Jeugdgezondheid in uw gemeente en in uw wijk

Transcriptie

1 Jeugdgezondheid in uw gemeente en in uw wijk Sinds de invoering van de Jeugdwet en de voorbereiding daarop heeft Jeugdgezondheid (JGZ) de afgelopen jaren in meerdere rollen en in iedere gemeente veel ervaring opgedaan. Deze ervaringen hebben geresulteerd in een visie over de bijdrage die JGZ wil en kan spelen in uw gemeente en wijk. Om vanuit de transitie en transformatie de kosten van de gezondheidszorg te beperken is normaliseren essentieel. Deze rol kan JGZ op de meeste plekken onvoldoende waarmaken omdat onze maatschappij is ingericht op risicozorg en hulpverlening. Concreet betekent dit dat we continu bezig zijn om het probleem te identificeren en dit vervolgens via hulpverlening op te lossen. Vrijwel alle ketenpartners komen uit de hulpverlening en denken en werken op deze manier. Ook huisartsen en specialisten denken en acteren logischerwijs vanuit curatie. Met andere woorden: in Nederland is de hele zorg gebouwd op cure. JGZ is de enige speler in het veld die hier tegenwicht in kan bieden. En die rol moeten we dan ook steviger proberen in te zetten. Waar staan wij voor? JGZ levert een bijdrage aan het gezond en veilig opgroeien van kinderen. Dit doen we door onze kerntaak preventieve gezondheidszorg aan te bieden aan kinderen van 4-19 jaar. We bevorderen hun lichamelijk, psychisch en sociaal welbevinden en we versterken de eigen verantwoordelijkheid en regie van ouders ten aanzien van de opvoeding van hun kinderen. We staan dicht bij jongeren en hun ouders en geven hen de mogelijkheid om naar eigen behoefte onze expertise in te zetten. We spelen in op regionale of plaatselijke problematiek en innoveren onze diensten en werkwijzen waar dat gevraagd wordt of nodig is. Dit doen wij samen met onze ketenpartners vanuit een netwerksamenwerking. Hoe deze samenwerking is vorm gegeven, verschilt per gemeente. JGZ werkt vanuit de visie op positieve gezondheid: 'Gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven (Huber, 2012).

2 Hoe doen we dat? Een van de kerntaken van de GGD is inzicht creëren in de gezondheidssituatie van inwoners op individueel en collectief niveau. Daartoe generen wij gezondheidsinformatie die de basis vormt voor het lokale beleid. Door breed aanwezig te zijn in het veld wordt het eenvoudig om deze gezondheidsinformatie te verzamelen. Met name het werk van JGZ genereert veel relevante informatie voor analyse en onderbouwing van het lokaal en regionaal beleid. Deze visie betekent ook dat de GGD geen aanvullende dienst voor jeugdigen moet leveren. De JGZ is namelijk een instrument om de toeleiding naar de zorg voor de gemeenten in goede banen te leiden. De aanwezigheid van de JGZ in het voorveld kan helpen zoveel mogelijk oplossingen op eigen kracht of in eigen kring te vinden. Als dat niet mogelijk blijkt, verwijst de JGZ naar sociale teams of gespecialiseerde zorgaanbieders. Bij deze rol past het niet dat JGZ zelf ook zorgaanbieder is, omdat wij dan naar ons eigen zorgaanbod kunnen verwijzen of in ieder geval de schijn tegen hebben als het gaat om onafhankelijkheid. Als JGZ onder gemeentelijke regie staat en geen zorgaanbod levert, is het zeker en helder dat wij geen eigen belangen hebben bij verwijzingen. Graag gaan wij de komende tijd in elke gemeente in gesprek om deze visie verder te concretiseren. Sociale media Het thema sociale media is hot topic! Zowel ouders als professionals die met kinderen werken vragen zich af of de ontwikkelingen op sociale media gebied wel goed zijn voor opgroeiende jeugd. De GGD heeft dit signaal opgepakt en thema-avonden sociale media georganiseerd i.s.m. scholen en ketenpartners. De avonden werden drukbezocht en positief beoordeeld.

3 In gesprek met ouders en jongeren met hulp van de GIZ methode In het schooljaar hebben we de GIZ methodiek (Gezamenlijke Inschatting Zorgbehoeften) geïmplementeerd. Dit is een erkende methodiek waarmee je snel de sterke kanten en ontwikkel- en zorgbehoeften van een kind of gezin in kaart kan brengen. Samen met ouders, jeugdigen en andere professionals. Zo kom je tijdig tot passende ondersteuning en wordt de eigen kracht versterkt. De JGZ professional gaat met het kind en/of de ouder(s) een gestructureerd en motiverend gesprek aan over (leeftijdsspecifieke) thema s zoals ontwikkeling, gezondheid, vrije tijd en opvoeding. De GIZ sluit goed aan bij positieve gezondheid omdat het nagaat in hoeverre het kind en de ouder(s) het vermogen hebben om met fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en hen zoveel mogelijk eigen regie laat voeren. Een jeugdarts over de ervaringen met de GIZ. Ik nam de GIZ driehoek eens mee naar een instelling waar jongeren verblijven vanwege uiteenlopende problemen. Bijna alle jongeren in de instelling hebben dusdanige problemen dat thuis wonen niet meer mogelijk is. Veel van hen hebben meer dan twee pleeggezinnen gehad en zijn al op verschillende scholen geschorst. Ik had op die dag een grote jongen van 16 jaar voor me. Hij was zeker een kop groter dan ik en oogde stoer en onschendbaar. Brommend deelde hij mee dat hij totaal geen zin had in een gesprek en of ik het maar even snel wilde afmaken. Ik liet hem de GIZ driehoek zien met voorbeelden van thema s in het leven van een jongere: leren, gezondheid, vrijetijdsbesteding, vrienden, familie enzovoort en ik vroeg hem: Als je kijkt naar deze thema s en je legt ze op jouw leven; op welke gebieden gaat het dan nu goed met jou? Het bleef lange tijd stil. De jongen zat stil in zijn stoel en keek in het niets. Hij was zichtbaar geraakt door mijn vraag. Toen zag ik een traan over zijn wang rollen en hij zei: Deze vraag heeft nog nooit iemand aan mij gesteld. Iedereen vraagt steeds naar mijn drugsgebruik, mijn ruzies met mijn ouders en op school en mijn ongehoorzaamheid. Ik ben bijna zelf vergeten wat er goed gaat. In het verdere gesprek vonden we samen de dingen die hem goed af gaan weer terug: contact leggen, vrienden maken, tekenen, wiskunde, organiseren De jongen ging met een glimlach en opgeheven hoofd mijn spreekkamer weer uit, hij leek nog groter dan toen hij binnenkwam. De stoerheid van eerder had plaatsgemaakt voor moed en kracht. Bedankt!, zei hij nog toen hij wegliep.

4 Depressie en suïcide bij jongeren Het grote deel van de STORM leerlingen werd ook gesignaleerd met deze vragenlijst of door middel van dossiertriage. Het deel dat niet gesignaleerd werd via het klas 2 onderzoek waren vooral leerlingen die kampen met kortdurende somberheid passend bij de puberteitsfase of bij ingrijpende gebeurtenissen die op moment van het klas 2 onderzoek nog niet aan de orde waren. Depressie en suïcide zijn ook thema s waar JGZ volop aandacht aan besteedt. We willen het aantal jongeren met een depressie op tijd kunnen opsporen en hen snel bij de juiste hulpverlening krijgen. Op die manier moet het aantal depressies en suïcides in de regio dalen. Stormproject In de Peelregio en in Helmond nemen wij deel aan het Stormproject. JGZ screent de leerlingen van klas 2 op somberheidsklachten en/of depressieve gevoelens. Leerlingen die hoog scoren op de vragenlijst nodigen wij uit voor een gesprek en zo nodig verwijzen wij naar passende hulpverlening. Ook in gemeenten waar STORM niet loopt, is aandacht voor somberheid, depressie en suïcide. Uit een kleinschalig dossieronderzoek is gebleken dat de vragenlijst die JGZ gebruikt voor onderzoek in het VO, de risicojongeren voldoende signaleert. Seksuele geaardheid Seksuele geaardheid van een leerling is vaak een thema in de gesprekken met leerlingen op de middelbare school. Deze leerlingen hebben soms al hulp, maar mogelijke suïcidegedachten komen vaak niet ter sprake. JGZ biedt veiligheid zodat de leerling via de juiste vragen wel over zijn of haar depressieve of suïcidale gedachten kan praten. Bij transgender problematiek ligt het nóg gevoeliger. Deze jongeren kunnen hun depressieve gedachten vaak niet kwijt in het behandeltraject omdat zij juist stabiel moeten zijn. Labiele jongeren worden niet toegelaten tot het transitietraject omdat genderdystrofie lastig te beoordelen is bij labiliteit. JGZ kan als onafhankelijke partner wel met jongeren in gesprek, waardoor zij zich wel kwetsbaar durven opstellen. Een jeugdverpleegkundige over haar gesprekken met jongeren over somberheid, depressie en suïcide: Het is het pittigste werk wat we doen by far, maar ook het beste werk wat we doen by far.

5 Samenwerken voor gezonde jeugd op een gezonde school JGZ werkt intensief samen met de collega s van onze sector Gezondheidsbevordering (GB) als het gaat om gezonde jeugd. Het EMOVO onderzoek op de middelbare school is daarvan een mooi voorbeeld. JGZ neemt de EMOVO vragenlijst eerst af en collega s van GB maken zogenaamde school en gemeenteprofielen. Een keer per jaar bespreken we deze profielen samen met de school. Uit deze gesprekken komen dan vaak ideeën of activiteiten naar voren om (extra) aandacht te geven aan relevante thema s. Een jeugdarts over de samenwerking met GB op school: Uit de EMOVO kwam naar voren dat op mijn school een groot deel van de leerlingen slecht slaapt. Ook de school herkent dit signaal; leerlingen komen naar mening van de docenten vermoeider over dan enkele jaren terug. Zij hebben ook het idee dat leerlingen zich vaker overbelast voelen. We brainstormen over hoe dit zou komen; telefoongebruik na 23:00 uur, angst om sociale media berichten te missen, bijbaantjes tot laat, druk om erbij te horen enz. Ik opper het idee om aan deze thema s een keer aandacht te geven tijdens een les levensbeschouwing of een les biologie en bied aan om samen met een leerkracht een les voor te bereiden. Mijn GB collega wijst me op beschikbare lespakketten en gaat voor me op zoek naar materialen. Een nieuwe samenwerking is ontstaan: JGZ voor de klas. EMOVO onderzoek bij jongeren Voor het pubercontactmoment in de klassen 2 en 3/4 maakten we het afgelopen schooljaar gebruik van de Emovo-vragenlijst. Deze vragenlijst gaat over de lichamelijke, psychische en sociale gezondheid van de jongeren. Er worden vragen gesteld over bijvoorbeeld gezondheid, leefstijl en je gelukkig voelen. Na het invullen ontvangt de leerling een persoonlijk gezondheidsprofiel. Als de uitkomsten van de vragenlijst daar aanleiding toe geven, haalt de jeugdverpleegkundige de leerling uit de klas voor een gesprek of vervolgonderzoek. Bron van informatie voor school en gemeente Op basis van de Emovo resultaten ontvangen de scholen een zogenaamd schoolprofiel. Dit schoolprofiel wordt besproken met school. Zij kunnen deze uitkomsten gebruiken voor bijvoorbeeld het opstellen van een schoolgezondheidsbeleid. De GGD kan daarbij ondersteunen. Voor gemeenten worden gemeenteprofielen opgesteld. Deze gemeenteprofielen zijn beschikbaar voor elke gemeente en ook te raadplegen via De gemeenteprofielen van de Emovo zijn in de meeste gemeentes samen met de resultaten van de Jeugdmonitor 0-11 jaar besproken.

6 JouwGGD; alles over gezondheid voor jongeren In 2018 bezochten in onze regio ruim jongeren de website JouwGGD. Daarvan stelden 1150 jongeren een vraag via de chat. Dat kan iedere werkdag tussen en uur en op zondag van uur. Een van onze jeugdverpleegkundigen vertelt wat zij op chat zoal met jongeren bespreekt. Een meisje van 15 wil weten op welke manier ze een SOA kan krijgen. Ik leg het kort uit en stuur haar direct de link naar onze Sense website. Na het doorlezen, heeft ze nog een paar vragen, geeft aan dat ze goed geholpen is en bedankt me voor de informatie. Een jongen van 14 chat dat hij een meisje uit zijn klas wel leuk vindt, maar hij weet niet hoe hij erachter komt of zij hem ook leuk vindt. Samen praten we over de situatie en bedenken we op welke manier hij wat meer met het meisje in contact kan komen. Wat hij tegen haar kan zeggen en hoe hij haar kan vragen om samen iets te gaan doen. Hij voelt zich opgelucht en durft morgen een gesprekje met het meisje aan te knopen. Een meisje van 16 heeft ruzie thuis. Ze denkt dat haar moeder een hekel aan haar heeft en ze is erg ongelukkig. Ze durft hier met niemand over te praten. Ik geef haar eerst een compliment dat ze wel naar de chat is gekomen. Daarna bespreken we wat er precies aan de hand is. Het meisje durft niet met haar moeder te gaan praten, want dat levert steevast ruzie op. Ik vraag welke mensen ze vertrouwt in haar omgeving en wie haar zou kunnen helpen. Dat blijkt uiteindelijk een mentor op school te zijn. Samen bereiden we het gesprek een beetje voor. Eerst wil ze een brief schrijven naar de mentor, waarin ze vertelt over thuis en waarin ze vraagt om hulp. Aan het einde van onze chat is ze erg opgelucht. Ze bedankt me voor het gesprek en is blij dat we een plan hebben kunnen maken.

7 Klantgericht Plannen; winst voor de klant, professional en organisatie! De GGD Brabant-Zuidoost biedt jeugdgezondheid voor alle kinderen en jongeren van 4-18 jaar in alle gemeenten in onze regio. Met onze zorg willen we zichtbaar bijdragen aan behoeften, thema s en opdrachten binnen de publieke gezondheid voor ouders en kinderen. Daarbij willen we naadloos aansluiten bij wat ouders en kinderen in deze tijd nodig hebben. En dat verandert; we zien ouders en kinderen van een andere generatie. De klant is mondiger, verwacht meer van de organisatie en wil vooral zelf aan het stuur zitten. Door de online ontwikkelingen willen ouders vaker en meer flexibele en digitale service; afspraken maken of verzetten, dossiergegevens inzien, altijd en online vragen kunnen stellen al dan niet via social media JGZ wil en moet aansluiten bij deze ontwikkelingen om zo te blijven voldoen aan de behoeften van ouder en kind. En dat begint bij een klantgerichte manier van plannen. Klantgericht plannen Geplande contactmomenten per (school)jaar, 196 onderzoeklocaties in de hele regio, onderzoeken op indicatie Het oproepen van kinderen en plannen van contactmomenten en daarbij flexibel en adequaat inspelen op klantwensen is een complex proces. Heel wat puzzelstukken moeten in elkaar passen; de wensen en mogelijkheden van de klant (ouder, kind), de samenwerking met school, de beschikbaarheid van de onderzoekslocatie, het soort onderzoek, de planning en rooster van de professional,enz. Om deze puzzel snel en vooral efficiënt te kunnen leggen, constateerden wij (te) veel afhankelijkheden en wachttijden in het hele proces. Bovendien lijken onze systemen onvoldoende logisch ingericht om het planproces te ondersteunen. Helaas gaat hiermee dan ook veel tijd verloren. Daarom zijn wij eind 2018 gestart met het programma Klantgericht plannen met als doel dit hele proces van plannen en oproepen klantgerichter in te richten. We doen dit vanuit verschillende deelprojecten. Alle actoren binnen het planproces zoals managementinformatie, inrichting kinddossier, opzet spreekuren, klantcommunicatie, bedrijfsvoering, medewerkers, opleidingen worden in kaart gebracht om van daaruit onderbouwde verbeteringen te realiseren. Planning en resultaat De voorbereidingen binnen het programma zijn in volle gang. Begin 2019 starten we met een pilot om voorgestelde verbeteringen en veranderingen te toetsen. In september 2019 gaan we live met ons verbeterde en klantgerichtere planningsproces. De resultaten van het programma gaan zeker een impact hebben op de structuur, processen en systemen in onze organisatie, maar ook op onze medewerkers, het management en de organisatie. Dat is noodzakelijk maar ook positief. Want uiteindelijk wint iedereen bij het beoogde eindresultaat, namelijk - Een tevreden klant die sneller en klantgerichter informatie en een afspraak heeft; - Een zorgprofessional die administratief ontzorgd wordt en daardoor meer ruimte krijgt voor het zien van kinderen die extra zorg nodig hebben; - Een Jeugdgezondheid die voldoet aan haar wettelijke taken (alle kinderen in beeld), klantgericht werkt en in control is over de beschikbare middelen.

8 Meningokokken In 2017 besloot de minister om jongeren in de onderbouw van het voortgezet onderwijs een vaccinatie tegen meningokokken ACWY aan te bieden. Met de keuze voor een combinatievaccin wil de minister de gestage toename van besmettingen met meningokokken type W stoppen. Jongens en meisjes, geboren tussen 1 mei 2004 en 31 december 2004 kregen daarom dit jaar een uitnodiging voor een prik tegen deze ernstige ziekte. Uit de (voorlopige) cijfers van het RIVM kunnen wij melden dat het opkomstpercentage in onze regio na 2 prikrondes (oktober en november) 89,6% is. Per gemeente zijn voorlopig nog alleen cijfers beschikbaar op basis van de eerste prikronde. In uw gemeente was het opkomstpercentage na de eerste prikronde 93,7%. In 2019 worden alle jongens en meisjes opgeroepen die geboren zijn tussen 1 januari en 30 april 2004 en de jongeren geboren in 2001, 2002,2003 en Meegroeien met een nieuwe generatie Uw teammanager Jeugdgezondheid Margot van t Hof /ggdbzo /ggdbzo