www,pwc,nl Hoe lees ik de begroting? 3 oktober 2018

Transcriptie

1 www,pwc,nl

2 Agenda Inleiding Rol van de raad Hoe leest u de begroting? Casus paragraaf weerstandsvermogen De praktijk: hoe staan we ervoor? De praktijk: de spoorzone Slotvragen 2

3 Rol van de raad 3

4 Rol van de raad Wat is de rol van de raad? Kaderstellend en controlerend De rol die de raad heeft bij de begroting is vierledig: 1. Beleidsmatig: welke maatschappelijke effecten wil de raad bereiken? Welke voorzieningen voor welk niveau streeft de gemeente na? Welke prioriteiten stelt de raad daarbij? 2. Financieel: ervoor zorgen dat er geen financieel tekort is. Verdeling van de middelen over de diverse gemeentelijke taken. Hiertoe zijn ook van belang: investeringen, grondbeleid en reserves en voorzieningen. 3. Sturend: de raad moet sturen op de regie-voering van verbonden partijen (gemeenschappelijke regelingen en BV s en NV s waarvan de gemeente aandelen heeft) en organisaties die subsidie van de gemeente ontvangen. 4. Controlerend: de raad moet controleren of de afspraken op een doelmatige en rechtmatige wijze zijn nagekomen, ondersteund door de accountant en de lokale rekenkamer. 4

5 Vertrouwen in informatievoorziening Raad Burgers Informatie/verantwoording Toezicht/Controle College Accountant 5

6 P&C cyclus van de gemeente Delft als basis voor controlerende rol van de raad Plan Do Begroting Najaarsrapportage Plan Act Do Check Kadernota Jaarrekening Do 6

7 Vragen planning & control cyclus Wat is kaderstelling en hoe doe je dat? Op welke momenten in de planning & control cyclus is inbreng van de raad belangrijk? Waarop zou u willen sturen? Welke informatie verwacht u te krijgen via de documenten uit de planning & control cyclus? 7

8 Hoe leest u de begroting? 8

9 Begroting volgens het BBV Plannen en budgetteren (begroting): 1) Wat willen we bereiken? 2) Wat gaan we ervoor doen? 3) Wat gaat het kosten? Verantwoorden (jaarrekening): 1) Wat hebben we bereikt? 2) Wat hebben we daarvoor gedaan? 3) Wat heeft het gekost? Vanaf 2010 werkt de gemeente Delft aan het SMART formuleren van de doelstellingen: Meetbare bestuursprogramma s 9

10 Begroting volgens het BBV Begroting gemeente Delft Beleidsbegroting Financiële begroting Programmaplan Paragrafen Uiteenzetting financiële positie Overzicht baten & lasten Baten en lasten per taakveld 10

11 Spiegeling met de jaarrekening Jaarrekening gemeente Delft Jaarverslag Jaarrekening Paragrafen Balans + toelichting Overzicht baten en lasten + toelichting Programmaverantwoording WNTbijlage SiSa-bijlage Bijlage taakvelden Van deze onderdelen van het jaarverslag stellen wij, op basis van onze kennis over de jaarrekening, vast dat deze aansluiten met de jaarrekening Onze controleverklaring bij de jaarrekening heeft betrekking op deze onderdelen. 11

12 Balans: Inzicht op een bepaald moment foto Activa: hoe is het bezit samengesteld? Passiva: hoe is het bezit gefinancierd? 12

13 Overzicht van baten en lasten: inzicht over een bepaalde periode film Een samenvattend overzicht van alle geplande baten en lasten die op een bepaalde periode betrekking hebben Het autorisatieniveau van de raad: De doelstellingen 13

14 De techniek van aspecten van de financiële positie De begroting is een instrument om inzicht te krijgen in Balans: inzicht op ingeschatte momenten (31-12) in de toekomst Overzicht van baten en lasten: inzicht over bepaalde periodes (boekjaar) in de toekomst Het jaarrekeningresultaat is het verband tussen beide delen 14

15 Balans en overzicht baten en lasten Het saldo van b&l is het verband tussen beide delen Balans ultimo 201x Overzicht b & l 201x Bezittingen Algemene reserve Bestemmingsreserves Eigen vermogen Voorzieningen Lasten Saldo Toevoegingen Saldo x y Baten Onttrekkingen Schulden Totaal Totaal Totaal activa Totaal passiva Toevoegingen of onttrekkingen in het eigen vermogen kunnen betrekking hebben op het sparen voor een specifieke bestemming (bestemmingsreserve) of het opzij zetten van geld voor risico s uit de risicoparagraaf (algemene reserve). 15

16 Balans: inzicht op een bepaald moment foto Activa Passiva Immateriële vaste activa 5 Eigen vermogen 209 Materiële vaste activa (Bedrijfsgebouwen) Financiële vaste activa (Beleggingen) 271 Voorzieningen Vaste schulden 143 Voorraden (Grondexploitaties) Uitzettingen (Vorderingen) Netto vlottende schulden (Kasgeldleningen) 21 Liquide middelen 1 Overlopende activa 11 Overlopende passiva 20 Totaal 430 Totaal

17 Overzicht van baten en lasten: inzicht over een bepaalde periode film 17

18 Casus paragraaf weerstandsvermogen 18

19 Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing 19

20 Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing 20

21 Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing Ambities kunnen niet gerealiseerd worden zonder risico s te nemen. Risico s horen bij het proces van verandering. Het is belangrijk dat de gemeenteraad zich bewust is van de risico s die horen bij het beleid van de gemeente en dat zij hierop stuurt. Of de gemeente in staat is de gevolgen van de risico s op te vangen zonder dat het beleid of de uitvoering daarvan in gevaar komt, wordt weergegeven door de 'weerstandscapaciteit'. Onder weerstandscapaciteit verstaan we de middelen en mogelijkheden die de gemeente heeft om onverwachte, niet-begrote kosten te kunnen dekken. Het geld en de mogelijkheden bestaan onder andere uit het vrij aanwendbare gedeelte van de algemene reserve, de onbenutte belastingcapaciteit en de post onvoorzien die in de begroting is opgenomen. De benodigde weerstandscapaciteit is afhankelijk van de aard en de omvang van de risico s waar de gemeente mee wordt geconfronteerd (risicoprofiel), bijvoorbeeld financiële risico s binnen projecten. Voor deze risico s kunnen geen verzekeringen worden afgesloten of voorzieningen worden gevormd omdat de risico s zich niet regelmatig voordoen en niet goed meetbaar zijn. Tussen de weerstandscapaciteit en de risico s waarvoor een gemeente geen maatregelen heeft getroffen, maar die wel van betekenis kunnen zijn voor de financiële positie van een gemeente bestaat dus een relatie. Deze relatie wordt het weerstandsvermogen genoemd. 21

22 Casus paragraaf weerstandsvermogen Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing uit de begroting 2019 Vragen: In welke mate krijgt u van het college informatie over het weerstandsvermogen van de gemeente? Wat vindt u van de rapportage van het college over de risico s voor uw gemeente? 22

23 Casus paragraaf weerstandsvermogen U zou voor toekomstige begrotingen kunnen overwegen om het college te verzoeken de structurele (S) en incidentele (I) risico s te groeperen via afzonderlijke subtotalen in de paragraaf Weerstandsvermogen voor een verbeterd inzicht. 23

24 Andere verplichte paragrafen Paragraaf lokale heffingen: Lokale heffingen zijn de opbrengsten uit retributies en de eigen belastingen. Met de informatie uit de paragraaf lokale heffingen kan de gemeenteraad een afweging maken tussen de belastingdruk en het gewenste voorzieningenniveau in de gemeente. Paragraaf onderhoud kapitaalgoederen: Kapitaalgoederen zijn de spullen die de gemeente nodig heeft om de diensten en goederen die zij aan haar burgers levert te produceren; grote zaken die vaak veel waarde hebben en meerdere jaren meegaan. Van deze kapitaalgoederen moeten het beleidskader, de financiële consequenties die uit het beleidskader voortvloeien en een vertaling van de financiële consequenties in de begroting zijn opgenomen. 24

25 Andere verplichte paragrafen Paragraaf financiering: In de financieringsparagraaf legt de gemeente de verwachtingen en het beleid voor de financieringsrisico's vast. De paragraaf geeft inzicht in de rentelasten, het renteresultaat, de wijze waarop rente aan investeringen, grondexploitaties en taakvelden wordt toegerekend en de financieringsbehoefte. Paragraaf bedrijfsvoering: De paragraaf bedrijfsvoering geeft inzicht in de stand van zaken en de beleidsvoornemens rond de gemeentelijke bedrijfsvoering. Met bedrijfsvoering worden de bedrijfsprocessen bedoeld die nodig zijn om de beleidsdoelstellingen uit de programma s te realiseren. Het betreft beleidsmatige (primaire) processen, ondersteunende (secundaire) processen en de sturing en beheersing ervan. 25

26 Andere verplichte paragrafen Paragraaf verbonden partijen: In deze paragraaf moet niet alleen duidelijk gemaakt worden wat het belang is dat de gemeente heeft in verbonden partijen, maar ook welk openbaar belang daarmee wordt gediend en hoe groot dat belang is. Daarbij moet de gemeente ook vermelden welke risico s de verbonden partij oplevert voor de financiële positie van de gemeente. Paragraaf grondbeleid: Deze paragraaf bevat: een visie op het grondbeleid in relatie tot de realisatie van de doelstellingen van de programma s die zijn opgenomen in de begroting een omschrijving van hoe de gemeente het grondbeleid uitvoert een actuele prognose van de te verwachten resultaten van de totale grondexploitatie een onderbouwing van de geraamde winstneming de beleidsuitgangspunten voor de reserves voor grondzaken in relatie tot de risico s van de grondzaken 26

27 De praktijk: hoe staan we er voor? 27

28 Sturen op de financiële positie 4 Domeinen Stabiliteit Indicatoren: hulpmiddel om beslissingen te nemen Flexibiliteit Wettelijke kaders Weerbaarheid 28

29 Stabiliteit De mate waarin de gemeente haar financiële positie in evenwicht weet te houden, Een duurzaam financieel beleid: voorzieningen voor de burgers en de gemeentelijke lasten voor burgers in evenwicht houden, deze stabiliteit komt tot uitdrukking op verschillende onderdelen van de financiële positie van de gemeente. 29

30 Flexibiliteit De mate waarin de gemeente snel kan reageren op veranderingen in de behoeften, ambities en doelstellingen van de gemeente op korte en lange termijn (structureel), De gemeente is continu in beweging en vraagt door veranderingen in de maatschappij om aanpassingen van de behoeften, ambities en doelstellingen van de gemeente. Het domein flexibiliteit geeft de wendbaarheid van de gemeentelijke exploitatie en balansposities weer. 30

31 Weerbaarheid De mate waarin een gemeente financiële tegenvallers en financiële risico s op kan vangen zonder grote beleidswijzigingen De weerbaarheid geeft o.a. aan in hoeverre de gemeente op lange termijn kan blijven voldoen aan haar verplichtingen, Dit komt vooral tot uitdrukking in (de ontwikkeling van) het weerstandsvermogen van de gemeente, maar ook deels in de solvabiliteit van de gemeente. 31

32 Wettelijke kaders De wettelijke kaders waar de gemeente zich aan dient te houden. Het normenkader wat u jaarlijks vaststelt brengt de van toepassing zijn externe en interne regelgeving samen. Gemeentewet, Wet financiering decentrale overheden (Fido), regeling uitzettingen en derivaten decentrale overheden (Ruddo), Wet houdbare overheidsfinanciën, etc. 32

33 Sturen op de financiële positie 4 Domeinen Renterisiconorm Kasgeldlimiet Wettelijke kaders Stabiliteit Structureel begrotingsevenwicht Inzicht in begrotingsuitputting ( voorspellend vermogen ) Solvabiliteit (lange termijn) Liquiditeit: quick ratio (korte termijn) Flexibili -teit Weerstandsvermogen Vrije bestemmingsreserves Weerbaarheid Rentedruk Verhouding beïnvloedbaar/niet beïnvloedbaar 33

34 Kengetallen in de begroting Wat zeggen deze kengetallen nu precies? 34

35 Kengetallen volgens het BBV Kengetal Netto schuldquote Gecorrigeerde netto schuldquote Solvabiliteitsratio Kengetal grondexploitaties Structurele exploitatieruimte Belastingcapaciteit Omschrijving De verhouding tussen de schuldenlast (saldo van bruto schuld en geldelijke bezittingen) en de inkomsten Zie bovenstaand, gecorrigeerd voor doorgeleende gelden Eigen vermogen ten opzichte van het totale vermogen Waarde GREX ten opzichte van de totale baten De structurele baten en lasten ten opzichte van de totale baten Belastingdruk ten opzichte van het landelijke gemiddelde 35

36 Aanvullende kengetallen op verzoek van de raad Kengetal Netto schuld per inwoner Saldo van baten en lasten als percentage van de baten Onbenutte belastingcapaciteit Omschrijving De ontwikkeling in de netto schuld per inwoner wordt weergegeven over de begrotingsjaren Saldo van baten en lasten als percentage van de baten Laat de ruimte zien voor stijging van de OZB als gekozen wordt voor 120% van het landelijk gemiddelde. 36

37 De praktijk: de spoorzone 37

38 Eén onderwerp uitgelicht ter illustratie Waar in de begroting verwachten jullie informatie te kunnen vinden over de spoorzone? In de volgende sheets laten we de onderdelen zien inclusief de betreffende inhoud. 38

39 In de toelichting op de baten en lasten per programma De spoorzone wordt hier genoemd omdat het een materieel effect heeft op de doelstelling bereikbare en gastvrije stad. 39

40 In het investeringsplan 40

41 In de beleidsbegroting Bereikbare en gastvrije stad Het project valt onder deze doelstelling en wordt derhalve hier toegelicht (in dit geval met een verwijzing naar de verdere details. 41

42 In een aparte paragraaf Naast de verplichte BBV-paragrafen heeft Delft een paragraaf Spoorzone. Wat vindt u van de keuze om dit te doen en het project niet te verantwoorden in de paragraaf Grondbeleid? 42

43 In de risicoparagraaf 43

44 In de risicoparagraaf 44

45 In de paragraaf grondbeleid 45

46 In de paragraaf Spoorzone 46

47 In de paragraaf Spoorzone Ook hier worden risico s benoemd (ook in de risicoparagraaf ). Wat is het verschil? 47

48 In de paragraaf Verbonden partijen 48

49 In de toelichting op de voorzieningen 49

50 Afronding 50

51 Nog enkele slotvragen Hoe controleer je effectief? Welke vragen stel ik aan het college op het door hen uitgezette beleid? 51

52 Hoe lees ik een begroting Vergeet vooral niet jullie vragen/wensen met betrekking tot de P&C-producten te stellen/door te geven aan de wethouder middelen in de commissievergadering van 28 November! 2018, All rights reserved, Not for further distribution without the permission of, "" refers to the network of member firms of PricewaterhouseCoopers International Limited (IL), or, as the context requires, individual member firms of the network, Please see www,pwc,com/structure for further details,