Samenvatting reader voedingsleer

Transcriptie

1 Samenvatting reader voedingsleer Voedingsstoffen De voedingsmiddelen kunnen we verdelen in drie groepen: 1) Voedingsstoffen Vitamines Mineralen en sporenelementen: bouwstoffen Koolhydraten of suikers Water of vocht:bouwstof Eiwitten of proteïnen: bouwstof of energie Vetten of lipiden: energie 2) Genotsstoffen van nature aanwezig ( glucose ) of zelf toegevoegd zoals kruiden ( koffie thee etc.) 3) Vreemde stoffen Additieven: hulpstoffen die ons voedsel aantrekkelijk maken. Contaminanten: stoffen die onbedoeld in het voedsel aanwezig zijn. Fysiologische hoofdfuncties Alle voedingsstoffen spelen een rol bij een of meer van de drie fysiologische hoofdfuncties: 1) Bouwstof en reparatie (water, eiwitten calcium en fosfor 2) Energie (koolhydraten, eiwitten, vetten, alcohol uitgedrukt in KJ, 1kcal = 4.2 KJ) 3) Regulerende stoffen ( aanmaak van nieuwe lichaamscellen, verbranding, temperatuursregeling, afbreken van voedingsstoffen. De hoeveelheid voedingsstoffen die een mens dagelijks nodig heeft is afhankelijk van: Het geslacht De leeftijd De te verrichten arbeid Bij tekort aan voedingstoffen kunnen afwijkingen en ziektes ontstaan, deze heten deficiëntieverschijnselen. Bij een tekort aan één of enkele voedingsstoffen spreken we van partiële ondervoeding. De nieuwe schijf van 5, de regels: 1) Gevarieerd 2) Niet te veel 3) Minder verzadigd vet 4) Veel groente fruit en brood 5) Veilig - Essentiële voedingstoffen: deze kan het lichaam niet ( voldoende) zelf aanmaken maar heeft het wel nodig: eiwitten, vitaminen, water. - Niet essentiële voedingstoffen: deze kan het lichaam wel zelf aanmaken bijv. koolhydraten en vetten.

2 De vijf vakken binnen de schijf van vijf: 1) Groenten en fruit 2) Koolhydraten zoals brood, granen, aardappelen, rijst, pasta of peulvruchten. 3) Eiwitten in zuivel, vlees, vis, ei, volwaardig en onvolwaardig. 4) Vetten en olie 5) Drinken ( vocht) Subvakken 1) Voorkeursproducten: gezond ( groenten en fruit, koolhydraten, eiwitten, weinig vet en veel drinken, max 1 glas alcohol per dag) 2) Middenweg producten: niet gezond, niet ongezond ( volle melk, halfvolle melk, magere melk, vette kaas en magere kaas.) 3) Uitzonderingsproducten: ongezond en dus risicoverhogend.

3 Alternatieve Voedingspatronen 1) Vegetarisch Er mogen geen producten van gedode dieren ( vlees vis) worden gebruikt. Er zijn binnen twee stromingen: - Lacto-(ovo)- vegetariërs ( wel kaas melk en eieren) - Veganisten ( eten niets wat afkomstig is van een dier en dragen ook geen leer of wol) Redenen van nieuwe vegetariërs zijn: De bio-industrie ( wordt afgewezen) De ethiek ( men heeft niet het recht een dier te doden) De voedselverspilling Beter milieu ( veehouderij draagt bij aan de vervuiling van het milieu) Gezondheid ( vegetarisch voedsel is rijk aan vitamines en mineralen) 2) Veganistisch Veganisten vermijden elke vorm van dierlijke voedingsmiddelen. 3) Ecologische voeding bij een duurzame leefstijl. De ecologische voeding heeft als uitgangspunt dat de mens niet losstaat van zijn omgeving. Veel belang wordt gehecht aan kleinschalige landbouw, tuinbouw en veeteelt. (voedsel uit eigen omgeving en van het seizoen, zo min mogelijk bewerkte producten, verpakking moet recyclebaar zijn, zo min mogelijk verpakking etc. ) 4) Biologische landbouw Steeds meer mensen willen dat voedsel meer natuurlijk en diervriendelijk geproduceerd is. Een product maag biologisch genoemd worden als aan strenge wettelijke eisen wordt voldaan: - Aan strenge milieu eisen wordt voldaan - Geen kunstmest of chemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt - De natuurlijke kringloop zoveel mogelijk in stand wordt gehouden - Geen chemische/synthetische geur, kleur en smaakstoffen worden toegevoegd - De bodem gezond en vruchtbaar wordt gehouden met biologische compost - De dieren een goede verzorging krijgen. Als hieraan voldaan wordt kun je het EKO keurmerk ontvangen van SKAL ( onafhankelijke controleorganisatie) 5) Macrobiotiek Yin-Yang Macrobiotiek staat voor een groot leven, dat wil zeggen een lang intensief leven, gekenmerkt door gezondheid en geluk. Centraal in de macrobiotiek staat het begrip evenwicht: Yin en Yang. De Yin/Yang verhouding in de granen wordt als evenwicht gezien.

4 Kenmerken van macrobiotische voeding: Extreem yin en wat dus niet gegeten mag worden : Producten waarin suikers of honing verwerkt is, azijn, tropische vruchten, bewerkte voedingsmiddelen, ook dranken waaronder thee en koffie zijn te Yin ( liever granen of kruidenthee) Extreem Yang en wat dus niet gegeten mag worden: Vlees, schelpdieren, zuivelproducten, keukenzout ( zeezout mag wel) - Geen groenten en fruit die de evenaar gepasseerd zijn - Als kookmateriaal heeft gietijzer de voorkeur boven roestvast staal - Bij het snijden van de groente dient de kok rekening te houden met de groeirichting 6) De antroposofie In 1924 werd door rudolf steiner de grond gelegd voor de antroposofie, de basis voor de biologische dynamische landbouwmethode. Hierbij wordt teruggegrepen naar vroegere meer natuurlijke methoden, maar bewust gestreefd naar het opnieuw gezond maken van de bodem. In de antroposofie staat de samenhang tussen mens, wereld en kosmos of het heelal centraal ( voedsel wordt ook beoordeeld op geestelijke kwaliteiten) Keurmerken zijn demeter De antroposofie beschrijft een wereldbeeld dat mens en natuur in vier rijken indeelt, namelijk: - Het mineralenrijk ( stoffelijk, structuur, vast en vorm zijn kenmerken van mineralen) - Het plantenrijk ( het levende beeld van de plant, ontwikkeling en groeien, de impuls voor het leven) - Het dierenrijk ( bewustzijn, gewaarwording bij de dieren, de ontplooiing van het zielsleven - Het mensenrijk het zelfbewustzijn, de verantwoordelijkheid ( ik organisatie) 7) Het orthodox joodse geloof Het orthodox joodse geloof kent tamelijk ingewikkelde spijswetten die berust zizjn op het oude testament ( tora) waarin het reine ( kosjere) en onreine dieren worden opgesomd. De voornaamste bepalingen voor de joodse spijswetten kan men onderscheiden in drie categorieën: - Het onderscheid tussen op het land levende dieren, vissen en vogels die wel en die niet als voedsel geoorloofd zijn. - Het verbod op het eten van bloed - Het verbod op het vermengen van vlees en melk Producten die men wel mag eten: - Herkauwers met gespleten hoeven, rund, schaap, geit en hert. - Vissen die schubben en vinnen hebben - Kip, eend, gans, kalkoen Producten die men niet mag eten: - dieren die niet herkauwen, varkens

5 - paarden - vissen welke kraakbeen bezitten - schaal en schelpdieren - kruipende dieren ( haas, konijn, slak) - insecten Trefa is de term voor voedsel dat voor een jood verboden is, kasjeer of koosjer geeft aan dat iets geschikt is voor consumptie. Melk en vleesproducten mogen nooit gelijktijdig bereid of genuttigd worden. Vlees mag wel na melkproducten genuttigd worden mits: - zijn handen heeft gewassen - zijn mond heeft gespoeld - iets hards heeft gegeten 8) Hindoestaanse voedingsvoorschriften De Hindoes zien hun hoogste god Brahma terug in dieren en planten, de koe is voor de Hindoe een heilig wezen. Voedsel, drank en bestek dat in aanraking is geweest met rundvlees, kalfsvlees of met de mond is onrein. Omdat Hindoes geloven in reïncarnatie is alles wat leeft heilig ( veel vegetariërs) Niet vegetarische Hindoes eten geen rund en kalfsvlees maar wel: - Schapen en geitenvlees - Varkensvlees - Vis - Kip en ander gevogelte Omdat het hindoeïsme dicht bij de natuur staat eten zij met hun handen. Voor alle vormen van vasten geldt dat je niets eet dat zout bevat, gebakken of gekruid is en dat je geen vlees, vis, kip en ei eet. 9) Islam In de Koran staan de spijswetten en spijsregels beschreven. Verboden zijn: - Varkensvlees en afgeleide producten van het varken - Het eten van niet volgens de islamitische wet geslacht vlees - Het nuttigen van alcohol Aanbevolen zijn: - Honing en zoetigheid - Dadels - Zeevoedsel - Melk - Vlees - Plantaardige producten - ¾ deel van de maaltijd te nuttigen - Het eten te delen met anderen.

6 Diëten 1) Diabetes mellitus Er zijn twee typen diabetes te onderscheiden: - Type 1, jeugddiabetes, een auto-immuunziekte waardoor de B-cellen van de eilandjes van langerhans in de alvleesklier beschadigd worden en er geen insuline geproduceerd wordt door het lichaam. Type 1 is de van insuline afhankelijke vorm van diabetes ( erfelijk) De pancreas ( alvleesklier) produceert geen insulie meer waardoor de lichaamscellen geen glucose kunnen opnemen. Hypo: te lage bloedsuikerspiegel ( te veel insuline gespoten of te laat /weinig gegeten) Hyper: te hoge bloedsuikerspiegel ( niet gespoten of andere voeding genomen) - Type 2, ouderdom diabetes, de pancreas produceert nog wel enige insuline, waardoor een zeker hoeveelheid glucose nog wel in de lichaamscellen kan aankomen. Bij type twee zijn de lichaamscellen minder gevoelig voor insuline ( insulineresistentie). Overgewicht doet de insulineresistentie toenemen. ( diagnose d.m.v. vingerprik) Eerste prioriteit in het dieet van diabeet is het streven naar een zo normaal mogelijk gehalte van glucose, cholesterol en andere vetten in het bloed, de nieuwe schijf van vijf is een goede leidraad: Beperking van de totale hoeveelheid vet ( verzadigd) Beperking van koolhydraten Gewichtafname. Een dieet wordt voorgeschreven door een arts wanneer voedingsvoorschriften noodzakelijk zijn om de gezondheidstoestand van de patiënt te verbeteren, als een persoon zichzelf op dieet zet kan niet van een dieet gesproken worden. 2) Het energiebeperkte dieet Het energiebeperkte dieet wordt door de arts voorgeschreven aan mensen met een aanzienlijk overgewicht ( obesitas). 3) Het natriumbeperkte dieet Een natriumbeperkt dieet wordt o.a. voorgeschreven bij te hoge bloeddruk, bij ziekten die gepaard gaan met oedeemvorming zoals bij sommige aandoeningen van het hart, de lever of de nieren. Natrium is een mineraal dat in bijna alle voedingsmiddelen voorkomt en het speelt een belangrijke rol bij de water en zouthuishouding in het lichaam. Je mag geen producten consumeren waaraan tijdens de verwerking (veel) zout is toegevoegd. 4) Het dieet bij lactose intolerantie Lactose is een tweevoudig koolhydraat dat voorkomt in melk en melkproducten, in alle andere producten waarin melk of lactose is verwerkt, zoals brood, gebak, koekjes en margarinesoorten, soepen, sauzen en sommige medicijnen. En lactosebeperkt dieet wordt voorgeschreven bij lactose intolerantie, d.w.z. wanneer lactose in het spijsverteringskanaal niet gesplitst wordt in glucose en galactose, omdat het enzym lactase ontbreekt. Symptomen lactose intolerantie: Lactose kan darmgisting en als gevolgd daarvan darmklachten veroorzaken Misselijkheid

7 Buikpijn, opgezette buik Winderigheid en of diarree 5) Het glutenvrije dieet Gluten is een eiwit dat voorkomt in tarwe, rogge, haver en gerst en alle producten waarin deze granen zijn verwerkt. Gluten is opgebouwd uit gelijke delen glutenine en gliadine; gliadine is het onderdeel dat de overgevoeligheidsreactie oproepen. Symptomen: diarree, verstopping, complete malaise, slijmvliesafwijking in de mond. 6) Het koemelk eiwitvrije dieet Bij een koemelk eiwit allergie maakt het eigen afweersysteem afweerstoffen tegen bepaalde eiwitten die in koemelk voorkomen. Koemelk eiwit allergie komt bij ca. 5 % van alle zuigelingen voor. Symptomen: storingen aan het maag darmkanaal, de luchtwegen en de huid. Producten die niet gebruikt mogen worden: eieren, noten, pinda s, vis, schaal en schelpdiren, zaden en pitten.