Langer thuis wonen in Graafsepoort Verpleging en Verzorging. Afdeling O&S Gemeente s-hertogenbosch

Transcriptie

1 Langer thuis wonen in Graafsepoort Verpleging en Verzorging Afdeling O&S Gemeente s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek November 2014

2 2

3 Samenvatting De landelijke overheid hervormt de langdurige zorg. Onderdeel van deze hervorming is de maatregel Langer thuis wonen. Alleen mensen met een hoge zorgzwaarte krijgen hun zorg voortaan gekoppeld aan verblijf in een instelling. Door de maatregel zullen mensen langer thuis blijven wonen. In dit onderzoek worden op basis van een aantal aannames de effecten van de maatregel Langer thuis wonen op het gebied van voorzieningen, zorg en wonen gekwantificeerd voor de wijk Graafsepoort. We focussen daarbij alleen op de sector Verpleging en Verzorging. Graafsepoort vergrijst én ontgroent De komende tien jaar zal Graafsepoort gaan vergrijzen. Het aantal personen in de leeftijdsgroepen tot 64 jaar zal gaan dalen. Met name het aantal 75-plussers zal de komende jaren sterk gaan toenemen, met 33%. In Graafsepoort is dus sprake van ontgroening en vergrijzing. Door de toename van het aantal 75-plussers zal de vraag naar zorg en ondersteuning ook toenemen. Ouderen wonen langer thuis Daar waar voorheen mensen met een middelzware zorg vraag instroomden in een intramurale instelling, zullen zij nu langer thuis wonen. Toename aantal ouderen, relatief weinig voorzieningen voor ouderen zorg in Graafsepoort Beide ontwikkelingen dragen bij aan een grotere vraag naar zorg en ondersteuning. Het aantal 75- plussers gaat de komende tien jaar flink toenemen. Graafsepoort heeft veel voorzieningen op het gebied van welzijn en in wat mindere mate op het gebied van zorg, met name voor ouderen. De komende jaren ligt er dus een opgave voor het bieden van welzijnsdiensten en zorg gericht op ouderen. Aanname: de helft van alle 75-plussers heeft behoefte aan enige vorm van zorg en ondersteuning in 2024 gaat het om ongeveer 575 ouderen. Opgave voor Langer thuis wonen in Graafsepoort: relatief weinig voorzieningen voor ouderen # 75-plussers 2014 # 75-plussers 2024 Vraag 2024 Zorg en voorzieningen (+33%) plussers Opgave Aanbod beschermd, geclusterd en nultreden woningen blijft gelijk in Graafsepoort De komende tien jaar zal het aanbod aan zowel beschermd, geclusterd 1 als nultreden woningen gelijk blijven in Graafsepoort. Hof van Hintham biedt alleen zorg aan mensen met een zware zorgzwaarte. Daardoor is er geen vrijvallende intramurale capaciteit. Ook zijn er geen nieuwbouwplannen voor nultreden woningen. 1 Geclusterd wonen gaat om zelfstandig wonen waarbij de bewoner gebruik kan maken van zorg van een nabijgelegen zorgsteunpunt. 3

4 Te kort aan geclusterd wonen in Graafsepoort Op basis van deze aannames zou over tien jaar het aanbod aan wonen met zorg lager zijn dan de dan de verwachte vraag. Het te kort zit in het aanbod geclusterd wonen. Deze is flink lager dan de verwachte vraag. Het aanbod aan beschermd en nultreden woningen is wel voldoende groot. Opgave Langer thuis wonen in Graafsepoort: te kort aan geclusterd wonen Vraag 2024 Aanbod 2024 Opgave Beschermd wonen Geclusterd wonen Nultreden woningen Totaal

5 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inhoudsopgave Inleiding Aanleiding: hervorming langdurige zorg Doel onderzoek Uitgangspunten onderzoek Langer thuis wonen Definities Leeswijzer Huidige en toekomstige situatie in Graafsepoort Bevolking Voorzieningen Zorg Wonen Aanbod beschermd, geclusterd en nultreden woningen in Ontwikkelingen aanbod beschermd, geclusterd en nultreden woningen Ontwikkelingen vraag beschermd, geclusterd en nultreden woningen Opgave Langer thuis wonen Graafsepoort Bijlage 1: Basistabellen bevolking en zorggebruik Bijlage 2: Literatuur

6 1. Inleiding 1.1 Aanleiding: hervorming langdurige zorg De landelijke overheid hervormt de langdurige zorg. Onderdeel van deze hervorming is de maatregel Langer thuis wonen. Alleen mensen met een hoge zorgzwaarte krijgen hun zorg voortaan gekoppeld aan verblijf in een instelling. Door de maatregel zullen mensen langer thuis blijven wonen. De maatregel Langer thuis wonen zal de komende jaren de nodige gevolgen hebben voor inwoners van s-hertogenbosch, de gemeente en zorginstellingen. Daarom wil de gemeente s-hertogenbosch inzicht krijgen in de aanwezigheid en spreiding van vormen van wonen met zorg en welzijn en zorgvoorzieningen in wijken. 1.2 Doel onderzoek Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van kenmerken van de woningvoorraad, zorgvastgoed, collectieve zorgvoorzieningen en sociaal-demografische kenmerken van bewoners op stedelijk en wijkniveau. Daarnaast maken we ook een doorkijk naar Hoe ontwikkelt de bevolking zich en welke gevolgen heeft dat voor de vraag naar wonen met zorg en welzijn? Tot slot onderzoeken we in hoeverre het toekomstige aanbod aansluit bij de vraag. In 2013 is de pilot voor het onderzoek Langer thuis wonen Zuidoost uitgevoerd. De in deze pilot ontwikkelde aanpak bleek een goed hulpmiddel voor het matchen van vraag en aanbod op het gebied van wonen en zorg. Daarom is in 2014 besloten om voor iedere wijk in s-hertogenbosch een vergelijkbaar onderzoek uit te voeren. Dit is het rapport van Graafsepoort voor de sector Verpleging en Verzorging. 1.3 Uitgangspunten onderzoek Langer thuis wonen Kern van de maatregel Langer thuis wonen is dat mensen met een lichtere zorgzwaarte geen indicatie meer krijgen voor verblijf in een zorginstelling. Deze paragraaf beschrijft de belangrijkste definities en uitgangspunten van het onderzoek. Indicaties en zorgzwaartepakketten Om zorg in combinatie met verblijf in een instelling te krijgen, heeft iemand een indicatie nodig. Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) bepaalt of iemand een indicatie krijgt. Het zorgzwaartepakket (ZZP) beschrijft welke ondersteuning of zorg iemand nodig heeft. Hoe hoger de ZZP hoe intensiever de zorgvraag. Met ingang van 2014 zijn de ZZP1 tot en met 3 komen te vervallen. Mensen die een nieuwe indicatie krijgen met een dergelijke zorgzwaarte hebben geen recht meer op zorg gekoppeld aan verblijf in een instelling. Met andere woorden, zij hebben geen recht meer op een plaats in een verzorgingshuis of verpleeghuis. 6

7 Zorggebruik en persoonskenmerken TNO heeft onderzocht welke relaties er bestaan tussen persoonskenmerken, gezondheid en het gebruik van zorg en ondersteuning. Persoonskenmerken die vooral bepalend zijn voor het gebruik van zorg zijn: hoe ouder men is, hoe vaker men zorg gebruikt; alleenstaanden hebben vaker te maken met beperkingen dan mensen die samenwonen; huishoudens met een hoger inkomen of eigenaar-bewoners maken vaker gebruik van particuliere zorg; vanaf het 70 ste levensjaar neemt het eigenwoningbezit af; thuiszorg is het voornaamste zorgproduct; op hogere leeftijd wil men liever niet verhuizen; als men toch verhuist hangt dit mogelijk samen met het huidige of verwachte zorggebruik en de behoefte aan meer voorzieningen in de nabijheid (Post et al, 2012). 1.4 Definities In deze paragraaf staan de belangrijkste definities die gebruikt zijn in het onderzoek Langer thuis wonen: Wetten en beleid AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektenkosten betaalt de langdurige zorg voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten. Wmo Wet Maatschappelijke Ondersteuning regelt dat mensen met een beperking ondersteuning kunnen krijgen. De gemeente voert de Wmo uit. Langer thuis wonen Dit is een maatregel van de landelijke overheid. Alleen mensen met een hoge zorgzwaarte krijgen hun zorg gekoppeld aan verblijf in een instelling. Dat betekent dat de bewoner één rekening krijgt, waarin geen onderscheid te maken is tussen de kosten voor de woning en de kosten voor de zorg. ZZP Zorgzwaarte pakket beschrijft welke ondersteuning of zorg iemand nodig heeft. Hoe hoger de ZZP, hoe intensiever de zorgvraag. Woonvormen (vastgoed) Beschermd wonen (intramuraal wonen) Betreft wonen in een instelling. Hier is 24 uur per dag zorg aanwezig. Voorbeelden zijn verpleeghuizen of kleinschalige woonprojecten voor dementerende ouderen. Beschermd wonen wordt gefinancierd vanuit de AWBZ. Geclusterd wonen (extramuraal wonen met zorg op afroep) Dit zijn zelfstandige woningen waarbij de bewoner gebruik kan maken van verpleging of verzorging van een nabijgelegen zorgsteunpunt. Voorbeelden zijn seniorenplus woningen, aanleunwoningen, inleunwoningen en zorgwoningen. Nultreden woningen Dit zijn zelfstandige woningen met diverse kenmerken waardoor ze meer geschikt zijn voor ouderen dan reguliere woningen. De voordeur is zonder trap bereikbaar. In de woning zijn de hoofdvertrekken (woonkamer, slaapkamer, douche/wc en keuken) zonder traplopen te bereiken. Voorbeelden zijn galerijflats met lift, bungalows of ingrijpend aangepaste woningen. 7

8 Overige definities Vergrijzing Is een maat waarin het aantal 65-plussers wordt afgezet tegen de productieve bevolking (20-64 jarigen). In een gebied waar de vergrijzing hoog is, zijn er dus veel 65-plussers in vergelijking tot het aantal jarigen. Basiszorginfrastructuur Alle gebouwen waarin zorg en welzijnsdiensten worden geleverd door organisaties én die toegankelijk zijn voor bewoners uit de wijk / stad. Het gebouw moet een ontmoetingsfunctie hebben en er moet enige vorm van zorg of welzijnsdienst worden verleend. Bijvoorbeeld een wijkplein waar bewoners samen koffie kunnen drinken en waar de Wmo-consulent spreekuur houdt. Zorg en ondersteuning Alle mogelijke vormen van zorg en ondersteuning die geleverd worden aan inwoners van s- Hertogenbosch die hulp nodig hebben om zelfstandig te kunnen wonen. Dit kan variëren van verpleegzorg, budgetbegeleiding tot het halen van een boodschap. Door de bezuinigingen zal er deels een verschuiving plaatsvinden van hulp door professionals naar hulp door vrijwilligers en mantelzorgers. 1.5 Leeswijzer Hoofdstuk twee schetst de huidige stand van zaken in Graafsepoort op het gebied van de bevolking, voorzieningen, zorg(gebruik) en wonen. Daarnaast worden de verwachte ontwikkelingen voor de komende 10 jaar beschreven. Het laatste hoofdstuk kijkt in hoeverre toekomstige vraag en aanbod overeen komen. 8

9 2. Huidige en toekomstige situatie in Graafsepoort In dit hoofdstuk komen de ontwikkelingen op het gebied van bevolking, voorzieningen, zorggebruik en wonen aan bod. Het gaat om de ontwikkeling op wijkniveau. Daar waar grote afwijkingen zijn per buurt, worden die toegelicht. 2.1 Bevolking Graafsepoort vergrijst én ontgroent De Graafsepoort zal de komende tien jaar gaan vergrijzen 2. Alle leeftijdsgroepen tot 64 jaar nemen enigszins af, de leeftijdsgroep van 65 jaar en ouder, met name de groep 75-plus, neemt toe. Over tien jaar zullen er ongeveer 33% meer 75-plussers wonen. Aawijk noord, Graafsebuurt noord en Hintham zuid hoogste aandeel alleenstaande 75-plussers Wat betreft leeftijdsopbouw lijkt Graafsepoort op het Bossche gemiddelde. Het aandeel alleenstaande ouderen ligt wat lager dan het stedelijk gemiddelde. Dit is echter een klein verschil. In de buurten Aawijk noord, Graafsebuurt noord en Hintham zuid is het aandeel alleenstaande 75-plussers het hoogste, ongeveer 59% van alle huishoudens is in deze buurten alleenstaand. In bijlage 1 zijn extra tabellen opgenomen over de bevolkingssamenstelling in Graafsepoort. Komende tien jaar een derde meer 75-plussers Graafsepoort 85 eo Mannen Vrouwen 2 Bron: Bevolkingsprognose gemeente s-hertogenbosch

10 75 jaar of ouder jonger dan 75 jaar 30% meer huishoudens van 75 jaar en ouder De komende tien jaar zal het aantal huishoudens van 75 jaar en ouder met ongeveer 30% toenemen. Vooral het aantal oudere paren neemt flink toe (+40%). Het aantal alleenstaande 75-plussers neemt met ruim 20% toe. Flinke toename aantal oudere huishoudens, vooral meer oudere paren in Graafsepoort eenpersoons meerpersoons eenpersoons meerpersoons Uitgangspunt Langer thuis wonen: hoe ouder men is, hoe vaker men zorg gebruikt; alleenstaanden hebben vaker te maken met beperkingen dan mensen die samenwonen; Het aantal 75-plussers neemt de komende tien jaar met 33% toe. Het aantal 75-plus paren neemt met 40% toe, het aantal alleenstaande 75-plussers met ruim 20%. Beide ontwikkelingen zullen bijdragen aan een toenemend zorggebruik over tien jaar. 10

11 In Hintham noord en zuid wonen veel ouderen in een koopwoning Binnen de wijk Graafsepoort zijn grote verschillen in de samenstelling van de woningvoorraad. In Aawijk noord en de Graafsebuurt (met name zuid) staan voornamelijk huurwoningen. In Hintham (noord en zuid) staan voornamelijk koopwoningen. Deze verschillende samenstelling van de woningvoorraad is ook terug te zien in de woonsituatie van oudere huishoudens. In Hintham noord en zuid woont meer dan de helft van alle 75-plussers in een koopwoning. Terwijl in Aawijk noord dit aandeel slechts 7% is. Verschillen in woonsituatie ouderen tussen de buurten Graafsepoort In de buurten Hintham noord en zuid staan voornamelijk koopwoningen. In de Graafsebuurt zuid en Aawijk noord staan voornamelijk huurwoningen. De verwachting is dat in Hintham mensen tot op hogere leeftijd in hun koopwoning zullen blijven wonen. Terwijl ouderen uit de Graafsebuurt mogelijk doorverhuizen naar een meer zorgtoegankelijke (huur)woning wanneer hun gezondheid achteruit gaat. Voor de gehele wijk Graafsepoort verwachten we dat van alle 75-plussers ongeveer 40% over tien jaar in een koopwoning zal wonen. Let wel, het zullen vooral de ouderen in Hintham zijn die tot deze groep behoren. Huidige en verwachte percentage ouderen in een koopwoning in Graafsepoort 75 jaar e.o jaar jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Bron: databank regionale woningmarktmonitor 2004 en 2014, 2024 is schatting Uitgangspunt onderzoek Langer thuis wonen: vanaf het 70 ste levensjaar neemt het eigenwoningbezit af; op hogere leeftijd wil men liever niet verhuizen; als men toch verhuist hangt dit mogelijk samen met het huidige of verwachte zorggebruik en de behoefte aan meer voorzieningen in de nabijheid Een meerderheid van de 75-plussers woont in een huurwoning, ook over tien jaar. In 2024 zal ongeveer 40% van alle 75-plussers in Graafsepoort in een koopwoning wonen en daar tot op hoge leeftijd willen blijven wonen. Het betreft vooral ouderen in Hintham. De verwachting is dat ouderen alleen zullen verhuizen als hun gezondheid zo slecht is dat zij zich thuis niet meer kunnen redden. 11

12 Grote verschillen in inkomenssituatie tussen buurten Graafsepoort In de buurten Graafsebuurt zuid en Aawijk noord wonen de meeste huishoudens met een laag inkomen. Ongeveer één op de zeven huishoudens heeft in deze buurten een laag inkomen. Dat is bijna tweemaal zo hoog als het stedelijk gemiddelde (8,5%). In Hintham noord en zuid ligt het aandeel huishoudens met een laag inkomen juist beneden het stedelijk gemiddelde; hier heeft ongeveer 7% van alle huishoudens een laag inkomen. Huishoudens naar inkomen per buurt (2011) % huishoudens met een laag inkomen gem. gestandaardiseerd hh inkomen Hinthamerpoort 12,7% Graafsebuurt zuid 14,0% Aawijk noord 13,1% Graafsebuurt noord 11,8% Hintham zuid 7,7% Hintham noord 6,5% Graafsepoort 10,4% s-hertogenbosch 8,5% Bron: RIO 2011 Uitgangspunt onderzoek Langer thuis wonen: huishoudens met een hoger inkomen of eigenaar-bewoners maken vaker gebruik van particuliere zorg Ruim 10% van alle huishoudens in Graafsepoort is een minima huishouden. Er zijn grote verschillen tussen de buurten in inkomen. In Hintham zuid en noord is ongeveer 7% van alle huishoudens een minima huishouden. In Graafsebuurt zuid is dit twee keer zo hoog. De verwachting is dat huishoudens met een laag inkomen vaker een beroep zullen doen op zorg en ondersteuning van de gemeente. 12

13 2.2 Voorzieningen De basiszorginfrastructuur in Graafsepoort bevat veel verschillende voorzieningen. Zo is er het wijkplein De Kiek. In het wijkplein hebben verschillende organisaties spreekuur, bijvoorbeeld Divers, Juvans, een budgetcoach en Wmo-consulent. Er zijn twee Brede Bossche Scholen in Graafsepoort: BBS Aan de Aa en BBS de Graaf. In BBS de Graaf is de centrale leer- en speelplek voor basisschool de Kameleon voor kinderen van 2 tot 13 jaar. Ook hebben buurtbewoners uit de Graafsebuurt zuid en omgeving diverse activiteiten in deze BBS. Er zijn ruimtes die gebruikt kunnen worden voor sport, ouders en hun jonge kinderen en vergaderingen. Hof van Hintham is een woonzorgcomplex voor ouderen. Vivent verzorgt hier psychogeriatrische dagbehandelingen. Vlakbij ligt ook wijkcentrum De Biechten. Hierin worden verschillende activiteiten georganiseerd. In gezondheidscentrum Samen beter biedt Juvans gezondheids- en welzijnszorg. In Stichting trefpunt Oost leveren Divers en Reinier van Arkel ambulante zorg. Basiszorginfrastructuur in Graafsepoort (2014) organisatie dagbesteding Wijkplein De Kiek Divers, Juvans, Wmoconsulent, diverse activiteiten / ontmoeting budget coach Brede Bossche School Aan de Aa Diverse organisaties diverse activiteiten / ontmoeting Brede Bossche School De Graaf Diverse organisaties diverse activiteiten / ontmoeting Hof van Hintham Vivent psychogeriatrische behandeling Wijkcentrum De Biechten Stichting De Biechten diverse activiteiten / ontmoeting Buurthuis Graafsewijk Noord Stichting buurthuis diverse activiteiten / ontmoeting Gezondheidscentrum Samen beter Juvans gezondheids- en welzijnszorg Stichting trefpunt Oost Divers, Reinier van Arkel dagbesteding De kaart op de volgende pagina geeft een overzicht van waar in 2014 de meeste 75-plussers wonen (hoe roder, hoe hoger de concentratie van 75-plussers). De rode kruisjes op de kaart staan symbool voor de intramurale instellingen, de groene kruisjes voor de basiszorginfrastructuur. 13

14 14

15 2.3 Zorg De cijfers in deze paragraaf gaan over gebruik van zorg door ouderen, maar ook door overige doelgroepen. Er zijn geen cijfers beschikbaar over het gebruik van de Wmo en extramurale AWBZ waarin onderscheid gemaakt kan worden tussen ouderen en overige doelgroepen. 6% van de inwoners in Graafsepoort maakt gebruik van Wmo, 3% van extramurale AWBZ In Graafsepoort maakt 6% van alle inwoners gebruik van één of meerdere Wmo voorzieningen. Het gebruik van de extramurale AWBZ ligt wat lager. Dat is 3% van alle inwoners. Dat is gelijk aan het stedelijk gemiddelde. Gebruik Wmo en extramurale AWBZ in Graafsepoort gelijk aan stedelijk gemiddelde 's-hertogenbosch Zuidoost Rosmalen zuid Noord West Binnenstad Graafsepoort Muntel / Vliert Rosmalen noord Maaspoort De Groote Wielen Empel Engelen Wmo AWBZ 0% 2% 4% 6% 8% 10% % bewoners dat gebruik maakt van Wmo en/of AWBZ (2013) Door toename ouderen, ook toename vraag zorg en ondersteuning Hoe ouder men wordt, hoe vaker men een beroep doet op zorg en ondersteuning. Dat is ook terug te zien in het huidige Wmo gebruik. Nu maakt 6% van alle inwoners in Graafsepoort gebruik van een of meerdere Wmo voorzieningen. Van deze groep is 45% 75 jaar of ouder. Dit is in lijn met landelijk onderzoek. Dat laat zien dat het zorggebruik vanaf het 80-ste levensjaar flink toeneemt. Van de groep 90-plus maakt bijna iedereen gebruik van zorg (Post et al, 2012). Dat zal naar verwachting zo blijven. Doordat de komende tien jaar het aantal ouderen toeneemt, in het bijzonder oude ouderen, zal ook de vraag naar zorg en ondersteuning toenemen. 15

16 2.4 Wonen Aanbod beschermd, geclusterd en nultreden woningen in 2014 Laag aanbod beschermd wonen voor ouderen Graafsepoort heeft één instelling voor intramurale zorg voor ouderen, Hof van Hintham. Hier zijn 90 plaatsen voor ouderen met een hoge zorgzwaarte (ZZP5+). Beschermd (intramuraal) wonen in Graafsepoort (2014) Zuidoost Noord Rosmalen zuid Binnenstad West Graafsepoort Maaspoort Engelen Empel De Groote Wielen Rosmalen noord Muntel/Vliert ZZP1+2 ZZP3+4 ZZP5+ intramurale capaciteit 2014 Klein aanbod geclusterd wonen in Graafsepoort In Graafsepoort staan twee complexen met seniorenplus woningen. Beide complexen ontvangen zorg vanuit het woonzorgcentrum Hof van Hintham. Het gaat om 30 woningen. Geclusterd wonen in Graafsepoort (2014) Zuidoost Binnenstad Noord West Rosmalen zuid Rosmalen noord De Groote Wielen Graafsepoort Maaspoort Engelen Empel Muntel/Vliert geclusterd wonen

17 22% van alle woningen in Zuidoost is een nultreden woning Na West, is Graafsepoort de wijk met het hoogste aandeel nultreden woningen. 22% van alle woningen is een nultreden woning. Het gaat om zo n woningen. De buurten Hintamerpoort en Hintham zuid hebben het hoogste aandeel nultreden woningen. De meeste nultreden woningen liggen in de buurten Zuid en Aawijk zuid. In de Graafsebuurt noord en Graafsebuurt zuid staan vooral grondgebonden woningen. Aandeel nultreden woningen in Graafsepoort (2014) West Graafsepoort Engelen De Groote Wielen 's-hertogenbosch Zuidoost Binnenstad Maaspoort Muntel/Vliert Rosmalen zuid Noord Rosmalen noord Empel 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% aandeel nultreden woningen 2014 In Graafsepoort wordt 17% van alle nultreden woningen bewoond door een huishouden van 75 jaar of ouder. Dat is vergelijkbaar met het stedelijk gemiddelde. 17% van alle nultreden woningen bewoond door 75-plusser in Graafsepoort nultreden 12% 35% 14% 21% 17% tot 30 jr jr jr jr overig 11% 52% 17% 13% 8% 75 jr e.o. 0% 20% 40% 60% 80% 100% 17

18 2.4.2 Ontwikkelingen aanbod beschermd, geclusterd en nultreden woningen Door de maatregel Langer thuis wonen wordt de instroom voor mensen met een lage zorgzwaarte in een instelling beperkt. In dit onderzoek gaan we er van uit dat (conform de landelijke richtlijn) over tien jaar alle plaatsen met ZZP 1 en 2 en de helft van ZZP 3 en 4 vervalt. Hof van Hintham biedt alleen zorg aan mensen met een zware zorgzwaarte. In Graafsepoort verdwijnen geen intramurale plaatsen. Aanname: alle ZZP VV01 en 02 en de helft van ZZP VV03 en 04 worden geëxtramuraliseerd. Effect: In totaal zal de intramurale capaciteit voor de sector verpleging en verzorging in Graafsepoort blijft gelijk met 90 plaatsen. Ontwikkeling aanbod beschermd wonen in Graafsepoort Wijk 2014* 2024 Ontwikkeling Graafsepoort Hof van Hintham Totaal *aantallen afgerond op 10-tallen, daardoor totaal niet gelijk aan som Bron: SO/WGZ (2014) Aanname: alle vrijvallende intramurale capaciteit komt in de categorie geclusterd wonen. Effect: Het aantal geclusterde woningen blijft gelijk. Het gaat om 30 woningen. De maatregel Langer thuis wonen heeft geen invloed op het aanbod geclusterd wonen in Graafsepoort. Het aanbod geclusterd wonen blijft gelijk met 30 woningen. Ontwikkeling aanbod geclusterd wonen in Graafsepoort Wijk Ontwikkeling Graafsepoort Hof van Hintham Vincent van Goghlaan Totaal Voor de komende tien jaar is er geen geplande nieuwbouw in Graafsepoort van nultreden woningen. Het aanbod blijft gelijk, nultreden woningen. In 2014 wordt 17% van alle nultreden woningen in Graafsepoort bewoond door 75-plussers. Dat is gelijk aan het stedelijke gemiddelde. Aanname: We gaan er van uit dat in 2024 een gelijk aandeel nultreden woningen beschikbaar is voor ouderen. Effect: Daarmee ligt het potentiële aanbod in 2024 dat beschikbaar is voor de doelgroep ouderen op ongeveer 250 nultreden woningen. De komende tien jaar zal er geen wijziging zijn in het aanbod aan beschermd, geclusterd en nultreden woningen in Graafsepoort. De onderstaande tabel geeft een samenvatting van het potentiële aanbod aan beschermd, geclusterd en nultreden woningen in Het gaat om ongeveer 370 woningen. Potentiële aanbod aan beschermd, geclusterd en nultreden woningen Graafsepoort Beschermd Geclusterd Nultreden totaal Nultreden beschikbaar 75-plus Totaal

19 2.4.3 Ontwikkelingen vraag beschermd, geclusterd en nultreden woningen Om een schatting te maken van de toekomstige vraag naar wonen met zorg, maken we gebruik van de huishoudensontwikkeling. Aanname: Voor de behoefte aan beschermd wonen maken we gebruik van de raming van het zorgkantoor. Het zorgkantoor gaat er van uit dat 124 op de plussers behoefte heeft aan beschermd wonen. Effect: In 2024 zullen er ongeveer plussers in Graafsepoort wonen. De behoefte aan beschermd wonen ligt dan op 70. Aanname: 1) de helft van de resterende huishoudens van 75 jaar en ouder maakt gebruik van zorg. Zij hebben behoefte aan zorg in combinatie met wonen. Zij zullen behoefte hebben aan een geclusterde of nultreden woning. 2) Alleenstaanden maken vaker gebruik van zorg dan oudere paren. Daarom gaan we er van uit dat 25% van alleenstaande huishoudens met zorgvraag behoefte hebben aan een nultreden woning en 75% behoefte heeft aan een geclusterde woning. Bij oudere paren ligt deze verdeling anders: 50% heeft behoefte aan een nultreden woning en 50% aan een geclusterde woning. Deze verdeling is een globale vertaling van de resultaten van het onderzoek van TNO (Post et al, 2012). De onderstaande figuur laat zien op welke manier de toekomstige vraag naar geclusterde en nultreden woningen is bepaald. Schatting toekomstige behoefte aan geclusterde en nultreden woningen ingraafsepoort Huishoudens van 75 jaar en ouder (860 in 2024) Huishoudens van 75 jaar en ouder Behoefte aan extramurale zorg (400 in 2024) 48% meerpersoonshuishouden (415) 52% eenpersoonshuishouden (445) 50% behoefte aan zorg 48% meerpersoonshuishouden (190) 52% eenpersoonshuishouden (210) beschermd wonen: 124 van de plussers (70) 50% geclusterd wonen (95) 50% nultreden woningen (95) 75% geclusterd wonen (160) 25% nultreden woningen (50) 19

20 Effect: Op basis van deze aannames zullen in 2024 ongeveer 70 ouderen behoefte hebben aan beschermd wonen, 255 ouderen aan geclusterd wonen en zal er een vraag zijn naar 145 nultreden woningen voor ouderen. Potentiële vraag van ouderen naar beschermd, geclusterd en nultreden woningen 2024 Beschermd 70 Geclusterd 255 Nultreden 145 Totaal

21 3. Opgave Langer thuis wonen Graafsepoort In dit laatste hoofdstuk vatten we de belangrijkste effecten van de maatregel Langer thuis wonen in Graafsepoort samen. Daarbij proberen we een beeld te schetsen van de opgave waar bewoners, gemeente en zorgpartijen in Graafsepoort de komende 10 jaar voor komen te staan. We focussen daarbij alleen op de sector Verpleging en Verzorging. De opgave voor de GGZ en VG komt in een afzonderlijke stedelijke rapportage aan bod. Tabellen 3.1 en 3.2 geven een samenvatting van de opgave voor Graafsepoort. Een groene arcering betekent dat er geen grote opgave zal zijn. Oranje staat voor een middelgrote opgave en rood voor een grote opgave. Graafsepoort vergrijst én ontgroent De komende tien jaar zal Graafsepoort gaan vergrijzen. Het aantal personen in de leeftijdsgroepen tot 64 jaar zal gaan dalen. Met name het aantal 75-plussers zal de komende jaren sterk gaan toenemen, met 33%. In Graafsepoort is dus sprake van ontgroening en vergrijzing. Door de toename van het aantal 75-plussers zal de vraag naar zorg en ondersteuning ook toenemen. Ouderen wonen langer thuis Daar waar voorheen mensen met een middelzware zorg vraag instroomden in een intramurale instelling, zullen zij nu langer thuis wonen. Toename aantal ouderen, relatief weinig voorzieningen voor ouderen zorg in Graafsepoort Beide ontwikkelingen dragen bij aan een grotere vraag naar zorg en ondersteuning. Het aantal 75- plussers gaat de komende tien jaar flink toenemen. Graafsepoort heeft veel voorzieningen op het gebied van welzijn en in wat mindere mate op het gebied van zorg, met name voor ouderen. De komende jaren ligt er dus een opgave voor het bieden van welzijnsdiensten en zorg gericht op ouderen. Aanname: de helft van alle 75-plussers heeft behoefte aan enige vorm van zorg en ondersteuning in 2024 gaat het om ongeveer 575 ouderen. Tabel 4.1: Opgave voor Langer thuis wonen in Graafsepoort # 75-plussers 2014 # 75-plussers 2024 Vraag 2024 Zorg en voorzieningen (+33%) plussers Opgave Aanbod beschermd wonen blijft gelijk in Graafsepoort Hof van Hintham biedt alleen zorg aan mensen met een zware zorgzwaarte. Daardoor zal het aanbod aan beschermd wonen in Graafsepoort gelijk blijven. Aanname: over tien jaar vervallen alle plaatsen met ZZP1 en 2 en de helft van ZZP 3 en 4. Het aanbod aan beschermd (intramuraal) wonen voor ouderen zal gelijk blijven met 90 plaatsen. Aanbod geclusterd wonen blijft gelijk Omdat er geen vrijvallende intramurale capaciteit is in Graafsepoort en geen geplande nieuwbouw, zal het aanbod geclusterd wonen gelijk blijven. Aanname: alle vrijvallende intramurale capaciteit komt in de categorie geclusterd wonen. Het aanbod aan geclusterd wonen voor ouderen blijft gelijk met 30 woningen. 21

22 Geen geplande nieuwbouw nultreden woningen in Graafsepoort Na West, heeft de Graafsepoort het hoogste aandeel nultreden woningen. Voor de komende tien jaar is er geen geplande nieuwbouw van nultreden woningen. Daarom blijft het aanbod gelijk, met woningen. Aanname: We gaan er van uit dat in 2024 een gelijk aandeel nultreden woningen beschikbaar is voor ouderen. In 2014 wordt 17% van alle nultreden woningen bewoond door 75-plussers. Daarmee ligt het potentiële aanbod in 2024 dat beschikbaar is voor de doelgroep ouderen op ongeveer 250 nultreden woningen. Meeste vraag naar geclusterd wonen Op basis van de huishoudensontwikkeling is een raming gemaakt van de toekomstige vraag naar beschermd, geclusterd en nultreden woningen. De verwachting is dat de vraag naar wonen met zorg het grootste zal zijn naar de categorie geclusterd wonen. Aanname: 124 op de plussers hebben behoefte aan beschermd wonen. In 2024 zullen er ongeveer plussers in Graafsepoort wonen. De behoefte aan beschermd wonen ligt dan op 70; 75% van alleenstaande huishoudens met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 25% aan een nultreden woning; 50% van de paren van 75 jaar en ouder met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 50% aan een nultreden woning. Groot te kort aan geclusterd wonen in Graafsepoort Op basis van deze aannames zou over tien jaar het aanbod aan wonen met zorg lager zijn dan de dan de verwachte vraag. Het te kort zit in het aanbod geclusterd wonen. Deze is flink lager dan de verwachte vraag. Het aanbod aan beschermd en nultreden woningen is wel voldoende groot. Tabel 3.2: Opgave Langer thuis wonen in Graafsepoort: voldoende aanbod aan wonen met zorg Vraag 2024 Aanbod 2024 Opgave Beschermd wonen Geclusterd wonen Nultreden woningen Totaal

23 Bijlage 1: Basistabellen bevolking en zorggebruik Tabel B.1: Aandeel alleenstaande huishoudens van 65 jaar en ouder (2014) # huishoudens jaar waarvan alleenstaand % # huishoudens 75+ waarvan alleenstaand % Totaal aantal huishoudens Hinthamerpoort % 77 55% Graafsebuurt zuid 81 56% 52 40% 887 Aawijk noord % % 831 Graafsebuurt noord % 86 59% 849 Hintham zuid % % Hintham noord % % 922 Graafsepoort % % s-hertogenbosch % % Tabel B.2: Aandeel huishoudens van 65 jaar en ouder in een huurwoning (2014) # huishoudens jaar waarvan in een huurwoning % # huishoudens 75+ waarvan in een huurwoning % Hinthamerpoort % 77 90% Graafsebuurt zuid 81 79% 52 71% Aawijk noord % % Graafsebuurt noord % 86 66% Hintham zuid % % Hintham noord % % Graafsepoort % % s-hertogenbosch % % Bron: databank regionale woningmarktmonitor 2014, bewerking O&S Tabel B.3: Percentage huishoudens met één of meerdere Wmo-voorzieningen per buurt (2013) Graafsepoort 10% stedelijk gemiddelde 10% Hintham noord 7% Hintham zuid Graafsebuurt noord 10% 9% Aawijk noord 14% Graafsebuurt zuid 10% Hinthamerpoort 13% 0% 10% 20% 30% 40% 23

24 Bijlage 2: Literatuur Rapporten: Rossum, van Froukje, Leidelmeijer, Kees, Wever, Thierry, Ham, van den Marijke (2014), Randvoorwaarden voor extramuraal wonen bij ZZP s VV 01 t/m 04, RIGO Research, Amsterdam Post, Harry, Poulus, Co, Galen, van Jaap, Staalduinen, van Willeke (2012), Wonen, zorggebruik en verhuisgedrag van ouderen, Een kwantitatieve analyse, TNO, Soesterberg Overige bronnen: Bevolkingsprognose gemeente s-hertogenbosch , FIB, Onderzoek & Statistiek Gebruik Wmo in 2013, WeenerXL, informatie management Gebruik AWBZ in 2013, HHM, Impact analyse maatregelen AWBZ gemeente s-hertogenbosch (oktober 2013) 24