Langer thuis wonen in West Verpleging en Verzorging. Afdeling O&S Gemeente s-hertogenbosch

Transcriptie

1 Langer thuis wonen in West Verpleging en Verzorging Afdeling O&S Gemeente s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek & Statistiek November 2014

2 2

3 Samenvatting De landelijke overheid hervormt de langdurige zorg. Onderdeel van deze hervorming is de maatregel Langer thuis wonen. Alleen mensen met een hoge zorgzwaarte krijgen hun zorg voortaan gekoppeld aan verblijf in een instelling. Door de maatregel zullen mensen langer thuis blijven wonen. In dit onderzoek worden op basis van een aantal aannames de effecten van de maatregel Langer thuis wonen op het gebied van voorzieningen, zorg en wonen gekwantificeerd voor de wijk West. We focussen daarbij alleen op de sector Verpleging en Verzorging. Bevolking West groeit komend tien jaar, zowel jong als oud Het aantal 75-plussers neemt de komend tien jaar in West met 23% toe. Toch is er geen sprake van vergrijzing. Door nieuwbouw groeit namelijk de hele bevolking, zowel jong als oud. Ouderen wonen langer thuis Daar waar voorheen mensen met een middelzware zorg vraag instroomden in een intramurale instelling, zullen zij nu langer thuis wonen en mogelijk een beroep doen op collectieve (zorg)voorzieningen. Basiszorginfrastructuur op orde In West zijn veel verschillende voorzieningen op het gebied van zorg en welzijn. Specifiek voor ouderen is er het Steunpunt De Westhoek en de dagbesteding in De Taling. Daarmee lijkt de basiszorginfrastructuur op orde om aan de toenemende vraag naar zorg en ondersteuning te voldoen. Aanname: de helft van alle 75-plussers heeft behoefte aan enige vorm van zorg en ondersteuning in 2024 gaat het om ongeveer 995 ouderen. Opgave voorzieningen en zorg Langer thuis wonen in West # 75-plussers 2014 # 75-plussers 2024 Vraag 2024 Zorg en voorzieningen (+23%) plussers Opgave Twee derde van de intramurale capaciteit valt vrij in West Alleen ouderen met een hoge zorgzwaarte hebben in de toekomst recht op zorg met verblijf. Daardoor zal de instroom in intramurale instellingen de komende jaren afnemen. Aanname: over tien jaar vervallen alle plaatsen met ZZP1 en 2 en de helft van ZZP 3 en 4 (conform landelijke richtlijn). Daardoor zal het aanbod aan beschermd (intramuraal) wonen voor ouderen van 90 plaatsen in 2014 naar 30 plaatsen in 2024 (-67%). Toename aanbod geclusterd wonen Geclusterd wonen gaat om zelfstandig wonen waarbij de bewoner gebruik kan maken van zorg van een nabijgelegen zorgsteunpunt. Het aantal geclusterde woningen gaat toenemen doordat (een deel) van de vrijvallende intramurale capaciteit zal worden ingezet als geclusterd wonen. Daarnaast is er geplande nieuwbouw van 50 geclusterde woningen. Aanname: alle vrijvallende intramurale capaciteit komt in de categorie geclusterd wonen. Het aanbod aan geclusterd wonen voor ouderen neemt toe van 160 woningen in 2014 naar 270 in 2024 (+69%). 3

4 Flinke toename aanbod nultreden woningen door geplande nieuwbouw In West wordt de komende jaren volop gebouwd. Er zijn ongeveer 800 nieuwe nultreden woningen gepland. Daardoor zal het aanbod toenemen van in 2014 naar in Aanname: We gaan er van uit dat in 2024 een gelijk aandeel nultreden woningen beschikbaar is voor ouderen. In 2014 wordt 13% van alle nultreden woningen bewoond door 75-plussers. Daarmee ligt het potentiële aanbod in 2024 dat beschikbaar is voor de doelgroep ouderen op ongeveer 390 nultreden woningen. Meeste vraag naar geclusterd wonen Op basis van de huishoudensontwikkeling is een raming gemaakt van de toekomstige vraag naar beschermd, geclusterd en nultreden woningen. De verwachting is dat de vraag naar wonen met zorg het grootste zal zijn naar de categorie geclusterd wonen. Aanname: 124 op de plussers hebben behoefte aan beschermd wonen. In 2024 zullen er ongeveer plussers in West wonen. De behoefte aan beschermd wonen ligt dan op 130; 75% van alleenstaande huishoudens met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 25% aan een nultreden woning; 50% van de paren van 75 jaar en ouder met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 50% aan een nultreden woning. Potentieel tekort aan beschermd en geclusterd wonen Op basis van deze aannames zou over tien jaar het aanbod aan wonen met zorg kleiner zijn dan de verwachte vraag. Als gevolg van de extramuralisering valt twee derde van de intramurale capaciteit in West vrij. Daarmee is het toekomstig aanbod niet groot genoeg voor de toekomstige vraag. Ondanks nieuwbouw van geclusterde woningen, zal ook die vraag groter zijn dan het aanbod. Opgave beschermde, geclusterde en nultreden woningen in West Vraag 2024 Aanbod 2024 Opgave Beschermd wonen Geclusterd wonen Nultreden wonen Totaal

5 Inhoudsopgave Samenvatting... 3 Inhoudsopgave Inleiding Aanleiding: hervorming langdurige zorg Doel onderzoek Uitgangspunten onderzoek Langer thuis wonen Definities Leeswijzer Huidige en toekomstige situatie in West Bevolking Voorzieningen Zorg Wonen Aanbod beschermde, geclusterde en nultreden woningen in Ontwikkelingen aanbod beschermde, geclusterde en nultreden woningen Ontwikkelingen vraag beschermde, geclusterde en nultreden woningen Opgave Langer thuis wonen in West Bijlage 1: Basistabellen bevolking en zorggebruik Bijlage 2: Literatuur

6 1. Inleiding 1.1 Aanleiding: hervorming langdurige zorg De landelijke overheid hervormt de langdurige zorg. Onderdeel van deze hervorming is de maatregel Langer thuis wonen. Alleen mensen met een hoge zorgzwaarte krijgen hun zorg voortaan gekoppeld aan verblijf in een instelling. Door de maatregel zullen mensen langer thuis blijven wonen. De maatregel Langer thuis wonen zal de komende jaren de nodige gevolgen hebben voor inwoners van s-hertogenbosch, de gemeente en zorginstellingen. Daarom wil de gemeente s-hertogenbosch inzicht krijgen in de aanwezigheid en spreiding van vormen van wonen met zorg en welzijn en zorgvoorzieningen in wijken. 1.2 Doel onderzoek Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van kenmerken van de woningvoorraad, zorgvastgoed, collectieve zorgvoorzieningen en sociaal-demografische kenmerken van bewoners op stedelijk en wijkniveau. Daarnaast maken we ook een doorkijk naar Hoe ontwikkelt de bevolking zich en welke gevolgen heeft dat voor de vraag naar wonen met zorg en welzijn? Tot slot onderzoeken we in hoeverre het toekomstige aanbod aansluit bij de vraag. In 2013 is de pilot voor het onderzoek Langer thuis wonen Zuidoost uitgevoerd. De in deze pilot ontwikkelde aanpak bleek een goed hulpmiddel voor het matchen van vraag en aanbod op het gebied van wonen en zorg. Daarom is in 2014 besloten om voor iedere wijk in s-hertogenbosch een vergelijkbaar onderzoek uit te voeren. Dit is het rapport van West voor de sector Verpleging en Verzorging. 1.3 Uitgangspunten onderzoek Langer thuis wonen Kern van de maatregel Langer thuis wonen is dat mensen met een lichtere zorgzwaarte geen indicatie meer krijgen voor verblijf in een zorginstelling. Deze paragraaf beschrijft de belangrijkste definities en uitgangspunten van het onderzoek. Indicaties en zorgzwaartepakketten Om zorg in combinatie met verblijf in een instelling te krijgen, heeft iemand een indicatie nodig. Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) bepaalt of iemand een indicatie krijgt. Het zorgzwaartepakket (ZZP) beschrijft welke ondersteuning of zorg iemand nodig heeft. Hoe hoger de ZZP hoe intensiever de zorgvraag. Met ingang van 2014 zijn de ZZP1 tot en met 3 komen te vervallen. Mensen die een nieuwe indicatie krijgen met een dergelijke zorgzwaarte hebben geen recht meer op zorg gekoppeld aan verblijf in een instelling. Met andere woorden, zij hebben geen recht meer op een plaats in een verzorgingshuis of verpleeghuis. 6

7 Zorggebruik en persoonskenmerken TNO heeft onderzocht welke relaties er bestaan tussen persoonskenmerken, gezondheid en het gebruik van zorg en ondersteuning. Persoonskenmerken die vooral bepalend zijn voor het gebruik van zorg zijn: hoe ouder men is, hoe vaker men zorg gebruikt; alleenstaanden hebben vaker te maken met beperkingen dan mensen die samenwonen; huishoudens met een hoger inkomen of eigenaar-bewoners maken vaker gebruik van particuliere zorg; vanaf het 70 ste levensjaar neemt het eigenwoningbezit af; thuiszorg is het voornaamste zorgproduct; op hogere leeftijd wil men liever niet verhuizen; als men toch verhuist hangt dit mogelijk samen met het huidige of verwachte zorggebruik en de behoefte aan meer voorzieningen in de nabijheid (Post et al, 2012). 1.4 Definities In deze paragraaf staan de belangrijkste definities die gebruikt zijn in het onderzoek Langer thuis wonen: Wetten en beleid AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten betaalt de langdurige zorg voor ouderen, chronisch zieken en gehandicapten. Wmo Wet Maatschappelijke Ondersteuning regelt dat mensen met een beperking ondersteuning kunnen krijgen. De gemeente voert de Wmo uit. Langer thuis wonen Dit is een maatregel van de landelijke overheid. Alleen mensen met een hoge zorgzwaarte krijgen hun zorg gekoppeld aan verblijf in een instelling. Dat betekent dat de bewoner één rekening krijgt, waarin geen onderscheid te maken is tussen de kosten voor de woning en de kosten voor de zorg. ZZP Een zorgzwaartepakket beschrijft welke ondersteuning of zorg iemand nodig heeft. Hoe hoger de ZZP, hoe intensiever de zorgvraag. Woonvormen (vastgoed) Beschermd wonen (intramuraal wonen) Betreft wonen in een instelling. Hier is 24 uur per dag zorg aanwezig. Voorbeelden zijn verpleeghuizen of kleinschalige woonprojecten voor dementerende ouderen. Beschermd wonen wordt gefinancierd vanuit de AWBZ. Geclusterd wonen (extramuraal wonen met zorg op afroep) Dit zijn zelfstandige woningen waarbij de bewoner gebruik kan maken van verpleging of verzorging van een nabijgelegen zorgsteunpunt. Voorbeelden zijn seniorenplus woningen, aanleunwoningen, inleunwoningen en zorgwoningen. Nultreden woningen Dit zijn zelfstandige woningen met diverse kenmerken waardoor ze meer geschikt zijn voor ouderen dan reguliere woningen. De voordeur is zonder trap bereikbaar. In de woning zijn de hoofdvertrekken (woonkamer, slaapkamer, douche/wc en keuken) zonder traplopen te bereiken. Voorbeelden zijn galerijflats met lift, bungalows of ingrijpend aangepaste woningen. 7

8 Overige definities Vergrijzing Is een maat waarin het aantal 65-plussers wordt afgezet tegen de productieve bevolking (20-64 jarigen). In een gebied waar de vergrijzing hoog is, zijn er dus veel 65-plussers in vergelijking tot het aantal jarigen. Basiszorginfrastructuur Alle gebouwen waarin zorg en welzijnsdiensten worden geleverd door organisaties én die toegankelijk zijn voor bewoners uit de wijk / stad. Het gebouw moet een ontmoetingsfunctie hebben en er moet enige vorm van zorg of welzijnsdienst worden verleend. Bijvoorbeeld een wijkplein waar bewoners samen koffie kunnen drinken en waar de Wmo-consulent spreekuur houdt. Zorg en ondersteuning Alle mogelijke vormen van zorg en ondersteuning die geleverd worden aan inwoners van s- Hertogenbosch die hulp nodig hebben om zelfstandig te kunnen wonen. Dit kan variëren van verpleegzorg, budgetbegeleiding tot het halen van een boodschap. Door de bezuinigingen zal er deels een verschuiving plaatsvinden van hulp door professionals naar hulp door vrijwilligers en mantelzorgers. 1.5 Leeswijzer Hoofdstuk twee schetst de huidige stand van zaken in West op het gebied van de bevolking, voorzieningen, zorg(gebruik) en wonen. Daarnaast worden de verwachte ontwikkelingen voor de komende 10 jaar beschreven. Het laatste hoofdstuk kijkt in hoeverre toekomstige vraag en aanbod overeen komen. 8

9 2. Huidige en toekomstige situatie in West In dit hoofdstuk komen de ontwikkelingen op het gebied van bevolking, voorzieningen, zorggebruik en wonen aan bod. Het gaat om de ontwikkeling op wijkniveau. Daar waar grote afwijkingen zijn per buurt, worden die toegelicht. 2.1 Bevolking 8% van alle inwoners in West is 75 jaar of ouder West is de wijk met de meeste inwoners van s-hertogenbosch. In West is 8% van alle inwoners 75 jaar of ouder. In s-hertogenbosch is dat 7%. De buurt Schutskamp heeft het hoogste aandeel 75- plussers. Daar staat het woonzorgcentrum De Taling. In de bijlage zijn extra tabellen opgenomen over de bevolkingssamenstelling in West. Geen sprake van vergrijzing, in absolute aantallen bijna kwart meer 75-plussers in 2024 in West De komende jaren wordt in West volop gebouwd. Daardoor groeit de totale bevolking, zowel jong als oud. Er is geen sprake van vergrijzing. Daarbij moet een kanttekening worden geplaatst. Het absolute aantal 75-plussers zal de komende tien jaar met 23% toenemen (van in 2014 naar in 2024). Totale bevolking West groeit, dus zowel jong als oud 85 eo Mannen Vrouwen Bron: GBA 2014, bewerking O&S 9

10 75 jaar of ouder jonger dan 75 jaar Van alle 75-plus huishoudens is in West ongeveer 60% alleenstaand. Er zijn duidelijke verschillen in huishoudensamenstelling van ouderen tussen de buurten van West. In Paleiskwartier en Deuteren is nog niet de helft van alle 75-plus huishoudens alleenstaand (47%). Terwijl in Boschveld en De Schutskamp ongeveer 65% van alle 75-plus huishoudens alleenstaand is. Toename aantal paren van 75 jaar en ouder eenpersoons meerpersoons eenpersoons meerpersoons Uitgangspunt Langer thuis wonen: hoe ouder men is, hoe vaker men zorg gebruikt; alleenstaanden hebben vaker te maken met beperkingen dan mensen die samenwonen. Het aantal 75-plussers neemt de komende tien jaar met 23% toe. Het aantal 75-plus paren stijgt met 28%; het aantal alleenstaande 75-plussers neemt met 21% toe. Beide ontwikkelingen zullen bijdragen aan een toenemend zorggebruik over tien jaar. Steeds meer ouderen in koopwoning In West staan relatief veel huurwoningen; 54% van de totale woningvoorraad is een huurwoning. Toch is, net als in andere wijken van s-hertogenbosch, in West het eigenwoning bezit onder ouderen de afgelopen tien jaar toegenomen. In 2004 was 17% van alle 75-plussers in West eigenaarbewoner, in 2014 is dat opgelopen tot 31%. De verwachting is dat dit aandeel zal stijgen naar ongeveer 38% in In Paleiskwartier meeste ouderen in een koopwoning Ruim twee derde van alle 75-plussers in West huurt een woning. Paleiskwartier vormt daarop een uitzondering. Daar huurt slechts één op de zeven huishoudens van 75 jaar en ouder. In de buurten Boschveld en De Kruiskamp is het aandeel ouderen in een huurwoning het hoogste; bijna 80% van de 75-plussers huurt een woning. 10

11 In 2024 woont 38% van alle 75-plussers in een koopwoning 75 jaar e.o jaar jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Bron: databank regionale woningmarktmonitor 2004 en 2014, 2024 is schatting Uitgangspunt onderzoek Langer thuis wonen: vanaf het 70 ste levensjaar neemt het eigenwoningbezit af; op hogere leeftijd wil men liever niet verhuizen; als men toch verhuist hangt dit mogelijk samen met het huidige of verwachte zorggebruik en de behoefte aan meer voorzieningen in de nabijheid. Een meerderheid van de 75-plussers woont in een huurwoning, ook over tien jaar. In 2024 zal ongeveer 38% van alle 75-plussers in West in een koopwoning wonen en daar tot op hoge leeftijd willen blijven wonen. De verwachting is dat ouderen alleen zullen verhuizen als hun gezondheid zo slecht is dat zij zich thuis niet meer kunnen redden. 11

12 Grote verschillen in inkomen in West In West wonen in verhouding tot het stedelijk gemiddelde meer huishoudens met een laag inkomen. De verschillen in inkomen tussen de buurten is groot in West. Meeste huishoudens met laag inkomen in de Moerputten, Ertveld en Boschveld In de buurten De Moerputten behoort bijna één op de drie huishoudens tot de minima. Ook in Boschveld en Ertveld wonen veel huishoudens met een laag inkomen (15%). In het Paleiskwartier is dit aandeel slechts 4,8%. Meeste huishoudens met laag inkomen in Moerputten, Boschveld en Ertveld % huishoudens met een laag inkomen gem. gestandaardiseerd hh inkomen Boschveld 15,2% Paleiskwartier 4,8% Deuteren 12,9% De Moerputten 30,0% De Schutskamp 10,4% De Kruiskamp 9,5% Ertveld 15,4% West 10,8% s-hertogenbosch 8,5% Bron: RIO 2011 Uitgangspunt onderzoek Langer thuis wonen: huishoudens met een hoger inkomen of eigenaar-bewoners maken vaker gebruik van particuliere zorg. Bijna 11% van alle huishoudens in West is een minima huishouden. Er zijn grote verschillen tussen de buurten in inkomen. In Paleiskwartier is slechts 4,8% van alle huishoudens een minima huishouden. In De Moerputten is dat 30,0%. De verwachting is dat huishoudens met een laag inkomen vaker een beroep zullen doen op zorg en ondersteuning van de gemeente. 12

13 2.2 Voorzieningen De basiszorginfrastructuur in West bevat de Brede Bossche School De Kruiskamp. Hierin zijn vier basisscholen gevestigd, samen met buitenschoolse opvang en peuterarrangement. In West zijn twee wijkpleinen, in Boschveld aan de Edisonstraat en in De Schutskamp aan de Helftheuvelpassage. Hier houden verschillende organisaties spreekuur. In De Taling wordt dagbesteding voor ouderen verzorgd en vanuit Steunpunt De Westhoek organiseert Van Neynsel activiteiten voor ouderen. Basiszorginfrastructuur in West (2014) organisatie dagbesteding Brede Bossche School De Kruiskamp Diverse organisaties diverse activiteiten / ontmoeting Wijkplein Boschveld Divers, Juvans, MEE, Sociale diverse activiteiten Raadslieden, wijkagent Wijkplein Helfheuvel Divers, Juvans, MEE, Sociale diverse activiteiten Raadslieden, wijkagent, BrabantWonen, Wmo-consulent Buurthuis Boschveld Stichting Buurthuis Boschveld diverse activiteiten / ontmoeting Activiteitencentrum Deuteren BrabantWonen diverse activiteiten / ontmoeting Park De Taling Van Neynsel dagbesteding Steunpunt De Westhoek Van Neynsel diverse activiteiten / ontmoeting De kaart op de volgende pagina geeft een overzicht van waar in 2014 de meeste 75-plussers wonen (hoe roder, hoe hoger de concentratie van 75-plussers). De rode kruisjes op de kaart staan symbool voor de intramurale instellingen, de groene kruisjes voor de basiszorginfrastructuur. 13

14 14

15 2.3 Zorg De cijfers in deze paragraaf gaan over gebruik van zorg door ouderen, maar ook door overige doelgroepen. Er zijn geen cijfers beschikbaar over het gebruik van de Wmo en extramurale AWBZ waarin onderscheid gemaakt kan worden tussen ouderen en overige doelgroepen. 6% van de inwoners in West maakt gebruik van Wmo, 3% van extramurale AWBZ In West maakt 6% van alle inwoners gebruik van één of meerdere Wmo voorzieningen. Het gebruik van de extramurale AWBZ ligt wat lager, dat is 3% van alle inwoners. In vergelijking met andere wijken van s-hertogenbosch maken inwoners van West iets meer gebruik van Wmo voorzieningen. Gemiddeld ligt het gebruik namelijk op 5% voor de Wmo en 3% voor AWBZ. Hoogste aandeel bewoners met Wmo in Zuidoost en Rosmalen zuid 's-hertogenbosch Zuidoost Rosmalen zuid Noord West Binnenstad Graafsepoort Muntel / Vliert Rosmalen noord Maaspoort De Groote Wielen Empel Engelen Wmo AWBZ 0% 2% 4% 6% 8% 10% % bewoners dat gebruik maakt van Wmo en/of AWBZ (2013) Aantal ouderen neemt toe, toekomstige vraag naar zorg en ondersteuning in West zal ook toenemen Hoe ouder men wordt, hoe vaker men een beroep doet op zorg en ondersteuning. Dat is ook terug te zien in het huidige Wmo gebruik. Nu maakt 6% van alle inwoners in West gebruik van een of meerdere Wmo voorzieningen. Van deze groep is ruim de helft 75 jaar of ouder. Dit is in lijn met landelijk onderzoek. Dat laat zien dat het zorggebruik vanaf het 80-ste levensjaar flink toeneemt. Van de groep 90-plus maakt bijna iedereen gebruik van zorg (Post et al, 2012). Dat zal naar verwachting zo blijven. De komende tien jaar neemt het aantal ouderen in West met 23% toe. De verwachting is dat de vraag naar zorg en ondersteuning ook zal toenemen. 15

16 2.4 Wonen Aanbod beschermde, geclusterde en nultreden woningen in 2014 Bescheiden aanbod beschermd wonen voor ouderen in West In vergelijking met het aantal inwoners heeft West een bescheiden aanbod aan beschermd wonen voor ouderen. In De Taling zijn in totaal 90 intramurale plaatsen voor beschermd wonen. 60 plaatsen zijn voor ouderen met een lichte zorgvraag (ZZP1 of 2) en 30 voor ouderen met een zware zorgvraag (ZZP5+). Beschermd wonen in West (2014) Zuidoost Noord Rosmalen zuid Binnenstad West Graafsepoort Maaspoort Engelen Empel De Groote Wielen Rosmalen noord Muntel/Vliert ZZP1+2 ZZP3+4 ZZP5+ intramurale capaciteit

17 160 geclusterde woningen in West In West staan bijna 160 woningen die in de categorie geclusterd vallen. Het zijn de seniorenplus woningen aan de Admiraliteitslaan en de seniorenplus woningen waarin zorg vanuit De Taling wordt geleverd. Daarnaast is er een complex van seniorenplus woningen aan de Churchilllaan. Geclusterd wonen in West (2014) Zuidoost Binnenstad Noord West Rosmalen zuid Rosmalen noord De Groote Wielen Graafsepoort Maaspoort Engelen Empel Muntel/Vliert geclusterd wonen 2014 Ruim aanbod nultreden woningen in West West heeft het hoogste aandeel nultreden woningen in s-hertogenbosch. Bijna een kwart van alle woningen is een nultreden woning. Het gaat om woningen. In het Paleiskwartier staan veel moderne appartementen, zowel in koop als huur. Ook in De Kruiskamp en Deuteren staan relatief veel huurappartementen met lift. Dit type woning valt in de categorie nultreden woning. 24% van alle woningen in West is nultreden woning 's-hertogenbosch West Graafsepoort Engelen De Groote Wielen Zuidoost Binnenstad Maaspoort Muntel/Vliert Rosmalen zuid Noord Rosmalen noord Empel 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% aandeel nultreden woningen

18 Relatief weinig ouderen in nultreden woning in West 13% van alle nultreden woningen in West wordt bewoond door een huishouden van 75 jaar of ouder. Dat is wat lager dan het stedelijk gemiddelde (18%). Voor het aandeel ouderen in een geclusterde woning geldt hetzelfde. Slechts 37% van alle geclusterde woningen wordt bewoond door een huishoudens van 75-plus. Dat komt omdat in West er een relatief groot aanbod geclusterd wonen voor verstandelijk gehandicapten is. Er wonen dus ook veel 65-minners in geclusterd wonen in West 1. geclusterd 3% 23% 19% 18% 37% tot 30 jr nultreden 19% 40% 13% 16% 13% jr jr jr 75 jr e.o. overig 12% 47% 14% 14% 13% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 1 Aanbod van geclusterd wonen voor mensen in de VG- en GGZ-sector komt in een stedelijke rapportage aanbod. 18

19 2.4.2 Ontwikkelingen aanbod beschermde, geclusterde en nultreden woningen Door de maatregel Langer thuis wonen wordt de instroom voor mensen met een lage zorgzwaarte in een instelling beperkt. In dit onderzoek gaan we er van uit dat (conform de landelijke richtlijn) over tien jaar alle plaatsen met ZZP 1 en 2 en de helft van ZZP 3 en 4 vervalt. Daardoor verdwijnen er ongeveer 60 intramurale plaatsen in West. Aanname: alle ZZP VV01 en 02 en de helft van ZZP VV03 en 04 worden geëxtramuraliseerd. Effect: In totaal zal de intramurale capaciteit voor de sector verpleging en verzorging in West afnemen van 90 plaatsen in 2014 naar 30 plaatsen in 2024 (-67%). Deze ontwikkeling is gebaseerd op een aanname. Zorgorganisaties zijn druk doende om te kijken op welke manier zij hun vrijvallende capaciteit gaan inzetten. Een deel zal mogelijk toch ingezet worden voor beschermd (intramuraal) wonen. Ontwikkeling aanbod beschermd wonen in West Wijk 2014* 2024 Ontwikkeling West De Taling (extramuralisering) Totaal *aantallen afgerond op 10-tallen, daardoor totaal niet gelijk aan som Bron: SO/WGZ (2014) Aanname: alle vrijvallende intramurale capaciteit komt in de categorie geclusterd wonen. Effect: Het aantal geclusterde woningen gaat flink toenemen. Ruim 40% van deze groei komt doordat de vrijvallende intramurale capaciteit zal worden ingezet als geclusterd wonen. Het gaat om ongeveer 60 woningen. Daarnaast zijn er plannen voor 50 nieuw te bouwen geclusterde woningen. Als gevolg van de extramuralisering en geplande nieuwbouw zal het aanbod aan geclusterd wonen voor ouderen toenemen van 160 woningen in 2014 naar 270 in Ontwikkeling aanbod geclusterd wonen in West Wijk Ontwikkeling West Admiraliteitslaan De Taling (extramuralisering) Churchilllaan Eindhovenlaan (nieuwbouw) Totaal Voor de komende tien jaar wordt er flink gebouwd in West, zo ook nultreden woningen. Er staan ongeveer 800 nultreden woningen in de planning. Het aanbod nultreden woningen neemt daarmee toe van nultreden woningen in 2014 naar in In 2014 wordt 13% van alle nultreden woningen in West bewoond door 75-plussers. 19

20 Aanname: We gaan er van uit dat in 2024 een gelijk aandeel nultreden woningen beschikbaar is voor ouderen. Effect: Daarmee ligt het potentiële aanbod in 2024 dat beschikbaar is voor de doelgroep ouderen op ongeveer 390 nultreden woningen. De onderstaande tabel geeft een samenvatting van het potentiële aanbod aan beschermd, geclusterd en nultreden woningen in Het gaat om ongeveer 690 woningen. Potentiële aanbod aan beschermd, geclusterd en nultreden woningen West Beschermd Geclusterd Nultreden totaal Nultreden beschikbaar 75-plus Totaal

21 2.4.3 Ontwikkelingen vraag beschermde, geclusterde en nultreden woningen Om een schatting te maken van de toekomstige vraag naar wonen met zorg, maken we gebruik van de huishoudensontwikkeling. Aanname: Voor de behoefte aan beschermd wonen maken we gebruik van de raming van het zorgkantoor. Het zorgkantoor gaat er van uit dat 124 op de plussers behoefte heeft aan beschermd wonen. Effect: In 2024 zullen er ongeveer plussers in West wonen. De behoefte aan beschermd wonen ligt dan op 130. Aanname: 1) de helft van de resterende huishoudens van 75 jaar en ouder maakt gebruik van zorg. Zij hebben behoefte aan zorg in combinatie met wonen. Zij zullen behoefte hebben aan een geclusterde of nultreden woning. 2) Alleenstaanden maken vaker gebruik van zorg dan oudere paren. Daarom gaan we er van uit dat 25% van alleenstaande huishoudens met zorgvraag behoefte hebben aan een nultreden woning en 75% behoefte heeft aan een geclusterde woning. Bij oudere paren ligt deze verdeling anders: 50% heeft behoefte aan een nultreden woning en 50% aan een geclusterde woning. Deze verdeling is een globale vertaling van de resultaten van het onderzoek van TNO (Post et al, 2012). De onderstaande figuur laat zien op welke manier de toekomstige vraag naar geclusterde en nultreden woningen is bepaald. Schatting toekomstige behoefte aan beschermd, geclusterd en nultreden woningen in West 21

22 Effect: Op basis van deze aannames zullen in 2024 ongeveer 130 ouderen behoefte hebben aan beschermd wonen, 465 ouderen aan geclusterd wonen en zal er een vraag zijn naar bijna 260 nultreden woningen voor ouderen. Potentiële vraag van ouderen naar beschermd, geclusterd en nultreden woningen 2024 Beschermd 130 Geclusterd 465 Nultreden 260 Totaal

23 3. Opgave Langer thuis wonen in West In dit laatste hoofdstuk vatten we de belangrijkste effecten van de maatregel Langer thuis wonen in West samen. Daarbij schetsen we een beeld van de opgave waar bewoners, gemeente en zorgpartijen in West de komende 10 jaar voor komen te staan. We focussen daarbij alleen op de sector Verpleging en Verzorging. Tabellen 3.1 en 3.2 geven een samenvatting van de opgave voor West. Een groene arcering betekent dat er geen grote opgave zal zijn. Oranje staat voor een middelgrote opgave en rood voor een grote opgave. Bijna kwart meer 75-plussers in West West is qua inwoneraantal de grootste wijk van s-hertogenbosch. De komende tien jaar wordt volop gebouwd in de wijk. Daardoor zal het aantal inwoners, zowel jong als oud zal verder toenemen. Over tien zullen er ongeveer 23% meer 75-plussers in West wonen. Ouderen wonen langer thuis Daar waar voorheen mensen met een middelzware zorg vraag instroomden in een intramurale instelling, zullen zij nu langer thuis wonen. Geen opgave West voorzieningen Beide ontwikkelingen dragen bij aan een grotere vraag naar zorg en ondersteuning. In West is een betrekkelijk groot aanbod aan welzijns- en zorgvoorzieningen, ook aan voorzieningen voor ouderen. De basiszorginfrastructuur biedt een goede basis om te voldoen aan de toenemende gelijkblijvende vraag naar zorg en ondersteuning. Aanname: de helft van alle 75-plussers heeft behoefte aan enige vorm van zorg en ondersteuning in 2024 gaat het om ongeveer 995 ouderen. Tabel 3.1: Opgave voorzieningen en zorg Langer thuis wonen in West # 75-plussers 2014 # 75-plussers 2024 Vraag 2024 Zorg en voorzieningen (+23%) plussers Opgave Minder aanbod aan beschermd wonen als gevolg van de extramuralisering Alleen ouderen met een hoge zorgzwaarte hebben in de toekomst recht op zorg met verblijf. Daardoor zal de instroom in intramurale instellingen de komende jaren afnemen. Aanname: over tien jaar vervallen alle plaatsen met ZZP1 en 2 en de helft van ZZP 3 en 4. Daardoor zal het aanbod aan beschermd (intramuraal) wonen voor ouderen van 90 plaatsen in 2014 naar 30 plaatsen in 2024 (-67%). Toename aanbod geclusterd wonen Het aantal geclusterde woningen gaat toenemen. Deze toename komt doordat (een deel) van de vrijvallende intramurale capaciteit zal worden ingezet als geclusterd wonen. Daarnaast is er geplande nieuwbouw van 50 geclusterde woningen. Aanname: alle vrijvallende intramurale capaciteit komt in de categorie geclusterd wonen. Het aanbod aan geclusterd wonen voor ouderen neemt toe van 160 woningen in 2014 naar 270 in 2024 (+69%). 23

24 Flinke toename aanbod nultreden woningen door geplande nieuwbouw In West wordt de komende jaren volop gebouwd. Er zijn ongeveer 800 nieuwe nultreden woningen gepland. Daardoor zal het aanbod toenemen van in 2014 naar in Aanname: We gaan er van uit dat in 2024 een gelijk aandeel nultreden woningen beschikbaar is voor ouderen. In 2014 wordt 13% van alle nultreden woningen bewoond door 75-plussers. Daarmee ligt het potentiële aanbod in 2024 dat beschikbaar is voor de doelgroep ouderen op ongeveer 390 nultreden woningen. Meeste vraag naar geclusterd wonen Op basis van de huishoudensontwikkeling is een raming gemaakt van de toekomstige vraag naar beschermd, geclusterd en nultreden woningen. De verwachting is dat de vraag naar wonen met zorg het grootste zal zijn naar de categorie geclusterd wonen. Aanname: 124 op de plussers hebben behoefte aan beschermd wonen. In 2024 zullen er ongeveer plussers in West wonen. De behoefte aan beschermd wonen ligt dan op 130; 75% van alleenstaande huishoudens met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 25% aan een nultreden woning; 50% van de paren van 75 jaar en ouder met een zorgvraag heeft behoefte aan geclusterd wonen, 50% aan een nultreden woning. Potentieel tekort aan beschermd en geclusterd wonen Op basis van deze aannames zou over tien jaar het aanbod aan wonen met zorg kleiner zijn dan de verwachte vraag. Als gevolg van de extramuralisering valt twee derde van de intramurale capaciteit in West vrij. Daarmee is het toekomstig aanbod niet groot genoeg voor de toekomstige vraag. Ondanks nieuwbouw van geclusterde woningen, zal ook die vraag groter zijn dan het aanbod. Tabel 3.2: Opgave wonen Langer thuis wonen in West Vraag 2024 Aanbod 2024 Opgave Beschermd wonen Geclusterd wonen Nultreden wonen Totaal

25 Bijlage 1: Basistabellen bevolking en zorggebruik Tabel B.1: Aandeel alleenstaande huishoudens van 65 jaar en ouder (2014) 2 # huishoudens jaar waarvan alleenstaand % # huishoudens 75+ waarvan alleenstaand % Totaal aantal huishoudens Boschveld % 81 65% Paleiskwartier % 77 47% Deuteren % 79 47% 767 De Moerputten De Schutskamp % % De Kruiskamp % % Ertveld West % % s-hertogenbosch % % Tabel B2: Aandeel huishoudens van 65 jaar en ouder in een huurwoning (2014) 3 # huishoudens jaar waarvan in een huurwoning % # huishoudens 75+ waarvan in een huurwoning % Boschveld % 81 79% Paleiskwartier % 77 14% Deuteren % 79 68% De Moerputten 12 8 De Schutskamp % % De Kruiskamp % % Ertveld 12 4 West % % s-hertogenbosch % % Bron: databank regionale woningmarktmonitor 2014, bewerking O&S Figuur B3: Percentage huishoudens met één of meerdere Wmo-voorzieningen per buurt (2013) West stedelijk gemiddelde 10% 12% Ertveld 2% De Kruiskamp 12% De Schutskamp 20% De Moerputten Deuteren 13% 12% Paleiskwartier 3% Boschveld 10% 0% 10% 20% 30% 40% 2 Bij een celvulling van <50 wordt geen percentage gegeven. 3 De afzonderlijkse buurten tellen niet op tot het wijktotaal. De buurten De Rietvelden oost en de Rietvelden West en Veemarktkwartier zijn uit het overzicht gelaten. In deze buurten wonen minder dan 50 huishoudens. 25

26 Bijlage 2: Literatuur Rapporten: Rossum, van Froukje, Leidelmeijer, Kees, Wever, Thierry, Ham, van den Marijke (2014), Randvoorwaarden voor extramuraal wonen bij ZZP s VV 01 t/m 04, RIGO Research, Amsterdam Post, Harry, Poulus, Co, Galen, van Jaap, Staalduinen, van Willeke (2012), Wonen, zorggebruik en verhuisgedrag van ouderen, Een kwantitatieve analyse, TNO, Soesterberg Overige bronnen: Bevolkingsprognose gemeente s-hertogenbosch , FIB, Onderzoek & Statistiek Gebruik Wmo in 2013, WeenerXL, informatie management Gebruik AWBZ in 2013, HHM, Impact analyse maatregelen AWBZ gemeente s-hertogenbosch (oktober 2013) 26