EBAT-144 Diagnose luchtdrukremmen 2

Transcriptie

1 EBAT-144 Diagnose luchtdrukremmen 2 Zelfstudie en huiswerk 10-08

2 2 Inhoud INTRODUCTIE 3 DOELSTELLINGEN 4 FEITEN 5 LUCHTDRUKREMSYSTEMEN 5 DIAGNOSE STELLEN AAN HET REMSYSTEEM 7 REMMENTESTBANK 8 NOMOGRAM 11 VOORIJLING METEN EN INSTELLEN: 12

3 3 Introductie Met dit zelfstudiepakket kun je je voorbereiden op de Regionale Praktijktraining. Tijdens de training ga je een aantal werkorders uitvoeren. De informatie in dit zelfstudiepakket kan je helpen om die werkorders snel en doeltreffend uit te voeren. Verder is de zelfstudie een aanvulling op de theorieleerstof van je beroepsopleiding. In het zelfstudiepakket staan ook huiswerkvragen en opdrachten. Daarmee kun je controleren of je de stof goed begrijpt. Maak de vragen en opdrachten en bespreek ze met je leermeester. Je kunt je vragen natuurlijk ook tijdens de RPTdag aan de trainer stellen. De RPT-dag bestaat uit drie onderdelen: Theoriedeel Hier behandelen we kort de onderwerpen uit het zelfstudiepakket. Als bepaalde dingen in het zelfstudiepakket je niet duidelijk zijn, noteer ze dan. Dan kunnen we die tijdens het theoriedeel bespreken. Praktijkdeel Hier ga je aan de slag met de werkorders aan voertuigen of onderdelen daarvan. Voor vragen of uitleg kun je terecht bij de trainer. Hij is je vraagbaak en coach. Informatie en schema s kun je vinden in de werkplaatshandboeken en op de Infopunten. Op de Infopunten kun je onder andere internet en digitale handboeken raadplegen. Beoordeling Aan het einde van de RPT-dag vult de trainer een beoordelingsformulier in. Je krijgt dit formulier mee. Hierop staan de beoordelingen voor de uitgevoerde werkorders. Ook geeft de trainer een algehele beoordeling voor de manier waarop je de hele dag gewerkt hebt. De beoordeling voor de verschillende onderdelen is Goed (G), Voldoende (V) of Onvoldoende (O). Succes!

4 4 Doelstellingen Na afloop van deze dag kun je met betrekking tot: Remdiagnose luchtgeveerd voertuig: metingen aan het remsysteem van een luchtgeveerd voertuig uitvoeren met de hulp van de meetgegevens een storingsanalyse maken en instellingen uitvoeren Remdiagnose bladgeveerd voertuig: metingen aan het remsysteem van een bladgeveerd voertuig uitvoeren met de hulp van de meetgegevens een storingsanalyse maken en instellingen uitvoeren Diverse regelventielen opmeten: diverse regelventielen opmeten en de gegevens in een grafiek verwerken Nomogram uitzetten van een mechanische ALR

5 5 Feiten Bij a-selectieve controles van de politie (bijvoorbeeld elke twintigste vrachtwagen) is gebleken dat circa 70% van de bedrijfswagens zonder op- of aanmerking hun weg konden vervolgen. Zo n 10% vertoont rijtechnische gebreken. Daarvan moest 7% ter plaatse gerepareerd worden. Bij deze groep, waarbij de defecten ter plaatse gerepareerd moesten worden, betrof het voor 2/3 deel defecten aan de remmen, bijv. ongeremde wielen, remtrommel defecten en te geringe remvertraging. Luchtdrukremsystemen Een belangrijk aspect in het onderhoudsprogramma van be drijfsauto s is de controle op de werking en conditie van het remsysteem. Hieronder enkele tips, om tijdens het werken aan remsystemen in de aandacht te houden: Het moderne luchtdrukremsysteem is uitgerust met een luchtdroger, waardoor de problemen - vervuiling en bevriezing - zoals we die vroeger kenden, niet meer hoeven voor te komen. Een slechte compressor of een niet tijdig ver vangen luchtdroger element is wel nog steeds een veroorzaker van veel problemen. De conditie van het remsysteem is direct bepalend voor de veiligheid van de automobilist en zijn omgeving. Diagnose stellen en werken aan het remsysteem vraagt dus de nodige aandacht en nauwkeurigheid. Hiervoor zijn richtlijnen en hulpmiddelen voor aanwezig. Raadpleeg altijd de fabrieksvoorschriften voor het betreffende voertuig. Luister altijd goed wat de ervaring van de chauffeur is. Ook zijn inzicht en ervaring kan een bron van informatie zijn en een snelle diagnose mogelijk maken.als er een klacht is over de remmen moet de chauffeur zeer serieus worden genomen. Zet alle informatie, zowel de mondelinge als de meetwaarden van controles, metingen en remproef op papier. Bewaar deze gegevens in de wagenmap zodat er later op terug gekomen kan worden. Overtuig je er van dat de klacht niet veroorzaakt werd door overbelading. De remsystemen wijken per merk en type van elkaar af. Het is dan ook altijd verstandig de werkplaatsgegevens te raadplegen om de juiste waarden te kennen. De verschillende assen moeten ongeveer dezelfde vertraging bij het remmen geven

6 6 80 à 90% van alle remmingen geschiedt bij ingestuurde drukken van nog geen 2,5 bar. Deze deelremmingen zorgen dan ook voor het grootste deel voor de slijtage van de remvoering. Bedenk dat alle remenergie omgezet wordt in warmte en dat zo, een remvoering die harder als de anderen remt, zal verbranden. Terwijl de minder remmende voeringen kunnen verglazen, omdat ze niet voldoende op temperatuur komen. 1 Omschrijf de uiterlijke kenmerken van verbrande en verglaasde remvoering. Wanneer een vrachtwagen de werkplaats binnen rijdt, is hij meestal niet meer beladen, en ook vaak ontkoppeld van de oplegger of volgwagen. Het zal duidelijk zijn dat dit niet de werkelijke praktijk is waaronder de remmen normaal werken. Een reële situatie, dus beladen en aangekoppeld, is dan ook noodzakelijk om bij remproblemen de oplossing goed en snel te kunnen vinden. Vaak wordt ook voorbijgegaan aan de dynamische situatie bij het remmen, die een grote verandering in de aslasten zal veroorzaken. Denk maar eens aan het duiken van de vooras en cabine bij stevig remmen, waarbij de vooras extra wordt belast en de achteras wordt ontlast. Speciaal bij hoog beladen vrachtwagens is het verschil bij statisch remmen en dynamisch remmen groot. Heel belangrijk is dat de goedgekeurde (gehomologeerde) remvoering gebruikt wordt. Er is vervangings -remvoering te koop, die veel goedkoper is. Maar uit tests blijkt dat het merendeel van deze niet-standaardremvoeringen een mindere kwaliteit hebben dan de originele remvoeringen. Goedkoop is dan ook duurkoop, als de remtrommels harder slijten, de remmen piepen en gillen, de fading sterk is, de remweg langer is of dat de truck scheef trekt als er eens echt hard geremd moet worden.

7 7 Rijden met andere dan de goedgekeurde remvoering is dan ook wettelijk verboden. De slijtage van de remtrommel moet zodanig zijn dat deze 2 à 3 voeringen zullen overleven; dus 1 à 2 keer uitdraaien. De goedgekeurde (gehomologeerde) remvoeringen zijn er voor diverse soorten gebruik zoals personenvervoer, besteldiensten en internationaal vervoer. Bij nieuwe remvoeringen moeten deze in straal gedraaid / gesteld worden. Als dit niet nauwkeurig gedaan wordt, is het gevolg dat de warmte in een te klein deel van de voering op treedt, met als gevolg dat de voering kan verbranden. Minimaal 70 % van de voering moet aanliggen met de remtrommel. Diagnose stellen aan het remsysteem Diagnose stellen bij klachten aan remsystemen kan men slechts wanneer men een aantal procedures heeft uitgevoerd: een duidelijke klachtenomschrijving, speciaal bij storingen bij voorkeur de klacht behandelen met dezelfde belading maak zelf een proefrit of beter: gebruik een remmenbank gebruik geijkte manometers laat alle ketels afblazen en controleer of water of olie voorkomt kijk of de mechanische afstellingen kloppen (remstellers - slag van de boosters - weerstanden in de bewegende delen = aanspreekdruk) controleer of het voertuig bij een betrouwbaar adres in onderhoud is. Is dat onbekend, neem dan niets aan maar controleer alle mogelijke onzekere punten zelf leg alle gevonden zaken en afstellingen administratief vast, bij herhaling is dat een grote hulp. Het vaststellen van de remvertraging kan op twee manieren uitgevoerd worden. 2 Noem de 2 manieren voor het vaststellen van de remvertraging van een bedrijfsauto.

8 8 Om een remsysteem juist te kunnen beoordelen moeten, o.a. bij een afwijkend stuurgedrag tijdens remmen, vooraf de volgende controle`s uitgevoerd worden: afstelling van de wielagerspeling afstelling van de wieluitlijning bandenspanning conditie van de banden speling op stuur- en fuseekogels Diagnose stellen tijdens een testrit vraagt de nodige ervaring van de autotechnicus. Afwijkende remeffecten die optreden tijdens de testrit, moeten door de bedrijfsautotechnicus vertaald worden in concrete storingen. Werkplaatshandboeken geven uitgebreide storingzoektabellen met de daarbij behorende oplossingen, om storingen op te lossen. Met behulp van de zelfregistrerende vertragingsmeter kan de remvertraging van het gehele voertuig gemeten worden. Het uitvoeren van een testrit heeft echter enkele grote nadelen: de testrit mag niet zomaar overal uitgevoerd worden de toestand van het wegdek heeft invloed op de diagnosestelling als gevolg van een in slechte conditie verkerend remsysteem kunnen er tijdens de testrit gevaarlijke situaties ontstaan. Het lokaliseren van storingen is op deze wijze lang niet altijd eenvoudig. Remmentestbank Een gerichte diagnosestelling kan plaatsvinden op een remmentestbank. Tevens bestaat de mogelijkheid om de klant aan de hand van een testrapport volledig te informeren over de conditie van het remsysteem. Het is belangrijk voordat men met het voertuig een remmentest uitvoert om vooraf een remmen-inspectie uit te voeren. De controle van de diverse onderdelen van het remsysteem bestaat uit een visuele controle en enkele metingen.

9 9 3 Waar moet je op letten bij een algemene remmeninspectie onder het voertuig? 4 Welke metingen moeten er bij een grote beurt en APK-controle worden uitgevoerd? Storingen kunnen op een remmentestbank direct geloka liseerd worden, waardoor er meer gericht gewerkt kan worden. Voor APK I is een remmentestbank dan ook voorgeschreven (vanaf 1996). Met de rollenremtestbank kan gemeten kan worden: de remkracht per wiel de rolweerstand per wiel het remkrachtverschil tussen linker en rechterwiel het aanlopen van een rem de slingering van de remschijf de ovaliteit van een remtrommel de benodigde pedaalkracht/ingestuurde druk vette remmen mechanische weerstanden vernauwde remleidingen inwendige lekkages. Bij deze remmentestbank worden de wielen door rollen aangedreven (via elektromotoren). Door het rempedaal in te

10 10 trappen kan men de remkracht per wiel bij een zekere pedaalkracht meten. Bij volledige luchtdrukremmen wordt de ingestuurde druk in de remboosters vastgelegd. Voor het gebruik van de remmentestbank moeten een aantal voorzorgsmaatregelen in acht genomen worden. Deze zijn opgenomen in de gebruiksaanwijzing. Als de testbank voorzien is van een scherm of printer wordt het diagnosestellen mogelijk eenvoudiger. Aan de hand van grafische voorstellingen worden verschillende storingen zichtbaar en herkenbaar. De modernste banken, die voorzien zijn van een weegsysteem, kunnen zelf de extrapolatie naar een vol beladen voertuig uitvoeren en ook de remvertraging per as vastleggen en deze voor harmoniserings-overzicht uitzetten in grafieken (mits gegevens goed worden ingevoerd). Ook bij auto s met ABS kan de moderne remmenbank een extra functie hebben: Als de linker- en rechtermotoren apart aan te zetten zijn, kunnen de ABS-sensoren gecontroleerd worden. Ook het testen van lege voertuigen is, sinds de verplichte invoering van het gebruik van een remmenbank, afgelopen. In de remboosters moet namelijk ten minste 1/3 van de extrapolatiedruk aanwezig zijn. Dit kan door de te testen wagen te beladen of door de as met hydraulische cilinders naar beneden te trekken (aslastsimulatie). 5 Bepaal hoe hoog de ingestuurde druk in een rembooster minimaal moet zijn voor het testen van de remmen voor de APK-keuring. De ALR (automatische lastafhankelijke remdrukregelaar) is een van de noodzakelijke controlepunten bij elke grote beurt en APK.

11 11 De afstelling van het ALR-ventiel dient conform aan de gegevens die vermeld staan op het ALR-afstelplaatje van het voertuig te zijn. Is dit niet het geval dan moet de ALR alsnog afgesteld worden. Een zeer nauwkeurige afstelling is van groot belang omdat scharen en slippen veelvuldig wordt veroorzaakt door fout afgestelde ALR s. Denk er aan dat de bladveren gezet moeten zijn en dat elke aanpassing van de bladveren, de ALR-berekening op het afstelplaatje onbruikbaar maakt. Bij luchtvering kan men met een hulpstuk de veerbalgdruk simuleren om zo snel de controle op de afstelling van de ALR te kunnen uitvoeren. Met behulp van 2 manometers, voor en achter de ALR, en een balgdrukmeter kan de werking gecontroleerd worden. De fouten die in de praktijk het meest gemaakt worden, is dat men meet met een te lage voorraaddruk in de luchttanks of een hogere druk dan de voorgeschreven druk instuurt. De keteldruk moet altijd boven de 6,5 bar zijn. LET OP: De in te sturen druk staat op het ALR-plaatje aangegeven. Nomogram Bij een nieuw te monteren ALR of bij een bladgeveerd voer tuig met bijgezette of afgehaalde veerbla den, klopt de afgelegde veerweg tussen een leeg en een vol voertuig niet meer. Ook ouderdom van de veerbladen kan een rol spelen. Daardoor klopt de afstelling van de mechanische-alr niet meer. Door middel van het uitzetten van een nomogram kan men precies de hefboomlengte bepalen. Belangrijk hierbij is de regelverhouding, die uitgerekend moet worden aan de hand van gegevens die een fabrikant verstrekt. Bijvoorbeeld: een fabrikant geeft voor een bepaald voertuig de volgende rem-gegevens: bij een onbeladen voertuig 2,7 bar minus een bepaald getal bv. 0,7 en bij een volbeladen voertuig 6,4 minus een bepaald getal bv. 0,4. 2,7 0,7 = 2 6,4 0,4 = 6 De regelverhouding wordt nu 2 : 6 = 1 : 3 Als men nu de veerweg weet van het voertuig dan kunnen deze gegevens op een tabel, die bij een ALR hoort, uitgezet worden en kan men direct de hefboomlengte aflezen.

12 12 Voorijling meten en instellen: Na vastgesteld te hebben dat de assen/wielen allemaal remmen zoals is voorgeschreven, kan men de assen op elkaar gaan inregelen. Dit wordt in de werkplaats harmoniseren genoemd. 6 Welke resultaten worden bereikt met het harmoniseren van remsystemen? Op een paar plaatsen in het luchtdrukremsysteem is een voorijling (drukverhoging) mogelijk. Deze is dus te meten en in te stellen: 7 Noem de meest gebruikelijke componenten waar de voorijling te meten en eventueel in te stellen is. De standaardinstellingen worden door de fabrikanten bepaald. Wanneer deze niet het juiste resultaat hebben, bijvoorbeeld bij speciale lading of opbouw, kunnen in overleg* met de fabrikant of importeur aanpassingen ingebracht worden. LET OP: * Dit moet altijd gebeuren in verband met de typegoedkeuring van het remschema!

13 13 Drukverschillen - die zich weer uiten in remkrachtverschillen van assen onderling -, kan men ook beïnvloeden met behulp van, aanpassingsventielen, terughoudventielen, relaisventielen e.d. Uiteindelijk moet men er voor zorgen dat de slijtage van de assen gelijkmatig is. Dit is het geval wanneer de gemeten vertragingen van de verschillende assen onder het trekkend en getrokken voertuig op de remmentestbank ongeveer even groot zijn. Als bij een voertuig schijfremmen met trommelremmen ge combineerd zijn, is een bepaalde factor in de slijtage tussen beide aanwezig. Daarbij is het deelremgebied tot 2,5 bar het belangrijkste omdat bij die drukken de meeste slijtage optreedt. In de praktijk komt harmonisering steeds meer voor. Het ver dient aanbeveling na een remrevisie, de bedrijfsautocombinatie ± km te laten rijden en daarna af te regelen. Wanneer deze zelfstudie goed is doorgewerkt zal de praktijkdag prima verlopen. Zorg dat je de vragen welke tijdens de behandeling naar boven kwamen en waar geen antwoord op te vinden was, bij je hebt, om deze tijdens de praktijkdag te kunnen stellen. Ook op- en aanmerkingen op de tekst of bijzondere gebeurtenissen bij je op je werk kunnen lering zijn voor de andere deelnemers. Verzamel deze dus. Dit is het einde van de Zelfstudie. Deze Zelfstudie is zo universeel mogelijk opgezet. Er bestaat echter in de praktijk geen universele uitvoering. Alle fabrikanten hebben hun eigen uitvoeringen en oplossingen. Als je hierover onduidelijkheden bent tegengekomen of vragen hebt, zoek dit dan uit in je eigen werksituatie en breng het op de RPT-dag ter sprake tijdens de behandeling van de Zelfstudie. Veel succes op de RPT-dag.