Diabetes prevalentie in Nederland. Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl

Transcriptie

1 Diabetes prevalentie in Nederland Type 2 Diabetes Mellitus Voeding in evolutionair perspectief Hanno Pijl h.pijl@lumc.nl RIVM 2010 Diabetes prevalentie in Nederland (prognose) Voeding en Humane Evolutie (Australopithecus afarensis) fruit, planten, noten (complexe) koolhydraten jr RIVM 2010 Smaak Calorieen Groter brein Groter brein Smaak adaptatie Smaak adaptatie Ongevoeligheid voor insuline Ongevoeligheid voor insuline Open grasland Spier/skelet adaptatie Open grasland Spier/skelet adaptatie 1

2 Voeding en Humane Evolutie (Homo erectus) Controle van vuur Verandering van Klimaat & Ecosystemen kouder, droger minder bos toename van grote zoogdieren jr Vlees en vis 50% Planten, fruit, noten eiwit/(onverzadigd) vet Evolutie van de tractus digestivus Cerebrale evolutie 500 cc 1000 cc 1350 cc Stevens CE, Physiol Rev 1998 koolhydraat eiwit/(onverzadigd) vet jaar Voeding en Humane Evolutie (hersenen) Cerebrale evolutie chimpansee mens 8% 25% Babbitt CC, Proc R Soc B,

3 Insuline resistentie Seizoenen winter zwangerschap nutriënt glucose nutriënt aminozuren insuline vetzuren glucose productie Zwangerschap Voeding en Humane Evolutie 80% 500 cc 1000 cc 1350 cc koolhydraat eiwit/(onverzadigd) vet jaar Glucose transporters in hersenen en spier (mens vs chimp) Migratie van Homo Sapiens brain muscle jr jr jr jr jr jr jr H C H C jr jr Fedrigo O, Brain Behav Evol

4 De landbouw De veeteelt tarwe bonen pompoen 2500 BC rijst gierst haver gerst erwten olijven rijst gierst kalkoen parelhoen schaap geit varken zijderups suikerriet banaan 7000 BC aardappel cassave graan peulvruchten KOOLHYDRATEN llama cavia vis melkproducten verzadigde vetzuren Landbouw en gezondheid Voordelen van landbouw kortere lengte osteoporose infecties caries vitamine deficienties kortere levensduur hersenen nemen in volume af maakt vestiging mogelijk stimuleert samenleving en politieke organisatie vergemakkelijkt bescherming tegen roofdieren/soortgenoten maakt (economische en technische) specialisatie mogelijk Verspreiding van de lamdbouw JS Bach

5 De afbeelding kan niet worden weergegeven. Het is mogelijk dat er onvoldoende geheugen beschikbaar is op de computer om de afbeelding te openen of dat de afbeelding beschadigd is. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw. Als de afbeelding nog steeds wordt voorgesteld door een rode X, kunt u de afbeelding verwijderen en opnieuw invoegen. De afbeelding kan niet worden weergegeven. Het is mogelijk dat er onvoldoende geheugen beschikbaar is op de computer om de afbeelding te openen of dat de afbeelding beschadigd is. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw. Als de afbeelding nog steeds wordt voorgesteld door een rode X, kunt u de afbeelding verwijderen en opnieuw invoegen. De afbeelding kan niet worden weergegeven. Het is mogelijk dat er onvoldoende geheugen beschikbaar is op de computer om de afbeelding te openen of dat de afbeelding beschadigd is. Start de computer opnieuw op en open het bestand opnieuw. Als de afbeelding nog steeds wordt voorgesteld door een rode X, kunt u de afbeelding verwijderen en opnieuw invoegen. Industriele revolutie (1800-) Raffinering gemotoriseerde (landbouw) arbeid exponentiele toename van landbouwproductie minder afhankelijkheid van seizoenen voedsel conservering voldoende calorieen voor iedereen gemotoriseerd transport bescherming tegen kou O Keefe JH. Mayo Clin Proc 79:101, 2004 Voeding en diabetes obesitas diabetes Kanker CVZ diabetes kanker CVZ CVZ Pijl H Neth J Med 2011 Colman RJ, Science 2009 Voeding en diabetes Glycemische lading en diabetes Colman RJ, Science 2009 Mattison JA, Nature 2012 Willett WC, AJCN

6 Voedingsvezel en diabetes Diabetes prevalentie wereldwijd Tarwe Rijst Geraffineerde suiker Rijst Tarwe Dadels Rijst Mais Liu S, Am J Clin Nutr 2003 IDF 2011 Diabetes genen wereldwijd Verspreiding van de lamdbouw Chen R. PLoS Genet 2012 Het mediterrane dieet Mediterraan dieet en geneesmiddelen bij de novo DM2 Esposito K, Ann Int Med

7 Conclusies Voeding bij type 2 diabetes Onze voorouders hebben zich aangepast aan voeding bestaande uit complexe koolhydraten, eiwit en onverzadigd vet, voeding die bovendien seizoen afhankelijk beschikbaar was. De landbouw- en industriele revoluties hebben ons voedingspatroon in zeer korte tijd fundamenteel veranderd De huidige (over)consumptie van calorieen en geraffineerde suiker predisponeert voor type 2 diabetes in de context van onze evolutionaire ontwikkeling Mediterrane voeding lijkt op voeding die wij tot aan de landbouw revolutie miljoenen jaren hebben gegeten; consumptie van het mediterrane dieet is geassocieerd met evident lagere prevalentie van chronische aandoeningen. Geraffineerde koolhydraten Calorieen vet Onverzadigd vet Verzadigd vet Adviezen Eet kleine porties Eet elke dag een handje noten Eet ten minste 2x per week vette vis Eet alleen mager vlees (gevogelte of wild) Eet enkele porties groente en fruit per dag Eet alleen volkoren graan producten Vermijd industriële voedingsmiddelen Drink water in plaats van frisdrank 30 minuten of meer matige inspanning per dag 7