Uitgangspuntennotitie Strategische Kaders

Transcriptie

1 Uitgangspuntennotitie Strategische Kaders Discussiestuk over participatie, werk en inkomen in de regio Zuid Oost Utrecht 8 april

2 Inhoud 1. Inleiding: de uitgangspunten voor Proces Wat willen we bereiken?... 4 Ontwikkelingen: een veranderende doelgroep, een andere opdracht... 4 Wat willen we bereiken? Instrumenten ontwikkelen om zelfredzaamheid te versterken... 6 We begeleiden jongeren die uitvallen uit het onderwijs naar opleiding of leer/werktraject... 6 We bestrijden laaggeletterdheid door inwoners actief te begeleiden naar lokale taalhuizen... 6 We verbeteren de signaleren en benaderen inwoners met schulden proactief... 7 We bieden vroegtijdige ondersteuning bij ingrijpende levensgebeurtenissen Het bieden van inkomensondersteuning... 8 We bieden inwoners die niet financieel zelfredzaam zijn (tijdelijke) ondersteuning... 8 Bij complexe problematiek bieden we passende ondersteuning Deelname aan de samenleving stimuleren door activering of begeleiding naar werk... 9 De veranderende doelgroep... 9 We voeren regionaal arbeidsmarktbeleid om inwoners die voldoende zelfredzaam zijn de beste kans te bieden op werk We ondersteuning en begeleiden inwoners die onvoldoende in staat zijn zelfstandig werk te vinden We activeren inwoners lokaal die niet zelfredzaam zijn en bieden wanneer wonen passende ondersteuning

3 1. Inleiding: de uitgangspunten voor Eens in de vier jaar stellen we Strategische Kaders voor werk en inkomen op. Maar de opgave gaat verder dan alleen uitvoering van de Participatiewet. We werken aan een inclusieve samenleving waarin voor iedereen plek is, waar iedereen naar vermogen kan bijdragen. Daarom begeleiden we binnen het brede netwerk van het sociaal domein inwoners naar werk of een andere manier van participatie, zodat ze vanuit hun eigen kracht een bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij. Dat doen we door de dienstverlening dicht bij de inwoner te organiseren, door een nauwe samenwerking met de lokale netwerkpartners, door een innovatieve werkgeversbenadering, door meer focus te leggen op preventie bij schulden en door de dienstverlening toegankelijker te maken voor onze inwoners. We bieden ondersteuning bedoeld om, wanneer nodig, inwoners in staat te stellen om weer deel te kunnen nemen aan het gewone leven: om een opleiding af te ronden, om als vrijwilliger een belangrijke bijdrage te leveren aan het maatschappelijk leven in onze dorpen, om zelfstandig voldoende inkomen te verwerven met werk dat past bij talenten en mogelijkheden. We werken daarbij regionaal nauw samen waar dat meerwaarde is, maar bieden ook begeleiding lokaal als ondersteuning dichtbij meer bijdraagt aan een passende oplossing. Met andere woorden: ondersteuning voor inwoners bedoeld om tot ontwikkeling te komen, om naar vermogen deel te nemen aan de samenleving. Om tot die ontwikkeling te komen is het nodig dat de vraag leidend is. Wat hebben deze kwetsbare inwoners met vaak een lange afstand tot samenleving en arbeidsmarkt nodig? Welke hindernissen ervaren zij om volledig deelgenoot te kunnen worden? In dit document formuleren we uitgangspunten waar aan onze dienstverlening moet voldoen. Proces Sinds 2015, het jaar waarin de vorige strategische kaders van kracht werden, is er veel werk verzet: gemeenten zijn gestart met een brede toegang voor welzijn, zorg en jeugdhulp. We namen in 2016 BIGA over om een belangrijke voorziening voor inwoners met een arbeidshandicap voor onze regio te behouden. De Regionale Dienst Werk en Inkomen (RDWI) startte het veranderprogramma Van Bolwerk naar Netwerk, bedoeld om in samenwerking met lokale partners passende ondersteuning te bieden aan inwoners die een beroep moeten doen op de Participatiewet. Als eerste stap van dit project zijn we gaan terugkijken op die jaren met inwoners, bestuurders en de directeuren van de uitvoeringsorganisaties en hebben we een evaluatie uitgevoerd van de uitvoering van de Strategische Kaders De conclusies en aanbevelingen uit die evaluatie zijn de basis voor de speerpunten die in dit document zijn opgenomen (zie bijlage 1). We kiezen er nu voor om op basis van de conclusies en aanbevelingen uit de evaluatie in een uitgangspuntennotitie de belangrijkste voornemens voor de nieuwe strategische kaders voor te leggen aan inwoners, onze partners en andere betrokken partijen. Zo gaan we met elkaar het gesprek aan over de kaders voor de komende jaren. De uitgangspunten en de conclusies die we trekken uit de discussies nemen we mee in het eindproduct: de Strategische Kaders Werk en Inkomen De Strategische Kaders worden voor de zomer aangeboden aan de raden van de deelnemende gemeenten voor besluitvorming. 3

4 2. Wat willen we bereiken? Hoofdopdracht (uit de opdracht Strategische Kaders) Voor ieder mens geldt dat deelname aan de samenleving bijdraagt aan welbevinden en gezondheid: deelnemen door betaald werk, begeleid werk, scholing, welzijnstrajecten, vrijwilligerswerk, dagopvang of op ander manieren. Inwoners die niet op eigen kracht kunnen deelnemen, bieden we ondersteuning. Dat doen we regionaal waar dat toegevoegde waarde heeft. Ontwikkelingen: een veranderende doelgroep, een andere opdracht Met de invoering van de Participatiewet is de Wet Sociale Werkvoorzieningen (WSW) afgesloten en is de toegang tot de Wajong beperkt. In het sociaal akkoord is afgesproken dat er tot 2025 in Nederland extra banen bij komen voor arbeidsbeperkten: de zogenaamde Banenafspraak. Voor de arbeidsmarktregio Utrecht Midden 1 waar onze regio deel van uitmaakt gaat het om het bemiddelen van ongeveer 700 inwoners met arbeidshandicap per jaar. Daarnaast zijn er wettelijke afspraken gemaakt om inwoners met een dermate grote handicap waardoor zij niet het minimum inkomen kunnen verwerven te begeleiden naar beschutte werkplekken. Dit alles leidt er toe dat meer inwoners een beroep op de Participatiewet. Uit onderzoek van Berenschot (2018) blijkt dat de invoering van de Participatiewet er toe gaat leiden dat op lange termijn steeds meer mensen met een complexe achtergrond een beroep moeten doen op ondersteuning (zie grafiek. Bron: Berenschot) Deze inwoners hebben andere ondersteuning nodig dan die we tot nu toe geboden hebben omdat zij een langere afstand hebben tot werk, omdat ze vaker met een beperking moeten leven of omdat ze te maken hebben met complexe problematiek. Nu de Wajong is ingeperkt maken bijvoorbeeld meer jongeren met een Licht Verstandelijke Beperking (LVB) onderdeel uit van het cliëntenbestand. Zij hebben meer specialistische begeleiding nodig. Daarnaast zijn er meer inwoners met een psychische beperking en inwoners die verward gedrag vertonen. 1 Deze arbeidsmarktregio bestaat uit 15 gemeenten, te weten Bunnik, De Bilt, Houten, IJsselstein, Lopik, Montfoort, Nieuwegein, Oudewater, Stichtse Vecht, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Vianen, Wijk bij Duurstede, Woerden en Zeist 4

5 Sinds 2015 hebben gemeenten van het Rijk een brede opdracht gekregen met betrekking tot zorg, jeugdhulp, inkomen en participatie. Daarmee is de ondersteuning van kwetsbare inwoners in één hand komen te liggen. We bieden niet langer een versnipperde dienstverlening maar een integraal pakket aan maatregelen. We werken vanuit het principe 1 gezin 1 plan 1 regisseur. Op lange termijn, met een groep inwoners in de bijstand die steeds vaker een beroep gaat doen op zorg, is integrale ondersteuning een randvoorwaarde om deel te kunnen nemen aan de samenleving. Dat maakt het noodzakelijk om nu keuzes te maken, om samenwerking in het sociaal te intensiveren om deze inwoners te kunnen bieden wat nodig is. Wat willen we bereiken? 1. Inkomens-problematiek waar mogelijk voorkomen door voldoende informatie te bieden, beter te signaleren en in een vroeg stadium mee helpen denken aan oplossingen (hoofdstuk 3). Deelname aan de samenleving mogelijk maken door inwoners wanneer nodig financieel te ondersteunen, te activeren of te begeleiden naar werk 2. Inwoners die niet in staat zijn om zelfstandig voldoende inkomen te verwerven bieden we ondersteuning (hoofdstuk 4). 3. Deelname aan de samenleving stimuleren door inwoners te activeren en te begeleiden naar werk (hoofdstuk 5). We werken met een doelenboom om onze doelen en uitgangspunten inzichtelijk te maken. Elk hoofdstuk start met een deel van de doelenboom. Op de laatste bladzijde is de hele doelenboom opgenomen. We sluiten aan bij het hoofddoel van de transities: deelname aan de samenleving mogelijk maken. De Participatiewet is daarbij een instrument. We bieden inwoners die niet financieel zelfredzaam zijn inkomensondersteuning, we stimuleren dat inwoners gaan meedoen. We nemen ons voor om allereerst onze preventieve instrumenten te versterken. Dat kan met relatief eenvoudige stappen, door bijvoorbeeld informatie beter te ontsluiten en door onze communicatie te vereenvoudigen. Daarnaast nemen we ons voor om de signalering te verbeteren en inwoners met geldproblemen proactief te benaderen. In het volgende hoofdstuk gaan we daar verder op in. Inwoners met inkomensproblematiek ondersteunen we (tijdelijk) met een uitkering en onze lokale en regionale regelingen. Ondersteuning gericht op het versterken van zelfredzaamheid, om inwoners te laten deelnemen aan de samenleving waarbij we inwoners expliciet uitnodigen om bijvoorbeeld vrijwilligerswerk te doen. In hoofdstuk drie werken we dit verder uit. We werken regionaal samen om met werkgevers kansen te creëren voor inwoners die voldoende zelfredzaam zijn om werk te vinden. Voor inwoners die door een beperking of door omstandigheden beperkt zelfredzaam ontwikkelen we een eenduidige, regionale dienstverlening. Lokaal ondersteuning voor inwoners voor wie de reguliere arbeidsmarkt (nog) niet bereikbaar is. 5

6 3. Instrumenten ontwikkelen om zelfredzaamheid te versterken 1a. We begeleiden jongeren die uitvallen uit het onderwijs naar opleiding of leer/werktrajecten. 1. Inkomens-problematiek waar mogelijk voorkomen door voldoende informatie te bieden, beter te signaleren en in een vroeg stadium mee helpen denken aan oplossingen. 1b. We stimuleren dat inwoners voldoende kunnen lezen en schrijven 1c. We verbeteren de signaleren en benaderen inwoners met schulden proactief. 1d. We bieden vroegtijdige ondersteuning bij ingrijpende levensgebeurtenissen. We begeleiden jongeren die uitvallen uit het onderwijs naar opleiding of leer/werktraject Het is van groot belang dat jongeren een startkwalificatie halen en klaar zijn voor de arbeidsmarkt. We zien dat steeds meer jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) die gebruik maken van het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO) een beroep doen op de (lokale) ondersteuning. Uit de evaluatie blijkt dat er behoefte is aan een duidelijke, integrale jongerendienstverlening voor leerlingen die (dreigen) school te verlaten zonder startkwalificatie (minimaal diploma Havo/VWO of MBO2) of geen duidelijk perspectief hebben op werk. Voor begeleiding naar een passende opleiding zijn meerdere partners actief. Zij signaleren en bieden ondersteuning maar de inspanning is momenteel te versnipperd. We bestrijden laaggeletterdheid door inwoners actief te begeleiden naar lokale taalhuizen Landelijk kan één op de tien inwoners onvoldoende lezen en schrijven. Taalproblemen leiden er toe dat inwoners aan de kant blijven staan, dat zij uit schaamte geen deel nemen aan de samenleving, dat ze minder kansen hebben of werk en vaker schulden hebben omdat ze de post niet lezen of niet begrijpen. We screenen daarom bij elke bijstandsaanvraag op de beheersing van de Nederlandse taal, volgen de voortgang en verwijzen actief door naar de ondersteuning die we bieden vanuit de middelen die we krijgen voor volwasseneneducatie of naar de verschillende, lokale taalhuizen. We constateren dat onze communicatie voor inwoners die onvoldoende kunnen lezen en schrijven niet begrijpelijk zijn. Formulieren en beschikkingen zijn in juridische taal opgesteld en daarom niet voor iedereen even gemakkelijk te begrijpen. Informatie en advies moet in onze regio laagdrempelig en in begrijpelijke taal beschikbaar zijn. We vertalen onze regelingen, formulieren en informatie, zowel regionaal als lokaal, in begrijpelijk Nederlands. We zorgen ervoor dat inwoners met een laag taalbegrip begrijpen wat de 6

7 beschikkingen en besluiten van gemeente en gemeenschappelijke regeling betekenen. We ondersteunen inwoners die de talloze formulieren moeten invullen om inkomensondersteuning te krijgen. We verbeteren de signaleren en benaderen inwoners met schulden proactief Sinds 2015 zijn de kosten voor regionale schulddienstverlening gestegen, zijn de kosten van beschermingsbewind enorm toegenomen en investeren gemeenten meer in extra ondersteuning, bijvoorbeeld door lokale, laagdrempelige inlooppunten voor inwoners met geldproblemen te starten. Wij ontvangen signalen van verschillende partners wanneer schulden ontstaan. Te denken valt aan de energiemaatschappij of de woningbouwvereniging. We gaan deze signalen combineren. Daarbij houden we oog voor de privacy van onze inwoners. Bij verschillende signalen dat er geldproblemen bij een gezin ontstaan gaan we er proactief op af en bieden we informatie, advies en ondersteuning. We bieden vroegtijdige ondersteuning bij ingrijpende levensgebeurtenissen. Schulden zijn vaak (mede) oorzaak van gezinsproblemen. Niet voor niets wordt steeds vaker gezegd dat schuldhulpverlening de beste vorm van jeugdzorg is. Uit gegevens van de RSD weten we dat een derde van de inwoners die jaarlijks instromen in de bijstand dat doen vanwege een ingrijpende levensgebeurtenis, zoals een scheiding of verlies van werk. Overigens kunnen inwoners die geen bijstandsuitkering hebben ook ondersteuning krijgen van de RSD. Informatie over onze regelingen dient in een vroeg stadium en in begrijpelijk taalgebruik beschikbaar te zijn. We communiceren actief en werken samen met belangrijke ketenpartners. Omdat we onze signalering verbeteren bereiken we inwoners die door omstandigheden in de problemen zijn gekomen. Landelijk onderzoek - Kosten uitstroom uit het onderwijs zonder startkwalificatie: uit het rapport Redenen van in- en uitstroom bijstand van het CBS (2017) blijkt dat beëindiging van studie (zonder startkwalificatie) na verlies van werk of WW-uitkering en immigratie als belangrijkste reden voor instroom in de bijstand werd gegeven. - Een taalachterstand verkleint de kansen op werk aanzienlijk. Uit onderzoek van Stichting Lezen en Schrijven (2018) blijkt dat inwoners met een lage taalvaardigheid veel moeilijker een baan kunnen vinden. Het zou landelijk jaarlijks 117 miljoen euro aan extra bijstand kosten. - Live events: uit onderzoek van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR, Weten is nog geen Doen, 2017) blijkt dat keuzes die inwoners maken kunnen leiden tot grotere betalingsachterstanden. Dit is niet altijd een bewuste keuze. Door een scheiding, overstap van studie naar werk, verlies van werk, of een andere ingrijpende levensgebeurtenis ( live events ) kunnen geldproblemen ontstaan. Mensen zijn op een dergelijk moment niet bij machte om het overzicht te bewaren en weten niet waar ze voor ondersteuning terecht moeten. - Eén op de vijf inwoners heeft geldproblemen. Uit onderzoek van het Nibud (2018) blijkt dat. Inwoners met geldproblemen zoeken gemiddeld pas na vijf jaar hulp wanneer de problematiek hen boven het hoofd dreigt te groeien. Dikwijls zijn enkelvoudige geldproblemen dan al uitgegroeid tot complexe schulden. De ervaring is dat schulden nooit op zichzelf staan. In 80% van de complexe problematiek die bij lokale teams worden behandeld spelen geldproblemen een rol of zijn schulden zelfs de oorzaak. Met andere woorden: geldproblemen zijn gezinsproblemen. - In onze regio heeft bijna 8% meer dan inwoners een laag inkomen (bron: Waarstaatjegemeente.nl). 7

8 4. Het bieden van inkomensondersteuning 2. Inwoners die niet in staat zijn om zelfstandig voldoende inkomen te verwerven bieden we ondersteuning. 2a. We bieden inwoners die niet financieel zelfredzaam zijn (tijdelijke) ondersteuning. 2b. Bij complexe problematiek bieden we passende ondersteuning. We bieden inwoners die niet financieel zelfredzaam zijn (tijdelijke) ondersteuning Inwoners die niet in staat zijn zelfstandig een inkomen te verwerven bieden we een bijstandsuitkering. De bijstandsverlening is regionaal georganiseerd. We zijn tevreden over de wijze waarop dat nu georganiseerd wordt. Daarom nemen we ons voor om dit onveranderd voort te zetten. Bij complexe problematiek bieden we passende ondersteuning. Uitgangspunt is dat we daarin bij complexe problematiek werken vanuit onze regionale werkwijze: 1 gezin 1 plan 1 regisseur. Dat betekent dat we de inwoners in de bijstand in beeld hebben, dat we wanneer het nodig is aan vraagverheldering doen en passende ondersteuning organiseren. Samenwerking met de lokale toegangsteams voor zorg, jeugdhulp en welzijn is daarbij van groot belang. 8

9 5. Deelname aan de samenleving stimuleren door activering of begeleiding naar werk 3a. We voeren regionaal arbeidsmarktbeleid om inwoners die voldoende zelfredzaam zijn de beste kans te bieden op werk. 3. Deelname aan de samenleving stimuleren door inwoners te activeren en te begeleiden naar werk. 3b. We ondersteuning en begeleiden inwoners die onvoldoende in staat zijn zelfstandig werk te vinden. 3c. We activeren inwoners lokaal die niet zelfredzaam zijn en bieden wanneer nodig passende ondersteuning. De veranderende doelgroep Het gevolg van de invoering van de Participatiewet is dat meer inwoners dan voorheen, met een meer complexe achtergrond, een beroep doen op specialistische ondersteuning van gemeenten. We onderscheiden op basis van ons bestand enkele groepen: Groep 1 zelfredzaam: voor inwoners in de bijstand met een korte afstand tot de arbeidsmarkt volstaat dat we hen bijstand bieden en dat we kansen op werk creëren zodat het beroep op de bijstand zo kort mogelijk is. Deze groep heeft echter geen intensieve begeleiding naar werk nodig. Groep 2 zelfredzaam met ondersteuning: we zien dat de groep inwoners die ondersteuning nodig heeft bij de begeleiding naar werk toeneemt. Dat kan bijvoorbeeld de groep zijn die voorheen instroomde in de WSW of Wajong nu een beroep doet op de Participatiewet. Hiervoor is specifieke expertise en begeleiding nodig. Groep 3 niet zelfredzaam: een aantal inwoners in de bijstand heeft een dermate grote afstand tot werk dat het op korte termijn niet zinvol is om hen intensieve begeleiding te bieden met als doel om hen naar werk toe te leiden. Deelname aan de samenleving kan betekenen vrijwilligerswerk doen, meewerken in lokale welzijnstrajecten, etc. Op termijn gaan de laatste twee groepen de komende jaren toenemen. Het aantal te begeleiden arbeidsgehandicapten groeit, net als de groep inwoners die meer intensieve, gespecialiseerde begeleiding nodig hebben om kansrijk uit te stromen naar werk. Dat stelt eisen aan de ondersteuning die we bieden en de wijze waarop we dat organiseren. Uitgangspunt is dat we daarin bij complexe problematiek werken vanuit onze regionale werkwijze: 1 gezin 1 plan 1 regisseur. Dat betekent dat we de inwoners in de bijstand in beeld hebben, dat we wanneer het nodig is aan vraagverheldering doen en passende ondersteuning organiseren. 9

10 We voeren regionaal arbeidsmarktbeleid om inwoners die voldoende zelfredzaam zijn de beste kans te bieden op werk Ten opzichte van de vorige raadsperiode is de arbeidsmarkt sterk verbeterd. Niet iedereen profiteert daar echter van. Voornamelijk laagopgeleiden, niet-westerse migranten en werkzoekenden/werknemers met specifieke beroepen hebben nog steeds moeite om werk te vinden. Andere groepen met een zwakke arbeidsmarktpositie zijn langdurig werkloze ouderen en arbeidsbeperkten. Onderstaande tabel (Bron: Waar Staat uw Gemeente) geeft een beeld van de werkgelegenheid in onze regio. Uit de cijfers blijkt dat er in onze regio vooral kansen zijn voor inwoners met een middelbaar- of hoger opleidingsniveau. Het aandeel industrie en landbouw is relatief laag, de collectieve en zakelijke dienstverlening hoger dan het landelijk gemiddelde. KRH regio Nederland Industrie 9,5% 16% Landbouw 1,5% 2,6% Handel 15% 17,8% Collectieve dienstverlening 38,5% 29,8% Zakelijke dienstverlening 31.9% 31,5% Overige dienstverlening 3,6% 2,3% Inwoners met een korte afstand tot de arbeidsmarkt zijn zelf in staat om werk te vinden. De arbeidsmarkt kent geen gemeentegrenzen. Daarom organiseren we onze werkgeversdienstverlening regionaal. Zo faciliteren we inwoners door in kaart te brengen welke mogelijkheden er op de arbeidsmarkt zijn. Inwoners met arbeidsvermogen doen mee, leveren een tegenprestatie en maken actief stappen richting de arbeidsmarkt. Naast inwoners zijn ondernemers belangrijke afnemers van onze dienstverlening. Daarom hebben we binnen deze speerpunten expliciet aandacht voor deze groep. Het realiseren van onze doelstellingen is afhankelijk van een goede, constructieve samenwerking met werkgevers. Om doorstroom naar betaald werk te blijven realiseren, is essentieel dat de arbeidsmarkt open staat voor mensen met een grotere afstand naar werk. Ondernemers in de regio zijn maatschappelijk betrokken. Dit biedt kansen om sociaal ondernemen te bevorderen. Samen met gemeenten zetten we in op het stimuleren van sociaal ondernemerschap, zodat er meer kansen ontstaan voor mensen met een grote afstand naar werk. Alleen door werkgevers zelf écht te betrekken, vergroten we de kans op duurzame plaatsingen. We ondersteuning en begeleiden inwoners die onvoldoende in staat zijn zelfstandig werk te vinden We zagen dat de groep die niet op eigen kracht kan uitstromen naar werk de komende jaren als gevolg van de invoering van de Participatiewet toeneemt. Met passende ondersteuning op de werkvloer, aanpassingen op de werkplek en extra begeleiding kunnen deze inwoners begeleid worden naar werk. Het Rijk heeft enkele wettelijke eisen gesteld aan de begeleiding van inwoners met een arbeidshandicap. De quotumwet 2 en de wettelijke opdracht betreffende beschut werk 3 vereisen samenwerking met partners in de 2 In de Quotumwet staat dat iedere werkgever (met meer dan 25 werknemers) een vastgesteld percentage aan werknemers uit de doelgroep banenafspraak in dienst moet hebben. Voor elke niet ingevulde baan zal er een flinke boete van opgelegd worden, in de vorm van een opslag op de basispremie WAO/WIA. 10

11 arbeidsmarktregio en vragen een expertise die we onmogelijk met meer rendement lokaal kunnen organiseren. Het is daarom logisch dat we gebruik blijven maken van het netwerk dat afgelopen jaren is ontwikkeld. Voor inwoners is het van belang dat er een eenduidige dienstverlening ontstaat, dat we deze ondersteuning zo efficiënt en effectief mogelijk organiseren. Voor ondernemers is het belangrijk dat zij te maken hebben met een duidelijk herkenbare, betrouwbare samenwerkingspartner. Dat betekent ook dat we onderzoeken of de dienstverlening voor onze inwoners kan verbeteren door (delen van) onze twee uitvoeringspartners (RDWI en BIGA) te integreren. We activeren inwoners lokaal die niet zelfredzaam zijn en bieden wanneer wonen passende ondersteuning Elke inwoner kan volop en op zinvolle wijze deelnemen aan het gewone leven. Afstand tot de arbeidsmarkt betekent niet dat de samenleving op afstand van de inwoner staat. Daarom investeren we in welzijns- en activeringsprojecten en bieden vanuit de lokale teams integrale begeleiding waarbij de RSD een noodzakelijke en logische partner is. De groep die aanspraak maakt op ondersteuning is gegroeid en complexer geworden. We zien dat deze groep groeit en er extra aandacht nodig is om deze groep deel te laten nemen aan de samenleving. Lokale initiatieven en lokale samenwerking zijn hier van belang. Als gevolg daarvan is het de opdracht aan ons om voor bepaalde groepen meer intensieve begeleiding te organiseren. Uit de evaluatie blijkt dat respondenten 1 gezin 1 plan 1 regisseur willen toepassen om inwoners integrale ondersteuning te kunnen bieden. Daarvoor hebben we verschillende partners nodig, met name de lokale toegangsteams. Wat gaat er veranderen? Ontwikkelingen Migratie is na verlies van werk of uitkering de belangrijkste reden voor inwoners om een beroep te doen op de bijstand (CBS 2017). Sinds 2016 zijn als gevolg van immigratie 540 extra inwoners ingestroomd in de bijstand. Het Rijk heeft het voornemen om de inburgering anders te organiseren. Uit onderzoek weten we dat nieuwkomers momenteel te lang afhankelijk zijn van een uitkering. Dit hangt samen met de beheersing van de taal. Daarom is het voornemen om een taalniveau te bereiken dat de kansen op werk vergroot. Momenteel is de regionale afspraak dat alle activiteiten die samenhangen met inburgering worden uitgevoerd door de gemeenschappelijke regeling. Nu we aan de vooravond staan van een nieuwe wijziging en enkele taken worden overgedragen aan gemeenten is het goed om deze afspraak opnieuw tegen het licht te houden. Wat is er veranderd? Vanaf 2019 maakt het participatiebudget deel uit van de Algemene Uitkering Gemeentefonds. Daardoor is het niet langer te achterhalen hoeveel budget gemeenten krijgen voor het begeleiden van inwoners naar werk. Gemeenten zullen zelf moeten beslissen hoeveel budget ze hiervoor willen reserveren. Omdat een deel van de doelgroep in deze opzet lokale begeleiding krijgt en het uitgangspunt hier voorligt om inwoners die (nog) niet voldoende zelfredzaam zijn lokaal ondersteuning te bieden, afspraak om lokaal begeleiding te bieden aan die inwoners die (nog) onvoldoende zelfredzaam zijn, betekent die keuze dat lokaal budget ingezet moet worden voor het ontwikkeling van lokale instrumenten. 3 Beschut werk is bedoeld voor mensen met een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking. Mensen die alleen kunnen werken in een beschutte omgeving, onder aangepaste omstandigheden. Zij hebben meer begeleiding en aanpassing van hun werkplek nodig dan van een reguliere werkgever is te verwachten. 11

12 Wat willen we bereiken Wat gaan we daarvoor doen? Hoe gaan we dat bereiken? 1a. We begeleiden jongeren die uitvallen uit het onderwijs naar opleiding of leer/werktrajecten. Deelname aan de samenleving mogelijk maken door inwoners wanneer nodig financieel te ondersteunen, te activeren of te begeleiden naar werk 1. Inkomensproblematiek waar mogelijk voorkomen door voldoende informatie te bieden, beter te signaleren en in een vroeg stadium mee helpen denken aan oplossingen. 2. Inwoners die niet in staat zijn om zelfstandig voldoende inkomen te verwerven bieden we ondersteuning. 1b. We bestrijden laaggeletterdheid door inwoners actief te begeleiden naar lokale taalhuizen 1c. We verbeteren de signaleren en benaderen inwoners met schulden proactief. 1d. We bieden vroegtijdige ondersteuning bij ingrijpende levensgebeurtenissen. 2a. We bieden inwoners die niet financieel zelfredzaam zijn (tijdelijke) ondersteuning 2b. Bij complexe problematiek bieden we passende ondersteuning. 3. Deelname aan de samenleving stimuleren door inwoners te activeren en te begeleiden naar werk. 3a. We voeren regionaal arbeidsmarktbeleid om inwoners die voldoende zelfredzaam zijn de beste kans te bieden op werk. 3b. We ondersteuning en begeleiden inwoners die onvoldoende in staat zijn zelfstandig werk te vinden. 3c. We activeren inwoners lokaal die niet zelfredzaam zijn en bieden wanneer nodig passende ondersteuning. 12