Implementatie Omgevingswet voor de gemeente Beverwijk. Stappenplan

Transcriptie

1 Implementatie Omgevingswet voor de gemeente Beverwijk Stappenplan

2 Inhoudsopgave. 1 Inleiding 2 Omgevingswet 3 Nulmeting 4 Opbrengsten werksessies 4.1 Opbrengsten sessie gemeenteraad 4.2 Opbrengsten sessies college en MT 5 Input plan van aanpak voor implementatie van de omgevingswet 5.1 Werklijnen 5.2 Aan de slag in Doorkijk naar

3 1 Inleiding Voor u ligt een stappenplan voor de implementatie van de Omgevingswet in de gemeente Beverwijk. Om in 2021 klaar te zijn voor de Omgevingswet, moeten we onze koers aanscherpen en een concrete route richting 2021 uitzetten. Hiervoor is het nodig om het ambitieniveau vanuit de organisatie en de gemeenteraad te bepalen, keuzes te maken in welke stappen en prioriteiten daarbij passen en deze keuzes te vertalen in een plan van aanpak voor de komende 2 jaar. Vanaf april 2018 hebben we gesprekken gevoerd en werksessies georganiseerd met de gemeenteraad, het college, het MT en ambtenaren die direct betrokken zijn bij de implementatie van de Omgevingswet. Op basis van deze gesprekken is een aantal werklijnen uitgewerkt waarlangs de implementatie van de Omgevingswet kan plaatsvinden. Voor 2019 hebben we een aanzet voor een plan van aanpak gemaakt. Op basis van een evaluatie van de opbrengsten uit 2019 kan de volgende fase van de implementatie ( ) verder invulling krijgen. Leeswijzer In hoofdstuk 2 geven we een korte toelichting op de Omgevingswet en de essenties uit deze wet. In hoofdstuk 3 wordt aan de hand van een nulmeting stilgestaan bij documenten die aanknopingspunten bieden om de implementatie van de Omgevingswet verder vorm te geven en in hoofdstuk 4 zijn de opbrengsten uit de verschillende werksessies beschreven. In hoofdstuk 5 wordt vervolgens een eerste uitwerking langs vier werklijnen voorgesteld. Deze werklijnen zijn gebaseerd op de resultaten uit de werksessies en uitgewerkt in een plan van aanpak voor 2019 en een doorkijk naar In de bijlagen is de volledige opbrengst van de werksessie met de gemeenteraad opgenomen. 2 Omgevingswet De Omgevingswet komt eraan: misschien wel de grootste wetswijziging sinds de invoering van de Grondwet. Alle bestaande wetgeving over de fysieke leefomgeving gebundeld, vereenvoudigd en geïntegreerd in één wet met één samenhangend stelsel. Met de Omgevingswet komen alle onderwerpen uit de fysieke leefomgeving bij elkaar. Thema s als gezondheid en veiligheid, maar ook milieuaspecten, natuur, verkeer en vervoer, erfgoed en water maken integraal onderdeel uit van visies en beleid. De nieuwe wet biedt meer ruimte om invulling te kunnen geven aan ruimtelijke initiatieven vanuit de samenleving. Naast de samenvoeging en algehele herziening van de wet- en regelgeving van verschillende ruimtelijke sectoren en thema s, zet de nieuwe wet in op: 1 het vergroten van inzichtelijkheid, voorspelbaarheid en gebruiksgemak van het omgevingsrecht en daarmee het vergroten van transparantie; 2 een samenhangende integrale benadering waarbij de leefomgeving centraal staat; 3 de vergroting van de bestuurlijke afwegingsruimte met meer ruimte en flexibiliteit voor ruimtelijke initiatieven, binnen gekozen kaders; 4 een versnelling en vereenvoudiging van procedures en een samenhangende integrale benadering van beleid, besluitvorming en regelgeving. 3

4 Daarmee is de komst van de Omgevingswet veel meer dan een instrumentele verandering, maar raakt het ook de cultuur en werkwijze van de organisatie zelf. De positie van de raad gaat veranderen, de relatie tussen de gemeente en de burger wordt dynamischer en de Omgevingswet biedt een kans om samen met partners tot oplossingen te komen met blijvende maatschappelijke impact. Kortom, door de Omgevingswet kunnen we nog beter inspelen op initiatieven vanuit de samenleving door vooraf ruimere kaders te stellen. Daarnaast biedt de wet juist ook de mogelijkheid om bepaalde kwaliteiten in een gebied beter te beschermen. Denk daarbij aan een beschermd stadsgezicht of een natuurgebied. Kerninstrumenten Omgevingswet De omgevingswet kent verschillende kerninstrumenten, dit zijn: de omgevingsvisie, het programma, decentrale regelgeving, oftewel het gemeentelijk omgevingsplan, algemene rijksregels voor activiteiten in de leefomgeving, de omgevingsvergunning en het Projectbesluit. In bijlage 1 zijn deze kerninstrumenten nader omschreven. De opbouw van de Omgevingswet volgt de beleidscyclus. De beleidscyclus biedt een structuur om de instrumenten van de Omgevingswet te ordenen. De figuur maakt inzichtelijk hoe instrumenten van de Omgevingswet in de beleidscyclus geplaatst worden. In de beleidsontwikkeling zijn de omgevingsvisie, het programma en het omgevingsplan de nieuwe instrumenten uit de Omgevingswet. In de uitvoering hebben we de algemene regels en de omgevingsvergunning als instrumenten. Naast de kerninstrumenten uit de Omgevingswet, zijn participatie, digitalisering en de rol van de gemeenteraad belangrijke pijlers onder de wet. 4 Kerninstrumenten Omgevingswet

5 3 Nulmeting Er wordt (on)bewust vaker gewerkt in de geest van de Omgevingswet dan gedacht. Ook in Beverwijk is de afgelopen jaren veel onderzocht, bedacht en geschreven over onderwerpen die input geven voor de ambitie en de wijze waarop de Omgevingswet kan worden geïmplementeerd. Documenten die aanknopingspunten bieden om de implementatie van de Omgevingswet verder vorm te geven zijn onder andere: Coalitieakkoord Bouwen aan Beverwijk voor en met bewoners Het akkoord is verdeeld in 10 verschillende thema s. Het thema Bestuur en ondersteuning biedt een aantal goede aanknopingspunten voor het implementeren van de Omgevingswet, namelijk: - Het versterken van de IJmondiale en regionale samenwerking. - De dienstverlening optimaliseren door inwoners en ondernemers centraal te stellen, naar buiten gericht te werken en maatwerk te bieden. - De eigen organisatie wordt doorgelicht om duidelijk te maken of de gemeente voor de vereiste taken een toekomstbestendig en efficiënt werkend uitvoerend bestuursapparaat heeft. Integraal werken is het uitgangspunt. - Ten aanzien van participatie is meedoen en meepraten van groot belang, bij voorkeur in een zo vroeg mogelijk stadium. - De communicatie moet nog begrijpelijker en toegankelijker worden gemaakt. De thema s Volksgezondheid en Milieu en Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Stedelijke Vernieuwing gaan in op de grote opgaven die de komende vier jaar actueel zijn, zoals de sterk groeiende behoefte aan woningen, de energietransitie, het inzetten op duurzaamheid en het economisch aantrekkelijker maken van Beverwijk als vestigingsgebied. Deze grote opgaven vragen veel van de gemeente. De Omgevingswet biedt kansen om invulling te geven aan deze opgaven. DNA Beverwijk In dit document wordt een aantal key values van Beverwijk geïdentificeerd die de ambitie voor de implementatie van de Omgevingswet kunnen kleuren: - Gefragmenteerd: Beverwijkers kleuren graag buiten de lijntjes en een oplossing zoeken voor 10 m2 is nu eenmaal eenvoudiger dan een samenhangend plan creëren en dat ook stap voor stap daadwerkelijk realiseren. - Reactief: Beverwijkers zien kansen en reageren daar op. Ze zijn goed in het faciliteren als de vraag is ontstaan, maar zullen minder snel de vraag zélf creëren. Het is niet ontwikkelen vanuit I have a dream, maar praktische oplossingen verzinnen voor kansen die ze zien. - Gewoon doen en gewoon doen - Wijkers zijn géén zeikers!: Wijkers kunnen goed incasseren, zijn direct en open. Werken graag samen aan een mooie toekomst en gaan op een goede manier met elkaar in gesprek. Burgeronderzoek - Gemeente Beverwijk 2017 In 2017 is een burgeronderzoek uitgevoerd waarbij inwoners uit de gemeente zijn geënquêteerd over hun mening ten aanzien van onderwerpen als: de woon- en leefomgeving, de relatie tussen inwoners en de gemeente, de gemeentelijke dienstverlening en welzijn en zorg. Belangrijke conclusies zijn: - Eén op de vijf inwoners heeft (heel) veel vertrouwen in de manier waarop de gemeente wordt bestuurd, de wijze waarop de gemeente inwoners en organisaties betrekt en de samenwerking zoekt bij de totstandkoming en de uitvoering van beleid. 5

6 - Zowel over de algemene dienstverlening van de gemeente als de dienstverlening via digitale kanalen zoals de website, de digitale informatiebalie en de app is de meerderheid van de inwoners tevreden. - De meeste inwoners zijn te spreken over het contact met de gemeente en is tevreden met de ontvangen informatie en de afhandeling van de vraag. Het stadskompas - december 2017 Doel van het stadskompas is navigeren naar een goede toekomst voor Beverwijk en Wijk aan Zee. Het stadskompas in onderverdeeld in thema s. Eén van de thema s is nieuwe verhoudingen. Hieruit blijkt dat er minder behoefte is aan hiërarchie en formele structuren. De verhoudingen van de toekomst vragen om minder regels, meer ruimte en vooral ook om goede communicatie. Er ontstaan netwerken en grenzen van domeinen en sectoren zijn minder bepalend. De samenwerking die inwoners en bedrijven verwachten, is veel meer een vernieuwend partnerschap. Daarin past geen dichtgeregelde verantwoordelijkheid, maar zelfregie. Dit past bij Beverwijk en Wijk aan Zee waar de aanpakkersmentaliteit in het DNA van de gemeente zit. Programmaplan dienstverlening 2014 / 2015 In 2014 is een programmaplan dienstverlening geschreven met als doel om in de periode te werken aan een verdere verbetering van de kwaliteit dienstverlening en de efficiëntie van de bedrijfsvoering op het gebied van dienstverlening. Motie digitale dienstverlening 2016 en beantwoording motie 2017 In 2016 hebben de raden van de IJmondgemeenten een vrijwel identieke motie aangenomen en het college verzocht om met een concreet voorstel te komen om alle gemeentelijke dienstverlening in 2020 digitaal af te handelen. In 2017 geeft het college antwoord op deze motie door scenario s te schetsen voor de implementatie van de digitale dienstverlening. De IJmondgemeenten hebben gekozen voor het ambitieniveau van slimme volger. Dit betekent dat beleidsdoelen per ontwikkeling iets later worden doorgevoerd dan de koplopers. Doorlichting organisatie door Rijnconsult 2018 Het rapport van Rijnconsult geeft uitvoering aan de wens van het college om de organisatie door te lichten (zie coalitieakkoord). Belangrijke conclusies uit dit rapport zijn: - Maak de rollen van raad, B&W en ambtelijke organisatie helder. - Werk beter en meer integraal samen. - Ontwikkel een visie op de ontwikkeling, opgaven en organisatie. - Experimenteer met initiatieven en participatie. - Benut de potentie van de regio. - Evalueer, leer en ontwikkel. Het college heeft aangegeven dat het van belang is om richting te geven aan het doen in Beverwijk. Dit zal zij doen door middel van het opstellen van Toekomstbeeld Beverwijk: op weg naar De beleidsinventarisatielijst tbv Omgevingsplan en Omgevingsvisie Beverwijk 2017 De gemeente heeft een inventarisatie gemaakt van alle beleidsdocumenten en bestemmingsplannen die ten behoeve van de implementatie van de Omgevingswet relevant zijn. Hierin is te zien dat bij de actualisering van het bestemmingsplan voor Wijk aan Zee vooruitlopend op de implementatie van de omgevingswet al is gekozen voor een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte. 6

7 4 Opbrengsten werksessies Opbrengsten sessie gemeenteraad Op 21 en 26 november hebben twee werksessies plaatsgevonden met de gemeenteraad. In de eerste sessie is de raad geïnformeerd over het gedachtegoed achter de stelselherziening, de essenties van de wet, de kerninstrumenten en de rol van de raad. In de tweede sessie hebben we met elkaar gesproken over ambitieniveau en sturingsfilosofie. De raad kreeg de kans om zichzelf te positioneren ten aanzien van stelsel (rechtszekerheid vs flexibiliteit), instrument (heldere normstelling vs maatwerk) en rol (hoeder vs partner). In bijlage 2 zijn de resultaten uit deze tweede bijeenkomst weergegeven. De belangrijkste conclusies zijn: - Biedt heldere kaders om maatwerk mogelijk te maken. - Omgevingsplan moet voldoende rechtszekerheid bieden. - Raad als hoeder van de wet, maar ook als partner van een initiatief. - Evolutie in plaats van revolutie; geen grote verandering. - Uitvoering Omgevingswet moet behapbaar zijn voor de organisatie. - Gebruik pilots om te leren. Opbrengsten sessies college en MT Op 23 mei en 5 september hebben sessies plaatsgevonden met MT en college. De belangrijkste opmerkingen die tijdens deze sessies zijn gemaakt zijn: - Beter framen wat we al doen. - Beverwijk heeft weinig met visie. - We zijn een slimme volger. - Zorg ervoor dat de basis op orde is: beleidsplannen als dragers van de visie. - Neem de tijd voor het opstellen van een visie. - Integraler werken is belangrijk. - Keuzen maken is belangrijk, je kunt niet alles. - Er wordt een commissie inwonersparticipatie opgericht, kunnen we een link maken met de Omgevingswet? - Daag ook de raad uit om keuzes te maken en daarmee richting te geven aan de implementatie. - Maak een planning met deadlines voor de implementatie van de omgevingswet 7

8 5 Input plan van aanpak voor implementatie van de omgevingswet Op basis van de nulmeting en de opbrengsten uit de sessies met raad, college en MT is een aanzet gemaakt voor een plan van aanpak voor de implementatie van de omgevingswet in Beverwijk. Er heeft een beperkt aantal sessies plaatsgevonden. Dit hoofdstuk betreft dan ook handvatten, opmerkingen en adviezen voor het plan van aanpak. Het plan van aanpak zullen we samen met de raad, het college en de ambtelijke organisatie verder uitwerken en aanscherpen. Werklijnen We stellen voor om te gaan werken langs vier werklijnen, die gezamenlijk het plan van aanpak vormen: 1. Werklijn 1: Regelgeving & Kerninstrumenten 2. Werklijn 2: Nieuwe werkwijze & Dienstverlening 3. Werklijn 3: Communicatie, kennisdeling en competenties 4. Werklijn 4: Pilots WERKLIJN 1: REGELGEVING & KERNINSTRUMENTEN Eén van de belangrijke aanbevelingen uit het rapport van Rijnconsult is om een visie te ontwikkelen op de ontwikkeling, opgaven en organisatie. De ontwikkeling van een omgevingsvisie kan als een vliegwiel fungeren. Het is immers een wettelijk verplicht kerninstrument en bovendien de eerste stap in de beleidscyclus. We gaan dan ook starten met de omgevingsvisie. In de omgevingsvisie legt de gemeente haar ambities en beleidsdoelen voor de fysieke leefomgeving voor de lange termijn vast. De omgevingsvisie is samenhangend. Samenhangend betekent dat de visie betrekking heeft op alle terreinen van de fysieke leefomgeving. De gemeente stelt één integrale omgevingsvisie voor het hele grondgebied vast. Het Toekomstbeeld Beverwijk: op weg naar 2040 die het college naar aanleiding van het rapport van Rijnconsult heeft toegezegd om op te stellen kan input geven voor de omgevingsvisie. In de omgevingsvisie geeft de gemeenteraad ook aan wat haar sturingsfilosofie is: hoe wil de gemeente haar ambities en beleidsdoelen behalen en in welke rol? De omgevingsvisie is bij uitstek het instrument om invulling te geven aan artikel 2.1, lid 2, Ow. Hierin staat: Het bestuursorgaan houdt daarbij rekening met de samenhang van de relevante onderdelen en aspecten van de fysieke leefomgeving en van de rechtstreeks daarbij betrokken belangen. Het bestuursorgaan maakt daarbij de afweging tussen beschermen en benutten van alle relevante onderdelen en aspecten van de fysieke leefomgeving. Door nu te starten met het proces en opstellen van de omgevingsvisie geven we richting aan de ontwikkeling van onze fysieke leefomgeving voor de langere termijn. In de omgevingsvisie nemen we een proceskader op over hoe we om willen gaan met participatie bij ruimtelijke projecten. Daarnaast wordt duidelijk welke kwaliteiten we willen beschermen en waar we ruimte willen bieden voor nieuwe initiatieven. Door het werken aan de omgevingsvisie leren we onder andere over de inrichting van participatieprocessen en integraal werken. De uitwerking in programma s en omgevingsplan volgt dan later. Wel kunnen we alvast oefenen met een omgevingsplan bij het actualiseren van bestemmingsplannen. Hiervoor kunnen pilots worden benoemd (zie ook werklijn 4). 8

9 In de gesprekken is meerder malen naar voren gekomen dat de gemeente Beverwijk zichzelf wil profileren als slimme volger. Om scherp te hebben welke koploper(s) je wilt volgen, wordt een benchmark van lopende en bestaande omgevingsvisies voorgesteld. Opbrengsten: Analyse van bestaand beleid en regelgeving Keuze voor een proces om te komen tot een Omgevingsvisie Integrale omgevingsvisie WERKLIJN 2: NIEUWE WERKWIJZE & DIENSTVERLENING De Omgevingswet biedt de mogelijkheid meer ruimte te geven aan initiatieven. Huidige bestemmingsplannen, beleidskaders en regelgeving zijn voor initiatiefnemers vaak lastig te doorgronden. Dit maakt dat de partijen uit de samenleving minder toegang hebben tot deze informatie en initiatieven hierdoor soms niet tot realisatie komen. Door dienstverlening, vergunningverlening en digitalisering goed in te richten, is het mogelijk om initiatiefnemers buiten het gemeentehuis een gelijk speelveld te bieden. Bijvoorbeeld door via één digitaal loket al het relevante beleid en regelgeving te ontsluiten. Of door de dienstverlening vanuit de gemeente goed aan te laten sluiten op wat de Omgevingswet vraagt en met klanten te communiceren in begrijpelijke taal. Maar ook door het vergunningsproces transparant te doorlopen waarbij er snel duidelijkheid is over de haalbaarheid van een initiatief vanuit de samenleving. DIENSTVERLENING We actualiseren het programmaplan dienstverlening dat in 2014 is geschreven. Vanuit deze werklijn leveren we hier input voor. In het nieuwe dienstverleningsconcept staat de klant centraal, zijn besluiten transparant en worden integraal genomen. De dienstverlening moet bovendien aansluiten op de cultuur van onze organisatie en de Omgevingswet. Onze werkprocessen en digitalisering worden aangepast en zijn daarmee ondersteunend aan het dienstverleningsconcept. Daarnaast is belangrijk uitgangspunt dat persoonlijk contact altijd mogelijk blijft zodat we ook de niet-digitale burger kunnen faciliteren. Waar mogelijk pakken we deze opgave IJmondiaal op. DIGITALISERING De Omgevingswet brengt een grote digitaliseringsopgave met zich mee. In de beantwoording op de motie digitale dienstverlening worden al drie scenario s beschreven om de digitale dienstverlening vorm te geven. We stellen een roadmap digitalisering op en sluiten bij het vormgeven van de digitaliseringsopgave zoveel mogelijk aan bij de ambities (o.a. IJmondiale aanpak en slimme volger ) en stappen die zijn benoemd in beantwoording op de motie. Door het opstellen van een roadmap wordt helder welke voorbereidingen we moeten treffen om in 2021 klaar te zijn voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet. Opbrengsten: Input voor nieuwe dienstverleningsconcept Roadmap digitalisering Digitaal werken in geest van Omgevingswet Voorbereid op nieuwe digitaal stelsel WERKLIJN 3: COMMUNICATIE, KENNISDELING EN COMPETENTIES De Omgevingswet vraagt om een integrale benadering en raakt daardoor niet alleen de collega s van het fysieke domein. Integraal werken gaat over veel beleidsdomeinen, activiteiten en onderwerpen heen en de wet gaat dan ook impact hebben op veel 9

10 werkprocessen en collega s in de hele organisatie. De Omgevingswet heeft daarmee ook impact op de collega s die werken binnen het sociale domein en het Klant Contact Centrum. Daarnaast vraagt het werken volgens de Omgevingswet een andere interactie met de samenleving, ondernemers, bewoners en andere partijen. Samenhangend kijken, is nodig voor álle kerninstrumenten van de Omgevingswet. Van een omgevingsvisie of - plan tot een vergunning. Hier worden alle belangen in de leefomgeving tegen elkaar af gewogen en moeten we een samenhangend besluit nemen. Daarom is het belangrijk om collega s vanuit verschillende afdelingen te betrekken bij de implementatie van de Omgevingswet. Integraler werken is bovendien één van de speerpunten uit het collegeakkoord en de aanbevelingen uit het rapport van Rijnconsult. We willen het draagvlak voor de implementatie van de wet binnen de organisatie vergroten door inhoudelijke kennis over de wet te delen, de belangrijkste veranderingen te duiden, medewerkers te betrekken bij (pilot)projecten en de gewenste competentie ontwikkeling in kaart te brengen. COMMUNICATIE EN KENNISDELING De Omgevingswet heeft een grote impact op de gemeente, zowel voor het ambtelijk apparaat en het college als voor de gemeenteraad. Dit werkt door in verschillende thema s die in onderstaand figuur zijn benoemd. De gemeenteraad heeft in een werksessie nagedacht over haar ambities. Er zijn meer sessies nodig om deze ambities scherper te stellen en de impact van de Omgevingswet op bovengenoemde thema s te bepalen. Ook het ambtelijk apparaat is in slechts enkele sessies betrokken bij de totstandkoming van dit document. Het is dan ook aan te bevelen om de ambitie van de raad de komende periode verder aan te scherpen en ook om samen met het ambtelijk apparaat verder invulling te geven aan de verschillende thema s. In 2019 wordt al een eerste stap gezet in het nadrukkelijker betrekken van de ambtelijke organisatie. In samenwerking met de gemeente Heemskerk wordt een aantal bijeenkomsten georganiseerd over de Omgevingswet waar het hele ambtelijk apparaat zich voor kan inschrijven. Daarnaast maken we een plan voor het betrekken van raad, college, het ambtelijke organisatie en de samenleving bij de implementatie van de omgevingswet. In dit plan doen we concrete voorstellen voor activiteiten die de implementatie verder kunnen vormgeven. Van belang is ook om op te halen wat hierin de behoefte is van de verschillende stakeholders. 10

11 COMPETENTIES De Omgevingswet vraagt soms andere en soms nieuwe competenties waar de organisatie zich op voor moet bereiden. De opbrengsten uit de andere werklijnen geven ons input voor de benodigde competenties voor het werken in de geest van de Omgevingswet. Opbrengsten: Betrokken raad, medewerkers en samenleving bij de implementatie Ambtitie samen met raad en ambtelijke organisatie aanscherpen Nadere impactbepaling van de Omgevingswet op 6 thema's Inzicht in benodigde competenties WERKLIJN 4: PILOTS In pilotprojecten staat het leren werken met de omgevingswet centraal. Dat kunnen projecten zijn waarin we op een andere manier met participatie omgaan, werken aan een bestemmingsplan verbrede reikwijdte of oefenen met integraal werken. Hierdoor leren we over nieuwe werkwijzen en bijvoorbeeld participatieprocessen die passen bij de Omgevingswet zijn. De pilots bieden de mogelijkheid om te onderzoeken hoe we gaan samenwerken met initiatiefnemers uit de samenleving, welke houding en werkwijze daarbij past, voor welke veranderopgave de gemeente dan staat en wat dit vraagt van de competentie ontwikkeling van de medewerkers. Bij de actualisering van het bestemmingsplan Wijk aan zee is al gewerkt met een bestemmingsplan verbrede reikwijdte. Leerpunten uit dit proces kunnen worden meegenomen in het verder vormgeven van de implementatie van de wet. Opbrengsten: Leerervaringen met de nieuwe kerninstrumenten Leerervaringen rond participatie en nieuwe werkwijzen Betrokken raad, medewerkers en samenleving bij de implementatie Afsprakenkader rond initiatieven uit de samenleving Aan de slag in 2019 Om ons voor te bereiden op de Omgevingswet stellen we voor om een concreet plan van aanpak voor 2019 te maken. We maken onderscheid tussen noodzakelijke voorbereidende activiteiten en specifieke activiteiten voor de gemeente Beverwijk. In 2020 evalueren we het proces dat in 2019 is doorlopen. Aan de hand van deze evaluatie formuleren we concrete vervolgstappen voor NOODZAKELIJKE VOORBEREIDENDE ACTIVITEITEN Er is een aantal activiteiten die in ieder geval moet worden uitgevoerd om aan te tonen dat we kunnen voldoen aan de wettelijke verplichtingen die gesteld worden met de invoering van de Omgevingswet per 1 januari Naast de keuze om aan de slag te gaan met activiteiten uit de verschillende werklijnen, is het noodzakelijk om voor de invoering van de wet de volgende zaken uit te zoeken: a) Inventarisatie van de bruidsschat Het Rijk zorgt ervoor dat de rijksregels die onder de Omgevingswet komen te vervallen, automatisch deel uitmaken van het omgevingsplan. Deze regels worden ook wel de bruidsschat genoemd. Onder de Omgevingswet regelt het Rijk een aantal onderwerpen niet meer, zoals horeca of lozingen van huishoudens. De gemeenten hebben de keuze om die onderwerpen wel of niet te regelen. Er van uitgaande dat we per 1 januari 2021 nog geen nieuw omgevingsplan hebben, is het van belang te inventariseren of er zaken zijn die vóór inwerkingtreding op andere wijze geregeld moeten worden. 11

12 b) Verplichte dialoog bij vergunningplichtige activiteiten De Omgevingswet stelt voor vergunningplichtige activiteiten voor een initiatiefnemer verplicht om een dialoog te voeren met de omgeving. Het bevoegd gezag dient de resultaten van de dialoog mee te nemen in de afweging bij het al dan niet verlenen van een omgevingsvergunning. Van belang is om scherp te stellen hoe de gemeente met deze verplichte dialoog wil om gaan. c) Voorbereidingen voor aansluiting op het DSO Vanaf de invoeringsdatum van de Omgevingswet 1 januari 2021 dient gewerkt te worden via het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Van belang is voor de invoeringsdatum een aanpak te formuleren voor de aansluiting aan het DSO en te bepalen welke stappen er nu al genomen kunnen en moeten worden. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van een roadmap. ACTIVITEITEN VOOR BEVERWIJK Naast de noodzakelijke voorbereidende activiteiten werken we ook aan een aantal andere activiteiten. Deze activiteiten zijn gebaseerd op de werklijnen uit de voorgaande paragraaf. We kunnen niet alles tegelijk en daarom maken we per jaar keuzen voor aantal prioritaire thema s. We stellen voor om in 2019 aan de slag te gaan met drie opgaven: 1. Integrale omgevingsvisie (werklijn 1); 2. Dienstverlening & Digitalisering (werklijn 2) 3. Pilots (werklijn 4); Naast deze opgaven, hebben we continu aandacht voor communicatie, kennisdeling en competentie ontwikkeling (werklijn 3). 1. INTEGRALE OMGEVINGSVISIE In de omgevingsvisie zijn product en proces even belangrijk. Dit zorgt ervoor dat de samenleving, gemeentebestuur en -raad heel helder voor ogen hebben wat de belangrijkste opgaven zijn voor de lange termijn. Gezamenlijk zijn daar scherpe keuzen in gemaakt en is de samenleving gemobiliseerd om daar een bijdrage aan te leveren. Een omgevingsvisie, over wat de inwoners en het bestuur van Beverwijk willen met de gemeente (en de regio) en wat de belangrijkste (integrale) doelen en opgaven zijn, geeft richting aan beleidsontwikkeling, maakt het mogelijk te prioriteren en proactief te werken. Inhoud De inhoud van de omgevingsvisie wordt grofweg bepaald door drie elementen: - het DNA van de gemeente - trends en ontwikkelingen die op de gemeente afkomen - opgaven en kansen die uit die trends en ontwikkelingen voortkomen. Het DNA van de gemeente is niet nieuw en bestaand beleid is daar ook op gebaseerd. We nemen het bestaande beleid als uitgangspunt voor de nieuwe omgevingsvisie. Daarbij is het wel van belang om in het kader van het participatieproces open te staan voor mogelijk veranderende prioriteiten en keuzes. We onderzoeken de mogelijkheden voor IJmondiale samenwerking in de vorm van bijvoorbeeld regionale thema s. Ook zal worden onderzocht hoe op een goede manier kan worden aangehaakt op de provinciale omgevingsvisie. 12

13 Participatie De rol en het betrekken van de samenleving is een van de pijlers voor het opstellen van de omgevingsvisie. De Omgevingswet geeft meer ruimte voor maatschappelijk initiatief en dat begint al bij het opstellen van de omgevingsvisie. Meer ruimte betekent ook meer verantwoordelijkheden voor de samenleving, daarom moet de samenleving ook uitgedaagd worden. De mate van participatie kan verschillen, daarom willen we aan het begin van het traject de leidende principes vaststellen waaronder ook de rol van de samenleving. Positie college en raad Met de komst van de Omgevingswet en dus ook met het opstellen van de omgevingsvisie verandert de positie van het college en de raad. Door de omgevingsvisie kunnen we de raad in positie brengen om koers te bepalen: wat voor gemeente willen we zijn? Geven we maximale invulling aan de uitnodigingsplanologie of stellen we vanuit de gemeente vooral de kaders voor de ontwikkelingen in onze fysieke leefomgeving? En hoe gaan we dan om met initiatiefnemers vanuit de samenleving? We leggen afwegingskaders aan de raad voor op basis waarvan we onze ambities kunnen aanscherpen. Afwegingskader Omgevingsvisie Waarom starten met de omgevingsvisie? - Door te werken aan de omgevingsvisie vindt er een continu gesprek plaats tussen de ambtelijke organisatie en de raad over de integrale doelen en opgaven, hoe de raad daarop wil sturen en welke (nieuwe?) rol dit vraagt van de raad. - Dit gaat ook over nieuwe manier van samenwerking tussen overheid en de samenleving omdat we de omgevingsvisie in participatie met de samenleving maken. - We werken praktisch door de omgevingsvisie vanuit bestaand beleid en huidige visies op te bouwen en van daaruit nieuwe doelen en opgaven te onderzoeken. 13

14 Stappenplan omgevingsvisie 2. DIENSTVERLENING We willen input leveren voor een nieuw dienstverleningsconcept voor de gemeente vanuit de klantbenadering die de Omgevingswet vraagt. Onze werkprocessen en digitalisering worden daarop aangepast en zijn daarmee ondersteunend aan het dienstverleningsconcept. In 2019 wordt input voor dit nieuwe dienstverleningsconcept verzamelt. De focus ligt in 2019 op participatie. We leren hoe we participatie vorm moeten geven aan de hand van pilots. Ook de nog op te richten commissie inwonersparticipatie kan input leveren voor het nieuwe dienstverleningsconcept. Het concept zal pas in 2020 verder vorm krijgen. 3. PILOTS Het uitgangspunt bij het doen van pilots is dat daar waar de kans zich voordoet, wij lopende projecten benoemen als pilot onder de omgevingswet. Dit is ook een wens van de raad. In pilotprojecten kunnen we werken aan en leren rond verschillende thema s, bijvoorbeeld participatie, omgevingsplan of integraal werken. De pilots bieden bijvoorbeeld de mogelijkheid om te onderzoeken hoe we gaan samenwerken met initiatiefnemers uit de samenleving, welke houding en werkwijze daarbij past, voor welke veranderopgave de gemeente dan staat en wat dit vraagt van de competentie ontwikkeling van de medewerkers. Door middel van een bestemmingsplan verbrede reikwijdte kan geleerd worden van het ruimte bieden in een omgevingsplan. Voorbeelden van mogelijke pilots zijn bijvoorbeeld de bedrijventerreinvisie en de Commissie inwonersparticipatie. 14

15 Input jaarplan 2019 Doorkijk naar 2020 In 2020 evalueren we het proces dat in 2019 is doorlopen en de opbrengsten van de verschillende opgaven. Aan de hand van deze evaluatie formuleren we vervolgstappen voor Het is aannemelijk dat het proces en de uitwerking van de omgevingsvisie en pilotprojecten ook in 2020 nog doorlopen. De focus ligt in 2020 in ieder geval nadrukkelijker op dienstverlening en digitalisering in de geest van de Omgevingswet. De input uit 2019 gebruiken we om het programma dienstverlening uit 2014 te actualiseren. Daarnaast onderzoeken we op dit thema de regionale samenwerking; een nieuw dienstverleningsconcept is bij uitstek geschikt om IJmondiaal op te pakken. 15

16 Bijlage 1 Kerninstrumenten uit de omgevingswet 1. Omgevingsvisie: een samenhangend, strategisch plan voor de leefomgeving. Een integrale langetermijnvisie over de noodzakelijke en gewenste ontwikkelingen in het bestuursgebied. Het is een verplicht instrument voor Rijk, provincie en gemeente. De doelen van de omgevingsvisie worden meer concreet in programma s en het omgevingsplan. 2. Programma: een pakket van beleidsvoornemens en maatregelen om omgevingswaarden of doelen in de leefomgeving te bereiken en daaraan te blijven voldoen. In het programma staan concrete maatregelen die nu nog voorkomen in de uitvoeringsparagrafen van strategische plannen en structuurvisies. In een programma staat ook hoe normen of gebiedsgerichte doelstellingen gehaald gaan worden. 3. Decentrale regelgeving: uitgangspunt van de Omgevingswet is dat decentrale overheden al hun regelgeving over de fysieke leefomgeving bijeenbrengen in één gebiedsdekkende regeling. Het gaat om het gemeentelijk Omgevingsplan (hierin gaan de bestemmingsplannen en verordeningen op het terrein van de fysieke leefomgeving op), de waterschapverordening en de provinciale omgevingsverordening. Klik hier voor een voorbeeld: het omgevingsplan van de gemeente Boekel. 4. Algemene rijksregels voor activiteiten in de leefomgeving. Nationale regels gesteld voor de bescherming van de leefomgeving, waarbij de huidige regelgeving wordt gebundeld in de volgende vier AMvB s: Omgevingsbesluit. Bevat procedureregels voor o.a. het Omgevingsplan en de Omgevingsvergunning en vervangt o.a. het Besluit omgevingsrecht, Besluit ruimtelijke ordening en het Besluit-mer. Besluit kwaliteit leefomgeving (Bkl). Gericht op bestuursorganen. Legt vast welke materiële normen overheden moeten toepassen en welke afwegingsruimte en flexibiliteit deze normen bevatten: de toetsingskaders. Bevat tevens normen en instructieregels van milieu en veiligheid. Besluit activiteiten leefomgeving (Bal). Gericht op bewoners en bedrijven, vervangt het huidige Activiteitenbesluit. Besluit Bouwwerken en leefomgeving (Bbl). Gericht op bewoners en bedrijven, vervangt het huidige Bouwbesluit. 5. De Omgevingsvergunning: daarmee kan een initiatiefnemer via één aanvraag bij één loket toestemming krijgen voor het totaal aan activiteiten die hij of zij wil gaan uitvoeren. De Omgevingsvergunning is al bekend uit de Wabo, maar krijgt nu een veel bredere reikwijdte. 6. Het Projectbesluit: een algemene regeling voor besluitvorming over projecten met een publiek belang volgens een snelle en betere aanpak. Opvolger van het Inpassingsplan (Wro), het Tracébesluit (Tracéwet) en het projectplan uit de Waterwet. Bevoegdheid van Rijk, Provincie en Waterschap.

17 17 Bijlage 2 resultaten werksessie raad