agent-based modeling

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "agent-based modeling"

Transcriptie

1 agent-based modeling

2 agent-based modeling domein R: computational science Nataša Grgurina René van der Veen

3 modelleren o Waarom? o Wat is het? o Modelleren bij informatica? o Lesmateriaal

4 modellen spelen een centrale rol in wetenschap

5 domein A6: modelleren De kandidaat kan in contexten een relevant probleem analyseren, inperken tot een hanteerbaar probleem, vertalen naar een model, modeluitkomsten genereren en interpreteren, en het model toetsen en beoordelen. De kandidaat maakt daarbij gebruik van consistente redeneringen.

6 domein R: computational science R1: modelleren De kandidaat kan aspecten van een andere wetenschappelijke discipline modelleren in computationele termen. R2: simuleren De kandidaat kan modellen en simulaties construeren en gebruiken voor het onderzoeken van verschijnselen in die andere wetenschap.

7 domein R: computational science R1: modelleren De kandidaat kan aspecten van een andere wetenschappelijke discipline modelleren in computationele termen. R2: simuleren De kandidaat kan modellen en simulaties construeren en gebruiken voor het onderzoeken van verschijnselen in die andere wetenschap.

8 keuzes

9 keuzes

10 ABM met Netlogo

11 module agent-based modeling H1 PW H2 H3 PO o Wat is een model? o ABM, agents & emergent gedrag o voorbeeldcontexten & -doelen o modelleercyclus theorie & opdrachten unplugged werkvormen online simulaties videobronnen differentiatie o kennismaken met Netlogo o patches & turtles o regels & interactie o globale variabelen en statistiek theorie & opdrachten modelbestanden & library video-uitleg rode draad: aquarium o modelleercyclus o van casus naar model / simulatie o verificatie & validatie o gegevens verzamelen & verwerken theorie & opdrachten modelbestanden & library video-uitleg Excel-vaardigheid rode draad: virus segregatie Modellen & Context Tool Begrijpen & Beheersen Modelleren & Onderzoeken

12 module agent-based modeling H1 PW o Wat is een model? o ABM, agents & emergent gedrag o voorbeeldcontexten & -doelen o modelleercyclus theorie & opdrachten unplugged werkvormen online simulaties videobronnen differentiatie Modellen & Context

13 agents & emergent gedrag heroes & cowards

14 spelregels Helden & Lafaards Kies in gedachten een klasgenoot die je (voor dit spel) als vriend ziet en een andere klasgenoot die je als vijand ziet. Probeer na het startsignaal zo te gaan staan, dat jouw vriend precies tussen jou en jouw vijand in staat.

15 reageren op je omgeving op basis van elementaire regels

16 context & parameters evacuatie

17 different evacuation plans

18 simulatie evacuatie demo docent: STADION zelf doen leerling: KLASLOKAAL

19 simulatie evacuatie modelleercyclus 1. Definiëren onderzoeksvraag, hypothese 2. Conceptualiseren abstractie, iteratie agents & eigenschappen 3. Formaliseren implementatie (programmeren) verificatie, validatie REFLECTIE 4. Experimenteren uitvoeren model, gegevens verzamelen 5. Analyseren interpreteren, concluderen

20 keuze & differentiatie niveau, profiel, voorkeur

21 maatschappelijke context

22 bèta-context

23 module agent-based modeling H2 o kennismaken met Netlogo o patches & turtles o regels & interactie o globale variabelen en statistiek theorie & opdrachten modelbestanden & library video-uitleg rode draad: aquarium Tool Begrijpen & Beheersen

24 ABM met Netlogo

25 rode draad: AQUARIUM patches & turtles

26 instructie o open het bestand AQUARIUM opgave o maak de opdrachten op de Handout

27 In hoeverre is jouw model realistisch?

28 module agent-based modeling H3 PO o modelleercyclus o van casus naar model o verificatie & validatie o gegevens verzamelen & verwerken theorie & opdrachten modelbestanden & library video-uitleg Excel-vaardigheid rode draad: virus segregatie REFLECTIE Zelf Onderzoek Doen

29 video-instructie

30 module agent-based modeling PO o wetenschappelijke methode o van casus naar model o verificatie & validatie o gegevens verzamelen & analyseren casussen beschikbaar differentiatie nakijkmodel (rubrics) REFLECTIE

31 model van een leerling

32 Wat vertel je een collega die er niet bij kon zijn?

33 het lesmateriaal wordt beschikbaar gemaakt via het SLO

Examenprogramma informatica havo/vwo

Examenprogramma informatica havo/vwo Examenprogramma informatica havo/vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het schoolexamen Het schoolexamen heeft betrekking op: het gehele domein A in combinatie met: de domeinen

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Fundament

Nadere informatie

Verdieping in chemie met Coach

Verdieping in chemie met Coach Verdieping in chemie met Coach Woudschoten Chemie Conferentie 3 november 2017 Norbert van Veen (norbert@cma-science.nl) Even voorstellen Even voorstellen, inhoud Onderzoekend leren: wat en waarom? CMA

Nadere informatie

Het belang van leren programmeren

Het belang van leren programmeren Het belang van leren programmeren Han van der Maas HL Psychologie UvA CSO Oefenweb.nl opzet Pleidooi voor programmeeronderwijs Ontwikkelingspsychologisch perspectief Non-formeel leren (examen) Program

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie havo

Examenprogramma natuur, leven en technologie havo Examenprogramma natuur, leven en technologie havo Het eindexamen (februari 2007) Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D vwo

Examenprogramma wiskunde D vwo Examenprogramma wiskunde D vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

Onderzoekend meten en procesmodellen in Coach 7. Docentendag RU Nijmegen 2016 Sander Habets sander@cma-science.nl. www.cma-science.

Onderzoekend meten en procesmodellen in Coach 7. Docentendag RU Nijmegen 2016 Sander Habets sander@cma-science.nl. www.cma-science. Onderzoekend meten en procesmodellen in Coach 7 Docentendag RU Nijmegen 2016 Sander Habets sander@cma-science.nl Even voorstellen Even voorstellen, inhoud Alle materialen beschikbaar via: https://we.tl/zbewzokhua

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7, eerste lid, van het Eindexamenbesluit VO;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7, eerste lid, van het Eindexamenbesluit VO; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 52085 5 oktober 2016 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 27 september 2016, nr.

Nadere informatie

COMPUTATIONAL SCIENCE

COMPUTATIONAL SCIENCE COMPUTATIONAL SCIENCE SLO 2018 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 4 Opdracht 1: Modellen... 4 Opdracht 2: Vuurmieren... 4 1.1 Groepsgedrag... 4 Opdracht 3: Helden en lafaards... 5 Opdracht 4: Delen of stelen...

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 9161 26 mei 2011 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 27 april 2011, nr. VO/289008, houdende

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Evolutie kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor de lichamelijke

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Materie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Materie Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Materie kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 42: De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen

Nadere informatie

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo vanaf schooljaar 2014-2015

Examenprogramma natuur, leven en technologie vwo vanaf schooljaar 2014-2015 Examenprogramma NLT vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen en technologie

Nadere informatie

Programmeren, computational thinking en 21 e eeuwse vaardigheden

Programmeren, computational thinking en 21 e eeuwse vaardigheden Programmeren, computational thinking en 21 e eeuwse vaardigheden SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser, Allard Strijker openingsbijeenkomst Codeweek Amsterdam, 10 oktober 2015

Nadere informatie

Agent-based modeling. Domein R: Computational Science

Agent-based modeling. Domein R: Computational Science Agent-based modeling Domein R: Computational Science INHOUD H1 modellen 3 1.1 Inleiding 3 1.2 Groepsgedrag 3 1.3 Tijd en iteraties 5 1.4 Het doel van modelleren 8 1.5 Onderzoek doen 11 1.6 De volledige

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Energie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Energie Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Energie kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren bij producten uit hun eigen

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden (bètaprofielniveau)

Natuurwetenschappelijke, wiskundige en technische vaardigheden (bètaprofielniveau) BIJLAGE 1 Examenprogramma NLT havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Exacte wetenschappen

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Instandhouding kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen voor

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D havo

Examenprogramma wiskunde D havo Examenprogramma wiskunde D havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde havo

Examenprogramma natuurkunde havo Bijlage 1 Examenprogramma natuurkunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

De VO - vakvernieuwing komt eraan

De VO - vakvernieuwing komt eraan De VO - vakvernieuwing komt eraan Keuzes maken! Marijn Meijer Wat gaan we doen? wat verandert er? beheersingsniveaus samenhang inrichting CE/SE en PTA keuzes maken: methodes of... en we houden het praktisch,

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde vwo

Examenprogramma natuurkunde vwo Examenprogramma natuurkunde vwo Ingangsdatum: schooljaar 2013-2014 (klas 4) Eerste examenjaar: 2016 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma

Nadere informatie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde D definitieve versie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde D definitieve versie ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 vwo wiskunde D definitieve versie 20 februari 2009 1 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 vwo wiskunde D Het examenprogramma voor vwo wiskunde D is gericht op de leerlingen

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11699 8 juni 2012 Rectificatie Examenprogramma natuurkunde vwo van 28 april 2012, kenmerk VO2012/389632 In de regeling

Nadere informatie

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO

Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO Vragenlijst deelnemers Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 1. Persoonlijke gegevens Naam school:.. Provincie school: o Antwerpen o Limburg o Oost- Vlaanderen o Vlaams- Brabant o West- Vlaanderen Wat is je functie?

Nadere informatie

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde D

ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2011 vwo wiskunde D 3 september 2007 Dit conceptexamenprogramma bestaat uit 1. Inleiding 2. Examenprogramma 1. Inleiding Voor u ligt het examenprogramma voor wiskunde D vwo. Wiskunde D is een profielkeuzevak in het profiel

Nadere informatie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde D definitieve versie

ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde D definitieve versie ctwo Experimenteel examenprogramma 2014 havo wiskunde D definitieve versie 20 februari 2009 1 ctwo CONCEPTEXAMENPROGRAMMA 2014 havo wiskunde D Wiskunde D voor havo is een profielkeuzevak binnen het profiel

Nadere informatie

Algoritmisch Denken en Gestructureerd Programmeren

Algoritmisch Denken en Gestructureerd Programmeren Algoritmisch Denken en Gestructureerd Programmeren Martin Bruggink en Renske Smetsers-Weeda I&I, 8 november 2018 http://course.cs.ru.nl/greenfoot/ www.informaticaunplugged.nl Even voorstellen Renske Smetsers-Weeda

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

OVERZICHT LEERGANG. De zes standaardmodules vormen het basisprogramma, deze zijn verplicht. De instapmodules en verdiepende modules zijn optioneel.

OVERZICHT LEERGANG. De zes standaardmodules vormen het basisprogramma, deze zijn verplicht. De instapmodules en verdiepende modules zijn optioneel. Leergang Digitale Geletterdheid Product en prijzen 2017 OVERZICHT LEERGANG Onderwijs heeft als doel om jongeren voor te bereiden op de maatschappij waarin ze leven. Digitale geletterdheid is een belangrijke

Nadere informatie

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht

Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht Biologie inhouden (PO-havo/vwo): Dynamisch evenwicht kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 34: De leerlingen leren zorg te dragen

Nadere informatie

Creatief onderzoekend leren

Creatief onderzoekend leren Creatief onderzoekend leren De onderwijskundige: Wouter van Joolingen Universiteit Twente GW/IST Het probleem Te weinig bèta's Te laag niveau? Leidt tot economische rampspoed. Hoe dan? Beta is spelen?

Nadere informatie

Opdracht Feedback Feed up Feed forward

Opdracht Feedback Feed up Feed forward Opdracht Feedback Feed up Feed forward In deze workshop ga je aan de slag met het inbouwen van verschillende feedbackmomenten in je les. In deze workshop leer je het verschil tussen: - feedback, feed up

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 30 januari 2015 Eerste bijeenkomst

Opleiding docent rekenen MBO. 30 januari 2015 Eerste bijeenkomst Opleiding docent rekenen MBO 30 januari 2015 Eerste bijeenkomst starter Inhoud 1. Kennismaking 2. Over de opleiding 3. Examen 3F 4. Portfolio 5. Lunch 6. Kladpapier 7. Praktijkgericht onderzoek 1 KENNISMAKING

Nadere informatie

Pre-Academisch Onderwijs. Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3

Pre-Academisch Onderwijs. Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3 Pre-Academisch Onderwijs Overzicht modules leerjaar 2 en planning modules leerjaar 1 t/m 3 OVERZICHT MODULES LEERJAAR 2 Wetenschapsfilosofie In deze module zul je naast de kennis over wetenschapsfilosofie,

Nadere informatie

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING:

De DOELSTELLING van de kunstbv-opdrachten & De BEOORDELING: beeldende vorming De DOELSTELLING van de -opdrachten & De BEOORDELING: Doelstellingen van de opdrachten. Leren: Thematisch + procesmatig te werken Bestuderen van het thema: met een open houding Verzamelen

Nadere informatie

Algemene opzet cursus

Algemene opzet cursus Algemene opzet cursus Algoritmisch Denken en Gestructureerd Programmeren in Greenfoot c 2015 Renske Smetsers-Weeda & Sjaak Smetsers Op dit werk is een creative commons licentie van toepassing. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/

Nadere informatie

Doesjka Nijdeken Trinitas College Heerhugowaard Woudschoten Chemie Conferentie 2011

Doesjka Nijdeken Trinitas College Heerhugowaard Woudschoten Chemie Conferentie 2011 Doesjka Nijdeken Trinitas College Heerhugowaard Woudschoten Chemie Conferentie 2011 Hoe je het onderbuikgevoel zichtbaar maakt voor leerlingen (en jezelf) Wat bedoel ik met determineren? Hoe doe je dat

Nadere informatie

Fundament Informatica. Informatica voor bovenbouw H/V

Fundament Informatica. Informatica voor bovenbouw H/V Informatica voor bovenbouw H/V Producten en prijzen 2019 Januari 2019 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Dé methode voor het nieuwe informatica... 3 Vernieuwde online omgeving... 3 Examenprogramma 2019...

Nadere informatie

Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1

Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs 1 Bijlage 1: Het wetenschappelijk denk- en handelingsproces in het basisonderwijs: Stadium van het instructie model Oriëntatiefase

Nadere informatie

Examenprogramma biologie vwo

Examenprogramma biologie vwo Bijlage 4 Examenprogramma biologie vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein

Nadere informatie

Aansluiting op het actuele curriculum (2014)

Aansluiting op het actuele curriculum (2014) Aansluiting op het actuele curriculum (2014) De verschillende modules van GLOBE lenen zich uitstekend om de leerlingen de verschillende eindtermen en kerndoelen aan te leren zoals die zijn opgesteld door

Nadere informatie

OVERZICHT LEERGANG Doelstelling van de leergang Opbouw van de leergang Inhoud van de leergang

OVERZICHT LEERGANG Doelstelling van de leergang Opbouw van de leergang Inhoud van de leergang Leergang Digitale Geletterdheid & Didactiek Product en prijzen 2017 OVERZICHT LEERGANG Onderwijs heeft als doel om jongeren voor te bereiden op de maatschappij waarin ze leven. Digitale geletterdheid is

Nadere informatie

Leren en Evalueren in de Ark of Inquiry

Leren en Evalueren in de Ark of Inquiry Leren en Evalueren in de Ark of Inquiry KWTG Werkplaats 4 maart 2016 Author s name and/or Institution Doelen van de Ark Meer leerlingen enthousiast maken voor science en voor carrieres in science; Onderzoekend

Nadere informatie

Fundament Informatica. Informatica voor bovenbouw H/V

Fundament Informatica. Informatica voor bovenbouw H/V Informatica voor bovenbouw H/V Producten en prijzen 2018 September 2018 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Dé methode voor het nieuwe informatica... 3 Vernieuwde online omgeving... 3 Examenprogramma Fundament

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32003 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Yuanyuan Zhao Title: Modelling the dynamics of the innovation process : a data-driven

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 7228 14 maart 2014 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 22 februari 2014, nr. VO/599178,

Nadere informatie

Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO

Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO Wiskunde A (of C) of wiskunde B (en D) in de bovenbouw VWO Keuze profielen Cultuur en Maatschappij Economie en Maatschappij Natuur en Gezondheid Natuur en Techniek Wiskunde C Wiskunde A wiskunde A wiskunde

Nadere informatie

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen:

LANDSEXAMEN VWO Het examenprogramma Het examenprogramma voor het commissie-examen Wiskunde D bestaat uit de volgende (sub)domeinen: LANDSEXAMEN VWO 2017-2018 Examenprogramma WISKUNDE D (V.W.O. ) ( oud examenprogramma) 1 Het eindexamen Wiskunde D kent slechts het commissie-examen. Er is voor wiskunde D dus geen centraal schriftelijk

Nadere informatie

docent-leerling* vaksectie school tevredenheid over de DTT

docent-leerling* vaksectie school tevredenheid over de DTT Modelbeschrijving Interventies DTT implementatie gericht op: docent-leerling* vaksectie school levert: bekendheid met de DTT * van toepassing op deze interventie 1 Naam interventie: tevredenheid over de

Nadere informatie

ONDERZOEK DOEN. HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl. Naam Datum

ONDERZOEK DOEN. HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl. Naam Datum ONDERZOEK DOEN HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl Naam Datum Onderzoeksvragen; uw keuze voor deze workshop Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen onderzoek doen en gedocumenteerd schrijven? Welke

Nadere informatie

Fundament Informatica. Informatica voor bovenbouw H/V

Fundament Informatica. Informatica voor bovenbouw H/V Informatica voor bovenbouw H/V Producten en prijzen 2019 Januari 2019 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Dé methode voor informatica... 3 Online leeromgeving... 3 Examenprogramma Informatica 2019... 4 Lesprogramma

Nadere informatie

Fundament Informatica. Informatica voor bovenbouw H/V

Fundament Informatica. Informatica voor bovenbouw H/V Informatica voor bovenbouw H/V Producten en prijzen 2019 Juni 2019 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Dé methode voor informatica... 3 Online leeromgeving... 3 Examenprogramma Informatica 2019... 4 Lesprogramma

Nadere informatie

Where innovation starts. Vakken eerste jaar Psychology & Technology

Where innovation starts. Vakken eerste jaar Psychology & Technology Where innovation starts Vakken eerste jaar Vakken eerste jaar In de major krijg je uiteenlopende vakken en projecten op het gebied van psychologie, techniek en onderzoeksmethoden. Daarnaast heb je binnen

Nadere informatie

Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept

Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept Spinnenweb t.b.v. evaluatie stand van zaken implementatie Zo.Leer.Ik! concept Dit document beschrijft het model dat binnen het netwerk ontwikkeld wordt om: Aan de ene kant te dienen als een leidraad om

Nadere informatie

Evalueren van de kwaliteit van onderzoek

Evalueren van de kwaliteit van onderzoek Evalueren van de kwaliteit van onderzoek Een aanpak voor zelfevaluatie van nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en validiteit door vwo-leerlingen bij onderzoek in de bètavakken Promotieonderzoek in kader van

Nadere informatie

In Vlaanderen bestaat er nog geen leerlijn programmeren! Hierdoor baseren wij ons op de leerlijn die men in Nederland toepast voor basisscholen.

In Vlaanderen bestaat er nog geen leerlijn programmeren! Hierdoor baseren wij ons op de leerlijn die men in Nederland toepast voor basisscholen. Leerlijn programmeren In Vlaanderen bestaat er nog geen leerlijn programmeren! Hierdoor baseren wij ons op de leerlijn die men in Nederland toepast voor basisscholen. Deze leerlijn is opgebouwd aan de

Nadere informatie

Rekenen in het MBO

Rekenen in het MBO Rekenen in het MBO 1 2 Wat komt aan de orde? Actuele ontwikkelingen Rekenen in het MBO waarom eigenlijk? Rekenen in het MBO belangrijke aandachtspunten Rekenen in het MBO actuele ontwikkelingen waarom

Nadere informatie

PADLET EVERNOTE SWAY LINO

PADLET EVERNOTE SWAY LINO PADLET EVERNOTE SWAY LINO KIES ZELF Jouw betekenisvolle ervaringen, inzichten, keuzes en/of acties kun je verzamelen in. Een is een persoonlijke (soms digitale) map waarin je jezelf laat zien. Het is jouw

Nadere informatie

Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode

Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode Voorbespreken en voorbereiden van een nieuw blok uit de rekenmethode Eerste oriëntatie Welke onderwerpen uit welke leerlijnen komen in dit blok aan de orde? Onderscheid daarbij a. eerste kennismaking met

Nadere informatie

Citation for published version (APA): van Buuren, O. P. M. (2014). Development of a modelling learning path. Amsterdam: CMA.

Citation for published version (APA): van Buuren, O. P. M. (2014). Development of a modelling learning path. Amsterdam: CMA. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Development of a modelling learning path van Buuren, O.P.M. Link to publication Citation for published version (APA): van Buuren, O. P. M. (2014). Development of

Nadere informatie

Inhoud. Introductie tot de cursus

Inhoud. Introductie tot de cursus Inhoud Introductie tot de cursus 1 Inleiding 7 2 Voorkennis 7 3 Het cursusmateriaal 7 4 Structuur, symbolen en taalgebruik 8 5 De cursus bestuderen 9 6 Studiebegeleiding 10 7 Huiswerkopgaven 10 8 Het tentamen

Nadere informatie

Dynamische modellen in VWO

Dynamische modellen in VWO Wat is eigenlijk de didactiek van wiskunde D? Die wordt uiteraard niet voorgeschreven hetgeen voor zowel school als docent keuzevrijheden en dus mogelijkheden oplevert. Wel worden er op het SLO handreikingen

Nadere informatie

NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 NATUUR, LEVEN, TECHNOLOGIE HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor

Nadere informatie

Feedback conceptvisie MENS & NATUUR

Feedback conceptvisie MENS & NATUUR Feedback conceptvisie MENS & NATUUR Reactieformulier Curriculum.nu visie Negen ontwikkelteams, leraren en schoolleiders werken aan de actualisatie van het curriculum voor alle leerlingen in het primair

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 9 november 2015 Eerste bijeenkomst

Opleiding docent rekenen MBO. 9 november 2015 Eerste bijeenkomst 1 KENNISMAKING Opleiding docent rekenen MBO 9 november 2015 Eerste bijeenkomst Starter Inhoud 1. Kennismaking 2. Over de opleiding 3. Examen 4. PorGolio 5. Kladpapier 6. ExamendidacIek presenielijst 2

Nadere informatie

Zelfevaluatieformulier

Zelfevaluatieformulier Zelfevaluatieformulier Verwijzing naar dit formulier: Mark Schep, Carla van Boxtel & Julia Noordegraaf (2017). Zelfevaluatieformulier voor rondleiders. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam. Deze zelfevaluatie

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 19 september 2014 Eerste bijeenkomst ID college

Opleiding docent rekenen MBO. 19 september 2014 Eerste bijeenkomst ID college Opleiding docent rekenen MBO 19 september 2014 Eerste bijeenkomst ID college starter Inhoud 1. Kennismaking 2. Over de opleiding 3. Examen 3F 4. PorGolio 5. Lunch 6. Kladpapier 7. PrakLjkgericht onderzoek

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

Competentie-invullingsmatrix

Competentie-invullingsmatrix Competentie-invullingsmatrix masterprf Master of Science in de wiskunde Academiejaar 2016-2017 Legende: W=didactische werkvormen E=evaluatievormen Competentie in één of meerdere wetenschappen Wetenschappelijke

Nadere informatie

slides2.pdf 2 nov 2001 1

slides2.pdf 2 nov 2001 1 Opbouw Inleiding Algemeen 2 Wetenschap Informatica Studeren Wetenschap en Techniek Informatica als wetenschap Informatica studie Wetenschappelijke aanpak Organisatie Universiteit Instituut Piet van Oostrum

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 5 september 2013 Eerste bijeenkomst

Opleiding docent rekenen MBO. 5 september 2013 Eerste bijeenkomst Opleiding docent rekenen MBO 5 september 2013 Eerste bijeenkomst Inhoud 1. Kennismaking 2. Over de opleiding 3. Examen 3F 4. PorFolio 5. Lunch 6. Kladpapier 7. PrakJjkgericht onderzoek 1 KENNISMAKING 2

Nadere informatie

Onderzoeksvaardigheden de chemie

Onderzoeksvaardigheden de chemie Onderzoeksvaardigheden in de chemie Woudschoten Chemie Conferentie 4 november 2016 Meie van Laar en Lisanne Bronzwaer Vanmiddag... maakt u kennis met een activiteit met als doel het (stereotype) beeld

Nadere informatie

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16 Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. In 2013 is in 4 HAVO met dat nieuwe examenprogramma scheikunde gestart. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan

Nadere informatie

Leerlijn Biologie inhouden (PO-havo/vwo)

Leerlijn Biologie inhouden (PO-havo/vwo) Leerlijn Biologie inhouden (PO-havo/vwo) Voor meer informatie zie: Kerndoelen onderbouw Vakportaal Mens & maatschappij Vakportaal Natuur & techniek kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo

Nadere informatie

2. De programma's voor havo en vwo

2. De programma's voor havo en vwo 2. De programma's voor havo en vwo 2.1 Inleiding Op de volgende bladzijden staan de examenprogramma s voor het vak onderzoek en ontwerpen. In nogal formele bewoordingen is beschreven wat leerlingen ( kandidaten

Nadere informatie

Het nieuwe programma wiskunde A/C. Nieuwe programma s

Het nieuwe programma wiskunde A/C. Nieuwe programma s Wiskundedialoog 14 mei 2012 Het nieuwe programma wiskunde A/C Saskia van Boven ILS RU Nieuwe programma s Herstructurering van alle bètavakken Nieuwe programma s voor biologie, natuurkunde en scheikunde

Nadere informatie

Examenprogramma's O&O voor havo en vwo

Examenprogramma's O&O voor havo en vwo Examenprogramma's O&O voor havo en vwo Inleiding Op de volgende bladzijden staan de examenprogramma s voor het vak Onderzoek en ontwerpen. In nogal formele bewoordingen is beschreven wat leerlingen ( kandidaten

Nadere informatie

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen

Latijn-wiskunde Latijn-moderne talen wetenschappen economie-wiskunde economie-moderne talen humane wetenschappen Tweede graad aso In de tweede graad aso kies je voor een bepaalde richting. Ongeacht je keuze, blijft er een groot gemeenschappelijk basispakket van 26 lesuren algemene vakken. Het niveau van deze vakken,

Nadere informatie

De rekenlessen van het ICT College (mbo-3) Een praktijkonderzoek van Laura Martens

De rekenlessen van het ICT College (mbo-3) Een praktijkonderzoek van Laura Martens De rekenlessen van het ICT College (mbo-3) Een praktijkonderzoek van Laura Martens Onderwerpen Voorstellen Waar speelt het zich af? Startsituatie 2011-2012 Praktijkprobleem en onderzoeksvraag Theorie:

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 30735 6 november 2013 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 oktober 2013, nr. VO/541608,

Nadere informatie

Cspe s in de profielvakken: 2018 en maart 2016

Cspe s in de profielvakken: 2018 en maart 2016 Cspe s in de profielvakken: 2018 en 2028 7 maart 2016 PLAATS PROFIELVAK-CSPE S cspe over vier modulen (GL twee modulen) (+ kerndelen A en B) Eindcijfer profielvak BB en KB: cijfer cspe of: (cijfer cspe

Nadere informatie

Onderzoek, een kansrijk verhaal voor nieuwe ontdekkingen. Marjolein Dobber Marjolein ten Cate

Onderzoek, een kansrijk verhaal voor nieuwe ontdekkingen. Marjolein Dobber Marjolein ten Cate Onderzoek, een kansrijk verhaal voor nieuwe ontdekkingen Marjolein Dobber Marjolein ten Cate Opzet presentatie - Onderzoek over onderzoekend leren van docenten - Voorbeeld van een onderzoek door Marjolein

Nadere informatie

WERKGROEP MODELLEREN NLT CONF 2017 JAN JAAP WIETSMA FRITS HIDDEN RUDY JONKER (LEDEN DOT)

WERKGROEP MODELLEREN NLT CONF 2017 JAN JAAP WIETSMA FRITS HIDDEN RUDY JONKER (LEDEN DOT) Contact: j.j.wietsma@utwente.nl. Bij de werkgroep is materiaal besproken, waaronder een beknopte demoversie van de module. Als u hier meer over wilt weten, neem dan contact op. 622017 WERKGROEP MODELLEREN

Nadere informatie

Be Sports Minded. Workshop 11 april 2014 Thomas van Aquinodag Eindhoven. Dennis Witsiers

Be Sports Minded. Workshop 11 april 2014 Thomas van Aquinodag Eindhoven. Dennis Witsiers Be Sports- Minded Be Sports Minded Workshop 11 april 2014 Thomas van Aquinodag Eindhoven Dennis Witsiers Vraag? Waarom volg je deze workshop? 2 minuten Doel?! Antwoorden geven op jullie vragen! Waarom

Nadere informatie

Wetenschap en Technologie, Science, óók voor hoogbegaafde leerlingen op PO en onderbouw VO.

Wetenschap en Technologie, Science, óók voor hoogbegaafde leerlingen op PO en onderbouw VO. VO-PO samenwerking Kandinsky - Talent Wetenschap en Technologie, Science, óók voor hoogbegaafde leerlingen op PO en onderbouw VO. VO-PO samenwerking Kandinsky - Talent Wetenschap en Technologie, Science,

Nadere informatie

Veldwerk innovatie project

Veldwerk innovatie project Veldwerk innovatie project Blended learning binnen geografisch veldwerk Utrechts Stimuleringfonds Onderwijs project Wouter Marra, Koko Alberti, Derek Karssenberg Faculteit Geowetenschappen 9 december 2014

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kennis

Nadere informatie

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek.

Introductie. De onderzoekscyclus; een gestructureerde aanpak die helpt bij het doen van onderzoek. Introductie Een onderzoeksactiviteit start vanuit een verwondering of verbazing. Je wilt iets begrijpen of weten en bent op zoek naar (nieuwe) kennis en/of antwoorden. Je gaat de context en content van

Nadere informatie

Welkom op Thorbecke Nieuwerkerk! vwo, havo en mavo

Welkom op Thorbecke Nieuwerkerk! vwo, havo en mavo Nieuwerkerk Welkom op Thorbecke Nieuwerkerk! vwo, havo en mavo Een overzichtelijke, gezellige en ondernemende school waar iedereen elkaar kent, zo beschrijven leerlingen ons. Wij willen graag dat jij je

Nadere informatie

1 De belangrijkste veranderingen ten opzichte van het programma 2007

1 De belangrijkste veranderingen ten opzichte van het programma 2007 Experimenteerplan ctwo-team examenprogramma s 2013 Met ingang van 2008 zullen tien scholen hun wiskundeonderwijs geheel of gedeeltelijk inrichten volgens de eindtermen van de concept examenprogramma s

Nadere informatie

Praktische Numerieke Wiskunde

Praktische Numerieke Wiskunde Wiskunde, Utrecht Praktische Numerieke Wiskunde Gerard Sleijpen Paul Zegeling Department of Mathematics http://www.math.uu.nl/people/sleijpen Gerard Sleijpen Kamer 504, WG Tel: 030-2531732 sleijpen@math.uu.nl

Nadere informatie

ALO! Workshop 11 oktober Ontwerpen van blended leren. Welkom

ALO! Workshop 11 oktober Ontwerpen van blended leren. Welkom ALO! Workshop 11 oktober 2018 Ontwerpen van blended leren Welkom Het team Ruth Bram Stijn Jan Planning 00:05-00:10 Introductie workshop 00:10-00:20 Kennismaking 00:20-00:55 Aan de slag: lesmomenten herontwerpen

Nadere informatie