Diabetes, kanker en vaatziekten: de evolutie van welvaartsfenomenen Hanno Pijl LUMC, Afd Endocrinologie

Transcriptie

1 Diabetes, kanker en vaatziekten: de evolutie van welvaartsfenomenen Hanno Pijl LUMC, Afd Endocrinologie

2 Chronische ziekte prevalentie in Nederland Astma, diabetes, reuma, migraine, hoge bloeddruk, kanker, beroerte, rugaandoeningen, hartaandoeningen, darmstoornissen, artrose RIVM, 2007

3 Voeding en Humane Evolutie (Australopithecus afarensis) fruit, planten, noten koolhydraat jr

4 Voeding en Humane Evolutie (Homo erectus) Verandering van Klimaat & Ecosystemen kouder, droger minder bos toename van grote zoogdieren jr Vlees en vis 50% Planten, fruit, noten eiwit/(onverzadigd) vet

5 Omgeving/genen Omgeving Makkelijker verteerbaar voedsel Meer onverzadigde vetzuren Minder (direct beschikbare) koolhydraten Open grasland Mens Kortere darmen Groter brein Groter brein Smaak adaptatie Ongevoeligheid voor insuline Spier/skelet adaptatie

6 Omgeving/genen Omgeving Zout armoede Seizoensgebonden voedselschaarste Mens Smaak adaptatie Zout sparen Eetlust adaptatie Vetopslag

7 Voeding en Humane Evolutie 500 cc 1000 cc 1350 cc koolhydraat eiwit/(onverzadigd) vet jaar

8 Hersenomvang en darmlengte in primaten Aiello & Wheeler, Curr Anthropol 1995

9 Migratie van Homo Sapiens jr jr jr jr jr jr jr jr jr

10 De landbouw tarwe bonen pompoen 3500 BC 2500 BC rijst gierst haver gerst erwten olijven 8500 BC rijst gierst 7500 BC 5000 BC suikerriet banaan 7000 BC 3500 BC aardappel cassave graan peulvruchten KOOLHYDRATEN Diamond JR in: Guns Germs and Steel, 1997

11 De veeteelt kalkoen 3500 BC parelhoen 5000 BC schaap geit 8500 BC varken zijderups 7500 BC 3500 BC llama cavia vis melkproducten verzadigde vetzuren Diamond JR in: Guns Germs and Steel, 1997

12 Landbouw en gezondheid kortere lengte osteoporose infecties caries vitamine deficienties kortere levensduur hersenen nemen in volume af

13 Voordelen van landbouw maakt vestiging mogelijk stimuleert samenleving en politieke organisatie vergemakkelijkt bescherming tegen roofdieren/soortgenoten maakt (economische en technische) specialisatie mogelijk

14 Industriele revolutie (1800-)

15 Gevolgen van industrializering gemotoriseerde (landbouw) arbeid voedsel conservering gemotoriseerd transport voldoende voedsel voor iedereen geraffineerde producten afname van energieverbruik

16 Suiker consumpte per capita per jr (UK) O Keefe JH. Mayo Clin Proc 79:101, 2004

17 Diabetes Hart/vaatziekte Kanker Diabetes Kanker Hart/vaat ziekte Kanker Bloeddruk Hart/vaat ziekte Pijl H Neth J Med 2011

18 Leefstijl en chronische ziekte Willett WC, Science 2002

19 Calorieen en chronische ziekte Colman RJ, Science 2009

20 Calorieen en chronische ziekte Colman RJ, Science 2009

21 Natrium, calorieen en bloeddruk Sacks FM, NEJM 2010

22 Zout en bloeddruk Sacks FM, NEJM 2010

23 Bronnen van zout in Nederland Mannen 10 g/dag Vrouwen 7,5 g/dag 1/5 wordt toegevoegd Vleesproducten Sauzen Brood Kaas Koekjes en taart RIVM 2012

24 Glycemische lading en diabetes (vrouwen) Willett WC, AJCN 2002

25 GI en diabetes Willett WC, AJCN 2002

26 Het mediterrane dieet

27 Het mediterrane dieet en mortaliteit Mitrou PN, Arch Int Med 2007

28 Mediterraan dieet en secundaire preventie van MI De Lorgeril M, Circulation 1999

29 Conclusies De landbouw- en industriele revoluties hebben ons voedingspatroon fundamenteel veranderd De (over)consumptie van geraffineerde suiker, natrium en calorieen, en gebrek aan onverzadigde vetten predisponeert voor vrijwel alle prevalente chronische aandoeningen Mediterrane voeding lijkt op voeding die wij tot aan de landbouw revolutie miljoenen jaren hebben gegeten; consumptie van het mediterrane dieet is geassocieerd met evident lagere prevalentie van chronische aandoeningen.

30 Adviezen Eet kleine porties Eet elke dag een handje noten Eet ten minste 2x per week vette vis Eet alleen mager vlees (gevogelte of wild) Eet enkele porties groente en fruit per dag Eet alleen volkoren graan producten Vermijd industriële voedingsmiddelen Drink water in plaats van frisdrank 30 minuten of meer matige inspanning per dag