Voorwoord 1. 1 Inleiding 3

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Voorwoord 1. 1 Inleiding 3"

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord 1 1 Inleiding Waarom een nieuw omgevingsstelsel? Gemeente en Omgevingsplan centraal De veranderopgave Waarom? De bedoeling Belangrijkste veranderingen Leeswijzer 8 2 Op weg naar de Omgevingswet Inleiding Megatrends als achtergrond bij de Omgevingswet De ambitie Omgevingswet = Wet ruimtelijke ordening jurisprudentie De Omgevingswet in een maatschappelijke context De Omgevingswet in een vakinhoudelijke context Omgevingswet: beleidscyclus Zorgplicht Zorgplicht en instrumenten Reikwijdte Eigen verantwoordelijkheid versus overheidszorg? Specifieke zorgplichten Omgevingswet naar instrumenten Kerninstrumenten Decentrale regels Algemene rijksregels Projectbesluit Omgevingswet naar betekenis voor bestuurslagen De stand van zaken zomer De Omgevingsvisie Inleiding De positionering van de Omgevingsvisie 46 v

2 de omgevingswet toegelicht 3.3 De omgevingsvisie en bestuurslagen De omgevingsvisie naar inhoud De omgevingsvisie naar vormvereisten en procedure De omgevingsvisie: programma en programmatische aanpak Programma Programmatische aanpak Milieueffectrapportage en de Omgevingsvisie Nauw verband met plan, programma en visie Plan-m.e.r-beoordeling Plan-MER Project m.e.r.-beoordelingsplicht 55 4 Het Omgevingsplan Inleiding Eerste schermutselingen Platform Tonnaer Adviseurs Het omgevingsplan in algemene zin Het omgevingsplan vergeleken met het bestemmingsplan Systematiek opstelling bestemmingsplan Systematiek opstelling omgevingsplan Het omgevingsplan op invoeringsdatum Omgevingswet Het voorbereidingsbesluit Het delegatiebesluit Realisatietermijn en actualisatieplicht Gebodsbepaling Procedure en rechtsbescherming Inleiding Procedure Rechtsbescherming Appellabiliteit van de regels Verbrede reikwijdte van het omgevingsplan Type regels in het omgevingsplan Inleiding Type regels Alphen aan den Rijn en Boekel 79 5 De Omgevingsvergunning Inleiding Onderweg naar de omgevingsvergunning 81 vi

3 inhoud Van de Wabo-vergunning naar de Omgevingswetvergunning De omgevingsvergunning via de omweg De omgevingsvergunning omgevingsplanactiviteit Andere discussies over het vergunningenstelsel Het begrip inrichting verdwijnt (niet helemaal) Koepelvergunning en gebiedsvisie Van regels naar vergunningplicht De aanvraag Procedure en rechtsbescherming Bevoegd gezag Voorbereidingsprocedure Rechtsbescherming Bestuurlijke afwegingsruimte Verdeling van de gebruiksruimte Innovatie, gebruiksruimte en duurzaamheid Algemeen Gebruiksruimte Salderen en compenseren Duurzaamheid, samenhang en gezondheid Duurzame initiatieven versus milieuregels Instrumenten voor duurzaam handelen Gezondheid Voorbij de regels van de Omgevingswet Inleiding Van de Wet ruimtelijke ordening als benauwde geest naar geestverruiming onder de Omgevingswet Samenwerking op regionaal schaalniveau Vergeet de toezichthouder niet Voor- en achterkant van het proces Resultaatgericht handhaven: tactieken Vier mogelijke tactieken Veranderen Aanverwante wetten in het nieuwe stelsel Milieu, achtergronden en de Omgevingswet The song remains the same Leges Wel of niet plaatsgebonden activiteiten De aanvullingswet Bodem 140 vii

4 de omgevingswet toegelicht Een doorontwikkeling Het proces: bodem en omgevingswet De grootste winst De grootste uitdaging De trend van saneren naar beheren Wat betekent de aanvullingswet Bodem voor Omgevingsdiensten? Interpretatie milieugevolgen op basis van de Omgevingswet en de vier AMvB s Ruimte, duurzaamheid en uitvoerbaarheid Ruimte voor initiatief Duurzaamheid Uitvoerbaarheid De vier Algemene Maatregelen van Bestuur Algemeen De vier pijlers Overzicht van de Algemene Maatregelen van Bestuur Reikwijdte van de Algemene Maatregelen van Bestuur Het Omgevingsbesluit Voor wie? Hoofdlijnen van het Omgevingsbesluit Delegatie en uitvoering VTH Procedurele regels Vereenvoudiging Inzichtelijke en korte procedures Bijzonderheden Het Besluit activiteiten leefomgeving Algemeen Andere indeling Aanwijzing bevoegdheden Keuze voor het type voorschriften Waarom nog regels? Algemene rijksregels zijn het uitgangspunt Algemene regels versus vergunningplicht Maatwerk Het Besluit bouwwerken leefomgeving Algemeen Samenvoeging en decentralisatie Maatwerk Deregulering 162 viii

5 inhoud 8.5 Het Besluit kwaliteit leefomgeving Algemeen Eenvoud en ruimte Samenhangende benadering Onderzoekslasten Slotwoord Transitie Momentopname Terugkoppeling en vooruitblik 168 Serie: Omgevingswet in uitvoering Boek: De Omgevingswet toegelicht: overzicht, inzicht en handreikingen Toelichting: Deze uitgave bundelt de voornaamste kenmerken uit de Omgevingswet in één handig boekwerk. Centraal staat de rol van de gemeente met een focus op het omgevingsplan. ix

Gebiedsontwikkeling en de Omgevingswet

Gebiedsontwikkeling en de Omgevingswet Gebiedsontwikkeling en de Omgevingswet Bijeenkomst Stibbe 19 mei 2016 Edward Stigter, programmadirecteur Eenvoudig Beter Inhoud presentatie Stand van zaken Stelselherziening Afwegingsruimte en Omgevingsplan

Nadere informatie

Basisgids Omgevingswet

Basisgids Omgevingswet Basisgids Omgevingswet Handreiking voor het samenstellen van uw presentaties en trainingen Basisgids Omgevingswet 1 Basisgids Omgevingswet Handreiking voor het samenstellen van uw presentaties en trainingen

Nadere informatie

Omgevingswet. Commissie Fysieke Leefomgeving 20 september 2016

Omgevingswet. Commissie Fysieke Leefomgeving 20 september 2016 Omgevingswet Commissie Fysieke Leefomgeving 20 september 2016 Onderwerpen: 1. Doel en achtergrond 2. Omgevingswet 3. Uitvoeringsregelgeving 4. Invoeringswet en -regelgeving 5. Overige wetgeving 6. Invoering

Nadere informatie

Omgevingswet en de Gemeenteraad

Omgevingswet en de Gemeenteraad Omgevingswet en de Gemeenteraad Beeldvormende Avond gemeenteraad Veenendaal mr. Merel Holtkamp advocaat 14 april 2016 Introductie» Motto Omgevingswet» Kerninstrumenten - Omgevingsvisie - Omgevingsplan

Nadere informatie

Werken met de Omgevingswet;

Werken met de Omgevingswet; PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE IMPLEMENTATIE EN DE UITVOERING VAN DE OMGEVINGSWET I II Mr. J. van der Velde Mr. A.J.M. Zebel-Vaudo Werken met de Omgevingswet; PRAKTISCHE HANDLEIDING VOOR DE IMPLEMENTATIE

Nadere informatie

Omgevingswet Procedureel

Omgevingswet Procedureel Omgevingswet Procedureel Jan van der Grinten 11 oktober 2016 jan.van.der.grinten@kvdl.com Inhoudsopgave Systematiek Omgevingswet (1 wet, 4 AMvB s) Kerninstrumenten van de Omgevingswet Uitgangspunten procedureregels

Nadere informatie

Op weg naar de Omgevingswet

Op weg naar de Omgevingswet Op weg naar de Omgevingswet Niet zomaar een nieuwe wet, maar een volledige stelselherziening: Nog meer impact dan de decentralisaties in het sociale domein (30% van raadsleden in Nederland volgens enquête

Nadere informatie

Omgevingswet. Een veilige, gezonde en duurzame woon- en leefomgeving. Eén van de grootste wetgevingsoperaties sinds de Grondwet van Thorbecke (1848)

Omgevingswet. Een veilige, gezonde en duurzame woon- en leefomgeving. Eén van de grootste wetgevingsoperaties sinds de Grondwet van Thorbecke (1848) Omgevingswet Een veilige, gezonde en duurzame woon- en leefomgeving Eén van de grootste wetgevingsoperaties sinds de Grondwet van Thorbecke (1848) November 2015 - 2 - Bedoeling van de wet - 3 - Planning

Nadere informatie

Inleiding Omgevingswet CROW bijeenkomst Omgevingswet en Mobiliteit

Inleiding Omgevingswet CROW bijeenkomst Omgevingswet en Mobiliteit Inleiding Omgevingswet CROW bijeenkomst Omgevingswet en Mobiliteit Katja Stribos programmamanager Implementatieprogramma Aan de slag met de Omgevingswet 30 maart 2017 Inhoud 1. Stelselherziening onderdelen

Nadere informatie

Besluit Activiteiten Leefomgeving. Mr. G.C.W. van der Feltz 11 oktober 2016

Besluit Activiteiten Leefomgeving. Mr. G.C.W. van der Feltz 11 oktober 2016 Besluit Activiteiten Leefomgeving Mr. G.C.W. van der Feltz 11 oktober 2016 Maatschappelijke doelen Met het oog op duurzame ontwikkeling, de bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering

Nadere informatie

OMGEVINGSWET EN OMGEVINGSPLAN 18 SEPTEMBER 2018 KARIEN LAGROUW

OMGEVINGSWET EN OMGEVINGSPLAN 18 SEPTEMBER 2018 KARIEN LAGROUW OMGEVINGSWET EN OMGEVINGSPLAN 18 SEPTEMBER 2018 KARIEN LAGROUW DE OMGEVINGSWET 2 PLANNING EN TAAKVERDELING OP WEG NAAR 2021: KAMERBRIEF 8 MAART 2018 VERANDEROPGAVE Meer lokaal Meer algemene regels minder

Nadere informatie

De Raad en de Omgevingswet

De Raad en de Omgevingswet De Raad en de Omgevingswet Stelling Ik ben tevreden met de huidige werkwijze en instrumenten voor de fysieke leefomgeving! Inhoud Waarom de Omgevingswet? Wat is de Omgevingswet? Wat verandert er door de

Nadere informatie

NDL/HIDC Logistics Topics Vastgoed: De Omgevingswet

NDL/HIDC Logistics Topics Vastgoed: De Omgevingswet NDL/HIDC Logistics Topics Vastgoed: Marijn Bodelier BodelierM@gtlaw.com +31 20 30 17 309 GREENBERG TRAURIG, LLP ATTORNEYS AT LAW WWW.GTLAW.COM 2016 Greenberg Traurig, LLP. All rights reserved. Agenda 1.

Nadere informatie

Omgevingswet & Omgevingsvisie

Omgevingswet & Omgevingsvisie Omgevingswet & Omgevingsvisie cultuurlandschappen en de omgevingswet Utrecht, 17 december 2018 Jan Roest Programmammanager Omgevingswet In dit kwartier. Aanleiding en doelen van de Omgevingswet Systematiek

Nadere informatie

Samenvatting Ontwerpbesluit activiteiten leefomgeving

Samenvatting Ontwerpbesluit activiteiten leefomgeving Samenvatting Ontwerpbesluit activiteiten leefomgeving Het Besluit activiteiten leefomgeving is één van de vier AMvB s die uitvoering geven aan de Omgevingswet. Het besluit bevat, samen met het Besluit

Nadere informatie

Actualiteitenseminar bestuursrecht en omgevingsrecht. Blik op de toekomst: de nieuwe Omgevingswet

Actualiteitenseminar bestuursrecht en omgevingsrecht. Blik op de toekomst: de nieuwe Omgevingswet Actualiteitenseminar bestuursrecht en omgevingsrecht Blik op de toekomst: de nieuwe Omgevingswet Blik op de toekomst: de nieuwe Omgevingswet 1. Stand van zaken Omgevingswet 2. Nieuwe figuren in de Omgevingswet

Nadere informatie

Bodem in de Omgevingswet

Bodem in de Omgevingswet Bodem in de Omgevingswet Schets op hoofdlijnen Dag van de Zeeuwse Bodem Nicole Hardon 21 april 2016 Aanvullingswet bodem Invoerings wet Omgevings wet Bestuursakkoorden Lokaal beleid Convenanten Omgevingswet

Nadere informatie

De Omgevingswet: nieuwe regels voor cultureel erfgoed

De Omgevingswet: nieuwe regels voor cultureel erfgoed De Omgevingswet: nieuwe regels voor cultureel erfgoed Studiedag KNOB, 8 juni 2018 Frank Altenburg Wat komt aan de orde? Erfgoedwet versus Omgevingswet Betekenis van Omgevingswet voor cultureel erfgoed

Nadere informatie

De nieuwe Omgevingswet. Molenadviesraad Amersfoort Mark Ravesloot, senior adviseur molens

De nieuwe Omgevingswet. Molenadviesraad Amersfoort Mark Ravesloot, senior adviseur molens De nieuwe Omgevingswet Molenadviesraad 7-4-2017 Amersfoort Mark Ravesloot, senior adviseur molens Uitgangspunten Omgevingswet Vormt basis voor het nieuwe stelsel van regelgeving voor de fysieke leefomgeving

Nadere informatie

Omgevingswet en de gemeenteraad.

Omgevingswet en de gemeenteraad. Omgevingswet en de gemeenteraad. 1 Inhoud Waarom Omgevingswet? Wat verandert er door de Omgevingswet? Stand van zaken invoering Omgevingswet. Rol gemeenteraad (regionale afstemming)? Planning Provincie,

Nadere informatie

De Omgevingswet in zicht

De Omgevingswet in zicht De Omgevingswet in zicht door Prof. dr. 1 Programma 20:00 20:15 uur: ontvangst en uitleg opzet avond 20:15 21:00 uur: presentatie door - achtergronden Omgevingswet - kerninstrumenten / transitie / raadswerk

Nadere informatie

POKB Thema 1: Omgevingswet: integratie van bodem in omgevingsgericht werken, integraal werken

POKB Thema 1: Omgevingswet: integratie van bodem in omgevingsgericht werken, integraal werken POKB Thema 1: Omgevingswet: integratie van bodem in omgevingsgericht werken, integraal werken POKB 12 oktober 2017 Marcel Cassee Rijkswaterstaat, Bodem+ Inhoud presentatie Inleidende presentatie (in sneltreinvaart)

Nadere informatie

Adviesgroep Informatievoorziening. Omgevingswet. Erna Roosendaal

Adviesgroep Informatievoorziening. Omgevingswet. Erna Roosendaal Adviesgroep Informatievoorziening Omgevingswet Erna Roosendaal Inhoud De Omgevingswet Impact gemeenten Governance model Omgevingsplan versus bestemmingsplan Invoeringsondersteuning Eerste resultaten impactanalyse

Nadere informatie

Omgevingswet. Een basis voor de samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving.

Omgevingswet. Een basis voor de samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving. Omgevingswet Een basis voor de samenhangende benadering van de fysieke leefomgeving. Wat is omgevingswet? Inhoudsopgave Molenbiotoop Doel van de omgevingswet Invoering van de wet Instrumentarium Bevoegd

Nadere informatie

De Omgevingswet: 80 % cultuur, 20% regelgeving. Workshop W2.9 jaarcongres Vereniging BWT Nederland 27 oktober 2016

De Omgevingswet: 80 % cultuur, 20% regelgeving. Workshop W2.9 jaarcongres Vereniging BWT Nederland 27 oktober 2016 De Omgevingswet: 80 % cultuur, 20% regelgeving Workshop W2.9 jaarcongres Vereniging BWT Nederland 27 oktober 2016 BMC Implementatie Jan van Dieren Robert Halfwerk Team Omgevingswet Aanleiding Kabinet

Nadere informatie

Omgevingswet en de raad

Omgevingswet en de raad Omgevingswet en de raad Inhoud Waarom de Omgevingswet? Wat is de omgevingswet? Wat verandert er door de omgevingswet Wat vraagt dit van u als raad. Samen met de samenleving Budget reserveren Vrije (beleids)ruimte

Nadere informatie

De Omgevingswet en MRE:

De Omgevingswet en MRE: De Omgevingswet en MRE: van particularisme naar partnerschap door Frans Tonnaer Sheet 1 Omgevingswet: hoge ambitie Ambitieus wetgevingsproject, ook voor decentraal bestuur '4 e decentralisatie'; nu in

Nadere informatie

Samenvatting Ontwerpbesluit Omgevingsbesluit

Samenvatting Ontwerpbesluit Omgevingsbesluit Samenvatting Ontwerpbesluit Omgevingsbesluit Het Omgevingsbesluit richt zich tot alle partijen die in de fysieke leefomgeving actief zijn: burgers, bedrijven en de overheid. Het Omgevingsbesluit regelt

Nadere informatie

Kerninstrumenten Omgevingswet. Simon Tichelaar 13 oktober 2016

Kerninstrumenten Omgevingswet. Simon Tichelaar 13 oktober 2016 Kerninstrumenten Omgevingswet Simon Tichelaar Inleiding Wetsvoorstel bevat zes kerninstrumenten: Omgevingsvisie; Programma; Decentrale regelgeving (omgevingsplan); Algemene rijksregels voor activiteiten;

Nadere informatie

De wereld van de Omgevingswet

De wereld van de Omgevingswet De wereld van de Omgevingswet Slag-sessies Schakeldag 2019 Edwin Voogd Anjalie Kishoen-Misier Twitter: @AandeslagOw Twitter: #slag-sessies LinkedIn: Aan de slag met de Omgevingswet www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl

Nadere informatie

Actualiteitendag. De Omgevingswet 1 oktober Jan Reinier van Angeren

Actualiteitendag. De Omgevingswet 1 oktober Jan Reinier van Angeren Actualiteitendag De Omgevingswet 1 oktober 2015 Jan Reinier van Angeren Planning 01 07 2015: Tweede Kamer neemt Omgevingswet aan 01 10 2015: concept AMvB s 01 01 2016: Eerste Kamer heeft behandeling afgerond

Nadere informatie

PRAKTIJKDAG OMGEVINGSWET 11 maart 2016 Hotel V.d. Valk, Gilze

PRAKTIJKDAG OMGEVINGSWET 11 maart 2016 Hotel V.d. Valk, Gilze PRAKTIJKDAG OMGEVINGSWET 11 maart 2016 Hotel V.d. Valk, Gilze Herhaling wegens grote belangstelling!! Door de overtekening van onze eerste bijeenkomst op 22 januari organiseren we op 11 maart 2016 een

Nadere informatie

Workshop Omgevingsplan: juridische aspecten

Workshop Omgevingsplan: juridische aspecten Workshop Omgevingsplan: juridische aspecten Kennismarkt Omgevingswet 7 november 2017 Tycho Lam Programma Omgevingswet algemeen Omgevingsplan Algemeen Overgangsrecht 2 Deel 1: Omgevingsplan algemeen 3 Het

Nadere informatie

De gemeenteraad en de Omgevingswet. Gemeente Hardinxveld Giessendam 12 oktober 2017 Mevr. Mr. T. van der Schoot

De gemeenteraad en de Omgevingswet. Gemeente Hardinxveld Giessendam 12 oktober 2017 Mevr. Mr. T. van der Schoot De gemeenteraad en de Omgevingswet Gemeente Hardinxveld Giessendam 12 oktober 2017 Mevr. Mr. T. van der Schoot Even voorstellen. Adviseren, coachen en opleiden Auteur: Handboek RO en Bouw RO voor raadsleden

Nadere informatie

Initiatiefvoorstel Omgevingswet

Initiatiefvoorstel Omgevingswet Initiatiefvoorstel Omgevingswet Rotterdam, september 2016 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 Inleiding 3 1. Uitgangspunten 4 2. Hoofdlijnen 5 3. Consequenties voor Rotterdam 6 4. Aanbevelingen 7 Conclusie 8

Nadere informatie

Bouwen en ontwikkelen met de Wabo

Bouwen en ontwikkelen met de Wabo Prof. mr. A.G.A. Nijmeijer Mr. S. Hillegers Mr. T.E.P.A. Lam Bouwen en ontwikkelen met de Wabo Eerste druk Kiuwer a Wolters Kiuwer business Alphen aan den Rijn - 2010 INHOUDSOPGAVE Voorwoord / V lijst

Nadere informatie

Omgevingswet en impact voor gemeenten

Omgevingswet en impact voor gemeenten Omgevingswet en impact voor gemeenten Onderwerpen 1. Achtergrond Omgevingswet 2. Veranderingen en samenhang 3. Impactanalyse 2 Waarom een Omgevingswet? de koning wil het De Omgevingswet vereenvoudigt en

Nadere informatie

PRAKTIJKDAG OMGEVINGSWET 22 JANUARI 2016 Hotel V.d. Valk, Gilze

PRAKTIJKDAG OMGEVINGSWET 22 JANUARI 2016 Hotel V.d. Valk, Gilze PRAKTIJKDAG OMGEVINGSWET 22 JANUARI 2016 Hotel V.d. Valk, Gilze Onze eerste training in 2016 met de actuele stand van zaken over de toekomstige Omgevingswet, de belangrijkste veranderingen en een aanzet

Nadere informatie

Natuurbescherming in de Omgevingswet Symposium Ecologie & de praktijk 14 maart 2019 Eindhoven

Natuurbescherming in de Omgevingswet Symposium Ecologie & de praktijk 14 maart 2019 Eindhoven Natuurbescherming in de Omgevingswet Symposium Ecologie & de praktijk 14 maart 2019 Eindhoven Sander Hunink 1 Inleiding: structuur Ow Omgevingswet: Wet van 23 maart 2016 houdende regels over beschermen

Nadere informatie

Foto plaatsen. Roadshow Groningen Mei 2016

Foto plaatsen. Roadshow Groningen Mei 2016 Foto plaatsen Roadshow Groningen Mei 2016 Opzet presentatie Kern Omgevingswet Context Veranderopgave Het programma Strategie en werkwijze Doelen en acties in 2016 Kern Omgevingswet: eenvoudiger wetgeving

Nadere informatie

Waarom Omgevingswet?

Waarom Omgevingswet? Op weg naar de Omgevingswet Kennisdag FUMO- provincie 15 mei 2014 1 Waarom Omgevingswet? Huidige omgevingsrecht: - complex en versnipperd - onoverzichtelijk en onvoldoende samenhang - trage besluitvorming:

Nadere informatie

Wat gaan we doen vandaag? Omgevingsplan: eigen afwegingen en gebruiksruimte. Het omgevingsplan in het kort

Wat gaan we doen vandaag? Omgevingsplan: eigen afwegingen en gebruiksruimte. Het omgevingsplan in het kort Omgevingsplan: eigen afwegingen en gebruiksruimte Liesbeth Schippers Daniëlle Roelands-Fransen Wat gaan we doen vandaag? Het omgevingsplan in het kort Eigen afweging en gebruiksruimte: de theorie Eigen

Nadere informatie

uw kenmerk ons kenmerk ECFD/U Lbr. 16/050

uw kenmerk ons kenmerk ECFD/U Lbr. 16/050 VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad īá y informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Consultaties AMvB's bij Omgevingswet, Aanvullingswet Grondeigendom

Nadere informatie

Samenhang kerninstrumenten Omgevingswet

Samenhang kerninstrumenten Omgevingswet Samenhang kerninstrumenten Omgevingswet Katja Stribos Aan de slag met de Omgevingswet Twitter: @AandeslagOw LinkedIn: Aan de slag met de Omgevingswet www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl Doel Stelselherziening

Nadere informatie

VOORWOORD EN LEESWIJZER AFKORTINGEN LIJST VAN OVERZICHTEN BEGRIPPENLIJST

VOORWOORD EN LEESWIJZER AFKORTINGEN LIJST VAN OVERZICHTEN BEGRIPPENLIJST Inhoudsoverzicht VOORWOORD EN LEESWIJZER V AFKORTINGEN XIX LIJST VAN OVERZICHTEN XXIII BEGRIPPENLIJST XXV MANAGEMENT SAMENVATTING 1 Algemeen...1 Activiteiten waaraan het Rijk regels stelt...1 Aanwijzing

Nadere informatie

De Omgevingswet voor beginners

De Omgevingswet voor beginners De Omgevingswet voor beginners Provero 24 mei 2016 Bert Rademaker Eenvoudig Beter Stelselherziening omgevingsrecht. Waarom? Inzichtelijkheid, voorspelbaarheid en gebruiksgemak Samenhangende benadering

Nadere informatie

Omgevingswet Regels en maatwerk

Omgevingswet Regels en maatwerk Omgevingswet Regels en maatwerk Linda van Berkel Twitter: @AandeslagOw LinkedIn: Aan de slag met de Omgevingswet www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl Welkom Doel Omgevingswet Regels van Rijk, provincie, waterschap

Nadere informatie

Bodem in de Omgevingswet

Bodem in de Omgevingswet Bodem in de Omgevingswet Martin van Gelderen Ministerie Infrastructuur en Milieu 1 Verbeterdoelen Ow het vergroten van de inzichtelijkheid, de voorspelbaarheid en het gebruiksgemak; het bewerkstelligen

Nadere informatie

Omgevingswet en gebiedsontwikkeling. Sarah Ros en Friso de Zeeuw, 22 februari 2018

Omgevingswet en gebiedsontwikkeling. Sarah Ros en Friso de Zeeuw, 22 februari 2018 Omgevingswet en gebiedsontwikkeling. Sarah Ros en Friso de Zeeuw, 22 februari 2018 1. Omgevingswet. 2. Transitie. 3. Voorbeeld 1. 4. Instrumenten. 5. Voorbeeld 2. 6. Ontwikkeling enafwegingsruimte. 7.

Nadere informatie

Omgevingswet & Omgevingsvisie. Kansen voor klimaatadaptatie

Omgevingswet & Omgevingsvisie. Kansen voor klimaatadaptatie Omgevingswet & Omgevingsvisie Kansen voor klimaatadaptatie Derk-Jan Verhaak 24 maart 2017 inhoud Omgevingswet Algemeen Omgevingsvisie Kansen voor klimaatadaptatie Peiling: 1. Wie heeft er wel eens van

Nadere informatie

2 april DE NIEUWE OMGEVINGSWET Wat betekent dat voor u?

2 april DE NIEUWE OMGEVINGSWET Wat betekent dat voor u? 2 april 2019 DE NIEUWE OMGEVINGSWET Wat betekent dat voor u? Expertgroep Omgevingswet Hans Turenhout Anke van de Laar Arjan van Delden Coline Norde Jos Pfeifer 2 Inhoud workshop De Omgevingswet in vogelvlucht

Nadere informatie

Omgevingswet en Modernisering Omgevingsveiligheid. Annemie Wetzer Directie Veiligheid en Risico s

Omgevingswet en Modernisering Omgevingsveiligheid. Annemie Wetzer Directie Veiligheid en Risico s Omgevingswet en Modernisering Omgevingsveiligheid Annemie Wetzer Directie Veiligheid en Risico s De Omgevingswet Eén samenhangende wet over de fysieke leefomgeving die ontwikkeling stimuleert en die kwaliteit

Nadere informatie

De nieuwe Omgevingswet. 5 oktober 2017 mr. L. van Schie-Kooman en mr. C.J. Dekker

De nieuwe Omgevingswet. 5 oktober 2017 mr. L. van Schie-Kooman en mr. C.J. Dekker De nieuwe Omgevingswet 5 oktober 2017 mr. L. van Schie-Kooman en mr. C.J. Dekker Inhoudsopgave Inleiding Stand van zaken Omgevingsplan en overgangsrecht AMvB s en overgangsrecht Overige aspecten Invoeringswet

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE. Voorwoord bij de derde druk /V. Lijst van afkortingen / XIII. HOOFDSTUK 1 Inleiding /1

INHOUDSOPGAVE. Voorwoord bij de derde druk /V. Lijst van afkortingen / XIII. HOOFDSTUK 1 Inleiding /1 INHOUDSOPGAVE Voorwoord bij de derde druk /V Lijst van afkortingen / XIII HOOFDSTUK 1 Inleiding /1 1.1 Algemeen / 1 1.2 Doelstelling van de Wabo / 2 1.3 Reikwijdte en werkingssfeer van de Wabo / 4 1.4

Nadere informatie

OMGEVINGSWET OMGEVINGSWET

OMGEVINGSWET OMGEVINGSWET OMGEVINGSWET OMGEVINGSWET Saskia Engbers strateeg Ruimte gemeente Zwolle 25 februari 2016 24-2-2016 wij presenteren u... 2 Opzet presentatie 1. Hoofdlijnen Omgevingswet 2. Hoe past OGW in transformatie

Nadere informatie

Water in de Omgevingswet

Water in de Omgevingswet Zoeken naar de plaats van Water in de Omgevingswet Marleen van Rijswick Maestr eau bijeenkomst Waterschap Hunze en Aas 25 september 2014 Waarom een Omgevingswet? De rode draad Vergroten inzichtelijkheid,

Nadere informatie

Boxtel / Sint Michielsgestel 22 november 2016

Boxtel / Sint Michielsgestel 22 november 2016 Boxtel / Sint Michielsgestel 22 november 2016 Meewerkend Boxtel Sint Michielsgestel geeft ruimte 23-11-2016 1 Programma Achtergronden Omgevingswet Instrumenten gemeenten: Omgevingsvisie Omgevingsplan Omgevingsvergunning

Nadere informatie

ECFD/U201600970 Lbr. 16/050

ECFD/U201600970 Lbr. 16/050 Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. (070) 373 8393 betreft Consultaties AMvB's bij Omgevingswet, Aanvullingswet Grondeigendom en wijziging Bro Samenvatting uw kenmerk

Nadere informatie

Inspiratie omgevingsplannen

Inspiratie omgevingsplannen Provero-congres 2016 Inspiratie omgevingsplannen 24-05-2016 Kor van Dijk Lopende initiatieven Prototype omgevingsplan (IenM) Staalkaartenproject VNG/RWS Standaarden Geonovum/Kadaster Chw-experimenten (80)

Nadere informatie

Handvatten voor het Omgevingsplan. VBWTN Congres Project Handvatten Omgevingsplan

Handvatten voor het Omgevingsplan. VBWTN Congres Project Handvatten Omgevingsplan Handvatten voor het Omgevingsplan VBWTN Congres 12-10-2017 Project Handvatten Omgevingsplan Programma Inleiding Het project Handvatten omgevingsplan Wat is het omgevingsplan? Verschillen omgevingsplan

Nadere informatie

Koppeling tussen omgevingsplan en programma Schakeldag 25 juni 2019

Koppeling tussen omgevingsplan en programma Schakeldag 25 juni 2019 Koppeling tussen omgevingsplan en programma Schakeldag 25 juni 2019 Even voorstellen Jasmijn van Tilburg Sr. adviseur omgevingsrecht E jasmijn.van.tilburg@bro.nl M +31(0)6 150 253 61 Onderwerp sessie Open

Nadere informatie

JIMM16I31,18111 GPD

JIMM16I31,18111 GPD JIMM16I31,18111 GPD 30.06.2016 0159 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Brief aan de leden T.a.v. het college en de raad informatiecentrum tel. uw kenmerk bijlage(n) (070) 373 8393 2 betreft ons kenmerk

Nadere informatie

Themabijeenkomst Omgevingswet

Themabijeenkomst Omgevingswet Themabijeenkomst Omgevingswet Gemeenteraden Purmerend en Beemster 24 mei 2016 prof. mr. Friso de Zeeuw, praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft Praktijkleerstoel Gebiedsontwikkeling Waarom stelselherziening:

Nadere informatie

Actualiteiten Omgevingswet. Lidia Palm Wilco de Vos

Actualiteiten Omgevingswet. Lidia Palm Wilco de Vos Actualiteiten Omgevingswet Lidia Palm Wilco de Vos Inhoud presentatie Hoofdlijnen wetsvoorstel TK-behandeling Interactief wetgevingsproces Vervolg stelselherziening Praktische tips en ervaringen Kenmerken

Nadere informatie

Foto plaatsen. Roadshow Waterschap Scheldestromen 27 juni Joost van Halem Jolanda Verwegen

Foto plaatsen. Roadshow Waterschap Scheldestromen 27 juni Joost van Halem Jolanda Verwegen Foto plaatsen Roadshow Waterschap Scheldestromen 27 juni 2016 Joost van Halem Jolanda Verwegen Een beweging komt op gang Kern Omgevingswet (1): eenvoudiger wetgeving Van 26 wetten naar 1 wet Van 5000 naar

Nadere informatie

Omgevingsplan. Maarten Engelberts (gem. Den Haag/I&M) Jur van der Velde (Provero/Rho/Interra)

Omgevingsplan. Maarten Engelberts (gem. Den Haag/I&M) Jur van der Velde (Provero/Rho/Interra) Omgevingsplan Maarten Engelberts (gem. Den Haag/I&M) Jur van der Velde (Provero/Rho/Interra) Inhoud - omgevingsplan en omgevingswet - omgevingsplan - voorbeelden: omgevingsplannen Almere en Den Haag Omgevingsplan

Nadere informatie

Archeologiebeleid en de Omgevingswet Heleen van Londen

Archeologiebeleid en de Omgevingswet Heleen van Londen Archeologiebeleid en de Omgevingswet Heleen van Londen Omgevingswet 2018? De overheid wil regels voor ruimtelijke plannen vereenvoudigen en samenvoegen Doel: makkelijker maken om bouwprojecten te starten

Nadere informatie

Omgevingsplan Op Kwaliteit. Ingrid Langenhoff, beleidscoördinator i.s.m. Bas Schout, planoloog 28 maart 2017

Omgevingsplan Op Kwaliteit. Ingrid Langenhoff, beleidscoördinator i.s.m. Bas Schout, planoloog 28 maart 2017 Omgevingsplan Op Kwaliteit Ingrid Langenhoff, beleidscoördinator i.s.m. Bas Schout, planoloog 28 maart 2017 INHOUD Omgevingswet Veranderingen wetstelsel Digitaal Stelsel Omgevingswet Omgevingsplan Op Kwaliteit

Nadere informatie

Bijlagen Bijlage X: Lijst met werkingsgebieden Bijlage XI: Toepassingsbereik Bijlage XII: Risico s en beheersmaatregelen Bijlage XIII: Beheer van

Bijlagen Bijlage X: Lijst met werkingsgebieden Bijlage XI: Toepassingsbereik Bijlage XII: Risico s en beheersmaatregelen Bijlage XIII: Beheer van Inhoudsopgave Handreiking Waterschapsverordening Datum: 31-01-2019 Versie: 0.9, ter informatie aan KBG Toelichting/context: De inhoudsopgave geeft een volledig overzicht weer van de producten die TROWA

Nadere informatie

Digitalisering en de Omgevingswet wat betekent dat in de praktijk?

Digitalisering en de Omgevingswet wat betekent dat in de praktijk? Digitalisering en de Omgevingswet wat betekent dat in de praktijk? BWT congres 29 oktober 2015 Even voorstellen.. Monique van Scherpenzeel Geonovum Provero Ruimtelijke ordening en ICT Digitale aspecten

Nadere informatie

Het omgevingsplan. Maarten Engelberts

Het omgevingsplan. Maarten Engelberts Het omgevingsplan Maarten Engelberts Gemeentelijk omgevingsplan Gemeenteraad stelt één omgevingsplan op, waarin regels over de fysieke leefomgeving worden opgenomen (art 2.4) In het omgevingsplan kunnen

Nadere informatie

OMGEVINGSWET VOOR DUMMIES. 1 oktober Willem Wensink

OMGEVINGSWET VOOR DUMMIES. 1 oktober Willem Wensink OMGEVINGSWET VOOR DUMMIES 1 oktober 2015 Willem Wensink INHOUDSOPGAVE Deel 1: Quiz Deel 2: Omgevingswet Hoofdlijnen wetsvoorstel Uitvoeringsregelgeving Implementatie INHOUDSOPGAVE Deel 1: Quiz 1. WELKE

Nadere informatie

Invoering Omgevingswet in Zoetermeer

Invoering Omgevingswet in Zoetermeer Invoering Omgevingswet in Zoetermeer Waarom de Omgevingswet? Samenleving verandert; Veilige en gezonde leefomgeving; Duidelijke processen en informatie; Ruimte voor lokaal maatwerk. Wens van Kabinet Rutte

Nadere informatie

Van Bestemmingsplan naar Omgevingsplan

Van Bestemmingsplan naar Omgevingsplan Van Bestemmingsplan naar Omgevingsplan mr Albert Jan Meeuwissen mr Mariska de Jager 11 oktober 2016 Programma Omgevingswet Het omgevingsplan bestemmingsplan versus omgevingsplan omgevingsplan juridische

Nadere informatie

Onderweg naar de Omgevingswet. Presentatie Commissie Ruimte 30 november 2016

Onderweg naar de Omgevingswet. Presentatie Commissie Ruimte 30 november 2016 Onderweg naar de Omgevingswet Presentatie Commissie Ruimte 30 november 2016 Enorme wetgevingsoperatie, met grote impact op cultuur, houding en gedrag Opbouw presentatie - Aanleiding en doelen Omgevingswet

Nadere informatie

Hey, wette Geij ût al ôver d n Umgèvingswet? Tis ni mekkeluk. Tis vûl, en nog ni alles is dudelik! Ma weij motte door!

Hey, wette Geij ût al ôver d n Umgèvingswet? Tis ni mekkeluk. Tis vûl, en nog ni alles is dudelik! Ma weij motte door! Hey, wette Geij ût al ôver d n Umgèvingswet? Tis ni mekkeluk. Tis vûl, en nog ni alles is dudelik! Ma weij motte door! Omgevingswet 2019 Peter Huijs, afdeling Concern Minicollege met hoofdlijnen, instrumenten,

Nadere informatie

Werktafel Casus Wateroverlast Uitvoering. Gerd de Kruif (ivo) Jan van den Dool (IP) Nicoline van den Heuvel (ivo)

Werktafel Casus Wateroverlast Uitvoering. Gerd de Kruif (ivo) Jan van den Dool (IP) Nicoline van den Heuvel (ivo) Werktafel Casus Wateroverlast Uitvoering Gerd de Kruif (ivo) Jan van den Dool (IP) Nicoline van den Heuvel (ivo) Slagsessies oktober 2018 Opzet 1. Kennismaking 2. Uitvoering, waar hebben we het over? 3.

Nadere informatie

Omgevingswet, digitaal stelsel en vragen daarbij

Omgevingswet, digitaal stelsel en vragen daarbij Omgevingswet, digitaal stelsel en vragen daarbij STUDIEMIDDAG GEODATION 26 mei 2016 1 Omgevingswet en digitaal stelsel en vragen daarbij 1. Omgevingswet 2. Digitaal Stelsel Omgevingswet 3. Vragen 2 1.

Nadere informatie

Startnotitie invoering van de Omgevingswet in Haren

Startnotitie invoering van de Omgevingswet in Haren Startnotitie invoering van de Omgevingswet in Haren Inleiding De gemeente Haren staat voor de uitdaging om zich goed voor te bereiden op de nieuwe Omgevingswet. De gemeente zal hiervoor diverse stappen

Nadere informatie

Omgevingswet SIKB Kennisdag AMvB s

Omgevingswet SIKB Kennisdag AMvB s Omgevingswet SIKB Kennisdag AMvB s 11 februari 2016 Wim van Gelder Hier komt tekst SIKB kennisdag AMvB s 11 februari Hier komt 2016 ook tekst Omgevingswet Art. 1.3: doelstelling: met het oog op een duurzame

Nadere informatie

De Raad en de Omgevingswet

De Raad en de Omgevingswet De Raad en de Omgevingswet Inhoud - Wat is de Omgevingswet? - Wat betekent deze wet voor de gemeenten - Wat is de rol en de invloed van de raad op de wet - Waar liggen de kansen van de raad en waar moet

Nadere informatie

Besluit bouwwerken in de leefomgeving (Bbl) 29 oktober 2015. Marcel Balk Joost Pothuis. Bouwkwaliteit

Besluit bouwwerken in de leefomgeving (Bbl) 29 oktober 2015. Marcel Balk Joost Pothuis. Bouwkwaliteit Besluit bouwwerken in de leefomgeving (Bbl) 29 oktober 2015 Marcel Balk Joost Pothuis Bouwkwaliteit Inhoud presentatie Inleiding: Omgevingswet en amvb s Hoofdlijnen van het beoogde Besluit Bouwwerken in

Nadere informatie

Het projectbesluit onder de Omgevingswet 7 november 2017 mr. A.M.M. Ferwerda en mr. A.J.G. Vegt. #kennismarkt2017

Het projectbesluit onder de Omgevingswet 7 november 2017 mr. A.M.M. Ferwerda en mr. A.J.G. Vegt. #kennismarkt2017 Het projectbesluit onder de Omgevingswet 7 november 2017 mr. A.M.M. Ferwerda en mr. A.J.G. Vegt #kennismarkt2017 I. Het Projectbesluit: een beetje achtergrond Kenmerken van het Projectbesluit II. III.

Nadere informatie

Hoofdlijnen van het omgevingsrecht

Hoofdlijnen van het omgevingsrecht Ronald de Waard Bart Oortwijn 2014 Berghauser Pont Publishing, Amsterdam Hoofdlijnen omgevingsrecht 1e druk: 2014 ISBN 978-94-91073-XX-X NUR 820 Copyright 2014 Berghauser Pont Publishing, Amsterdam Alle

Nadere informatie

Samenvatting Ontwerpbesluit bouwwerken leefomgeving

Samenvatting Ontwerpbesluit bouwwerken leefomgeving Samenvatting Ontwerpbesluit bouwwerken leefomgeving Het Besluit bouwwerken leefomgeving (hierna Bbl of dit besluit) is één van de vier AMvB s die uitvoering geven aan de Omgevingswet. Het besluit bevat,

Nadere informatie

VTH en het BAL. voor bedrijfsactiviteiten. Hans Koops en Edwin Voogd

VTH en het BAL. voor bedrijfsactiviteiten. Hans Koops en Edwin Voogd VTH en het BAL voor bedrijfsactiviteiten. Hans Koops en Edwin Voogd 28-11-2017 Wat gaan we doen? VTH algemeen Overzicht Rijksregels Overzicht Besluit activiteiten leefomgeving De MBA: hoofdstuk 2-5 en

Nadere informatie

Bestuurlijke afwegingsruimte. Mr Tyora van der Meulen

Bestuurlijke afwegingsruimte. Mr Tyora van der Meulen Bestuurlijke afwegingsruimte Mr Tyora van der Meulen Van Wro naar OW Wro Decentraal, tenzij Iedere overheidslaag zijn eigen instrumenten om eigen ruimtelijk beleid uit te voeren Provinciale belangen Goedkeuringsbevoegdheid

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 33 118 Omgevingsrecht Nr. 4 BRIEF VAN DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Introductie omgevingswet en uitvoeringsregels

Introductie omgevingswet en uitvoeringsregels Introductie omgevingswet en uitvoeringsregels Wat zijn de grootste veranderingen? Henk Ullenbroeck henk.ullenbroeck@pouderoyen.nl Telefoon 06 120 42059 26 januari 2017 Regeerakkoord Rutte II De besluitvorming

Nadere informatie

De Omgevingswet komt er aan

De Omgevingswet komt er aan De Omgevingswet komt er aan wat betekent dat? Sanne Broeksma en Marlies van Arendonk Waarom willen we de omgevingswet? Waarom is dit (bestuurlijk) gewenst?? a. meer invloed voor inwoners en ondernemers

Nadere informatie

Relatie tussen omgevingsplan en omgevingsvisie

Relatie tussen omgevingsplan en omgevingsvisie Relatie tussen omgevingsplan en omgevingsvisie Van bestemmingsplan naar omgevingsplan V Supplement 2018-1 Leergang Op dezelfde leest Met medewerking van: A.J. Meeuwissen, J. Schurer, M. Hoorn, E.M. Hendriksen

Nadere informatie

Invoeringswet Omgevingswet

Invoeringswet Omgevingswet Invoeringswet Omgevingswet Overgangsrecht en andere onderwerpen Bert Rademaker Overgangsrecht Een uiterst belangrijk en notoir moeilijk onderwerp in de wetgevingsleer, betreft het overgangsrecht. Wetgeven

Nadere informatie

Inleiding. Hoofdlijnen Omgevingswet. Nu al Eenvoudig Beter. Vragen

Inleiding. Hoofdlijnen Omgevingswet. Nu al Eenvoudig Beter. Vragen Inleiding Hoofdlijnen Omgevingswet Nu al Eenvoudig Beter Vragen 1 Inzichtelijkheid Minder regels en plannen, meer bij elkaar Integrale aanpak - samenwerking Omgevingsvisie, omgevingsverordening, omgevingsplan

Nadere informatie

PTB - Omgevingswet en aanvullingswet Bodem. Michiel Gadella Rijkswaterstaat/Bodem+

PTB - Omgevingswet en aanvullingswet Bodem. Michiel Gadella Rijkswaterstaat/Bodem+ PTB - Omgevingswet en aanvullingswet Bodem Michiel Gadella /Bodem+ 8-3-2017 Onderwerpen Vormgeving Verhouding Aanvullingswet en Besluit tot Ow Materieel/inhoud Het bodemperspectief Historische verontreinigingen

Nadere informatie

Inleiding Doorwerking van internationaal en Europees recht in het omgevingsrecht

Inleiding Doorwerking van internationaal en Europees recht in het omgevingsrecht inhoudsopgave Voorwoord bij de eerste druk Voorwoord bij de tweede druk Voorwoord bij de derde druk Voorwoord bij de vierde druk Voorwoord bij de vijfde druk Inhoudsopgave Afkortingen Auteurs v v vi vii

Nadere informatie

Omgevingsverordening. Wat is het wel en wat is het niet?

Omgevingsverordening. Wat is het wel en wat is het niet? Omgevingsverordening Wat is het wel en wat is het niet? Omgevingswet - Nieuwe wet voor het omgevingsrecht in voorbereiding. Samenvoeging van groot aantal wetten, amvb s en ministeriele regelingen - Behoefte

Nadere informatie

12/10/2014. Omgevingswet en Externe Veiligheid. Stelling. Waarom nu aandacht Omgevingswet? VVM Sectie Milieurecht en Praktijk

12/10/2014. Omgevingswet en Externe Veiligheid. Stelling. Waarom nu aandacht Omgevingswet? VVM Sectie Milieurecht en Praktijk Omgevingswet en Externe Veiligheid Daniella Nijman Jos Dolstra Holla Advocaten MWH B.V. VVM Sectie Milieurecht en Praktijk Stelling De Omgevingswet is een goede ontwikkeling! 2 Waarom nu aandacht Omgevingswet?

Nadere informatie

DE OMGEVINGSWET VERKRIJGING/VERLENING VAN EEN OMGEVINGS(MILIEU)VERGUNNING MARLOES BRANS & BODIL STRAMROOD, 11 OKTOBER 2016

DE OMGEVINGSWET VERKRIJGING/VERLENING VAN EEN OMGEVINGS(MILIEU)VERGUNNING MARLOES BRANS & BODIL STRAMROOD, 11 OKTOBER 2016 DE OMGEVINGSWET VERKRIJGING/VERLENING VAN EEN OMGEVINGS(MILIEU)VERGUNNING MARLOES BRANS & BODIL STRAMROOD, 11 OKTOBER 2016 2 1 18-10-2016 CASUS Aardappel- en groenteverwerkingsfabriek wil productie wijzigen

Nadere informatie

Aan de slag met de Omgevingswet & Bestemmingsplannen

Aan de slag met de Omgevingswet & Bestemmingsplannen Aan de slag met de Omgevingswet & Bestemmingsplannen Anne Langenesch, Annet Kroeze en met de organisatie? Omgevingswet 2 Aan de slag met de Omgevingswet: Nu Contouren van nieuwe wet worden steeds duidelijker

Nadere informatie

Voorwoord. 1 Overzicht van het internationale natuurbeschermingsrecht 1

Voorwoord. 1 Overzicht van het internationale natuurbeschermingsrecht 1 Inhoud Voorwoord V 1 Overzicht van het internationale natuurbeschermingsrecht 1 1.1 Inleiding... 1 1.2 Internationale verdragen... 1 1.2.1 Verdrag van Bonn... 1 1.2.2 Verdrag van Bern... 2 1.2.3 Verdrag

Nadere informatie