Submucosale presentatie van de ziekte van Whipple
|
|
- Geert van Veen
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Klinische les Submucosale presentatie van de ziekte van Whipple Een variant die gemakkelijk wordt gemist Mitchell G. Lynch, Saskia H.M. van den Berg-van Erp, Adriaan C.I.T.L. Tan en A.M. Pettersson Dames en Heren, De ziekte van Whipple is een ernstige infectieziekte die artralgieën, darmklachten en systemische klachten kan geven, en die onbehandeld zelfs tot de dood kan leiden. De diagnose wordt veelal gesteld door het aantonen van de bacterie Tropheryma whipplei in een dunnedarmbiopt. Bij histologisch onderzoek vertoont de mucosa van de dunne darm een ophoping van macrofagen (histiocyten) met de intracellulair gelegen bacterie. In sommige biopten zijn de macrofagen alleen, of vooral, aanwezig in de submucosa en kunnen zij bij standaard onderzoek gemist worden. Hierdoor kan vertraging in de diagnostiek ontstaan. UMC St Radboud, afd. Pathologie, Nijmegen. Drs. M.G. Lynch, aios pathologie. Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen. Afd. Pathologie: dr.ir. S.H.M. van den Berg-van Erp, patholoog. Afd. Maag-, Darm- en Leverziekten: dr. A.C.I.T.L. Tan, mdl-arts. VUmc, afd. Medische Microbiologie en Infectiepreventie, Amsterdam. Dr. A.M. Pettersson, medisch microbioloog. Contactpersoon: drs. M.G. Lynch Patiënt A, een 73-jarige man, die al 16 jaar seronegatieve reumatoïde artritis had, werd verwezen door de huisarts naar de polikliniek Maag-, Darm- en Leverziekten, in verband met een aantal maanden bestaande pijn in de onderbuik en gewichtsverlies. Laboratoriumonderzoek toonde een verhoogde CRP-waarde. Differentiaaldiagnostisch dachten wij aan diverticulitis of een gastrointestinale maligniteit. Een CT-scan van het abdomen liet een minimale wandverdikking van het sigmoïd zien en bij coloscopie zagen wij slechts enkele divertikels zonder aanwijzingen voor diverticulitis. De buikpijn, het gewichtsverlies en de verhoogde ontstekingsparameters in het bloed bleven echter bestaan. Wij verrichtten aanvullende diagnostiek naar een onderliggende infectie, maligniteit, ischemie of vasculitis. Histologisch onderzoek van dunnedarmbiopten, een MRI en een MR-angiografie van de dunne darm en een PET-scan leverden geen verklaring op voor de klachten. Ook de uitslagen van de bloedkweken, de virale serologie en het onderzoek op auto-immuunantistoffen waren negatief. Patiënt werd enkele keren onwel; cardiale en neurologische oorzaken werden daarbij uitgesloten op basis van lichamelijk onderzoek, thoraxfoto, ecg, echocardiografie, 24-uursbloeddrukmeting en serologisch onderzoek. Gezien het ontbreken van verdere aanknopingspunten, werd de verhoogde CRP-waarde toegeschreven aan de reumatoïde artritis en werd de patiënt nadien poliklinisch vervolgd. Omdat patiënt gewicht bleef verliezen, herhaalden wij na 7 maanden de CT-scan van het abdomen. Deze toonde NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4698 1
2 ditmaal vergrote mesenteriale lymfeklieren. Histologisch onderzoek van een laparoscopisch verwijderde lymfeklier liet echter alleen reactieve veranderingen zien. Wegens persisterende gewrichtsklachten verrichtte de reumatoloog opnieuw serologisch onderzoek, deze keer met een hoge verdenking op de ziekte van Whipple. Dit resulteerde in een verhoogde T. whipplei-antistoftiter en uitbreiding van het histologisch onderzoek van de al verwijderde lymfeklier. Met een periodic-acid-schiff (PAS)-kleuring en PCR-onderzoek kon de aanwezigheid van T. whipplei worden aangetoond. Een PAS-kleuring van nieuwe dunnedarmbiopten bevestigde de diagnose. De patholoog zag echter uitsluitend submucosale aanwezigheid van T. whipplei. Ook in de eerdere dunnedarmbiopten was de bacterie na een PAS-kleuring aantoonbaar. De patiënt werd 2 weken intraveneus behandeld met ceftriaxon, gevolgd door co-trimoxazol oraal gedurende 1 jaar. De uitslag van het PCR-onderzoek van de dunnedarmbiopten die na antibiotische behandeling waren afgenomen, was negatief. De patiënt herstelde geleidelijk van zijn klachten en zijn lichaamsgewicht normaliseerde. Ook zijn reumatologische klachten verbeterden; deze verdwenen uiteindelijk geheel. Patiënt B, een 80-jarige man, met in de voorgeschiedenis diabetes mellitus type 2 en polymyalgia rheumatica, zagen wij op de polikliniek Maag-, Darm- en Leverziekten in verband met anemie, een verhoogde bezinking, buikpijn links in de onderbuik en gewichtsverlies. Hij gebruikte onder andere een NSAID en een protonpompremmer. Differentaaldiagnostisch dachten wij aan een maligniteit van de tractus digestivus, vasculitis of darmischemie. Bij gastroscopie zagen wij echter een ulcus in het pyloruskanaal. Histologisch onderzoek van dit ulcus en van biopten van de dunne darm toonden geen afwijkingen; er waren met name geen aanwijzingen voor coeliakie of de ziekte van Whipple. Patiënt werd opgenomen op de afdeling Interne Geneeskunde. De diagnostiek werd uitgebreid met een CT-scan van de thorax en het abdomen, een MRI en een MRA van de dunne darm en een coloscopie. Bij geen van deze onderzoeken werden afwijkingen gevonden. Vanwege de persisterende anemie en de verhoogde bezinking dachten wij aan een vasculitis de uitslag van het serologisch onderzoek was hiervoor echter negatief of aan een opvlamming van de polymyalgia rheumatica. Patiënt werd daarom behandeld met prednison en de dosering van de protonpompremmer werd verhoogd. Hierop verbeterde het klinisch beeld van patiënt en namen zijn klachten af. Een gastroscopie ter controle toonde enige verbetering, maar liet nog steeds een ulcererend pyloruskanaal zien. Enkele weken na ontslag werd patiënt opnieuw opgenomen in verband met duizeligheid en onwelwording. Hij lamina muscularis mucosae mucosa submucosa voorbeelden van schuimige macrofagen FIGUUR 1 Histopathologische coupe van de darmwand van het duodenum. De mucosa is zonder afwijkingen, de submucosa bevat schuimige macrofagen (HEkleuring, microscopische vergroting 100x). 2 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4698
3 had een diepe veneuze trombose, maar een longembolie werd uitgesloten. Tevens werd bij patiënt atriumfibrilleren geconstateerd. Neurologisch onderzoek was niet afwijkend. Bij een poliklinisch controlebezoek werd wegens toenemende gewrichtsklachten en verdenking op de ziekte van Whipple serologisch onderzoek verricht; de T. whippleiantistoftiter was verhoogd en de aanwezigheid van de bacterie werd bevestigd middels PCR-onderzoek van het serum. Bij revisie van het histologisch onderzoek van de eerdere dunnedarmbiopten werd met een PAS-kleuring de submucosale aanwezigheid van T. whipplei aangetoond. In verband met de neurologische klachten van patiënt werd ook PCR-onderzoek van de liquor cerebrospinalis verricht; ook hierbij was de uitslag positief voor T. whipplei. Patiënt werd vervolgens intraveneus behandeld met ceftriaxon, gevolgd door co-trimoxazol gedurende 1 jaar. Bij herhaling van de gastroscopie waren de ulceraties verdwenen. Patiënt herstelde geleidelijk en zijn klachten van polymyalgia rheumatica verminderden aanzienlijk. Beschouwing De ziekte van Whipple is een systemische infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie T. whipplei. De ziekte komt met name voor bij blanke mannen van middelbare leeftijd. 1,2 De incidentie is niet precies bekend, maar wereldwijd wordt deze geschat op minder dan 1 per personen per jaar. 1 In het Pathologisch Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief (PALGA) is in de periode van 53 patiënten weefselmateriaal geregistreerd met de diagnose ziekte van Whipple. Op basis hiervan is de geschatte incidentie in Nederland ongeveer 0,5 per personen per jaar. Deze getallen worden ondersteund door gegevens van de afdeling Medische Microbiologie en Infectiepreventie van het VUmc, een centrum dat zich veel bezighoudt met de diagnostiek naar de ziekte van Whipple. In de periode stelden zij bij 27 patiënten de diagnose vast middels PCR. T. whipplei werd voor het eerst beschreven aan het begin van de 20e eeuw en behoort tot de grampositieve bacteriën. Het betreft een intracellulair micro-organisme dat in het cytoplasma van macrofagen aangetroffen kan worden. Pas sinds eind jaren 90 is het mogelijk om de bacterie te kweken, waardoor uitgebreider onderzoek kan worden verricht. In 2003 werd de sequentie van het complete genoom gepubliceerd. 3 T. whipplei kan worden aangetroffen in rioolwater en vermoedelijk ook in bodem en oppervlaktewater. Vooralsnog bestaat er veel onduidelijkheid over de bron en transmissieroute. 4 De bacterie is met PCR-onderzoek aangetoond in speeksel, darmbiopten en fecaal materiaal van gezonde mensen lamina muscularis mucosae mucosa submucosa voorbeelden van schuimige macrofagen FIGUUR 2 Histopathologische coupe van de darmwand van het duodenum. De mucosa is zonder afwijkingen. Het cytoplasma van de submucosaal gelegen macrofagen toont een ophoping van de bacterie Tropheryma whipplei (PAS-kleuring, microscopische vergroting 100x). NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4698 3
4 Leerpunten Patiënten met de ziekte van Whipple presenteren zich veelal met maag-darmklachten; daarnaast kunnen zij ook gewrichtsklachten en neurologische klachten ontwikkelen. Een niet-afwijkende dunnedarmmucosa bij histologisch onderzoek sluit de aanwezigheid van T. whipplei niet uit. De patholoog zal gericht naar eventuele submucosale aanwezigheid van de bacterie moeten kijken middels een aanvullende periodic-acid-schiff (PAS)-kleuring. Het bepalen van een T. whipplei-antistoftiter kan, ondanks de lage specificiteit, mogelijk wel van waarde zijn wanneer er een hoge verdenking bestaat op de ziekte van Whipple. ( dragers ). De prevalentie van het dragerschap hiervan is echter onzeker; de cijfers lopen, afhankelijk van de studieopzet en de onderzoekspopulatie, uiteen van 0,6-25%. 4,5 Bij een groot deel van de mensen die drager zijn van de bacterie zijn ook specifieke antilichamen tegen T. whipplei in het serum aantoonbaar. 6 Klaarblijkelijk ontwikkelen lang niet alle personen die blootgesteld zijn aan of gekoloniseerd zijn door T. whipplei ook de ziekte van Whipple. De gedachte is dat de gevoeligheid voor het ontwikkelen van de ziekte samenhangt met een specifieke afwijking in de immuunrespons tegen dit microorganisme. 7 De ziekte kenmerkt zich vooral door maag-darmklachten, zoals diarree en buikpijn, waarbij malabsorptie en gewichtsverlies op de voorgrond staan. Veelal gaan deze verschijnselen gepaard met gewrichtsklachten en lymfadenopathie. 8 Bij een kleiner aantal van de patiënten staan juist neurologische klachten centraal, zoals cognitieve en motorische stoornissen. 9 Vaak duurt het lang voordat de diagnose gesteld kan worden, omdat de arts niet aan de ziekte van Whipple denkt als mogelijke verklaring van de ziekteverschijnselen. Gezien de buikklachten wordt vaak wel endoscopisch onderzoek verricht, maar lang niet altijd worden er ook biopten van de dunne darm genomen. Bij een hoge klinische verdenking op de ziekte van Whipple zal de arts gericht biopten moeten nemen van het duodenum of het proximale jejunum. 1,2 Deze vertonen bij histologisch onderzoek typische afwijkingen. De diagnose ziekte van Whipple kan worden gesteld door het aantonen van een ophoping van T. whipplei in het cytoplasma van macrofagen. Bij de klassieke (mucosale) presentatievorm zijn de macrofagen in grote hoeveelheden in de mucosa aanwezig en zelfs zonder aanvullende histologische kleuringen, goed herkenbaar. Middels een PAS-kleuring kunnen de intracytoplasmatische bacteriën beter zichtbaar worden gemaakt. Micro-organismen die ook aankleuren bij de PAS-kleuring, zoals Mycobacterium avium intracellulare, moeten worden uitgesloten. De diagnose kan bevestigd worden door PCR-onderzoek dat gericht is op specifieke DNA-sequenties van de bacterie. 10 Zowel de sensitiviteit en de specificiteit, als de positief en negatief voorspellende waarde van het PCR-onderzoek zijn moeilijk te bepalen door de lage incidentie van de ziekte. In een onderzoek uit 2008 wordt een sensitiviteit genoemd van 72,6%, een specificiteit van 99,7%, een positief voorspellende waarde van 97,6% en een negatief voorspellende waarde van 96,9%. 5 Het bepalen van een T. whipplei-antistoftiter is weinig specifiek, omdat een positieve uitslag ook kan berusten op dragerschap van de bacterie. Bij onze patiënten heeft dit echter mede geleid naar de juiste diagnose. Aangezien de diagnosestelling grotendeels afhangt van het aantonen van de bacterie bij histologisch onderzoek, is herkenning door de patholoog essentieel. De klassieke vorm is makkelijk te herkennen en deze zal niet snel over het hoofd worden gezien. De variant met, vrijwel uitsluitend submucosale aanwezigheid van de bacterie, is echter relatief onbekend; volgens de literatuur wordt deze vorm bij een minderheid van de patiënten aangetroffen. 11,12 Bij histologisch onderzoek kunnen de macrofagen in geringe aantallen aanwezig zijn en tonen de biopten met een standaard hematoxyline-eosine (HE)-kleuring vrijwel geen afwijkingen (figuur 1). Hierdoor kan de diagnose gemakkelijk worden gemist. Een PAS-kleuring van deze biopten zal de macrofagen in de submucosa wel zichtbaar maken (figuur 2). Het is gezien de subtiele afwijkingen niet ondenkbaar dat de submucosale variant regelmatig wordt gemist en daardoor mogelijk vaker voorkomt dan nu wordt aangenomen. Deze gedachte wordt gesteund door de ervaringen in het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis, waar 3 patiënten in de laatste 3 jaar werden gediagnosticeerd met een submucosale vorm van de ziekte van Whipple. Sinds kort worden in dit ziekenhuis alle duodenumbiopten standaard met een PAS-kleuring onderzocht, waarbij speciale aandacht uitgaat naar de submucosa. Het verdwijnen van de gewrichtsklachten bij patiënt A en de afname van de klachten van polymyalgia rheumatica bij patiënt B doen sterk vermoeden dat ook deze veroorzaakt werden door T. whipplei. De ziekte van Whipple kan zich presenteren met alleen gewrichtsklachten, maar vaker zal dit in combinatie zijn met maag-darmklachten. Ook de neurologische klachten van patiënt B kunnen waarschijnlijk verklaard worden door de aanwezigheid van T. whipplei in het centraal zenuwstelsel. Dames en Heren, de ziekte van Whipple is een ernstige infectieziekte die bij standaard histologisch onderzoek gemakkelijk gemist kan worden als de verwekker zich 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4698
5 overwegend in de submucosa van de dunne darm bevindt. Laagdrempelig uitvoeren van een PAS-kleuring eventueel aangevuld met PCR-onderzoek leidt bij veel patiënten tot de diagnose. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Literatuur Aanvaard op 23 juli 2012 Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2012;156:A4698 > Meer op 1 Schneider T, Moos V, Loddenkemper C, Marth T, Fenollar F, Raoult D. Whipple s disease: new aspects of pathogenesis and treatment. Lancet Infect Dis. 2008;8: Marth T, Raoult D. Whipple s disease. Lancet. 2003;361: Bentley SD, Maiwald M, Murphy LD, Pallen MJ, Yeats CA, Dover LG, et al. Sequencing and analysis of the genome of the Whipple s disease bacterium Tropheryma whipplei. Lancet. 2003;361: Schöniger-Hekele M, Petermann D, Weber B, Müller C. Tropheryma whipplei in the environment: survey of sewage plant influxes and sewage plant workers. Appl Environ Microbiol. 2007;73: Fenollar F, Laouira S, Lepidi H, Rolain J, Raoult D. Value of Tropheryma whipplei quantitative polymerase chain reaction assay for the diagnosis of Whipple disease: usefulness of saliva and stool specimens for first-line screening. Clin Infect Dis. 2008;47: Fenollar F, Amphoux B, Raoult D. A paradoxical Tropheryma whipplei western blot differentiates patients with whipple disease from asymptomatic carriers. Clin Infect Dis. 2009;49: Moos V, Schmidt C, Geelhaar A, Kunkel D, Allers K, Schinnerling K, et al. Impaired immune functions of monocytes and macrophages in Whipple s disease. Gastroenterology. 2010;138: Durand DV, Lecomte C, Cathébras P, Rousset H, Godeau P. Whipple disease. Clinical review of 52 cases. Group on Whipple Disease. Société Nationale Française de Médecine Interne. Medicine (Baltimore). 1997;76: Gerard A, Sarrot-Reynauld F, Liozon E, et al. Neurologic presentation of Whipple disease: report of 12 cases and review of the literature. Medicine (Baltimore). 2002;81: Olmos M, Smecuol E, Mauriño E, Bai JC. Decision analysis: an aid to the diagnosis of Whipple s disease. Aliment Pharmacol Ther. 2006;23: Ribaux C, Saguem MH, Allaz AF, Kovacsovics T. Whipple s disease. Maladie de Whipple: atteinte intestinale grêle à présentation sous muqueuse. Ann Pathol. 1990;10: Kuhajda FP, Belitsos NJ, Keren DF, Hutchins GM. A submucosal variant of Whipple s disease. Gastroenterology. 1982;82: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2012;156:A4698 5
Onbegrepen lymfadenopathie: ziekte van Whipple
Casuïstiek Onbegrepen lymfadenopathie: ziekte van Whipple Caroline A. Wientjes, Sylvia A. Luykx-de Bakker, M.E.F. (Eric) Prins en Sacha Lobatto Een 58-jarige man werd verwezen naar de polikliniek Interne
Nadere informatiePost HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012. Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem
Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012 Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem Coeliakie is een ziekte die voornamelijk bij kinderen voorkomt. Stellingen Coeliakie
Nadere informatieStellingen. Stellingen 2. Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012
Tropical Sprue Post HBO cursus Nederlandse Vereniging van Dietisten 1 oktober 2012 Peter J. Wahab MDL arts Rijnstate Ziekenhuis Arnhem Non tropical sprue Gee - Herter s disease Idiopathic Steatorrhea?
Nadere informatieDetectie van pneumocystis in broncheoalveolaire lavage. Rafke Schoffelen 15-12-2015 IC Radboudumc
Detectie van pneumocystis in broncheoalveolaire lavage Rafke Schoffelen 15-12-2015 IC Radboudumc Casus Man, 78 jaar Behandeld met rituximab en prednison Verdenking pneumocystis pneumonie(pcp) Start cotrimoxazol
Nadere informatieMaagklachten. Diagnostiek volgens de NHG standaard
Maagklachten Diagnostiek volgens de NHG standaard Casus 1 Mw. A. González, 42 jarige vrouw met een voorgeschiedenis van astma en multiple sclerose. Sinds 4 maanden wisselende klachten van een opgeblazen
Nadere informatieKennis toepassen, en beslissingen nemen. Hoe denkt de arts? 2. Wat doet de arts? Hoe wordt kennis toegepast? Wat is differentiaal diagnose?
Hoe denkt de arts? 2 Kennis toepassen, en beslissingen nemen Dr. Peter Moorman Medische Informatica ErasmusMC 1 Hoe weet je of een ziektebeeld waarschijnlijk is? de differentiaal diagnose Hoe wordt een
Nadere informatieLaboratoria Nieuwsbrief oktober 2014 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium
Laboratoria Nieuwsbrief oktober 2014 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Aanvraagformulier medicijnspiegel bepaling - Dientamoeba fragilis
Nadere informatieKern: Klager vindt dat verweerder niet adequaat heeft gereageerd op zijn klachten van ongewild gewichtsverlies.
Klachtencommissie Huisartsenzorg Midden-Nederland Uitspraak maart 2013 Kern: De Klachtencommissie constateert dat verweerder onderzoek heeft verricht naar de klachten van klager. Uit de onderzoeken die
Nadere informatieSAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie
166 Samenvatting SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN Kattenkrabziekte. Diagnostische en klinische aspecten van Bartonella henselae infectie Deel I Introductie In de introductie van dit proefschrift (Hoofdstuk
Nadere informatieAllemaal Beestjes. Eline van der Hagen Kcio 15 juni 2017
Allemaal Beestjes Eline van der Hagen Kcio 15 juni 2017 Voorgeschiedenis Vrouw, 68 jaar Diabetes type 2 (1995), hypertensie (2010), chronische nierinsuffiëntie (2012) Presentatie op de SEH In de nacht
Nadere informatieWeefsel Specifiek 2014.3 ZN kleuring
Weefsel Specifiek 2014.3 ZN kleuring SKML sectie Pathologie 16-06-2015 Drs. S. Dubois Overzicht Inleiding Aantallen Samples A-D Verdiepingsvragen Inleiding Wereldgezondheidsprobleem 40% van de wereldbevolking
Nadere informatieFaecaal calprotectine. Eva Lefevre 14 mei 2013
Faecaal calprotectine Eva Lefevre 14 mei 2013 Inleiding Faecaal calprotectine Calcium bindend eiwit Afkomstig uit neutrofiele granulocyten Aanwezigheid in faeces is evenredig met mate van neutrofiele migratie
Nadere informatieQ-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!)
Q-koorts, een complexe diagnostiek! (the JBZ experience!) De microbiologen zagen zieke mensen. In hun ogen waren dat er veel meer dan normaal en zij spraken van een epidemie. ( ) We hebben de epidemie
Nadere informatieLegionella. De overdracht. Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem
Legionella De overdracht Jacob P. Bruin Streeklaboratorium voor de Volksgezondheid Kennemerland Haarlem Legionella Inhoud: Legionella bacterie Infectieroute Diagnostiek Kweek Urine antigeentesten Serologie
Nadere informatieVereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde
Vereniging voor Ziekenhuisgeneeskunde SHELLEY METSELAAR AIOS SOZG Achtergrond Incidentie - 5-11 per 1000 per jaar 1 Diagnose - Combinatie kliniek, lab, X-thorax Sensitiviteit X-thorax 2 - Pneumonie +/-
Nadere informatieZwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darmen Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zwangerschap 2 Erfelijkheid 2 Vruchtbaarheid 2 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap
Nadere informatiePrednison/Prednisolon
Prednison/Prednisolon Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: prednison. Hoe werkt prednison? Bij patiënten
Nadere informatieNieuwsbrief EAC/PSI 2017
Nieuwsbrief EAC/PSI 2017 Beste deelnemer aan het Early Arthritis Clinic (EAC) onderzoek, Met deze nieuwsbrief brengen wij u weer graag op de hoogte over de ontwikkelingen van het wetenschappelijk onderzoek
Nadere informatie9 Coeliakie. etiologie
9 Coeliakie Definitie en etiologie Incidentie Bij coeliakie bestaat er intolerantie voor gluten. Gluten ( lijm ) is de verzamelnaam voor de in alcohol oplosbare eiwitten van tarwe, rogge, haver en spelt
Nadere informatieNRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2012.
NRC Bordetella pertussis: verslag van het Nationaal Referentiecentrum voor het jaar 2012. Inleiding In 2012 bevestigden de twee laboratoria van het Nationaal Referentie Centrum Bordetella pertussis een
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
amenvatting Het aantal mensen met dementie neemt toe. De huisarts speelt een sleutelrol in het (h)erkennen van signalen die op dementie kunnen wijzen en hiermee in het stellen van de diagnose dementie,
Nadere informatieSubmucosale tumoren van de oesofagus
Klinische les Submucosale tumoren van de oesofagus Diagnostiek en behandeling Joost Rothbarth, C. (Kees) Verhoef, Jan-Werner Poley, Katharina Biermann, Jan J.B. van Lanschot en Bas P.L. Wijnhoven Dames
Nadere informatiePJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB
PJP profylaxe bij prednison Amelieke Cremers, AIOS MMB 30-10-2018 Q 1. Indicatie 2. Wanneer starten PJP Prednison Profylaxe PJP Wat is het Waar komt het vandaan Welke problemen Hoe toon je het aan Lymfocyten
Nadere informatieKennislacunes NHG-Standaard Buikpijn bij kinderen
Kennislacunes Buikpijn bij kinderen Kennislacunes 1. Prevalentie prikkelbare darm syndroom bij kinderen met chronische buikpijn (noot 5, 15). 2. Verschil in prognose van kinderen met prikkelbare darm syndroom
Nadere informatieRichtlijn Coeliakie en dermatitis herpetiformis
Richtlijnen Richtlijn Coeliakie en dermatitis herpetiformis Wouter P. Nieuwenhuis, C.M. (Frank) Kneepkens, Roderick H.J. Houwen, Hans J.A. de Beer, Chris J. Mulder, M. Luisa Mearin Gerelateerd artikel:
Nadere informatieFamiliaire Mediterrane Koorts
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak
Nadere informatieSerologische testen en interpretatie van testresultaten
Serologische testen en interpretatie van testresultaten Serologische testen Serologie is de leer van de stoffen die zich bevinden in het bloedserum. Bloedserum is het vocht dat verkregen is nadat bloed
Nadere informatie(n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar)
Koorts bij kinderen van 0 tot 1 maand (0-28 dagen) (n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Betreft: kinderen (jonger dan 1 maand) met koorts, verdacht van een
Nadere informatieSamenvattingen en Conclusies
De algemene inleiding van het proefschrift (Hoofdstuk 1) beschrijft de epidemiologie van CAD wereldwijd, en specifiek in Nederland. De onderliggend principes van atherosclerose vorming en progressie worden
Nadere informatieLCI-richtlijn Tularemie Bijlage 3. Vragenlijst Osiris
LCI-richtlijn Tularemie Bijlage 3. Vragenlijst Osiris Voldoet de casus aan de klinische EN diagnostische criteria? Indien de casus niet aan de definitie voldoet van bevestigde tularemie, wat is dan de
Nadere informatieBetreft: kinderen (1 tot 3 maanden) met koorts, verdacht van een infectie, met uitsluiting van de gehospitaliseerde neonaat.
Koorts bij kinderen van 1 tot 3 maanden (28 dagen tot en met 12 weken) (n.a.v. Richtlijn koorts bij kinderen NVK aangepast voor Medisch Centrum Alkmaar) Betreft: kinderen (1 tot 3 maanden) met koorts,
Nadere informatieScreening BRMO na opname in een buitenlands ziekenhuis
Infectiepreventie Screening BRMO na opname in een buitenlands ziekenhuis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl INF006 / Screening BRMO na opname
Nadere informatieLaatste onwikkelingen in de diagnose van coeliakie.. Blijft een dundarmbiopt noodzakelijk?
Laatste onwikkelingen in de diagnose van coeliakie.. Blijft een dundarmbiopt noodzakelijk? Dr E De Greef Kindergastroenterologie UZ Brussel www.pedigastro.com Vlaamse Coeliakie Vereniging Malle 2011 Overzicht
Nadere informatieManifestaties van Ziekte van Lyme. Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014
Manifestaties van Ziekte van Lyme Albert Vollaard Afd. Infectieziekten LUMC 17 nov 2014 Casus bespreking 1. Aanloop van enkele weken van malaise en progressieve spierpijn (uitgebreide DD) 2. Geen verhaal
Nadere informatieMedicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Azathioprine (Imuran ) en 6-Mercaptopurine (6-MP, Puri-Nethol )
Medicatie bij de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa Azathioprine (Imuran ) en 6-Mercaptopurine (6-MP, Puri-Nethol ) Maag-, Darm- en Leverziekten IJsselland Ziekenhuis Uw MDL-arts (maag-, darm- en leverarts)
Nadere informatieMDO-praatje (Catastrofaal) antifosfolipen syndroom. Charlotte Schaap AIOS interne geneeskunde
MDO-praatje (Catastrofaal) antifosfolipen syndroom Charlotte Schaap AIOS interne geneeskunde Casus Patient 51 jaar RvO: overname van elders ivm wisselende EMV-scores, oorzaak vooralsnog onduidelijk. Voorgeschiedenis
Nadere informatieLaboratoria Nieuwsbrief December 2015 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium
Laboratoria Nieuwsbrief December 2015 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Laboratorium aanvraagformulier huisartsen - Mededeling referentiewaarden
Nadere informatieCase report: syndroom van Sweet in het verpleeghuis
Home no. 3 Juni 2018 Eerdere edities Verenso.nl Case report: syndroom van Sweet in het verpleeghuis Martijn van der Meulen, Berber Oldenbeuving martijn.vandermeulen@radboudumc.nl Samenvatting Een 74-jarige
Nadere informatieInfliximab Inflectra, Remicade, Remsima
Infliximab Inflectra, Remicade, Remsima Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: infliximab. Hoe werkt infliximab?
Nadere informatieCasuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten. Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt
Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt Infectieuse serologie Borrelia-serologie (Lyme) Toxoplasma gondii
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieCentraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom. MDO-praatje
Centraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom MDO-praatje Casus Patient CutaanT-cel lymfoom, type mycosis fungoides met aanwijzingen voor lymfeklierbetrokkenheid (niet PA-bewezen). Buikproblemen
Nadere informatieDe oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieSamenvatting Inleiding In veel landen is dikke-darmkanker een belangrijk volksgezondheidsprobleem; zo werden in 1997 ongeveer 8.500 nieuwe gevallen van dikke-darmkanker geconstateerd in Nederland en meer
Nadere informatieBlasten in perifeer bloed
Man 50 jaar Chronische lymfatische leukemie, RAI stadium 0, zonder criteria van actieve ziekte waarvoor wait and see beleid diep veneuze trombose. 2 dagen later: presentatie op SEH in verband met veel
Nadere informatieVVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013
VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 Congenitale Toxoplasmose: Hoe gebruik je de diagnostische informatie op een zinvolle manier? Filip Cools, MD, PhD Neonatologie, UZ Brussel Scenario
Nadere informatieHelicobacter pylori in de nieuwe NHG-Standaard Maagklachten wat u er in 2013 van moet weten
Helicobacter pylori in de nieuwe NHG-Standaard Maagklachten wat u er in 2013 van moet weten Prof. dr. M.E. Numans, huisarts VUmc Amsterdam/UMC Utrecht > LUMC Inhoud Ontwikkelingen Probleempunten bij maagklachten
Nadere informatieBEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor 2015
a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a BEVOLKINGSONDERZOEK BAARMOEDERHALSKANKER Monitor
Nadere informatieZwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm
Zwangerschap bij chronische ontstekingsziekten van de darm Inleiding Zwanger worden als je een chronische ontstekingsziekte van de darm (IBD = inflammatory Bowel disease) hebt zoals de ziekte van Crohn
Nadere informatiePneumonie Rubriekhouder: Mw. Dr. R. van Gageldonk, RIVM ( , )
Pneumonie Rubriekhouder: Mw. Dr. R. van Gageldonk, RIVM (2007-2010, 2012-2014) Inleiding Dankzij de peilstations bestaat er al vele jaren een goed inzicht in het vóórkomen van influenza-achtig ziektebeeld
Nadere informatieCMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog
CMV, EBV, Toxoplasma Diagnostiek Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog Man, 50 jaar Sinds 8d uit Thailand, 1 maand verblijf (nieuwe partner aldaar) Branderig gevoel ter hoogte van
Nadere informatieEndocarditis met zeldzame grampositieve verwekkers
Klinische les Endocarditis met zeldzame grampositieve verwekkers Zoek naar gastro-intestinale aandoeningen Julia Kovaleva, Leo G. Gerhards en A.V.M. (Lieke) Möller Dames en Heren, De meest voorkomende
Nadere informatieEileiderontsteking. Afdeling Gynaecologie
Eileiderontsteking Afdeling Gynaecologie Inleiding Een eileiderontsteking is een ontsteking van de eileiders. Deze ontstekingen kunnen heel sluimerend verlopen met weinig klachten. Meestal heeft u acute
Nadere informatieRituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Rituximab Mab Thera Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: rituximab. Hoe werkt rituximab? Bij patiënten
Nadere informatieSam envatting en conclusies T E N
Sam envatting en conclusies T E N Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Sinds de zeventigerjaren van de vorige eeuw zijn families beschreven met dominant overervende herseninfarcten,dementie
Nadere informatieKlinische Dag. 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling
Klinische Dag 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Reversibele cardiale betrokkenheid bij multipel myeloom met AL-amyloidose Klinische hematologiedag 2013
Nadere informatieIgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum
IgA nefropathie Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - Het ziekteproces - De patiënt - Het diagnostische proces - De behandeling - De
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 101 Chapter 7 SAMENVATTING Maligne tumoren van de larynx en hypopharynx ( keelkanker ) zijn de zesde meest voorkomende type kankers van het hele lichaam, en de meest voorkomende
Nadere informatieFamiliaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld
Familiaire Adenomateuze Polyposis (FAP) Informatie over het ziektebeeld Wat is FAP? Familiaire adenomateuze polyposis (FAP) is een erfelijke ziekte die zich kenmerkt door het ontstaan van honderden poliepen
Nadere informatieMRSA. Hygiëne en infectiepreventie. Beter voor elkaar
MRSA Hygiëne en infectiepreventie Beter voor elkaar Inleiding Ieder mens draagt bacteriën bij zich. Deze bacteriën zijn zowel op als in het lichaam aanwezig. De Staphylococcus aureus is een bacterie die
Nadere informatieMRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst
MRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst Dr. Frederikus. Klok fd. Trombose en Hemostase, LUMC Erik - de jonge onderzoeker V Trombose Erik - de (nog steeds) jonge onderzoeker V
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 137 138 Het ontrafelen van de klinische fenotypen van dementie op jonge leeftijd In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, komt dementie ook op jonge leeftijd voor. De diagnose
Nadere informatieOogverschijnselen bij de ziekte van Graves
Oogverschijnselen bij de ziekte van Graves Inhoudsopgave Inleiding... 1 Verschijnselen... 1 Het stellen van de diagnose... 2 Behandeling... 2 Complicaties van de behandeling... 3 Prognose... 3 Inleiding
Nadere informatieNederlandse samenvatting proefschrift Renée Walhout. Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose
Nederlandse samenvatting proefschrift Veranderingen in de hersenen bij Amyotrofische Laterale Sclerose Cerebral changes in Amyotrophic Lateral Sclerosis, 5 september 2017, UMC Utrecht Inleiding Amyotrofische
Nadere informatieRubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln
Rubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln B06 Bijlage I Rubella en zwangerschap, richtlijnen voor de praktijk Beleid naar aanleiding van een (mogelijk) contact (zie toelichting 1) Inventariseer
Nadere informatieTot categorie 1 behoren - patiënten bij wie het MRSA dragerschap is aangetoond A
MRSA In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over de MRSA bacterie en de maatregelen die het ziekenhuis treft bij patiënten met een mogelijke of aangetoonde MRSA besmetting.
Nadere informatieZeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Nadere informatieSplenomegaliebij een Eritrese vluchteling. Isaie Reuling 17 Januari 2017
Splenomegaliebij een Eritrese vluchteling Isaie Reuling 17 Januari 2017 Introductie Toename vluchtelingen in NL Toename acute tropische infectieziekten 1 Ook toename chronische tropische infectieziekten!
Nadere informatieVeelgestelde vragen over de VRE-bacterie
Veelgestelde vragen over de VRE-bacterie Algemeen 1. Wat is een VRE-bacterie? VRE staat voor Vancomycine Resistente Enterokok. De VRE-bacterie is een multiresistente enterokok, dat betekent dat deze bacterie
Nadere informatieKlinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven
Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven Geen (potentiële) belangenverstrengeling Azacitidine, een gekke oorzaak van crazy paving M. Roeven; M. Cruijsen; W. van der Velden, Casus
Nadere informatieVSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties
VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties Doel Het doel van dit protocol is preventie, herkenning, optimalisering van diagnostiek en behandeling van early-onset
Nadere informatieNieuwsbrief CSA 2013
Nieuwsbrief CSA 2013 2 Nieuwsbrief over het CSAonderzoek (Clinically Suspect Artralgia cohort) Geachte mevrouw of meneer, Afgelopen jaar heeft u toegestemd om mee te doen aan het CSA onderzoek. In deze
Nadere informatieInformatiepakket MST over de VRE-bacterie
Informatiepakket MST over de VRE-bacterie Op de verpleegafdeling Vaatchirurgie in Medisch Spectrum Twente is de VRE-bacterie aangetroffen. VRE staat voor 'Vancomycine Resistente Enterokok'. Deze bacterie
Nadere informatieVraag en Antwoord NDM Klebsiella Pneumoniae Voor aanvullingen zie onderaan, laatste update 18 december 2015
Vraag en Antwoord NDM Klebsiella Pneumoniae Voor aanvullingen zie onderaan, laatste update 18 december 2015 Algemene vragen 1 Wat is BRMO? BRMO is de afkorting van Bijzonder Resistent Micro-organisme.
Nadere informatieInformatie over Clostridium difficile
Patiënteninformatie Informatie over Clostridium difficile rkz.nl Wat is Clostridium difficile Clostridium difficile associated diarrhoea (CDAD) is een diarree waarbij een bepaalde bacterie (Clostridium
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue
Nadere informatieDe reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei
De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek
Nadere informatieLATENTE TUBERCULOSE INFECTIE
LATENTE TUBERCULOSE INFECTIE In deze folder leest u meer over de behandeling van een latente tuberculose infectie voorafgaand aan het gebruik van biologicals. Wat is een latente tuberculose infectie?
Nadere informatieAdalimumab Humira. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Adalimumab Humira Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: adalimumab. Hoe werkt adalimumab? Bij patiënten
Nadere informatieOp een dwaalspoor bij gastro-intestinale tuberculose
Klinische les Op een dwaalspoor bij gastro-intestinale tuberculose Ruud Schrauwen, Clemens Richter en Jan Maarten Vrolijk Dames en Heren, Zoals bekend komt tuberculose (tbc) niet alleen in de longen voor.
Nadere informatieONDERZOEK NAAR BRMO EN MRSA INFORMATIE VOOR PATIËNTEN
ONDERZOEK NAAR BRMO EN MRSA INFORMATIE VOOR PATIËNTEN Inleiding In deze folder leest u informatie over Bijzonder Resistente Micro-Organismen (BRMO) en MRSA (Methicilline Resistente Staphylococcus aureus)
Nadere informatieTocilizumab RoActemra
Tocilizumab RoActemra Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: tocilizumab. Hoe werkt tocilizumab? Bij patiënten
Nadere informatieEen donatie met een staartje
Een donatie met een staartje Jaap van Hellemond Dept. Medische Microbiologie & Infectieziekten Erasmus MC & Havenziekenhuis Rotterdam Met medewerking van en dank aan Havenziekenhuis, Rotterdam Emmaline
Nadere informatieEen 36 jarige waterbouwkundig ingenieur wordt in Bangladesh acuut ziek met koorts tot 39 C en 10-15 x per dag waterdunne diarree.
Diarree na tropen Een 36 jarige waterbouwkundig ingenieur wordt in Bangladesh acuut ziek met koorts tot 39 C en 10-15 x per dag waterdunne diarree. Hij behandelt zichzelf met imodium en ORS. Na 48 uur
Nadere informatieMRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op
MRI spoort prostaatkanker nauwkeurig op Prostaatkanker is een van de meest voorkomende vormen van kanker bij mannen. Een op de zes mannen krijgt er last van. Maar het is ook een erg lastig op te sporen
Nadere informatieHepatitis C Acuut, versie 15 (PDF aangemaakt op: ) Indien de patiënt een asielzoeker betreft worden data doorgeven aan GGD GHOR Nederland.
Hepatitis C Acuut, versie 15 (PDF aangemaakt op: 29-1-2018) EPI-azc lblsoacontact1 lblmelding Indien de patiënt een asielzoeker betreft worden data doorgeven aan GGD GHOR Nederland. Contactpersoon: Eline
Nadere informatieSulfasalazine Salazopyrine
Sulfasalazine Salazopyrine Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: sulfasalazine. Hoe werkt sulfasalazine?
Nadere informatieNeurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief
Neurodegeneratie vanuit klinisch chemisch perspectief Charlotte Teunissen Hoofd Neurologisch Laboratorium en Biobank Afdeling klinische chemie VUmc Amsterdam Inhoud van de presentatie: 1. De ziekte van
Nadere informatieEtanercept Enbrel, Benepali
Etanercept Enbrel, Benepali Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: etanercept. Hoe werkt etanercept? Bij
Nadere informatieThrombo-embolie. Wouter Jacobs, longarts. John van Putten, longarts
Thrombo-embolie Wouter Jacobs, longarts John van Putten, longarts Patiënt 1 53 jarige man Voorgeschiedenis 1968 appendectomie Dec 2011 pijnlijke rechter voet waarvoor strassburger sok Anamnese 3 weken
Nadere informatieDe behandeling van Dientamoeba fragilis. Thecla A.M. Hekker, arts-microbioloog NVMM, 2 april 2008
De behandeling van Dientamoeba fragilis Thecla A.M. Hekker, arts-microbioloog NVMM, 2 april 2008 Dientamoeba fragilis Inleiding Klinische verschijnselen Diagnose Therapie Vervolg 2 Inleiding bekend sinds
Nadere informatieBlindedarmontsteking (Appendicitis)
Blindedarmontsteking (Appendicitis) Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de oorzaak van een blindedarmontsteking (appendicitis) en hoe dit behandeld kan worden. Het is goed u te
Nadere informatieOntwikkelingen op het gebied van MRI bij endometriose
Nederlandse samenvatting Ontwikkelingen op het gebied van MRI bij endometriose Chapter 9 148 Naar schatting lijdt ongeveer 10% van alle vrouwen in de vruchtbare levensjaren aan endometriose. Er zijn verschillende
Nadere informatieMet buikpijn naar de huisarts
Met buikpijn naar de huisarts Casuïstiek bespreking Dr. Paul Giesen, Huisarts, Radboudumc, Nijmegen Dr. Paul Geutjes, Klinisch chemicus, Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis, Nijmegen Doel 1. De diagnostisch
Nadere informatieCover Page. The following handle holds various files of this Leiden University dissertation:
Cover Page The following handle holds various files of this Leiden University dissertation: http://hdl.handle.net/1887/61127 Author: Hulle, T. van der Title: The diagnostic and therapeutic management of
Nadere informatieEen onverwachte draai in het verhaal Over valkuilen en blinde vlekken
Een onverwachte draai in het verhaal Over valkuilen en blinde vlekken dr. Geert-Jan Geersing huisarts-onderzoeker dr. Alfred Sachs huisarts-onderzoeker dr. Janneke Hendriksen aios Huisartsgeneeskunde Introductie
Nadere informatieZwangerschap bij een chronische darmziekte
Maag-, Darm- en Leverziekten Zwangerschap bij een chronische darmziekte www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Vruchtbaarheid... 3 Erfelijkheid... 4 Medicijnen... 4 Invloed chronische darmziekte op de zwangerschap...
Nadere informatieBRMO. Bijzonder Resistent Micro-Organisme
BRMO Bijzonder Resistent Micro-Organisme Inleiding Uit onderzoek is gebleken dat u met een Bijzonder Resistent Micro-organisme (BRMO) besmet bent. Dit zijn bacteriën die verwant zijn aan bacteriën die
Nadere informatieEileiderontsteking. Afdeling Gynaecologie
Eileiderontsteking Afdeling Gynaecologie Inleiding Een eileiderontsteking is een ontsteking van de eileiders. Deze ontstekingen kunnen heel sluimerend verlopen met weinig klachten. Meestal heeft u acute
Nadere informatie