EN AARDRIJKSKUNDE AARDRIJK REDE DR.J. I. S. ZONNEVELD J. B. WOLTERS / GRONINGEN /1958 UITGESPROKEN BIJ DE AANVAARDING

Transcriptie

1 AARDRIJK EN AARDRIJKSKUNDE REDE UITGESPROKEN BIJ DE AANVAARDING VAN HET AMBT VAN GEWOON HOOGLERAAR IN DE NATUURKUNDIGE AARDRIJKSKUNDE, DE GEOMORFOLOGIE EN DE LANDBESCHRIJVING AAN DE RIJKSUNIVERSITEIT TE UTRECHT OP 17 NOVEMBER 1958 DOOR DR.J. I. S. ZONNEVELD J. B. WOLTERS / GRONINGEN /1958

2 Mevrouw en mijne Heren Curatoren, Dames en Heren Professoren, Lectoren, Privaatdocenten, Assistenten en studenten dezer Universiteit en voorts gij allen, die deze plechtigheid met Uw aanwezigheid wilt vereren. Zeer gewaardeerde toehoorders, Eén van de problemen, die sinds jaar en dag de geografische wereld bezig houden, is de klemmende vraag wat het streven van de geografie is, of moet zijn en waar haar grenzen liggen. Binnen elke wetenschap bezint men zich op analoge vragen, maar het kan niet ontkend worden, dat de vraag naar het wezen van de geografie meer pennen in beweging heeft gebracht en meer discussies heeft doen ontvlammen dan de vraag naar het wezen van menige andere wetenschap. De vraag is op zeer uiteenlopende manieren beantwoord. De oorzaak van deze divergentie der meningen ligt enerzijds in de samengesteldheid van het object van de geografie en anderzijds in de verschillende geaardheid van haar beoefenaars. Dat object van de geografie is van oudsher de wereld geweest, beter gezegd het aardoppervlak, het landschap met zijn bewoners. Onze Nederlandse taal kent daar een adequate term voor: het aardrijk, waaronder wij willen verstaan, dat deel, die sfeer van de aarde, waarin gesteente, water, lucht, planten, dieren en de mens tezamen voorkomen, elkaar beïnvloeden, kortom met elkaar in relatie staan 1. Dit aardrijk heeft sinds er mensen wetenschap bedrijven wetenschappelijke belangstelling genoten. Maar de geografen benaderden hun object niet steeds op dezelfde wijze en hun belangstelling ging niet altijd uit naar dezelfde aspecten. Zo beperkte een man als Ptolemaeus zijn geografische taak tot vrijwel alleen het aanduiden van plaats, ligging en afmetingen van steden, rivieren, bergen en zeeën, andere schrijvers uit de oudheid daarentegen stelden zich tot taak hun lezers bovendien een indruk te geven van de gedragingen der rivieren, de zeestromen en de atmosfeer, de geaardheid van de verschillende streken, de dierenwereld en niet in de laatste plaats de menselijke samenleving. Mannen als Strabo poogden 3

3 de ter beschikking staande gegevens critisch te onderzoeken en bijeen

4 het aardrijk te bestuderen. De wereld met haar inwoners vormt immers

5

6

7

8 droogte, die er reeds door andere oorzaken heerst (vnl. de regen-

9 Ik gaf U in het begin een definitie van het begrip aardrijk". Wanneer men nu dit aardrijk als het object van de aardrijkskunde be-

10

11

12

13 Misschien zijn de grenzen aldus niet altijd volkomen scherp te trek-

14 Maar die relatie is niet direct. De processen, die de vormen deden ontstaan, zijn zelf reeds afgelopen of zij voltrekken zich in een dusdanig langzaam tempo, dat hun huidige werking in de menselijke

15

16 Al deze fysisch-geografische processen die enerzijds door de mens

17

18 Ik van mijn kant voel mij bij U al niet vreemd meer. Ons vak geeft nu eenmaal voldoende gelegenheid om tijdens besprekingen en op excursies elkaar te leren kennen en van elkaar te leren. Ik hoop in de komen-

19 AANTEKENINGEN

20 De gevolgen zijn indrukwekkend. Het tropische water is armer aan plankton, de

21