Samenvatting Aardrijkskunde Regionale Beeldvorming

Transcriptie

1 Samenvatting Aardrijkskunde Regionale Beeldvorming Samenvatting door een scholier 1725 woorden 31 oktober ,3 3 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Hoofdstuk 1 Regionale beelden en ruimtelijk gedrag Hoe ontstaat een beeld van een gebied? 1.1 Wat is een regionaal beeld? Regionaal beeld gaat over de indruk die mensen hebben van de ligging en grootte van een gebied en de kenmerkende verschijnselen die er voorkomen. Het omvat elementen van het mentale beeld en het geografische beeld. 1.2 Subjectieve en objectieve informatie Elk regionaal beeld komt tot stand op basis van twee soorten informatie: 1. Objectieve informatie - berust op cijfers en feiten. Bij een geografisch beeld is het gebaseerd op objectieve informatie. Het bevat informatie over - de ligging van een gebied, - de ruimtelijke kenmerken van het landschap - de samenhang tussen de kenmerken. 2. Subjectieve informatie - informatie die met een bepaald doel wordt gegeven of met een bepaalde opvatting. De zenders van subjectieve informatie streven bijv. economische, politieke, of door het geloof bepaalde belangen na. Een mentaal beeld van een gebied zijn alle subjectieve informatie die de ontvanger samenvoegt. Als een mentaal beeld (in vorm van waardeoordeel) van een gebied sterk en uitgesproken is, spreek je van een imago. Het verschil tussen een imago en een stereotype is dat bij een imago het mentaal beeld bij één bepaald gebied persoon of groep hoort, en dat een stereotype een algemene karakterisering is van een groep gebieden. Stereotiepe beelden hebben twee kenmerken: - Ze berusten op zowel juiste als onjuiste beelden en kunnen positief of negatief zijn. - Ze zijn moeilijk te veranderen. Het blijft lang in de gedachten van mensen. Pagina 1 van 6

2 Imago: - Kan zowel positief als negatief zijn. - Heeft vaak invloed op de ontwikkeling van een gebied 1.3 Regionaal beeld = mentaal beeld plus geografisch beeld Mensen krijgen informatie over een gebied door eigen waarnemingen (primaire informatie) en informatie van anderen (secundaire informatie). In het hoofd van de ontvanger voegen alle beelden van gebieden (zowel subjectief als objectief) zich bij elkaar en worden het regionale beeld. De mate waarin het regionaal beeld overeenkomt met de werkelijkheid verschilt per leeftijd, opleiding, inkomen en culturele achtergrond van de persoon. 2. Ruimtelijk gedrag en regionaal beeld Ruimtelijk gedrag omvat alle dingen die mensen doen en waarvoor de ruimte nodig is. Bij de inrichting van de ruimte spelen drie factoren een rol: 1. De wensen van mensen 2. Het regionale beeld dat mensen van een bepaald gebied hebben. (bv. Vakantie, verhuizen, ondernemingplaats. ) Het ontbreken van objectieve informatie Onmogelijkheden/ongeschikt volgens mentaal beeld. 3. Beperkingen die het ruimtelijk gedrag beïnvloeden: - Regels en wetten. Bv. Woonvergunningbeleid - Waarden en normen van een samenleving waartoe de beslisser behoort. Bv. Status en geld. - Discriminatie. Bv. Wetten die bepaalde groepen beperken in het gebruik van voorzieningen. 3. Natuurrampen en ruimtelijk gedrag 3.1 Twee voorbeelden van gevaar 1. In Nepal dreigen dertig dorpen met ongeveer 1600 inwoners door het water verzwolgen te worden. De bevolking weet hoe gevaarlijk de situatie is, maar mensen gaan niet verhuizen. 2. Buitenlanders kijken wat vreemd naar de Nederlanders die allemaal onder zeeniveau leven. De Nederlanders hebben een ander beeld, en hebben vertrouwen in hun technische kennis. 3.2 Inschatting van het gevaar van natuurrampen Mensen hebben de neiging om het gevaar van natuurrampen te negeren, te minimaliseren of zijn niet in de positie iets aan de toestand te veranderen. Het mentale beeld komt dus niet overeen met een inschatting van de situatie zoals die zich mogelijk zal voordoen. Bij de inschatting van het gevaar voor natuurrampen spelen twee factoren een rol: 1. De frequentie van natuurrampen. 2. Het kennis- en ontwikkelingsniveau van de betreffende groep mensen. (Samenlevingen met een hoog kennisniveau vertrouwen vaak op de maatregelen die ze hebben genomen om hun veiligheid te bewaken. In een land met een laag kennisniveau kennen mensen het verband tussen de oorzaak en gevolgen van natuurrampen niet. Ook vanuit religieuze overtuigingen denken mensen dat een natuurramp hun noodlot is. Pagina 2 van 6

3 Hoofdstuk 2 Manipuleren van regionale beelden. 1 Onvolledige beelden van zenders en ontvangers 1.1 De zender zendt niet alles uit Iedere zender heeft zijn eigendoelen bij het aanbieden van een bepaald beeld van een gebied. Deze doelen kunnen zijn: - nieuws met verkoopboodschap, zakelijk of smakelijke boodschap - een verkoopboodschap op economisch en commercieel terrein - politieke doelen 1.2 De ontvanger ontvangt niet alles Vaak wordt de waarneming bepaald door vooroordelen die men al van een gebied heeft Uit de informatiestroom (meestal onbewust) wordt die informatie opgepikt die past in het beeld dat men al van een gebied had. Belangrijk bij het verkrijgen van een juist regionaal beeld is het vermogen tot selecteren. Dit hangt af van de kennis die je hebt van de (ecologische, economische, sociale) processen die in een gebied een rol kunnen spelen. City Marketing is een begrip waarmee alle activiteiten bedoeld worden die tot doel hebben het imago van een stad te verbeteren. 2 Het manipuleren van beelden 2.1 Een gunstiger beeld door het weglaten van informatie Manipuleren is een regionaal beeld aanbieden met een bepaald doel. Dit regionale beeld klopt dan niet in vergelijking met het regionale beeld. 2.2 Manipuleren met kaarten en grafieken: de kaartprojectie Een kaart is een platte voorstelling van een ronde aarde. Kaarten bevatten altijd vervormingen. Er bestaan verschillende kaarten: -Oppervlaktegetrouwe kaarten Oppervlakte goed weergegeven. Kan ten kost gaan van de vorm van gebieden en de hoeken en richtingen. -Hoekgetrouwe kaarten: Hoeken en richtingen zijn correct. Handig voor kompaskoersen. Oppervlakte en afstand is niet goed weergegeven. -Afstandsgetrouwe kaarten: Afstanden worden in de onderling juiste verhouding weergegeven. Handig voor reisafstand. Wanneer de weergave van de hoeken, oppervlakte en afstand met een gemiddelde fout worden gemaakt zijn deze niet juist maar wel redelijk wat betreft bolvorming. Bij kaarten van kleine gebieden of landen zijn de fouten beperkt. Hoe groter het gebied, hoe meer een volledig juiste weergave wordt belemmert. Pagina 3 van 6

4 2.3 Manipuleren met kaarten en grafieken: kaartelementen en kaartkleuren. De keuze en grootte van kaartelementen en kleuren kunnen het beeld van een gebied beïnvloeden: - Grenzen laten zien of juist niet - De vorm en grootte van symbolen - De dikte en of grootte van pijlen - Veelgebruikte kleuren leiden tot een gewinning bij de gebruiker - Door kleuren gevaar benadrukken. Rood voor communisme. Blauw NAVO-landen. 2.4 Manipuleren met kaarten en grafieken: Klassen en klassengrenzen Door klassen groter of kleiner te maken kun je een ander beeld laten ontstaan. 3. Collectieve mentale beelden van groepen en gebieden 3.1 Het collectief mentaal beeld van een sociale groep Alleen mensen die horen tot eenzelfde sociale groep hebben een min of meer gelijk regionaal beeld. Zij hebben persoonlijke contacten, hebben dezelfde ervaringen en maken gebruik van dezelfde bronnen van informatie. Hierdoor ontstaan een collectief mentaal beeld. 3.2 Het afbakenen van sociale groepen Een sociale groep bestaat uit mensen die een of meer kenmerken gemeenschappelijk hebben zoals hun: - sociaal-culturele achtergrond - economische omstandigheden - recreatiegedrag - woongebied Verschillende schaalniveaus zijn: stadswijk dorp, grote stad streek, volk land, samenwerkende landen, volken 3.3 Hoe sterk is een collectief mentaal beeld? Het beeld zal het sterkst zijn als de sociale groep zich een eenheid voelt. Interne zenders - zenders van de eigen sociale groep Externe zenders - zenders van andere sociale groepen Zenders kunnen negatieve en positieve informatie geven. Negatieve informatie: Een vijandbeeld, concurrentie, bedreiging, gevaar. Positieve informatie: Vakantiefolders, verbondenheid. Hoofdstuk 3 Geografische controle van het regionale beeld 1 Waar kun je een geografisch beeld voor gebruiken? 1.1 wat is een geografisch beeld? Door het opzetten van een geografisch beeld kan het ruimtelijk beeld beïnvloedt worden en rechtgezet Pagina 4 van 6

5 worden. Bij het geografisch beeld kijk je naar: - de ligging van het gebied - De ruimtelijke kenmerken - De relaties binnen het gebied met andere gebieden - De samenhang tussen kenmerken Deze vier onderdelen zijn uitgewerkt in het 10-puntenplan: 1. Bepalen van de absolute ligging van het gebied 2. Inventariseren van natuurlijke gebiedskenmerken 3. Inventariseren van menselijke inrichtingskenmerken 4. Inventariseren van demografische kenmerken 5. Inventariseren van culturele kenmerken 6. Inventariseren van economische kenmerken 7. Inventariseren van politieke kenmerken 8. Inventariseren van ecologische kenmerken 9. Inventariseren van relaties met andere gebieden 10. Inventariseren van samenhang tussen de verschijnselen/kenmerken binnen een gebied. Drie fasen bij een systematische aanpak voor het maken van een geografisch beeld: 1. Verkenning - doel bepalen 1. Het samenstellen van een compleet geografisch beeld. 2. Gebieden vergelijken 3. Regionale beelden controleren 2. Analyse - Selecteren - welke stappen gebruik je en welke niet - Informatie verzamelen - Informatie verwerken Bronnen die je kunt gebruiken zijn: Atlaskaarten, databestanden, beschrijvingen in de vorm van teksten aangevuld met foto s. 3. Reflectie - Terugblik - Is het doel bereikt? Deze vier onderdelen zijn uitgewerkt in het 10-puntenplan: 1. Bepalen van de absolute ligging van het gebied -ligging op halfrond -ligging in werelddeel of land -ligging in binnenland of aan zee -grootte van het gebied 2. Inventariseren van natuurlijke gebiedskenmerken Gebergteketen,vulkanisme en aardbevingen, klimaattype, gemiddelde temperatuur en neerslag, natuurlijke vegetatie/landschapstype, reliëf/hoogteligging, grondsoort, grondstoffen, energiebronnen. 3. Inventariseren van menselijke inrichtingskenmerken Type landbouw, type bedrijfsvoering, nederzettingstypen, inrichting van landbouwlandschappen, infrastructuur, mate en vorm verstedelijking. 4. Inventariseren van demografische kenmerken Pagina 5 van 6

6 Kenmerken van de bevolking 5. Inventariseren van culturele kenmerken Kenmerken waarmee de cultuur van het gebied is aan te duiden. 6. Inventariseren van economische kenmerken Specifieke economische kenmerken (BNP, Werkloosheid) Ligging van het gebied in een groter economisch geheeld: economische samenwerking met andere landen. Ligging in economisch kerngebied of economisch zwak gebied. 7. Inventariseren van politieke kenmerken Ligging van het gebied in een groter politiek geheel, (militaire bondgenootschappen, politieke unies met andere landen) aanwezigheid van politieke rechten. 8. Inventariseren van ecologische kenmerken Omvang van de natuur, beschikbaarheid van voldoende drinkwater, bodemerosie, waterverontreiniging, luchtverontreiniging, verwoestijning. 9. Inventariseren van relaties met andere gebieden Handelsrelaties en goederenstromen, toerisme, migratie en forensisme, grensoverschrijdende milieuverontreiniging. 10. Inventariseren van samenhang tussen de verschijnselen/kenmerken binnen een gebied. 1. Spreidingspatroon van landbouwactiviteiten in relatie met: - natuurlijke kenmerken - inrichting van het landschap. 2. Bevolkingsspreiding in samenhang met: - natuurlijke gebiedskenmerken reliëf en klimaat - landbouwactiviteiten - verkeersverbindingen 3. Spreidingspatroon van industriële activiteiten in relatie met: - Locatie van energiebronnen en grondstoffen - verkeersverbindingen 4. Demografische kenmerken in relatie met economische kenmerken zoals: - BNP, voorzieningen, culturele kenmerken 5. Spreidingspatroon van verontreiniging in relatie met: - industrie - landbouw 6. Spreidingspatroon van toerisme in relatie met: - natuurlijke gebiedskenmerken Pagina 6 van 6