resultaten marktverkenning. Globale Netwerkarchitectuur De inrichting van de netwerkarchitectuur is afhankelijk van de bouw- en hostingpartij(en). pagina 60 van 70

61 Globale gegevensopslag De inrichting van de netwerkarchitectuur is afhankelijk van de bouw- en hostingpartij(en). pagina 61 van 70

62 8. Beheer Rollen De volgende rollen zullen ingevuld moeten worden, om goed en duurzaam beheer van de voorziening mogelijk te maken 1. Informatiemanagement: proces dat ervoor zorgt dat de informatiebehoeften die vanuit verschillende werk- en bedrijfsprocessen van een organisatie ontstaan worden vertaald in informatievoorziening. Informatiemanagement functioneert als opdrachtgever voor de ICT-leverancier en vertegenwoordigt de gebruikersorganisatie als afnemer van de informatievoorziening. 2. Functioneel beheer: beheren van functionaliteit van een systeem (incl. meldpunt voor wijzigingsverzoeken beslispunt over wijze waarop implementatie plaatsvindt) -> op basis van BiSL; 3. Applicatiebeheer: realiseren van onderhoud en het - in samenwerking met exploitatie - uitvoeren van technische applicatiebeheer (bijv. het beheren van technische tabellen) -> op basis van ASL; 4. Technische beheer: beheren van de productie-omgeving zodat systemen voor gebruik beschikbaar zijn -> op basis van ITIL. 5. Beheerder dataprotocol ziet toe op de naleving van het dataprotocol, eventueel te splitsen in dagelijks toezicht, b.v. door IHW, en een gremium waar naar toe geëscaleerd kan worden, b.v. de stuurgroep HWBP. pagina 62 van 70

63 9. Beveiliging Kaders en Richtlijnen In deze paragraaf zijn de specifieke kaders opgenomen. Deze zijn gebaseerd op de NORA, WILMA, Enterprise architectuur RWS en de doelarchitectuur IHW. De volgende afgeleide principes (AP) zijn van toepassing en vertaald naar het project: AP36 AP37 AP38 NORA, afgeleid principe NORA, afgeleid principe NORA, afgeleid principe Wanneer de levering van een dienst mislukt, wordt de uitgangssituatie hersteld. Wanneer een gegevenslevering aan het WVP mislukt wordt de uitgangssituatie hersteld. Wanneer bij het invoeren van gegevens via het WVP (bv. in het HWBP loket) iets fout gaat krijgt de afnemer een foutmelding en worden reeds ingevoerde gegevens hersteld/bewaard. De dienstverlener en de afnemer zijn geauthentiseerd wanneer de dienst een vertrouwelijk karakter heeft. Alle gegevens en documenten die nog niet zijn vrijgegeven door een van de actoren mogen alleen toegankelijk zijn voor die actor of zijn/haar ketenpartner van dat moment. Gegevens die aangemerkt zijn als niet publiek mogen niet automatisch verstrekt worden. De betrokken faciliteiten zijn gescheiden in zones. Beveiligde gegevens zijn ook daadwerkelijk beveiligd met verschillende niveaus van inloggen, het recht op bewerking van data geldt alleen voor de eigen gegevens en alleen binnen de toegekende rechten. Beveiligingseisen voor de oplossing De eisen die meer specifiek voor deze toepassing gelden zijn, vanwege de belangrijkste actoren op het gebied van het leveren van data, Rijkswaterstaat en de waterschappen: Baseline informatiebeveiliging RWS (BIR) Baseline informatiebeveiliging waterschappen (BIWA) Alle eisen die uitgaan van het basisniveau informatiebeveiliging worden standaard verondersteld. De beveiligingseisen die gelden voor het op te leveren product worden hier niet verder geïdentificeerd en geanalyseerd. De focus in de volgende paragrafen ligt op de aanvullende eisen. Gegevenscategorieën Beveiligingsklassen sluiten aan bij de data policy van het IHW. De WBP (Wet Bescherming Persoonsgegevens) staat hiervoor model en onderscheidt de volgende klassen: pagina 63 van 70

64 Risicoklasse 0: Dit is openbaar. Het betreft de volgende gegevens: De referentiegegevens (ligging primaire keringen); Normen (veiligheidsnormen en hydraulische belastingen); Toetsgegevens (hydraulische randvoorwaarden, schematisaties, toetsresultaten en oordelen, logboek toetsproces) voor zover deze zijn vrijgegeven door de keringbeheerder na het rijksoordeel Versterkingsprojecten (programmering HWBP, voortgang realisatie van versterkingsmaatregelen) voor zover deze zijn vrijgegeven door HWBP. Klasse 0 behoeft geen bescherming m.b.v. wachtwoord of zwaarder. Risicoklasse 1. Dit is afgeschermd voor het grote publiek. Het betreft de volgende gegevens: Toetsgegevens (schematisaties, toetsresultaten en oordelen, logboek toetsproces) welke nog niet zijn vrijgegeven door de beheerder (of pas na het rijksoordeel?); Versterkingsprojecten (programmering HWBP, voortgang realisatie van versterkingsmaatregelen) welke nog niet zijn vrijgegeven door HWBP; Procesdata WVP (status van de in het Waterveiligheidsportaal opgenomen gegevens in relatie tot de gegevensstromen); Schrijfrechten voor gegevens waarvan de waterbeheerder bronhouder is. Beheerrechten van het IHW en de technisch beheerders van de WVP. Voor klasse 1 is het voldoende om af te schermen m.b.v. een wachtwoord. Risicoklassen 2 en 3. Deze komt voor waterveiligheid niet voor. Beschikbaarheidseisen De beschikbaarheidseisen voor het WVP zullen in de realisatiefase nader moeten worden bepaald. Vooralsnog wordt in deze PSA uitgegaan van de beschikbaarheidseisen die gelden voor INSPIRE. Autorisaties Het WVP hanteert twee vormen van autorisatie: pagina 64 van 70