Langer thuis wonen in Rosmalen Noord Verpleging en Verzorging. Afdeling O&S Gemeente s-hertogenbosch

Transcriptie

1 Langer thuis wonen in Rosmalen Noord Verpleging en Verzorging Afdeling O&S Gemeente s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek November 2014

2 2

3 Samenvatting De landelijke overheid hervormt de langdurige zorg. Onderdeel van deze hervorming is de maatregel Langer thuis wonen. Alleen mensen met een hoge zorgzwaarte krijgen hun zorg voortaan gekoppeld aan verblijf in een instelling. Door de maatregel zullen mensen langer thuis blijven wonen. In dit onderzoek worden op basis van een aantal aannames de effecten van de maatregel Langer thuis wonen op het gebied van voorzieningen, zorg en wonen gekwantificeerd voor de wijk Rosmalen noord. We focussen daarbij alleen op de sector Verpleging en Verzorging. Sterke toename aantal 75-plussers in Rosmalen noord De bevolkingsopbouw in Rosmalen noord gaat de komende tien jaar veranderen. Het aantal inwoners daalt licht, met name de leeftijdsgroepen tot 19 jaar (-14%). Het aantal 75-plussres zal juist sterk toenemen, met 43%. Ouderen wonen langer thuis Daar waar voorheen mensen met een middelzware zorgvraag instroomden in een intramurale instelling, zullen zij nu langer thuis wonen. Meer vraag naar zorg en ondersteuning in Rosmalen noord Beide ontwikkelingen dragen bij aan een grotere vraag naar zorg en ondersteuning. Het aantal ouderen in Rosmalen noord gaat de komende jaren flink toenemen. Ook op de langere termijn zet deze groei door. Aanname: de helft van alle 75-plussers heeft behoefte aan enige vorm van zorg en ondersteuning, in 2024 gaat het om ongeveer 540 ouderen. Tabel 1: Opgave voor Langer thuis wonen in Rosmalen noord # 75-plussers 2014 # 75-plussers 2024 Vraag 2024 Zorg en ondersteuning (+44%) plussers Opgave Geen aanbod beschermd wonen in Rosmalen noord, aanbod geclusterd wonen blijft gelijk Geclusterd wonen gaat om zelfstandig wonen waarbij de bewoner gebruik kan maken van zorg van een nabijgelegen zorgsteunpunt. In Rosmalen noord staan ongeveer 60 geclusterde woningen. Er is geen vrijvallende intramurale capaciteit en geen geplande nieuwbouw. In 2024 zal het aanbod geclusterd wonen vergelijkbaar zijn met nu. Toename aanbod nultreden woningen In het centrum van Rosmalen zijn 40 nieuwe nultreden woningen gepland. Daarmee neemt het aanbod aan nultreden woningen toe van 250 woningen in 2014 naar 290 woningen in Aanname: We gaan er van uit dat in 2024 een gelijk aandeel nultreden woningen beschikbaar is voor ouderen. In 2014 wordt 49% van alle nultreden woningen bewoond door 75-plussers. Daarmee ligt het potentiële aanbod in 2024 dat beschikbaar is voor de doelgroep ouderen op ongeveer 140 nultreden woningen. 3

4 Meeste vraag naar geclusterd wonen Op basis van de huishoudensontwikkeling is een raming gemaakt van de toekomstige vraag naar beschermd, geclusterd en nultreden woningen. De verwachting is dat de vraag naar wonen met zorg het grootste zal zijn voor de categorie geclusterd wonen. Aanname: 124 op de plussers hebben behoefte aan beschermd wonen. In 2024 zullen er ongeveer plussers in Rosmalen noord wonen. De behoefte aan beschermd wonen ligt dan op 65; 75% van de alleenstaande huishoudens met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 25% aan een nultreden woning; 50% van de paren van 75 jaar en ouder met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 50% aan een nultreden woning. Potentieel te kort aan geclusterd wonen in Rosmalen noord Op basis van deze aannames is er een potentieel te kort aan geclusterd wonen in Rosmalen noord. De verwachte vraag is vier keer zo groot als het aanbod. Ook is er een klein te kort aan beschermd wonen. Echter, in Rosmalen zuid is er een potentieel overschot. Het aantal nultreden woningen is voldoende groot om aan de vraag van ouderen te voldoen. Tabel 2: Opgave beschermd, geclusterd en nultreden woningen Vraag 2024 Aanbod 2024 Opgave Beschermd wonen 65 0 Geclusterd wonen Nultreden woningen Totaal

5 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inhoudsopgave Inleiding Aanleiding: hervorming langdurige zorg Doel onderzoek Uitgangspunten onderzoek Langer thuis wonen Definities Leeswijzer Huidige en toekomstige situatie in Rosmalen noord Bevolking Voorzieningen Zorg Wonen Aanbod beschermd, geclusterd en nultreden woningen in Ontwikkelingen aanbod beschermd, geclusterd en nultreden woningen Ontwikkelingen vraag beschermd, geclusterd en nultreden woningen Opgave Langer thuis wonen in Rosmalen noord Bijlage 1: Basistabellen bevolking en zorggebruik Bijlage 2: Literatuur

6 6

7 1. Inleiding 1.1 Aanleiding: hervorming langdurige zorg De landelijke overheid hervormt de langdurige zorg. Onderdeel van deze hervorming is de maatregel Langer thuis wonen. Alleen mensen met een hoge zorgzwaarte krijgen hun zorg voortaan gekoppeld aan verblijf in een instelling. Door de maatregel zullen mensen langer thuis blijven wonen. De maatregel Langer thuis wonen zal de komende jaren de nodige gevolgen hebben voor inwoners van s-hertogenbosch, de gemeente en zorginstellingen. Daarom wil de gemeente s-hertogenbosch inzicht krijgen in de aanwezigheid en spreiding van vormen van wonen met zorg en welzijn en zorgvoorzieningen in wijken. 1.2 Doel onderzoek Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van kenmerken van de woningvoorraad, zorgvastgoed, collectieve zorgvoorzieningen en sociaal-demografische kenmerken van bewoners op stedelijk en wijkniveau. Daarnaast maken we ook een doorkijk naar Hoe ontwikkelt de bevolking zich en welke gevolgen heeft dat voor de vraag naar wonen met zorg en welzijn? Tot slot onderzoeken we in hoeverre het toekomstige aanbod aansluit bij de vraag. In 2013 is de pilot voor het onderzoek Langer thuis wonen Zuidoost uitgevoerd. De in deze pilot ontwikkelde aanpak bleek een goed hulpmiddel voor het matchen van vraag en aanbod op het gebied van wonen en zorg. Daarom is in 2014 besloten om voor iedere wijk in s-hertogenbosch een vergelijkbaar onderzoek uit te voeren. Dit is het rapport van Rosmalen noord voor de sector Verpleging en Verzorging. 1.3 Uitgangspunten onderzoek Langer thuis wonen Kern van de maatregel Langer thuis wonen is dat mensen met een lichtere zorgzwaarte geen indicatie meer krijgen voor verblijf in een zorginstelling. Deze paragraaf beschrijft de belangrijkste definities en uitgangspunten van het onderzoek. Indicaties en zorgzwaartepakketten Om zorg in combinatie met verblijf in een instelling te krijgen, heeft iemand een indicatie nodig. Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) bepaalt of iemand een indicatie krijgt. Het zorgzwaartepakket (ZZP) beschrijft welke ondersteuning of zorg iemand nodig heeft. Hoe hoger de ZZP hoe intensiever de zorgvraag. Met ingang van 2014 zijn de ZZP1 tot en met 3 komen te vervallen. Mensen die een nieuwe indicatie krijgen met een dergelijke zorgzwaarte hebben geen recht meer op zorg gekoppeld aan verblijf in een instelling. Met andere woorden, zij hebben geen recht meer op een plaats in een verzorgingshuis of verpleeghuis. 7

8 Zorggebruik en persoonskenmerken TNO heeft onderzocht welke relaties er bestaan tussen persoonskenmerken, gezondheid en het gebruik van zorg en ondersteuning. Persoonskenmerken die vooral bepalend zijn voor het gebruik van zorg zijn: hoe ouder men is, hoe vaker men zorg gebruikt; alleenstaanden hebben vaker te maken met beperkingen dan mensen die samenwonen; huishoudens met een hoger inkomen of eigenaar-bewoners maken vaker gebruik van particuliere zorg; vanaf het 70 ste levensjaar neemt het eigenwoningbezit af; thuiszorg is het voornaamste zorgproduct; op hogere leeftijd wil men liever niet verhuizen; als men toch verhuist hangt dit mogelijk samen met het huidige of verwachte zorggebruik en de behoefte aan meer voorzieningen in de nabijheid (Post et al, 2012). 1.4 Definities In deze paragraaf staan de belangrijkste definities die gebruikt zijn in het onderzoek Langer thuis wonen: Wetten en beleid AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten betaalt de langdurige zorg voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten. Wmo Wet Maatschappelijke Ondersteuning regelt dat mensen met een beperking ondersteuning kunnen krijgen. De gemeente voert de Wmo uit. Langer thuis wonen Dit is een maatregel van de landelijke overheid. Alleen mensen met een hoge zorgzwaarte krijgen hun zorg gekoppeld aan verblijf in een instelling. Dat betekent dat de bewoner één rekening krijgt, waarin geen onderscheid te maken is tussen de kosten voor de woning en de kosten voor de zorg. ZZP Een zorgzwaartepakket beschrijft welke ondersteuning of zorg iemand nodig heeft. Hoe hoger de ZZP, hoe intensiever de zorgvraag. Woonvormen (vastgoed) Beschermd wonen (intramuraal wonen) Betreft wonen in een instelling. Hier is 24 uur per dag zorg aanwezig. Voorbeelden zijn verpleeghuizen of kleinschalige woonprojecten voor dementerende ouderen. Beschermd wonen wordt gefinancierd vanuit de AWBZ. Geclusterd wonen (extramuraal wonen met zorg op afroep) Dit zijn zelfstandige woningen waarbij de bewoner gebruik kan maken van verpleging of verzorging van een nabijgelegen zorgsteunpunt. Voorbeelden zijn seniorenplus woningen, aanleunwoningen, inleunwoningen en zorgwoningen. Nultreden woningen Dit zijn zelfstandige woningen die vanwege diverse kenmerken beter geschikt zijn voor ouderen dan reguliere woningen. De voordeur is zonder trap bereikbaar. In de woning zijn de hoofdvertrekken (woonkamer, slaapkamer, douche/wc en keuken) zonder traplopen te bereiken. Voorbeelden zijn galerijflats met lift, bungalows of ingrijpend aangepaste woningen. 8

9 Overige definities Vergrijzing Is een maat waarin het aantal 65-plussers wordt afgezet tegen de productieve bevolking (20-64 jarigen). In een gebied waar de vergrijzing hoog is, zijn er dus veel 65-plussers in vergelijking tot het aantal jarigen. Basiszorginfrastructuur Alle gebouwen waarin zorg en welzijnsdiensten worden geleverd door organisaties én die toegankelijk zijn voor bewoners uit de wijk / stad. Het gebouw moet een ontmoetingsfunctie hebben en er moet enige vorm van zorg of welzijnsdienst worden verleend. Bijvoorbeeld een wijkplein waar bewoners samen koffie kunnen drinken en waar de Wmo-consulent spreekuur houdt. Zorg en ondersteuning Alle mogelijke vormen van zorg en ondersteuning die geleverd worden aan inwoners van s- Hertogenbosch die hulp nodig hebben om zelfstandig te kunnen wonen. Dit kan variëren van verpleegzorg, budgetbegeleiding tot het halen van een boodschap. Door de bezuinigingen zal er deels een verschuiving plaatsvinden van hulp door professionals naar hulp door vrijwilligers en mantelzorgers. 1.5 Leeswijzer Hoofdstuk twee schetst de huidige stand van zaken in Rosmalen noord op het gebied van de bevolking, voorzieningen, zorg(gebruik) en wonen. Daarnaast worden de verwachte ontwikkelingen voor de komende 10 jaar beschreven. Het laatste hoofdstuk kijkt in hoeverre toekomstige vraag en aanbod overeen komen. 9

10 2. Huidige en toekomstige situatie in Rosmalen noord In dit hoofdstuk komen de ontwikkelingen op het gebied van bevolking, voorzieningen, zorggebruik en wonen aan bod. Het gaat om de ontwikkeling op wijkniveau. Daar waar grote afwijkingen zijn per buurt, worden die toegelicht. 2.1 Bevolking Komende tien jaar sterke stijging aantal 75-plussers in Rosmalen noord Rosmalen noord lijkt qua bevolkingssamenstelling veel op Rosmalen zuid. Er wonen veel gezinnen met kinderen. In vergelijking met Rosmalen zuid heeft Rosmalen noord een grotere variatie in buurten en type woningen. Er wonen wat meer gezinnen met jonge (0-10 jaar) kinderen dan in Rosmalen zuid. De gemiddelde leeftijd ligt daardoor wat lager. De bevolking van Rosmalen noord is al een aantal jaren aan het dalen. Ook de komende 10 jaar zal de bevolking verder afnemen (-3%). Het aantal 0 tot 64 jarigen loopt terug en het aantal 65-plussers neemt toe. Vooral het aantal 75-plussers zal de komende tien jaar flink toenemen. Nu wonen er plussers in Rosmalen noord. In 2024 zullen dat er zijn. Dat is een stijging van 43%. Over tien jaar 43% meer 75-plussers in Rosmalen noord 85 eo Mannen Vrouwen Meeste alleenstaande 75-plussers in Rosmalen centrum Het aandeel 75-plussers komt in Rosmalen noord overeen met het stedelijk gemiddelde, namelijk 11%. Net als in Rosmalen zuid, is ook in Rosmalen noord het aandeel alleenstaande ouderen lager dan in een gemiddelde wijk van s-hertogenbosch. In Rosmalen centrum is het aandeel alleenstaande 75-plussers het hoogste, 65% van alle 75-plus huishoudens. In t Ven is deze het laagste, namelijk 45% van alle 75-plus huishoudens is er alleenstaand. In bijlage 1 zijn extra tabellen opgenomen over de bevolkingssamenstelling in Rosmalen noord. 10

11 75 jaar of ouder jonger dan 75 jaar Steeds meer eenpersoons huishoudens, onder 75-plussers juist relatief meer paren Naast een verandering in leeftijdssamenstelling, zal ook de huishoudsamenstelling veranderen. Er komen steeds meer eenpersoonshuishoudens. Anno 2014 bestaat 25% van alle huishoudens in Rosmalen noord uit één persoon. Over tien jaar zal dat aandeel oplopen tot 29%. Het totale aantal huishoudens van 75 jaar en ouder zal met 45% toenemen. Door de toegenomen levensverwachting zullen er relatief meer paren van 75 jaar en ouder zijn. Het aantal oude paren neemt met 50% toe. Het aantal alleenstaande 75-plussers neemt met 39% toe. Aantal oudere paren neemt met 50% toe, aantal oudere alleenstaanden met 39% eenpersoons meerpersoons eenpersoons meerpersoons Uitgangspunt Langer thuis wonen: hoe ouder men is, hoe vaker men zorg gebruikt; alleenstaanden hebben vaker te maken met beperkingen dan mensen die samenwonen; Het aantal 75-plussers stijgt de komende tien jaar met 43%. Het aantal 75-plus paren stijgt met 50%, het aantal alleenstaande 75-plussers met 39%. Beide ontwikkelingen zullen bijdragen aan een hoger zorggebruik over tien jaar. 11

12 Driekwart van alle 75-plus huishoudens in t Ven woont in een koopwoning In Rosmalen noord staan veel koopwoningen, driekwart van alle woningen is een koopwoning. Daardoor ligt het percentage oudere huishoudens dat woont in een koopwoning ook flink hoger dan het stedelijk gemiddelde. In t Ven ligt dit aandeel het hoogste; driekwart van alle 75-plus huishoudens woont in een koopwoning. Maar ook in Rosmalen centrum, waar veel huishoudens van 75 jaar en ouder wonen, is het aandeel eigenaarbewoners 65%. Steeds meer ouderen in een koopwoning Ongeveer driekwart van alle woningen in Rosmalen noord is een koopwoning. Daarom is het niet verwonderlijk dat veel ouderen in een koopwoning wonen. In de afgelopen tien jaar is het aantal 75- plus huishoudens in een koopwoning zeer sterk gestegen, van 39% in 2004 naar 60% in De verwachting is dat deze stijgende lijn zich ook naar de toekomst doorzet. Wel verwachten we dat de stijging minder groot zal zijn. Dat komt omdat de relatief sterke groei van het aantal koopwoningen niet verder doorzet. Op de woningmarkt lijkt een nieuwe balans tussen huuren koopwoningen te ontstaan. We schatten in dat van de groep jarigen in 2024 ongeveer 72% in een koopwoning zal wonen. Van alle 75-plussers ligt dat aandeel op 66%. In 2024 woont 66% van alle 75-plussers in een koopwoning 75 jaar e.o jaar jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% Bron: databank regionale woningmarktmonitor 2004 en 2014, 2024 is schatting 12

13 Uitgangspunt onderzoek Langer thuis wonen: vanaf het 70 ste levensjaar neemt het eigenwoningbezit af; op hogere leeftijd wil men liever niet verhuizen; als men toch verhuist hangt dit mogelijk samen met het huidige of verwachte zorggebruik en de behoefte aan meer voorzieningen in de nabijheid Een meerderheid van de 75-plussers in Rosmalen noord woont in een koopwoning. In 2024 zal ongeveer 66% van alle 75-plussers in een koopwoning wonen en daar tot op hoge leeftijd willen blijven wonen. De verwachting is dat zij alleen zullen verhuizen als hun gezondheid zo slecht is dat zij zich thuis niet meer kunnen redden. Kleine verschillen in inkomen in Rosmalen noord Rosmalen noord is een welgestelde wijk. Het aandeel huishoudens met een laag inkomen ligt beduidend lager dan het stedelijk gemiddelde. De verschillen in inkomen tussen de buurten zijn klein. Huishoudens naar inkomen per buurt (2011) % huishoudens met een laag inkomen gem. gestandaardiseerd hh inkomen 't Ven 4,3% Rosmalen centrum 5,6% Hondsberg 5,1% Kruisstraat 5,0% De Overlaet oost 6,0% De Overlaet west 4,0% Rosmalen Noord 4,7% s-hertogenbosch 8,5% Bron: RIO 2011 Uitgangspunt onderzoek Langer thuis wonen: huishoudens met een hoger inkomen of eigenaar-bewoners maken vaker gebruik van particuliere zorg Bijna 5% van alle huishoudens in Rosmalen noord is een minima huishouden. Er zijn geen grote verschillen tussen de buurten in inkomen. De verwachting is dat huishoudens met een laag inkomen vaker een beroep zullen doen op zorg en ondersteuning van de gemeente. In Rosmalen noord zullen relatief weinig huishoudens een beroep doen op zorg en ondersteuning van de gemeente. 13

14 2.2 Voorzieningen De basiszorginfrastructuur in Rosmalen noord bevat het wijkplein Rosmalen. Vanuit het wijkplein werken onder andere Divers en Juvans. Daarnaast is er voor ouderen de Ouderen Sociëteit van HEVO/KBO en een steunpunt voor Ouderen van Divers. Het gezondheidscentrum Rosmalen biedt eerstelijns zorg. Basiszorginfrastrcutuur in Rosmalen noord (2014) organisatie dagbesteding Ouderen sociëteit HEVO/KBO diverse activiteiten / ontmoeting Gezondheidscentrum Rosmalen eerstelijnszorg Steunpunt Ouderen Van Meeuwenhof Divers diverse activiteiten / ontmoeting Wijkplein Rosmalen Divers, Juvans diverse activiteiten De kaart op de volgende pagina geeft een overzicht van waar in 2014 de meeste 75-plussers wonen (hoe roder, hoe hoger de concentratie van 75-plussers). De rode kruisjes op de kaart staan symbool voor de intramurale instellingen, de groene kruisjes voor de basiszorginfrastructuur. 14

15 15

16 2.3 Zorg De cijfers in deze paragraaf gaan over gebruik van zorg door ouderen, maar ook door overige doelgroepen. Er zijn geen cijfers beschikbaar over het gebruik van de Wmo en extramurale AWBZ waarin onderscheid gemaakt kan worden tussen ouderen en overige doelgroepen. 4% van de inwoners in Rosmalen noord maakt gebruik van Wmo, 2% van extramurale AWBZ In Rosmalen noord maakt 4% van alle inwoners gebruik van één of meerdere Wmo voorzieningen. Het gebruik van de extramurale AWBZ ligt wat lager. Dat is 2% van alle inwoners. In vergelijking met andere wijken van s-hertogenbosch maken inwoners van Rosmalen noord weinig gebruik van Wmo of de extramurale AWBZ. Gemiddeld ligt het gebruik namelijk op respectievelijk 5% voor de Wmo en 3% voor AWBZ. Hoogste aandeel bewoners met Wmo in Zuidoost en Rosmalen zuid 's-hertogenbosch Zuidoost Rosmalen zuid Noord West Binnenstad Graafsepoort Muntel / Vliert Rosmalen noord Maaspoort De Groote Wielen Empel Engelen Wmo AWBZ 0% 2% 4% 6% 8% 10% % bewoners dat gebruik maakt van Wmo en/of AWBZ (2013) Door toename ouderen, ook toename vraag zorg en ondersteuning Hoe ouder men wordt, hoe vaker men een beroep doet op zorg en ondersteuning. Dat is ook terug te zien in het huidige Wmo gebruik. Nu maakt 4% van alle inwoners in Rosmalen noord gebruik van een of meerdere Wmo voorzieningen. Van deze groep is 51% 75 jaar of ouder. Dit is in lijn met landelijk onderzoek. Dat laat zien dat het zorggebruik vanaf het 80-ste levensjaar flink toeneemt. Van de groep 90-plus maakt bijna iedereen gebruik van zorg (Post et al, 2012). Dat zal naar verwachting zo blijven. Doordat de komende tien jaar het aantal ouderen toeneemt, in het bijzonder oude ouderen, zal ook de vraag naar zorg en ondersteuning toenemen. 16

17 2.4 Wonen Aanbod beschermd, geclusterd en nultreden woningen in 2014 Geen aanbod beschermd wonen voor ouderen Rosmalen noord heeft geen aanbod voor beschermd wonen voor ouderen. Beschermd (intramuraal) wonen in Rosmalen noord (2014) Zuidoost Noord Rosmalen zuid Binnenstad West Graafsepoort Maaspoort Engelen Empel De Groote Wielen Rosmalen noord Muntel/Vliert ZZP1+2 ZZP3+4 ZZP5+ intramurale capaciteit 2014 Klein aanbod geclusterd wonen Vanuit De Annenborch wordt zorg geleverd aan bewoners van twee appartementencomplexen. Het gaat om ongeveer 60 appartementen. Geclusterd wonen in Rosmalen noord (2014) Zuidoost Binnenstad Noord West Rosmalen zuid Rosmalen noord De Groote Wielen Graafsepoort Maaspoort Engelen Empel Muntel/Vliert geclusterd wonen

18 5% van alle woningen in Rosmalen noord is een nultreden woning In Rosmalen noord staan weinig nultreden woningen. Slechts 5% van alle woningen is een nultreden woning. Het gaat om zo n 250 woningen. De meeste nultreden woningen liggen in de buurt Rosmalen centrum. In alle overige buurten van Rosmalen noord staan voornamelijk grond gebonden woningen. Nultreden woningen in Rosmalen noord (2014) 's-hertogenbosch West Graafsepoort Engelen De Groote Wielen Zuidoost Binnenstad Maaspoort Muntel/Vliert Rosmalen zuid Noord Rosmalen noord Empel 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% aandeel nultreden woningen 2014 Bijna de helft van alle nultreden woningen wordt bewoond door 75-plussers In Rosmalen noord wonen voornamelijk ouderen in de nultreden woningen. Bijna de helft van alle nultreden wordt bewoond door 75-plussers. Nog eens 20% door jarigen. Vooral ouderen in nultreden woningen nultreden 3% 17% 11% 21% 49% tot 30 jr jr jr jr overig 5% 48% 22% 16% 9% 75 jr e.o. 0% 20% 40% 60% 80% 100% 18

19 2.4.2 Ontwikkelingen aanbod beschermd, geclusterd en nultreden woningen Door de maatregel Langer thuis wonen wordt de instroom voor mensen met een lage zorgzwaarte in een instelling beperkt. In dit onderzoek gaan we er vanuit dat (conform de landelijke richtlijn) over tien jaar alle plaatsen met ZZP 1 en 2 en de helft van ZZP 3 en 4 vervalt. Rosmalen noord heeft geen aanbod aan beschermd wonen. Aanname: alle vrijvallende intramurale capaciteit komt in de categorie geclusterd wonen. Effect: Het aantal geclusterde woningen blijft gelijk. Er is geen vrijvallende intramurale capaciteit. Ook is er geen geplande nieuwbouw. Het aantal geclusterde woningen blijft gelijk, 60 seniorenplus woningen. Ontwikkeling aanbod geclusterd wonen in Rosmalen noord Wijk 2014* 2024 Ontwikkeling Rosmalen noord Woonzorg Nederland Kleine Meierij Totaal *aantallen afgerond op 10-tallen Bron: SO/WGZ (2014) 40 nieuwe nultreden woningen in Rosmalen centrum In Rosmalen noord staat voor de komende tien jaar de bouw van 40 nieuwe nultreden woningen gepland. Het aanbod nultreden neemt daarmee toe van 250 nultreden woningen naar 290 nultreden woningen. In 2014 wordt 49% van alle nultreden woningen in Rosmalen noord bewoond door 75-plussers. In totaal zullen er in 2024 ongeveer 290 nultreden woningen zijn. We gaan er van uit dat in 2024 een gelijk aandeel nultreden woningen beschikbaar is voor ouderen. Daarmee ligt het potentiële aanbod dat beschikbaar is voor de doelgroep ouderen op ongeveer 140 nultreden woningen. Aanname: We gaan er van uit dat in 2024 een gelijk aandeel nultreden woningen beschikbaar is voor ouderen. Effect: Daarmee ligt het potentiële aanbod in 2024 dat beschikbaar is voor de doelgroep ouderen op ongeveer 140 nultreden woningen. De onderstaande tabel geeft een samenvatting van het potentiële aanbod aan beschermd, geclusterd en nultreden woningen in Het gaat om ongeveer 200 woningen. Potentiële aanbod aan beschermd, geclusterd en nultreden woningen Beschermd 0 0 Geclusterd Nultreden totaal Nultreden beschikbaar 75-plus Totaal

20 2.4.3 Ontwikkelingen vraag beschermd, geclusterd en nultreden woningen Om een schatting te maken van de toekomstige vraag naar wonen met zorg, maken we gebruik van de huishoudensontwikkeling. Aanname: Voor de behoefte aan beschermd wonen maken we gebruik van de raming van het zorgkantoor. Het zorgkantoor gaat er van uit dat 124 op de plussers behoefte hebben aan beschermd wonen. Effect: In 2024 zullen er ongeveer plussers in Rosmalen noord wonen. De behoefte aan beschermd wonen ligt dan op 65. Aanname: 1) de helft van de resterende huishoudens van 75 jaar en ouder maakt gebruik van zorg. Zij hebben behoefte aan zorg in combinatie met wonen. Zij zullen behoefte hebben aan een geclusterde of nultreden woning. 2) Alleenstaanden maken vaker gebruik van zorg dan oudere paren. Daarom gaan we er van uit dat 25% van alleenstaande huishoudens met zorgvraag behoefte heeft aan een nultreden woning en 75% behoefte heeft aan een geclusterde woning. Bij oudere paren ligt deze verdeling anders: 50% heeft behoefte aan een nultreden woning en 50% aan een geclusterde woning. Deze verdeling is een globale vertaling van de resultaten van het onderzoek van TNO (Post et al, 2012). De onderstaande figuur laat zien op welke manier de toekomstige vraag naar geclusterde en nultreden woningen is bepaald. Schatting toekomstige behoefte aan geclusterde en nultreden woningen in Rosmalen noord Huishoudens van 75 jaar en ouder (820 in 2024) Huishoudens van 75 jaar en ouder Behoefte aan extramurale zorg (380 in 2024) 47% meerpersoonshuishouden (390) 53% eenpersoonshuishouden (430) 50% behoefte aan zorg 47% meerpersoonshuishouden (180) 53% eenpersoonshuishouden (200) beschermd wonen: 124 van de plussers (65) 50% geclusterd wonen (90) 50% nultreden woningen (90) 75% geclusterd wonen (150) 25% nultreden woningen (50) 20

21 Effect: Op basis van deze aannames zullen in 2024 ongeveer 65 ouderen behoefte hebben aan beschermd wonen, 240 ouderen aan geclusterd wonen en zal er een vraag zijn naar 140 nultreden woningen voor ouderen. Potentiële vraag van ouderen naar beschermd, geclusterd en nultreden woningen 2024 Beschermd 65 Geclusterd 240 Nultreden 140 Totaal

22 3. Opgave Langer thuis wonen in Rosmalen noord In dit laatste hoofdstuk vatten we de belangrijkste effecten van de maatregel Langer thuis wonen in Rosmalen noord samen. Daarbij schetsen we een beeld van de opgave waar bewoners, gemeente en zorgpartijen in Rosmalen noord de komende 10 jaar voor komen te staan. We focussen daarbij alleen op de sector Verpleging en Verzorging. Tabellen 3.1 en 3.2 geven een samenvatting van de opgave voor Rosmalen noord. Een groene arcering betekent dat er geen grote opgave zal zijn. Oranje staat voor een middelgrote opgave en rood voor een grote opgave. Sterke toename aantal 75-plussers in Rosmalen noord Rosmalen noord is nu een wijk met een relatief jonge bevolking. Slechts 6% van alle inwoners is 75 jaar of ouder. De komende jaar gaat de bevolkingsopbouw veranderen. Het aantal inwoners daalt licht, met name de leeftijdsgroepen tot 19 jaar (-14%). Het aantal 75-plussers gaat juist sterk toenemen, met 43%. Ouderen wonen langer thuis Daar waar voorheen mensen met een middelzware zorg vraag instroomden in een intramurale instelling, zullen zij nu langer thuis wonen. Meer vraag naar zorg en ondersteuning in Rosmalen noord Beide ontwikkelingen dragen bij aan een grotere vraag naar zorg en ondersteuning. Het aantal ouderen in Rosmalen noord gaat de komende jaren flink toenemen. Ook op de langere termijn zet deze groei door. Aanname: de helft van alle 75-plussers heeft behoefte aan enige vorm van zorg en ondersteuning in 2024 gaat het om ongeveer 540 ouderen. Tabel 3.1: Opgave voor Langer thuis wonen in Rosmalen noord # 75-plussers 2014 # 75-plussers 2024 Vraag 2024 Zorg en ondersteuning (+44%) plussers Opgave Geen aanbod beschermd wonen in Rosmalen noord Alleen ouderen met een hoge zorgzwaarte hebben in de toekomst recht op zorg met verblijf. Daardoor zal de instroom in intramurale instellingen de komende jaren afnemen. Aanname: over tien jaar vervallen alle plaatsen met ZZP1 en 2 en de helft van ZZP 3 en 4. Rosmalen noord heeft geen aanbod beschermd wonen. Ook in 2024 is het aanbod beschermd wonen 0. Aanbod geclusterd wonen blijft gelijk In Rosmalen noord staan ongeveer 60 geclusterde woningen. Er is geen vrijvallende intramurale capaciteit en geen geplande nieuwbouw. In 2024 is het aanbod geclusterd wonen gelijk. Aanname: alle vrijvallende intramurale capaciteit komt in de categorie geclusterd wonen. Het aanbod aan geclusterd wonen voor ouderen blijft gelijk met 60 woningen. 22

23 Toename aanbod nultreden woningen In het centrum van Rosmalen zijn 40 nieuwe nultreden woningen gepland. Daarmee neemt het aanbod aan nultreden woningen toe van 250 woningen in 2014 naar 290 woningen in Aanname: We gaan er van uit dat in 2024 een gelijk aandeel nultreden woningen beschikbaar is voor ouderen. In 2014 wordt 49% van alle nultreden woningen bewoond door 75-plussers. Daarmee ligt het potentiële aanbod in 2024 dat beschikbaar is voor de doelgroep ouderen op ongeveer 140 nultreden woningen. Meeste vraag naar geclusterd wonen Op basis van de huishoudensontwikkeling is een raming gemaakt van de toekomstige vraag naar beschermd, geclusterd en nultreden woningen. De verwachting is dat de vraag naar wonen met zorg het grootste zal zijn voor de categorie geclusterd wonen. Aanname: 124 op de plussers hebben behoefte aan beschermd wonen. In 2024 zullen er ongeveer plussers in Rosmalen noord wonen. De behoefte aan beschermd wonen ligt dan op 65; 75% van alleenstaande huishoudens met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 25% aan een nultreden woning; 50% van de paren van 75 jaar en ouder met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 50% aan een nultreden woning. Potentieel te kort aan geclusterd wonen in Rosmalen noord Op basis van deze aannames is er een potentieel te kort aan geclusterd wonen in Rosmalen noord. De verwachte vraag is vier keer zo groot als het aanbod. Ook is er een klein te kort aan beschermd wonen. Echter, in Rosmalen zuid is er een potentieel overschot. Voor beide wijken samen geldt alleen een potentieel te kort aan geclusterd wonen. Het aantal nultreden woningen is voldoende groot om aan de vraag van ouderen te voldoen. Tabel 3.2: Opgave beschermd, geclusterd en nultreden woningen Vraag 2024 Aanbod 2024 Opgave Beschermd wonen 65 0 Geclusterd wonen Nultreden woningen Totaal

24 Bijlage 1: Basistabellen bevolking en zorggebruik Tabel B.1: Aandeel alleenstaande huishoudens van 65 jaar en ouder (2014) 1 # huishoudens jaar waarvan alleenstaand % # huishoudens 75+ waarvan alleenstaand % Totaal aantal huishoudens 't Ven % % 945 Rosmalen centrum % % 741 Hondsberg % % 993 Kruisstraat De Overlaet oost 94 36% De Overlaet west % 62 52% Rosmalen noord % % s-hertogenbosch % % Tabel B.2: Aandeel huishoudens van 65 jaar en ouder in een huurwoning (2014) # huishoudens jaar waarvan in een huurwoning % # huishoudens 75+ waarvan in een huurwoning % 't Ven % % Rosmalen centrum % % Hondsberg % % Kruisstraat De Overlaet oost 94 51% 27 De Overlaet west % 62 54% Rosmalen noord % % s-hertogenbosch % % Bron: databank regionale woningmarktmonitor 2014, bewerking O&S Tabel B.3: Percentage huishoudens met één of meerdere Wmo-voorzieningen per buurt (2013) Rosmalen noord 9% stedelijk gemiddelde 10% De Overlaet west 7% De Overlaet oost Kruisstraat 4% 4% Hondsberg 12% Rosmalen centrum 16% t Ven 10% 0% 10% 20% 30% 40% 1 Bij een celvulling van <50 wordt geen percentage gegeven. 2 De afzonderlijke buurten tellen niet op tot het wijktotaal. Dat komt omdat de buurten Bedrijven Kruisstraat, A2 zone Rosmalen Noord en Rosmalense Polder uit de tabel zijn gelaten. In deze buurten wonen minder dan 50 huishoudens. 3 De afzonderlijke buurten tellen niet op tot het wijktotaal. Dat komt omdat de buurten Maliskamp west, Het Vinkel en A2 zone Rosmalen zuid uit de tabel zijn gelaten. In deze buurten wonen minder dan 50 huishoudens. 24

25 Bijlage 2: Literatuur Rapporten: Rossum, van Froukje, Leidelmeijer, Kees, Wever, Thierry, Ham, van den Marijke (2014), Randvoorwaarden voor extramuraal wonen bij ZZP s VV 01 t/m 04, RIGO Research, Amsterdam Post, Harry, Poulus, Co, Galen, van Jaap, Staalduinen, van Willeke (2012), Wonen, zorggebruik en verhuisgedrag van ouderen, Een kwantitatieve analyse, TNO, Soesterberg Overige bronnen: Bevolkingsprognose gemeente s-hertogenbosch , FIB, Onderzoek & Statistiek Gebruik Wmo in 2013, WeenerXL, informatie management Gebruik AWBZ in 2013, HHM, Impact analyse maatregelen AWBZ gemeente s-hertogenbosch (oktober 2013) 25