Vrouw en pensioen Wat je nu moet doen voor later

Transcriptie

1 Vrouw en pensioen Wat je nu moet doen voor later Verantwoordelijke uitgever: Frank Van Massenhove Voorzitter van de Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid - Eurostation II - Victor Horta 40 bus 20 - B-1060 Brussel

2 Woord vooraf 4 Er even volledig tussenuit 28 Wat je vooraf moet weten 5 Voor als je meer wil weten 29 Waarom betaal je sociale bijdragen? Drie stelsels Wanneer heb je recht op pensioen? Partners en Pensioenen Het gezinspensioen Het overlevingspensioen Het pensioen bij echtscheiding Zo je loopbaan, zo je pensioen Op zoek naar je eerste job Meewerkende echtgenote van een zelfstandige Minimumbescherming Het minimumpensioen De inkomensgarantie voor ouderen (IGO) Het vervroegd pensioen Opgelet: vervroegd pensioen voor zelfstandigen Voltijds werken Werken in het buitenland Deeltijds werken Starten als zelfstandige Even wat kalmer aan doen? Nuttige adressen Je eigen notities Verlof naar aanleiding van de bevalling En nadien? Ouderschapsverlof Tijdskrediet Vrijwillig deeltijds werken

3 Woord vooraf Je bepaalt nu welk pensioen je later krijgt Wat je vooraf moet weten Waarom betaal je sociale bijdragen? Je pensioen, daar denk je vandaag niet aan. En toch zou je dat misschien beter wel doen. Want hoe hoog of hoe laag het bedrag is dat je later zal ontvangen, hangt grotendeels af van wat je vandaag beslist. Wil je halftijds gaan werken? Wil je zelfstandige worden? Wil je loopbaanonderbreking nemen voor je kinderen of overweeg je tijdskrediet? Al die beslissingen hebben een invloed op je latere pensioen. Deze brochure wil je aan het begin van je loopbaan informeren over jouw rechten en, meer bepaald, over de gevolgen van bepaalde loopbaankeuzes voor de opbouw van je pensioen. We zetten daarom alles voor jou op een rijtje; de belangrijkste regels, de mogelijkheden, maar ook de valkuilen. De informatie die in deze brochure wordt gepresenteerd is gebaseerd op de huidige regelgeving en de bedragen die worden vermeld zijn geldig op 1/06/2006. Voor meer gedetailleerde informatie kan je steeds terecht bij de pensioendiensten en andere bevoegde instanties. Hun adressen vind je achteraan in deze brochure. De sociale bijdragen die we betalen dienen om de sociale zekerheid te financieren. Die zorgt ervoor dat je een tussenkomst of een uitkering krijgt wanneer je pech hebt en geconfronteerd wordt met onder andere ziekte, invaliditeit of werkloosheid. Ook de pensioenen worden met die bijdragen betaald. Dat gaat als volgt: met de bijdragen die de sociale zekerheid nu ontvangt, betaalt ze de pensioenen van de mensen die nu op pensioen zijn. Je betaalt dus niet voor je eigen pensioen, maar voor dat van de huidige gepensioneerden, net zoals die gepensioneerden vroeger betaald hebben voor het pensioen van hun ouders en grootouders. Op hun beurt zullen de mensen die in de toekomst aan het werken zijn, betalen voor jouw pensioen. Zo zijn de werkenden steeds solidair met de gepensioneerden. 4 5

4 Waarom betaal je sociale bijdragen? Drie stelsels De sociale zekerheid betaalt iedereen een pensioen, maar niet iedereen ontvangt een even hoog pensioen. Pensioenrechten worden immers opgebouwd tijdens jouw loopbaan en het verloop van die loopbaan bepaalt wat je pensioenrechten zijn. Omdat niet alle mensen dezelfde loopbaan hebben, hebben ze dus ook niet allemaal hetzelfde pensioen. Je doet er dan ook goed aan om bij het maken van keuzes tijdens jouw loopbaan, stil te staan bij de pensioengevolgen daarvan. Je kan je pensioen opbouwen binnen drie zogenaamde pensioenstelsels. Onder welk stelsel je valt, hangt af van je beroepsstatuut. Er zijn drie statuten: 1. het statuut van werknemers in de privé, maar bijvoorbeeld ook van contractuele ambtenaren en uitzendkrachten; 2. het statuut voor de vastbenoemde ambtenaren in de administraties (waaronder ook het onderwijs, de politie, de gemeente, het OCMW, enz.); Hoeveel betalen we aan de sociale zekerheid? De werkgever stort maandelijks 30 à 40% bovenop je loon in de pot van de sociale zekerheid. Met die pot betaalt de sociale zekerheid ziekte- en werkloos heid s- uitkeringen, arbeidsongeschiktheid door ziekte of inva liditeit, arbeidsongevallen, beroepsziekten, gezinsbijslagen en pensioenen. Werknemers betalen 13,07% van hun brutoloon aan de sociale zekerheid. Een deel daarvan is bestemd voor de pensioenen. Zelfstandigen in hoofdberoep betalen 19,65% op hun beroepsin komsten vanaf 9.664,59 euro en tot een maximum van ,12 euro, en 14,16% tussen ,12 euro en ,99 euro en 0% boven dit maximum. Beginnende zelfstandigen betalen voorlopige bijdragen. 3. het statuut van de zelfstandigen, maar ook van de helpers, de meewerkende echtgenoten en de zelfstandigen in bijberoep. Dit onderscheid is van belang voor wat volgt omdat sommige zaken (zoals het pensioen) anders zijn geregeld naargelang je statuut. Deze brochure is vooral bedoeld voor werknemers en zelfstandigen. Voor ambtenaren bestaan er heel wat regels die verschillen van die voor werknemers en zelfstandigen. Bovendien verschillen die regels ook nog eens tussen ambtenarenstatuten onderling. Daarom raden we je aan hiervoor je personeelsdienst te contacteren. Voor meer info 6 7

5 Wanneer heb je recht op pensioen? Wanneer heb je recht op pensioen? Wanneer je de pensioenleeftijd bereikt, heb je recht op een wettelijk rustpensioen. Dat pensioen wordt berekend op basis van twee elementen: 1. het aantal loopbaanjaren. Bij een volledige loopbaan heb je recht op een volledig wettelijk rustpensioen. Na 2/3 van een loopbaan kan je aanspraak maken op een minimumpensioen. 2. het bruto-inkomen dat je tijdens je loopbaan hebt verdiend. Hoe meer je hebt verdiend, hoe meer je hebt bijge dragen en hoe groter het pensioen. Er be staat wel een maximum pen sioen omdat je inkomen maar tot een bepaald pla fond ( ,59) wordt meegerekend. Het inkomen dat je boven dit plafondbedrag verdient, levert je geen extra pensioen op. Wat is een volledige loopbaan? Een volledige loopbaan telt 45 jaar. Vanaf 2009 is dat ook zo voor vrouwen, maar in 2006 is dat nog 44 jaar. Twee derde van een loopbaan is dus 30 jaar, ook voor vrouwen. Een loopbaanjaar is volledig als je 285 dagen per jaar en minimaal 6 uren per dag hebt gewerkt. In bepaalde gevallen worden bepaalde periodes van (deeltijdse) inactiviteit meegerekend, bijvoorbeeld een loopbaanonderbreking voor de zorg voor jonge kinderen. Dit zijn de zogenaamde gelijkstellingen. Verder kan je sommige periodes waarin je geen bijdragen hebt betaald binnen een zekere termijn en onder bepaalde voorwaarden regulariseren door het vrijwillig betalen van sociale bijdragen. Pensioenleeftijd De wettelijke rustpen sioenleeftijd is 65 jaar. Dat wil zeggen dat je normaal gezien vanaf 65 je pensioen kan krijgen. Vanaf 2009 zal dat zo zijn voor mannen en vrouwen. Tot dan kunnen vrouwen op 64 jaar met pensioen. Er bestaat ook een mogelijkheid om vroeger op pensioen te gaan (het zogenaamd ver vroegd pensioen ). Hierover vind je meer op pagina 32. Afhankelijk van je gezinssituatie levert dit je een gezinspensioen of een alleenstaandenpensioen op. Er wordt voor jou automatisch nagegaan wat het meest voordelig is. Onder bepaalde voorwaarden kan je ook pensioenrechten krijgen op basis van je (voorbije) huwelijk. We spreken dan van een over levingspensioen of een pensioen bij echtscheiding (achteraan vind je meer hierover). 8 9

6 Op zoek naar je eerste job Zo je loopbaan, zo je pensioen Een belangrijke factor voor je pensioen is dus je loopbaan. Je vroegere en huidige werksituatie, maar ook je toekomstige loopbaankeuzes spelen bijgevolg een grote rol! Sarah is 18 jaar en beëindigt haar school in juni. Ze schrijft zich onmiddellijk in bij de VDAB als werkzoekende. Ze moet nu eerst een wachtperiode doorlopen. Ondertussen blijft ze bij haar ouders wonen. Kan ze nu al pensioenrechten opbouwen of moet ze wachten tot ze haar eerste job heeft? Vrouwen hebben andere soorten loopbanen dan mannen omdat ze meer dan mannen keuzes maken die hun loopbanen beïnvloeden. Zo beslis- sen vrouwen veel vaker dan mannen om deeltijds te gaan werken, of om tijdskrediet of loopbaan- onderbreking te nemen. Vrouwen doen dat boven- dien vaak in het begin van hun carrière waardoor ze de gevolgen soms nog jaren meedragen. Vooral jonge vrouwen moeten daarom opletten voor de pensioengevolgen van hun loopbaankeuzes. Om je daarbij te helpen overlopen we een aantal veel voorkomende situaties. Wanneer je afstudeert krijg je niet meteen werkloosheidssteun. Eerst moet je door een wachtperiode. Tijdens die periode krijg je geen uitkering en bouw je geen pensioen op. Na de wachtperiode ontvang je wel een uitkering: de wachtuitkering. Vanaf nu telt deze periode ook mee voor je pensioen. Indien je na een eerste job weer werkloos zou worden, krijg je geen wachtuitkering meer, maar een werkloosheidsvergoeding. Voor je pensioen maakt dat echter geen verschil: beide periodes tellen mee. Nog niet gewerkt, maar wel een uitkering? Als je bent afgestudeerd, ontvang je niet onmiddellijk een uitkering. Eerst doorloop je een wachttijd. Je moet je inschrijven als werkzoekende bij de VDAB, of bij de BGDA als je in Brussel woont. Hoe lang duurt de wachttijd? 155 werkdagen als je jonger dan 18 bent 233 werkdagen als je tussen 18 en 26 bent 310 werkdagen als je tussen 26 en 30 bent

7 Op zoek naar een eerste job Op zoek naar je eerste job Werk gevonden! Niet vergeten! Zo lang je jonger bent dan 25, kan je tijdens je wachtperiode nog genieten van de ziekteverzekering van je ouders als je nog thuis woont. Wanneer je echter meteen het huis verlaat, moet je je inschrijven bij het ziekenfonds op het moment dat je je aanmeldt als werkzoekende. Lies heeft een diploma als laborante. Ze heeft even moeten zoeken, maar uit eindelijk heeft ze een aantal interessante werkaanbiedingen gevonden. Er is een voltijdse job bij maar die sluit eigenlijk helemaal niet aan bij haar interesses en haar opleiding. Dan is er een vacature voor een deeltijdse baan bij een labo, en tot slot is er bij het interimkantoor waar ze zich had ingeschreven een vol tijdse maar tijde lijke betrekking bij een voedingsmiddelen bedrijf. Lies weet niet goed wat te kiezen. Maken de ver scheidene opties een verschil voor haar pensioen? TIP Je kan overwegen om je studiejaren na je 20ste verjaardag te regulariseren door het vrijwillig betalen van sociale bijdragen. Voor een werknemer kan dit gedurende een periode van 10 jaar na stopzetten van studies. Voor zelfstandigen bestaat er geen tijdslimiet. Op die manier kan je bijkomende loopbaanjaren laten meetellen voor de berekening van je pensioen. Sarah, 18 jaar, pas afgestudeerd. Op zoek naar haar eerste job als verkoopster. Kan ze in afwachting al pensioenrechten opbouwen? Zwartwerk goed of duur betaald? Als je zwartwerkt, betaalt noch de werkgever, noch de werknemer belastingen noch sociale bijdragen. Verleidelijk, want zo verdien je misschien wel meer. Zwartwerken betekent echter ook risico s lopen. Geen enkel recht op sociale zekerheid. Het telt niet als je een periode van tewerkstelling moet bewijzen. Je krijgt geen pensioen voor zwartwerk! Je bent niet verzekerd, ook niet bij een ongeval op het werk. Je krijgt geen uitkering als je ontslagen wordt. Je betaalt geen belastingen en daarvoor kan je een fikse boete krijgen. Zwartwerk kan je niet op je CV zetten. Wie zwart werk combineert met een uitkering riskeert een sanctie (schorsing en eventuele terugbetaling). Een werkgever die mensen laat zwartwerken, is strafbaar. Als je twijfelt of je baas wel in orde is met de regelgeving, vraag dan om een loonstrookje

8 Werk gevonden! Werk gevonden! Voltijds werken Als je voltijds werkt, bouw je vanzelfsprekend voor deze periode volledig je pensioenrechten op. Als je begint met een tijdelijk contract, bijvoorbeeld als uitzendkracht, dan kun je wel eens periodes hebben waarin je zonder werk zit. In de meeste gevallen zal je dan recht hebben op een werkloosheidsvergoeding. Deze werkloosheidperiodes zijn wat men noemt gelijkgestelde periodes (zie ook kadertje) en die tellen mee voor je pensioen. Je zal dus doorlopend pensioenrechten opbouwen, ook al werk je niet de ganse periode. Toch is werken zeer belangrijk, omdat het loon dat je dan verdient mee zal bepalen hoe hoog je pensioen zal zijn. TIP: vraag je statuut als onvrijwillig deeltijds werkende aan! Als je het statuut van onvrijwillig deeltijds werknemer met behoud van rechten aanvraagt, kan je onder bepaalde voorwaarden aanspraak maken op een inkomensgarantie. Het is belangrijk dat je die aanvraag indient. Het statuut van onvrijwillig deeltijds werknemer zorgt er immers voor dat je toch voltijdse pensioenrechten kan opbouwen. Belangrijk: je moet wel je aanvraag bij de RVA telkens hernieuwen wanneer je een andere deeltijdse baan aanvaardt. Sandy, 25 jaar, verpleegster. Ze vindt zeer veel voldoening in haar job op spoedgevallen, maar vindt ze er ook een voltijds contract? 14 15

9 Werk gevonden! Starten als zelfstandige Je rechten als zelfstandige Deeltijds werken Wanneer je een voltijdse baan zoekt, maar een deeltijdse baan vindt, kan je toch vol t ijdse pensioenrechten opbouwen. Je moet dan aan een aantal voorwaarden voldoen en je deeltijdse job moet minstens één derde van een voltijdse job bedragen (er zijn hierop uitzonderingen). Meer informatie hierover kan je krijgen bij de RVA, waar je je laat registeren als onvrijwillig deeltijds werkende. Zo behoud je voltijdse rechten in de sociale zekerheid. Daardoor kan je ook wanneer je weer volledig werkloos wordt na een deeltijdse job, toch een volledige werkloosheidsuitkering krijgen. Wanneer je al een voltijdse job hebt en je wil vrijwillig deeltijds gaan werken (vb. om wat meer vrije tijd te hebben) dan gelden andere regels (zie verder). Door de betaling van sociale bijdragen is de zelfstandige verzekerd voor gezinsbijslagen, geneeskundige verzorging, ziekte- en invaliditeitsuitkeringen, pensioen en faillissement Gelijkstellingen? Normaal gezien krijg je enkel een pensioen voor de periodes waarin je ook echt gewerkt hebt, maar er bestaat zoiets als gelijkgestelde periodes. Dit zijn periodes waarin je niet werkt, maar die toch meetellen voor je pensioen, net alsof je gewerkt hebt. Het gaat onder andere om ziekteperiodes, werkloosheid, bepaalde periodes van tijdskrediet of loopbaanonderbreking, enz. Het pensioen dat je krijgt voor een gelijkgestelde periode wordt niet berekend op basis van de uitkering die je gekregen hebt, maar op basis van een fictief loon. De pensioendiensten zullen namelijk bij de pensioenberekening doen alsof je laatste loon (vb. van je laatste job vóór je werkloos werd) doorbetaald is geweest en ze zullen je pensioenbedrag dáárop baseren en dus niet op je eigenlijke uitkering

10 Let op volgende punten Even wat kalmer aan doen? Je moet je binnen de 90 dagen na de start van je zelfstandige activiteit aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds naar keuze. Je moet sociale bijdragen betalen. Deze worden berekend op basis van het beroepsinkomen van drie jaar voordien. Als beginnende zelfstandige betaal je de eerste drie jaar echter voorlopige bijdragen; je werkelijke inkomsten zijn immers nog niet gekend. Deze bijdragen worden later geregulariseerd, d.w.z. in overeenstemming gebracht met de werkelijke inkomsten. Let wel, als je verwacht dat je inkomen een stuk hoger zal liggen dan het forfaitair inkomen waarop de voorlopige bijdragen worden berekend, dan doe je er goed aan om een aangepaste bijdrageregeling uit te werken met je socialeverzekeringsfonds. Je kan bijvoorbeeld vrijwillig meer betalen. Op die manier kan je vermijden dat je later bij de regularisering van de voorlopige bijdragen vrij hoge sommen aangerekend worden. Hanne is 28 jaar en is in de 36 ste week van haar zwangerschap. Ze werkt al sinds haar 22 ste in een lokaal reisagentschap. Ze doet het werk graag maar ze wil na haar be valling toch wel wat tijd vrijmaken voor zichzelf en haar baby. Hoe doet ze dit het best zonder zichzelf later al te veel pensioennadeel te berokkenen? Verlof naar aanleiding van de bevalling Als werknemer kan je rekenen op 15 weken moederschapsverlof: zes weken vóór en negen weken na de bevallingsdatum. Je bent verplicht minstens één week vóór de vermoedelijke bevallingsdatum en negen weken na de bevalling verlof te nemen. De overige vijf weken mag je opnemen zowel voor als ná de bevalling. In geval van een meerling heb je recht op 19 weken moederschapsverlof. Daarnaast kan je als werknemer ook rekenen op een adoptieverlof van 6 weken indien je kind bij het begin van het verlof jonger is dan drie jaar. Tijdens het moederschapsverlof of het adoptieverlof ontvang je een vergoeding en ben je beschermd tegen ontslag. Je bewaart ook je sociale zekerheidsrechten en bouwt volledig je pensioen op. Elfi, 32 jaar, dierenarts. Op eigen benen en een praktijk opgestart. Hoe moet ze er voor zorgen dat ze later een pensioen 18 zal krijgen? 19

11 Even wat kalmer aan doen? Even wat kalmer aan doen? Als zelfstandige krijg je naar aanleiding van de geboorte van je kind een forfaitair vervangingsinkomen. De voorwaarde hiervoor is dat je gedurende een ononderbroken periode van zes weken stopt met werken. Minimum één en maximum drie weken van je moederschapsverlof kan je opnemen voor de vermoedelijke bevallingsdatum. Bij meerlingen bedraagt dat verlof 7 weken. Het moederschapsverlof telt mee voor de opbouw van je zelfstandigenpensioen. Het adoptieverlof voor zelfstandigen bestaat nog niet maar is in voorbereiding. Wel heb je als zelfstandige recht op een geboorteof een adoptiepremie. En nadien? Indien je graag wat minder zou blijven werken, vb. na je bevallingsverlof om de baby makkelijker te kunnen opvangen, dan kan je dat op verschillende manieren organiseren. Onder bepaalde voorwaarden kan je als werknemer je beroepsloopbaan ofwel volledig, ofwel gedeeltelijk onderbreken. Zo heb je de mogelijkheid om ouder schapsverlof op te nemen of via loopbaanonderbreking/tijdskrediet je arbeids prestaties te schorsen of te verminderen. Ook (vrijwillig) deeltijds gaan werken behoort tot de mogelijkheden. We overlopen hieronder deze opties. Tip Je kan je persoonlijk dossier loopbaanonderbreking tijdskrediet online bekijken via de website (klik op De sociaal verzekerde en dan Dossier loopbaanonderbreking en tijdskrediet ). Hilde, 26 jaar, kleuterleidster. En dan was die tweeling daar en werd alles heel wat ingewikkelder! Hilde blijft een aantal jaren thuis. Krijgt zij hiervoor een pensioen? 20 21

12 Even wat kalmer aan doen? Even wat kalmer aan doen? Ouderschapsverlof Als je meer tijd wil besteden aan de opvoeding van je kind(eren) (van minder dan 6 jaar), kan je ouderschapsverlof nemen. Dit verlof is een specifieke vorm van loopbaanonder breking waarop de meeste werknemers een beroep kunnen doen. Het is een recht dat je niet kan gewei gerd worden (als je aan de voorwaarden voldoet). Om de vermindering van je inkomsten te compenseren, krijg je bovendien elke maand een uitkering van de RVA. Zowel vaders als moeders kunnen ouderschapsverlof opnemen en dit op verschillende manieren: 1. je kan gedurende drie maanden voltijds ouderschapsverlof nemen 2. indien je voltijds werkt, kan je gedurende zes maanden halftijds werken 3. indien je voltijds werkt, kan je er ook voor kiezen om gedurende 15 maanden viervijfde te gaan werken TIP Indien je voltijds werkt, zijn verschillende combinaties mogelijk. Zo kan je bijvoorbeeld 1 maand volledig en dan 10 maanden 4/5 gaan werken. Of 1 maand volledig en 4 maanden halftijds. Je kan zelf andere combinaties maken, zo lang je je maar aan een aantal regels houdt: voltijds ouderschapsverlof moet je per maand opnemen, halftijds per twee maanden en 4/5 per vijf maanden. Om te vermijden dat je de tel kwijtraakt, kan je misschien volgende regel in het achterhoofd houden: 1 maand volledige onderbreking = 2 maanden halftijds = 5 maanden 4/5 werken. Hanne, 23 jaar, laborante. Ze overweegt een tijdelijk contract te aanvaarden als uitzendkracht via een interimbureau. Heeft ze niettemin recht op een volledig pensioen? Je ouderschapsverlof telt volledig mee voor je pensioenopbouw. Bovendien wordt dit verlof niet in mindering gebracht op de maximumduur van gelijkstelling waarop je recht hebt in het kader van loopbaanonderbreking/tijdskrediet

13 Even wat kalmer aan doen? Even wat kalmer aan doen? Tijdskrediet Als werknemer kan je onder bepaalde voorwaarden recht hebben op tijdskrediet. Het tijdskrediet is eigenlijk de volledige of gedeeltelijke schorsing van je arbeidscontract. Een schorsing betekent dat het contract blijft bestaan, maar dat een deel ervan tijde lijk niet moet uitgevoerd worden. Zo kan je, wanneer je 1/5 tijdskrediet neemt, je voltijds contract behouden, maar het voor 4/5 uitvoeren. Vanzelfsprekend zal dan ook je loon navenant aangepast worden. Om dat eventuele loonsverlies deels te compenseren, zal je voor de duur van de schorsing een onderbrekingsuitkering ontvangen van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA). Er bestaan verschillende vormen van tijdskrediet: 1. Het volledige of halftijds tijdskrediet In dit geval stop je volledig met werken of ga je halftijds werken (officieel heet dat laatste trouwens de vermindering van je arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking ). Je moet dat telkens voor minstens 3 maanden doen. In het totaal mag je voltijds en deeltijds tijdskrediet samen niet meer dan 1 jaar duren. In meerdere sectoren en bedrijven is echter afgesproken dat de maximumduur van het volledig of halftijds tijdskrediet tot 5 jaar kan bedragen. Je vraagt één en ander dus best eens na bij je personeelsdienst of vakbond. Recht op tijdskrediet? Je werkgever mag je het recht op tijdskrediet enkel weigeren in de volgende gevallen 1.. Er zijn al veel mensen in je bedrijf die tijdskrediet hebben (meer dan 5% van het personeel). Dan gelden in principe de voorrangs regels die afgesproken zijn in de onderneming. 2.. Je werkt nog geen 12 maanden in het bedrijf. Het maakt daarbij niet uit of je voltijds werkte of niet. Let op. Voor 1/5 tijdskrediet zijn de regels iets strenger: je moet al 5 jaar bij je werkgever werken en je moet de voorbije 12 maanden voltijds gewerkt hebben. 3.. Je vraagt halftijds tijdskrediet maar je was in het voorbije jaar niet minstens 3/4 tewerkgesteld. 4.. Je werkt in een bedrijfje van minder dan 11 werknemers. In dat geval moet de werkgever eerst akkoord gaan met het tijdskrediet. Hij mag dat in dat geval dus ook weigeren

14 Even wat kalmer aan doen? Even wat kalmer aan doen? Ongeacht wat er in je bedrijf is afgesproken zullen er voor je pensioen maar maximaal drie jaar meetellen. Indien je meer dan drie jaar tijdskrediet hebt gehad, dan kan je die extra jaren niet laten meetellen voor je pensioen, ook niet als je daar bijvoorbeeld regularisatiebijdragen voor zou betalen. 2. 1/5 tijdskrediet (officieel heet dat de vermindering van je arbeidsprestaties met één vijfde ) Een vijfde tijdskrediet betekent dat je 4/5 gaat werken. Je doet dat door 1 dag of twee halve dagen minder te gaan werken. Vrijwillig deeltijds werken Hanne zou ook deeltijds kunnen gaan werken om zo wat tijd vrij te maken. In dat geval heeft ze geen voltijds contract meer, enkel nog een deeltijds contract. Dan spreken we van vrijwillig deeltijds werken. Dat is niet zo een goede zaak voor haar latere rechten op een pensioen. Haar pensioenrechten zullen immers worden berekend op haar (lagere) deeltijdse inkomen, en, wat belangrijker is, de periode waarin ze niet werkt wordt niet gelijkgesteld! Een vijfde tijdskrediet moet je voor minimum 6 maanden opnemen en het mag maximum 5 jaar duren. Je 1/5-tijdskrediet telt steeds mee voor je pensioen. Een vijfde tijdskrediet kan je nemen ook al heb je bijvoorbeeld ooit al eens een jaar voltijds of halftijds tijdskrediet gehad. Ook voor wat je pensioen betreft is dat combineerbaar. Palliatief verlof of medische bijstand Voor specifieke vormen van loopbaanonderbreking (het verlof voor medische bijstand of het palliatief verlof), zijn speciale regels van toepassing. Je neemt hiervoor best contact op met de RVA en/of de RVP. Michelle, 30 jaar, deeltijds boekhouder. De andere helft van haar tijd zou Michelle graag actief zijn als vrijwilliger bij een NGO. Hoe combineert ze dat best voor haar pensioen? 26 27

15 Voor als je meer wil weten Partners en pensioenen Er even volledig tussenuit Let op! Sommige mensen kiezen ervoor om hun werk tijdelijk op te zeggen om te zorgen voor de kinderen. De werkloosheidsreglementering voorziet in dat geval de mogelijkheid om gedurende maximum 3 jaar (per kind, vanaf de geboorte) je recht op uitkering te behouden. De voorwaarde is dat je minstens zes maanden moet wijden aan de opvoeding van je kind(eren). Tijdens die periode ontvang je geen uitkering maar zodra je je weer inschrijft als werkzoekende, heb je recht op een uitkering en bouw je pensioen rechten op. Wanneer Hilde te horen krijgt dat ze zwanger is van een tweeling, is ze dolgelukkig. Al maken zij en haar partner zich wel een beetje zorgen over de impact die dat zal hebben op hun leventje. Van gezellig met z n tweetjes plots naar vier! Hilde vraagt zich af hoe ze dat allemaal gaan beredderen. De oplossing lijkt al bij al snel gevonden: omdat Peter vol- doende verdient, besluit Hilde enkele jaren thuis te blijven tot de tweeling naar school kan. Ze zegt haar job bij haar huidige werkgever op. Op pensioenvlak is deze oplossing echter niet zo interessant, want wanneer je zelf je job opzegt, kan je normaal gezien niet terecht in de werkloosheid en bouw je dus ook geen pensioenrechten op! In bepaalde gevallen zal je misschien nog wel gebruik kunnen maken van een aantal pensioenrechten op basis van de loopbaan van je partner, zoals het echtscheidingspensioen of het overlevingspensioen (zie verder). Maar vergelijkbaar met een eigen pensioen is dat niet echt. Het gezinspensioen Het gezinspensioen is een verhoging van je rustpensioen met 25% die je krijgt wanneer je echtgeno(o)t(e): - aanspraak kan maken op een pensioen dat minder bedraagt dan die toeslag van 25% of zelfs helemaal geen pensioen - een beroepsinkomen heeft dat lager is dan een bepaald bedrag. In die gevallen wordt enkel het gezinspensioen uitbetaald. Wanneer beide echtgenoten rustpensioenen hebben die samen meer bedragen dan het verhoogde pensioen van één van beiden, dan krijgen ze elk hun eigen rust pensioen in plaats van één gezinspensioen. Dit eigen pensioen wordt het alleenstaandenpensioen genoemd. Het overlevingspensioen Het overlevingspensioen kan je onder bepaalde voorwaarden worden toegekend wanneer je echtgeno(o)t(e) overlijdt. Opgelet: voor (wettelijk) samenwonenden bestaat er geen overlevingspensioen. Het pensioen bij echtscheiding Het echtscheidingspensioen kan je genieten indien je gehuwd bent geweest en indien je bijvoorbeeld tijdens je huwelijk weinig of niet gewerkt hebt en je dus weinig of geen eigen pensioenrechten hebt opgebouwd. Het wordt berekend op basis van het pensioen van je ex-partner en het aantal jaren dat je gehuwd was. Dit pensioen kan onder bepaalde voorwaarden worden gecombineerd met een eigen rustpensioen voor dezelfde periode

16 Meewerkende echtgenote van een zelfstandige Minimumbescherming Emma is echtgenote van Dirk, die een bloemenzaak heeft. Ze werkt effectief mee in de zaak. Emma heeft zich bij een socialeverzekeringsfonds aangesloten als mee werkende echtgenoot van een zelfstandige. Door het nieuwe statuut voor mee werkende echtgenoten betaalt Emma ook sociale bijdragen voor onder andere de opbouw van een eigen rustpensioen. Als meewerkende J e echtgenote is ze sinds 1 juli 2005 verzekerd binnen het valt onder volledige sociaal statuut der zelfstandigen. het statuut van meewerkende echtgenoten wanneer je als echtgenote van een zelfstandige effectief helpt in de zaak. Pas op! Een meewerkende echt genote van een bedrijfsleider van een vennoot schap valt buiten het statuut. Het minimumpensioen Je bent werknemer of zelfstandige Het rustpensioen voor een volledige loopbaan (45 jaar) mag niet kleiner zijn dan: maandbedrag jaarbedrag werknemers zelfstandigen werknemers zelfstandigen gezin 1.082,57 942, , ,45 alleenstaande 866,33 711, , ,09 Als je een loopbaan kan bewijzen die tenminste gelijk is aan 2/3 van een volledige loopbaan (d.w.z. 30 jaar), heb je recht op dit minimumbedrag, maar in verhouding tot je loopbaanbreuk (dat is het aantal jaren loopbaan dat je hebt, gedeeld door 45). Een voorbeeld: XYZ heeft 31 jaar voltijds gewerkt. Ze heeft recht op een pensioen dat minimum 7.161,65 euro bedraagt per jaar (10.395,95 x 31/45). De inkomensgarantie voor ouderen (IGO) De inkomensgarantie voor ouderen is een bijstandsregeling; een uitkering voor bejaarde personen die niet over voldoende middelen beschikken. De IGO varieert van 457,49 per maand voor een samenwonende tot 686,24 per maand indien je alleenstaand bent. Op een aantal uitzondering na, wordt er bij de berekening rekening gehouden met de bestaansmiddelen en pensioenen waarover de aanvrager en/of de personen met wie hij zijn hoofdverblijfplaats deelt, beschikken

17 Het vervroegd pensioen Werken in het buitenland Zowel voor mannen als voor vrouwen wordt vanaf 60 jaar de mogelijkheid voorzien om het vervroegd rustpensioen op te nemen, op voorwaarde dat er voldaan is aan de vereiste loopbaanvoorwaarde. De loopbaanvoorwaarde is, zowel voor vrouwen als voor mannen, vastgesteld op 35 jaar activiteit als werknemer, zelfstandige of ambtenaar. Geregulariseerde studiejaren tellen hiervoor echter niet mee. Ben je van plan ook in het buitenland te werken? Dat kan van grote invloed zijn op je Belgisch pensioen. Zorg ervoor dat je kan aantonen dat je wel degelijk ook gewerkt hebt in het buitenland en hoeveel je daar hebt verdiend. Daarmee kan de Rijksdienst voor Pensioenen aan de slag om te zien of je daaruit toch pensioenrechten kan halen. Opmerking: indien je werk vindt in een land buiten de Europese Unie, wordt er soms geen rekening gehouden met de jaren die je daar hebt gewerkt, tenzij dit is geregeld via een verdrag tussen België en je gastland. In elk van die 35 jaren moet je minstens 1/3de gewerkt hebben als werknemer of minstens 4 maanden hebben bijgedragen als zelfstandige. Opgelet: vervroegd pensioen voor zelfstandigen Het rustpensioen wordt in geval van vervroegde pensionering verminderd met 5 % per jaar vervroeging. Voor pensioenen die ingaan vanaf 1 januari 2003 wordt de vermindering wegens vervroeging niet toegepast, indien een (gemengde) loopbaan van 45 kalenderjaren wordt bewezen. Olivia, 27 jaar, danseres. Olivia vertrekt voor 2 jaar naar New York. Welke voorzorgen neemt ze best voor haar pensioen? Vanaf 1 januari 2006 zal geen malus meer toegepast worden voor de nieuw ge pen - sion eerden met een (gemengde) loopbaan van minstens 44 jaar. Bovendien neemt vanaf 1 januari 2007 de vermindering per jaar af in functie van de leeftijd van de gerechtigde op het ogenblik waarop het pensioen ingaat

18 Nuttige adressen Meer informatie kan u vanaf het najaar 2006 terugvinden op Rijksdienst voor Pensioenen (RVP) -Werknemers Contactcenter - Zuidertoren 1060 Brussel Tel: 0800/ (gratis groene lijn vanuit België) - Tel: 02/ Fax: 02/ contactcenter.nl@rvp.fgov.be Het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) Jan Jacobsplein Brussel Tél. : 02/ Fax : 02/ info@rsvz-inasti.fgov.be Pensioendienst voor de overheidssector (PDOS) - Ambtenaren Victor Hortaplein 40 bus Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ info@pdos.fgov.be CIMIRe vzw Wolvengracht 48 1MA5J 1000 Brussel info-n@cimire.fgov.be Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) Keizerslaan Brussel Tel: 02/ Fax: 02/ Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid Eurostation II - Lokaal 6E08 Victor Hortaplein 40 bus 20 B-1060 Brussel Tel: 02/ social.security@minsoc.fed.be Informatieve websites: De portaalsite van de sociale zekerheid: Rijksdienst voor Sociale Zekerheid Victor Hortaplein 11 B-1060 Brussel Tel: 02/ contactrszinfo@rsz.fgov.be Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB) Keizerslaan 11 B-1000 Brussel Tel: 02/ info@vdab.be Brusselse Gewestelijke Dienst voor Arbeidsbemiddeling (BGDA) Anspachlaan 65 B-1000 Brussel Tel: 02/ en 02/ info@bgda.be

19 Je eigen notities 36 37

20 Je eigen notities 38 39