PPS/ESCo Praktijkdag 2014 Maak ruimte voor samenwerking om innovatie optimaal te benutten
|
|
- Anita de Ridder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 PPS/ESCo Praktijkdag 2014 Maak ruimte voor samenwerking om innovatie optimaal te benutten Woensdag 10 december 2014 organiseerde PPS Netwerk Nederland en ESCoNetwerk.nl de jaarlijkse ESCo/PPS Praktijkdag, het grootste ESCo en PPS evenement van het jaar. De dag, mede georganiseerd door PPSsupport, Consortium Komfort (Ballast Nedam, Strukton), het Rijksvastgoedbedrijf, RVO, Ministerie van BZK en het ministerie van Defensie, vond plaats op de Kromhout Kazerne (een PPS gebouw) in Utrecht en had als centraal thema samenwerken als driver voor innovatie. De dag begon met een plenair, strategisch deel en werd vervolgd met een interactief middaggedeelte waarin ca. 35 verschillende workshops werden gegeven. Belangrijkste boodschap van de dag: PPS en ESCo zijn geen eendagsvliegen, maar staan voor innovatieve oplossingen, professioneel opdrachtgever- en opdrachtnemerschap, duurzame partnerships met focus op de relatie, meedenken met elkaar en het tonen van lef om tot de innovatie te komen die gunstig en noodzakelijk is voor alle betrokken partijen. Harry Sterk (directeur PPS Netwerk Nederland/ ESCoNetwerk.nl) opende de dag met een korte presentatie over PPS- en ESCo- constructies; constructies die vroeger beschouwd werden als exotisch en erg ingewikkelde oplossingen, maar tegenwoordig meer en meer omarmd worden. Een belangrijk punt is bovendien dat PPS niet alleen maar over DBFMO gaat (de meest uitgebreide contractvorm), maar dat de opgave en de organisatie bepalend zijn voor de uiteindelijke vorm van het project. PPS en ESCo s zijn daarmee niet alleen weggelegd voor de Rijksoverheid, maar ook steeds meer regionale opdrachtgevers passen vormen van PPS en ESCo s toe op de renovatie, nieuwbouw of verduurzaming van projecten. Innovatie ontstaat vanzelf door andere manieren van uitvragen, het anders organiseren en anders realiseren via vormen van samenwerking. Innovatie vraagt wel om durf. Er is sprake van een veranderende mindset die vraagt om nieuwe spelregels en professioneel opdrachtgever- en opdrachtnemerschap. Die mindset leidt tot een sterke behoefte om
2 te leren en om ervaringen te delen en dat blijkt maar uit de grote belangstelling voor deze Praktijkdag. Leanne van den Hoek (commandant van de divisie Facilitair & Logistiek, Ministerie van Defensie) heet het publiek welkom op de Kromhout Kazerne, een PPS- locatie met 200 jaar defensiegeschiedenis: Wij zijn een aantal jaren geleden een PPS- traject gestart voor het vernieuwen van de kazerne en daarin hebben wij ondervonden dat het een andere wijze van organiseren was dan wij gewend waren. Omdat niet alleen de bouw maar ook onderhoud en exploitatie bij de markt kwam te liggen moesten wij aan de voorkant goed nadenken over de functionaliteit van de gebouwen over een periode van 25 jaar. Belangrijk was om de juiste kennis bij elkaar te krijgen waarin zowel het bouwen zelf als de soft services van gelijk belang zijn. Outputgericht specificeren is bevorderlijk voor innovatieve oplossingen. In die dialoog moet je als opdrachtgever wel een volwaardige gesprekspartner zijn en weten wat je wilt. Van de exploitatie hebben we zelf ook veel geleerd en die kennis willen we in de toekomst toepassen. We zijn nu 4 jaar verder na oplevering, en we moeten elkaar scherp houden door continu met de opdrachtnemer te kijken hoe we er voor staan. Een PPS doe je niet even, daar moet je samen hard aan blijven werken. Meindert Smallenbroek (directeur Bouwen, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) zegt dat de bestaande crisis in de bouw innovatieve kansen biedt op vernieuwing: In de nieuwe werkelijkheid van de bouw moet vraaggerichter, innovatiever en duurzamer worden gedacht en gehandeld. Het gaat niet alleen maar om mooie plannen, maar vooral de resultaten komen centraal te staan. Duurzaamheid verdient zichzelf terug, maar de rolverdeling tussen opdrachtnemer en opdrachtgever moet wel helder worden gemaakt. Anders is niet duidelijk wie waar verantwoordelijkheid voor draagt. Maar door op de juiste manier samen te werken, is in de bouw zeker een grote kwaliteits- en innovativiteitsslag te maken. Jasper Wesseling (plaatsvervangend DG Bedrijfsleven en Innovatie, Ministerie van Economische Zaken) start zijn verhaal met het waarom van innovatie: Innovatie leidt tot een versterking van ons verdienvermogen en concurrentiekracht en draagt bij aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Het Ministerie van Economische Zaken stimuleert innovatiegericht inkopen middels verschillende activiteiten, zoals het ondersteunen van individuele projecten, het bieden van tools en instrumenten en het activeren van het
3 netwerk. Samenwerken is essentieel voor innovatie, want als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg. En dat is nu juist niet wat we nodig hebben. Na de inleidende presentaties startte een interactief gedeelte met een panel bestaande uit publieke en private partijen geleid door Frits Huffnagel. Zes panelleden gaven hun pitch over hoe zij denken dat door samenwerking via innovatie betere en snellere resultaten kunnen worden bereikt en wat zij verwachten van hun samenwerkingspartner aan de publieke of private kant. Peter Eitjes (Rijksvastgoedbedrijf): De S in PPS stond vaak voor Strijd in plaats van voor Samenwerking. Belangrijk is om in de uitvraag al te sturen op zowel gebouwvoorwaarden (gebruikswaarde, belevingswaarde, toekomstwaarde) als de voorwaarden van relaties (duurzaam partnerschap en gastheerschap), want ook de relatie is essentieel voor een succesvol project. Maak daarom ook het relatie- aspect onderdeel van de uitvraag. Voorkomen moet worden dat na het contract een andere sfeer ontstaat die nadelig is voor het partnership. Veel aandacht moet daarom worden besteed aan het kiezen van de juiste (duurzame) partner die in dialoog, uitwerking, realisatie en exploitatie kan samenwerken. Paul Peekel (Strukton): De huidige situatie in de bouw is nog te innovatie- afkerig. Terwijl als we verder willen, in een economie 2.0, een innovatie- zoekende bouw nodig; in alle fasen van het traject. Wat je nu dus ziet is dat de voorbereiding van een (PPS)- project nauwelijks innovatief is en ook in de tender zoekt men naar zekerheid. Dit is mede gedreven door de rol van de financiers die het liefst proven technology willen financieren en dus moeite hebben echte innovatie te ondersteunen. Het optimaliseren of aanpassen van de scope door opdrachtnemer tijdens het traject is ook vaak lastig, want er moet worden gedaan wat was uitgedacht. Ik raad iedereen aan de innovatie al te zoeken in de planvormingsfase, want daar begint het. Daar zijn bedrijven / partners voor nodig die meedenken.
4 Eric Diepstraten (Provincie Utrecht): Als provincie benaderen wij pro- actief de markt en dagen ze uit met oplossingen te komen voor onze opgaven. Op ons kantoor zie je twee werelden; de collega s die plannen maken vanachter hun bureau en de collega s die met de markt aan de slag willen gaan gaan. Zelf financieren is voor ons wel nog altijd voordeliger, maar budgetten worden krapper en dat betekent dat we creatiever moeten zijn door wensen en ideeën van publieke en private partijen samen te brengen om tot innovatie te komen. Mijn oproep aan de zaal is; bedenk dat dit alleen kan met gelijkwaardige gesprekspartners. De publieke partij moet zelf ook voldoende kennis in huis hebben en vertrouwen hebben in de samenwerking. Wij hebben lessen geleerd, het ging niet vanzelf. Maar we zijn zeker tevreden met de ervaringen tot nu toe en gaan daar dus mee door. Maarten van Engeland (ISS): Wij zijn als bedrijf verantwoordelijk voor de soft services waar Leanne van den Hoek het al eerder over had. Als ik de zaal vraag wie er niet innovatief is, dan zal niemand zijn hand opsteken. Innovatie staat voor vernieuwing en dat betekent dat het oude vertrouwde moet worden losgelaten. Voor ons betekent vernieuwing bijvoorbeeld een kantoor met digitale assistentes die kentekenplaten en gezichten herkennen en elke medewerker op basis van plaats en beschikbaarheid op dat moment een bepaalde parkeerplek (3 e dek, plaats 45) of werkplek (4 e verdieping, flexplek 10) toewijzen. Alle parkeerplekken en etages worden zo stuk voor stuk gevuld naarmate er meer werknemers binnenkomen. Etages die niet worden gebruikt hoeven op dat moment niet te worden voorzien van energie en zo is een energiebesparing mogelijk van procent. Gewoontes van medewerkers worden geregistreerd en het verdienmodel is gebaseerd op de tevredenheid van gebruikers. Wat ik nu schets, is allemaal op basis van proven technology. Het kan allemaal, maar waarom gebeurt het dan niet? Een eis vanuit de opdrachtgever is vaak dat we innovatief zijn, maar dit moet wel vooraf al goed besproken worden, zodat de opdrachtgever al aan het idee kan wennen. Innovatieve oplossingen moeten dus al in de inleiding ter sprake komen. John Nederstigt (Gemeente Haarlemmermeer): Zijn PPS- en ESCo- constructies een doel of is het een middel? Wij praten er wel over, maar onze klanten hebben geen notie van wat de ontwikkelingen zijn. Zijn wij dan zo slim [quote Van Gaal], of is er iets anders aan de hand? Een aantal punten zijn van belang. Ten eerste heb je bestuurlijke lef nodig voor dit soort contracten. Er moet veel gebeuren, en dat kan alleen als we er naar handelen; als we echt gaan doen. Bovendien moeten overheden verder kijken dan hun eigen termijn van vier jaar. Bedenk dat voor innovatie ruimte nodig is om nieuwe dingen echt mogelijk te maken. Innovatie heeft tijd nodig. Eerst lopen we misschien wat bulten op en zullen er wat fouten worden gemaakt. Maar leermomenten zijn nodig om daarna sneller en betere resultaten te behalen. Verkramptheid staat innovatie in de weg. Jan Willen van Roggen (NIBC): Naast de grote PPS- /ESCo- projecten die reeds lopen of die we nu starten, is het zaak dat we ook de kleinere projecten van de grond gaan krijgen. Hoe? Wat moeten we doen? We moeten voorbeeld nemen aan de grote projecten. Die hebben een aantal kenmerken die vertaald moeten worden naar kleinere projecten: Een afgebakend/goed omschreven project, er is een bepaald volume nodig en investeringsbedrag en tot slot is een sterke opdrachtgever essentieel. Gemeenten en provincies moeten meer denken in programma s om meerdere soortgelijke projecten (bijvoorbeeld verouderde scholen) te bundelen en via 1 PPS- of ESCo- contract op de markt te zetten. Banken zijn op zoek naar volume. Belangrijke voorwaarde om gebruik te maken van de voordelen van PPS is het maken van een goed businessplan. Na de pitches stelde Frits Huffnagel elk panellid de vraag over hij zelf nog zou kunnen doen ter bevordering van PPS en wat verwacht wordt van de tegenpartij. Door het panel werd antwoord gegeven langs diverse lijnen: In de eigen organisatie blijven trekken en duwen is wat ik zelf zou kunnen doen. De tegenpartij moet lef tonen. Financiers vragen nog steeds te veel om dingen die gister bewezen zijn, maar dat gaat nu eenmaal niet bij innovatieve opdrachten.
5 Nieuwe werkwijzen creëren, eigen maken en van de grond krijgen tussen opdrachtgever en opdrachtnemer, tussen publiek privaat. Stop met gunnen op de prijs en ga voor kwaliteit. De markt moet overgaan naar een gun- cultuur in plaats van een claim- cultuur en lef tonen. Ook na de gunning is het belangrijk met elkaar in discussie te blijven gaan. Design & Build is al een eerste stap in PPS. Transactiekosten kunnen en moeten omlaag meer gebruik te maken van standaardcontracten en processen. Focus op de Samenwerking, want conflict is voor alle partijen nadelig. Samenwerken zal uiteindelijk leiden tot innovatie. Jacqueline Cramer (voorzitter ESCo- Netwerk): Ik leg het accent op verduurzaming. ESCo s zijn partijen die hun opdrachtgevers ontzorgen van de energieopgave die opdrachtgevers zelf niet (volledig) kunnen financieren en/of onderhouden. Een prestatie wordt vastgelegd op basis en t.a.v. energieverbruik. ESCo is een containerbegrip. We moeten grootschalige transities gaan verzorgen in energie en dus niet meer allemaal ons eigen ding blijven doen. Het gaat niet alleen om de techniek, maar om anders organiseren en financieren. We moeten uitontwikkelen en opschalen, massa maken. Voor innovatief uitvragen is lef nodig, want het lijkt de eerste keren voor velen doodeng. We hebben meer initiatieven nodig om de grote sprongen voorwaarts te maken. Na deze korte uiteenzetting werden twee documenten overhandigd aan Jacqueline Cramer. De eerste (concept- ) versie van de Leidraad Aanbesteden Energieprestatiecontracten werd aangeboden door Alexandra Boot (Boot Advocaten) samen met Judith Arends (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland). Hierna werd de Code of Conduct voor Energieprestatiecontracten overhandigd door Marijke Menkveld (ECN). De Code of Conduct is na overhandiging direct ondertekend door de eerste twee ESCo- partijen: Van Dorp Installaties en Unica Ecopower. De definitieve versie van de Leidraad zal in het voorjaar van 2015 beschikbaar worden gesteld en daarmee is er voor iedere partij een document beschikbaar die de algemene lijnen en voorwaarden beschrijft voor aanbesteding van een ESCo- project. De Code of Conduct zal tijdens Building Holland (31 maart t/m 2 april 2015) kunnen worden ondertekend door meerdere andere ESCo- partijen. ESCoNetwerk.nl houdt vanaf heden het register bij van de ESCo- partijen die ondertekend hebben.
6 Leidraad aanbesteden Energieprestatiecontracten overhandigd door Boot Advocaten en RVO.nl V.l.n.r.: Alexandra Boot (Boot Advocaten), Judith Arends (RVO.nl) en Jacqueline Cramer (voorzitter ESCoNetwerk.nl)
7 Ondertekening van de Code of Conduct voor energieprestatiecontracten door Van Dorp Installaties en Unica Links: Paul van Dorp (Van Dorp Installaties). Rechts: Jan Maarten Elias (Unica) Na het plenaire ochtendgedeelte stond er een lunch op het programma gevolgd door een vijftal rondes interactieve workshops. Ca. 35 verschillende workshops werden gegeven en 900 individuele afspraken stonden gepland. Allemaal in het teken van het belang van samenwerken om de bouwwereld uit de crisis te helpen en om innovatie te bevorderen. Leren van elkaar, kennis delen, lef tonen en open staan voor nieuwe werkelijkheden. PPS Netwerk NL/ESCoNetwerk.NL, 10 december 2014
Slimmer met vastgoed - innovatief aanbesteden. Een interactieve kennismaking met DBFMOcontracten
Slimmer met vastgoed - innovatief aanbesteden van Vliet Een interactieve kennismaking met DBFMOcontracten April 2011 7 april 2009 2 April 2011 - Slimmer met vastgoed - innovatief aanbesteden 3 April 2011
Nadere informatieHoe kan je continue innoveren op het gebied van duurzaamheid tijdens een langdurige samenwerkingsperiode?
Hoe kan je continue innoveren op het gebied van duurzaamheid tijdens een langdurige samenwerkingsperiode? 2 praktijkcases: De Kromhout Kazerne in Utrecht Rijkskantoor de Knoop in Utrecht Even voorstellen
Nadere informatieWinst behalen met PPSconstructies
Winst behalen met PPSconstructies Er valt veel winst te behalen met PPS-constructies. Maar dan moeten opdrachtgever en opdrachtnemer goed samenwerken. Daar komt wel wat bij kijken. Het denken in PPS is
Nadere informatieHoe krijgen innovaties een kans?...
Hoe krijgen innovaties een kans?... Inkoop Innovatie Urgent Meer doen met minder geld. De prestatiedruk van de Nederlandse overheid is groot en de verwachtingen zijn hoog. Het kabinet spant zich in om
Nadere informatieRisicomanagement bij geïntegreerde contractvormen. IPMA-NL Interessegroep Risicomanagement
Risicomanagement bij geïntegreerde contractvormen IPMA-NL Interessegroep Risicomanagement Jeroen Mieris, Project Manager 1 Inhoud Even voorstellen.. Veranderende bouwwereld Geïntegreerde contracten Risicomanagement
Nadere informatieMarktdag 22 november 2012. Ondernemend aanbesteden gericht op lage TCO WELKOM SESSIE 6
Marktdag 22 november 2012 Ondernemend aanbesteden gericht op lage TCO WELKOM SESSIE 6 Even voorstellen Paul Kuijpers (1961) Partner bij Balance & Result adviseurs, (Deventer) Ervaringen Haal het beste
Nadere informatieLife Cycle Denken & Integraal Ontwerpen. Amersfoort Roderik Schunck Eric Bom Danny Boers
Life Cycle Denken & Integraal Ontwerpen Amersfoort 2-2-2009 Roderik Schunck Eric Bom Danny Boers Agenda Deel 1 Terugblik bijeenkomst 2008 Waarom Life Cycle Denken en Integraal Ontwerpen? (Marktvraag) Verbinding
Nadere informatieENERGIE. besparen. vandorp.eu
ENERGIE besparen ENERGIE- KOSTEN Stelt u zich eens voor dat u 1,- per m 2 aan energiekosten kunt besparen in een pand van 5.000 m 2. In een tijd van stijgende energieprijzen zal dit in 10 jaar al gauw
Nadere informatiePresentatie Gert-Jan de Looze. Verduurzamen van vastgoed door gebruik van Esco s. Presentatie Stadsregio
Presentatie Gert-Jan de Looze Verduurzamen van vastgoed door gebruik van Esco s Presentatie Stadsregio Indeling presentatie Programma Rotterdamse Groene Gebouwen (RGG) Onderhouds en energieprestatiecontract
Nadere informatieWaarom heeft Amersfoort De Gouden Kikker gewonnen
Waarom heeft Amersfoort De Gouden Kikker gewonnen Link film Gouden Kikker 11 juni 2013 Workshop Kennisdag Grip op Kwaliteit 10 november 2015 Johan Carlier projectmanager nieuwbouw ABC-school De Zonneparel
Nadere informatieUrgenda ESCo-project. Peter Odermatt
Urgenda ESCo-project Peter Odermatt Inleiding Ambitie Urgenda: Vergroten energie efficiency in NL Beter benutting hernieuwbare energie potentieel in NL Verkennen onder welke voorwaarden ESCo s een bijdrage
Nadere informatieInnovatief opdrachtgeverschap
Innovatief opdrachtgeverschap CBZ Bouwdag Verpleging en Verzorging Bussum, 6 maart 2008 Inhoud TNO en innovatief opdrachtgeverschap Waarom geïntegreerd contract? Wat kunnen we leren uit andere sectoren?
Nadere informatieBIJEENKOMST KMVG 26 JANUARI 2012 FREYA VAN DER KROEF, DIRECTEUR TENMAN BV. PPS-DBFM(O) kansen voor maatschappelijk vastgoed?
BIJEENKOMST KMVG 26 JANUARI 2012 FREYA VAN DER KROEF, DIRECTEUR TENMAN BV PPS-DBFM(O) kansen voor maatschappelijk vastgoed? OVERZICHT PRESENTATIE Wat is PPS Integrale contactvormen Kenmerken Toepassingen
Nadere informatieHoe krijgen innovaties een kans?...
Hoe krijgen innovaties een kans?... Inkoop Innovatie Urgent Hoe krijgen innovaties een kans?... Inkoop Innovatie Urgent Meer doen met minder geld. De prestatiedruk van de Nederlandse overheid is groot
Nadere informatiePPS: It s a service, not a building! Jos Barnhoorn
PPS: It s a service, not a building! Jos Barnhoorn Congres 2011 Samenwerken aan FM www.factomagazine.nl Facto Congres 26 mei 2011 Jos Barnhoorn Snr. Project Mgr. Johnson Controls Wie is Jos Barnhoorn?
Nadere informatieErvaringen van het verduurzamen van Rotterdams gemeentelijk vastgoed m.b.v. ESCo s
Ervaringen van het verduurzamen van Rotterdams gemeentelijk vastgoed m.b.v. ESCo s Gert-Jan de Looze & Peter van Schijndel Gemeente Rotterdam & Strukton Gert-Jan de Looze Peter van Schijndel Rotterdamse
Nadere informatiePartners in Public Business
Partners in Public Business Richard van Breukelen CFO Rijkswaterstaat 12 juni 2008 Wat doet Rijkswaterstaat? Rijkswaterstaat is de uitvoeringsorganisatie van Verkeer en Waterstaat en werkt aan: - Vlot
Nadere informatieInnovatiegericht inkopen + EMVI
Innovatiegericht inkopen + EMVI Bermgras Beter Benutten Henk Wijnen INNOVATIEGERICHT INKOPEN + EMVI Handreikingen Tips Inkoopproces Webinars BERMGRAS BETER BENUTTEN 2 WAAROM INNOVATIE? Bijdragen aan oplossingen
Nadere informatieUITVRAAG CIRCULAIR BOUWEN ICM MASTERCLASS 2017
UITVRAAG CIRCULAIR BOUWEN ICM MASTERCLASS 2017 DEMONTABEL BOUWEN Menno vd Veen, manager Duurzaamheid en Circulair Bouwen zijn belangrijke thema's bij woningcorporatie De Woonplaats. Wij zijn daarom ook
Nadere informatieMinisterie van Infrastructuur en Milieu. Duurzaamheid. Ervaringen van een Rijkswaterstaat medewerker. Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam
Duurzaamheid Ervaringen van een Rijkswaterstaat medewerker Harald Versteeg Programmamanager RWS Duurzaam Duurzaamheid maatschapelijke meerwaarde leveren PPP samenhang (met alle maatschappelijke doelen)
Nadere informatieInnovatie stimuleren in de aanbesteding met het innovatiepartnerschap
Innovatie stimuleren in de aanbesteding met het innovatiepartnerschap 1 Flexival Voorstellen 2 Inhoud 1. Innovatiegericht inkopen 2. Innovatiepartnerschap 3. Lessons learned 4. Meer weten? Vragen kunnen
Nadere informatieWorkshop Schoonmaak. Regionale bijeenkomst PIANOo. Laat de markt haar waarde leveren Zwolle, 28 april 2011
Workshop Schoonmaak Regionale bijeenkomst PIANOo Laat de markt haar waarde leveren Zwolle, 28 april 2011 1 Programma Eerste ronde Nico Koch, beleidssecretaris OSB Schets van de schoonmaakbranche Trends
Nadere informatiePPS en maatschappelijk vastgoed
PPS en maatschappelijk vastgoed 19 april 2011 Peter Oussoren Tenman Inhoud: Is er een probleem? Wat verwachten we van een oplosssing Even herhalen :PPS PPS nieuwe stijl : lean en mean Probleemstelling:
Nadere informatiePitch. Daar krijg je energie van! 19 november 2015
Pitch Daar krijg je energie van! 19 november 2015 Ruud van Vliet Klimaatverbond specifiek algemeen Antwoord op vragen - kennisportal: www.greendealscholen.nl - basisinfo handreikingen & best practices
Nadere informatieKennissessie Werkgroep zorg WELKOM. Case4BestValue
Kennissessie Werkgroep zorg WELKOM Programma 14:00 15:00 uur uitleg beoordeling prestatieonderbouwing, risico- en kansendossier 15:00 15:45 uur Oefenen met RAVA-plannen Groepjes vormen 20 minuten lezen
Nadere informatieSpecificeren en Gunnen Ervaringen uit de praktijk. Innovatie Kopen? Er kan meer! 9 september 2010
Specificeren en Gunnen Ervaringen uit de praktijk Innovatie Kopen? Er kan meer! 9 september 2010 Henk Wijnen 2 Wat is PIANOo? Ingesteld in 2005: Parlementaire enquête + slechte naleving Gelieerd aan ministerie
Nadere informatie2e Denktank sessie ESCO s 1 juli 2014, Leeuwarden
2e Denktank sessie ESCO s 1 juli 2014, Leeuwarden Samenva=ng vorige week om vanuit daar naar oplossingen te gaan Geeltjes met de show- stoppers 6 groepen bezwaren uit yellow page sessie Omvang PR Geld
Nadere informatieDuurzame energie. Leveranciersdag Rijk 27 november 2015. Piet Glas
Duurzame energie Leveranciersdag Rijk 27 november 2015 Piet Glas P.Glas@mindef.nl Categoriemanager Energie Frans van Beek frans.beek@minbzk.nl BZK - DG Organisatie Bedrijfsvoering Rijk Opzet workshop 1.
Nadere informatieEnergie Exploitatie Ontwikkelingen in Nederland
Energie Exploitatie Ontwikkelingen in Nederland Leo Brouwer Programma adviseur Duurzame Energie en Energietransitie 16 oktober 2007 donderdag 18 oktober 2007 1 Daan van Vliet Directeur Unica Bestuurslid
Nadere informatieEnergiebesparing is investeren in de toekomst
Energiebesparing is investeren in de toekomst Hoe energieprestatiecontracten leiden tot gegarandeerde energiebesparing Selina Roskam Energievakbeurs Voorstellen: Selina Roskam Kennismakelaar Duurzaam bouwen
Nadere informatieHenk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand
Henk Oostdam is fiscaal bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand 30 RBA_Fiscale Opleidingen 2015-2016 30 mijn Henk Oostdam We kijken samen
Nadere informatieLeo te Bogt & Gijs Takkenkamp. Klaassen Bouwgroep
Leo te Bogt & Gijs Takkenkamp Klaassen Bouwgroep Marktkansen van duurzaamheid voor de sector Leo te Bogt Directeur Klaassen Beheer Gijs Takkenkamp Directeur verwerving, acquisitie en ontwikkeling KlaassenGroep
Nadere informatieDe Concurrentie gerichte Dialoog
De Concurrentie gerichte Dialoog PIANOo lunch 23 maart 2010 Diederik van der Staay Handreiking Tien gouden regels voor de dialoog Kennis opgedaan bij: Defensie Kromhout Kazerne Rgd KV7 en IB groep RWS
Nadere informatiePPS/Esco Praktijkdag 2014
PPS/Esco Praktijkdag 2014 Samenwerken als driver voor innovatie 10 december 2014 Private financiering en PPS financieringsprogramma Bert Mulders en Ronald Pereboom 1 1 Innovatieve financieringsvormen Inventarisatie
Nadere informatieFinanciering van Openbare Duurzame Verlichting voor Gemeenten
Financiering van Openbare Duurzame Verlichting voor Gemeenten Den Haag 9 september 2015 Intoductie BNG Bank Leo Valkenburg & Pieter Oppermann 2 Duurzame verlichting voor gemeenten Pieter Oppermann 01/03/2012
Nadere informatieWestluidense Poort. Het nieuwe cultuurcluster van Tiel
Westluidense Poort Het nieuwe cultuurcluster van Tiel Arjan Verboom, OPPS (Ine van den Hurk, gemeente Tiel) Apeldoorn, 16 oktober 2013 Inhoud Gebiedsontwikkeling Westluidense Poort Hoe in de markt gezet?
Nadere informatieWELKOM. Gemeentehuis Brummen: creatie van duurzame toekomstwaarde. B L O S S O M c o n s u l t a n c y D e s i g n & B u i l d
Gemeentehuis Brummen: creatie van duurzame toekomstwaarde WELKOM Gemeentehuis Brummen: creatie van duurzame toekomstwaarde Maartje van den Berg Royal Haskoning Blossom consultancy Design & Build Haalbaarheid,
Nadere informatieAanbesteden: Hans Bakker Gunnen en benutten!
Aanbesteden: Hans Bakker Gunnen en benutten! Regiomanager MKB- Nederland/ coördinator regio Hans Bakker, regiomanager MKB- Nederland/regionaal aanbestedingsbeleid coördinator aanbesteden Informeert Ontmoet
Nadere informatie16-20 september 2013 MAANDAG 16 SEPTEMBER
BUILDING ENERGY U BENT UITGENODIGD VOOR DE DUTCH GREEN BUILDING WEEK Energie is de belangrijkste grondstof voor succes, daarom gaan wij er zorgvuldig mee om. We realiseren en faciliteren gebouwen die in
Nadere informatiePrestatiecontracten sleutel tot duurzaamheid
Prestatiecontracten sleutel tot duurzaamheid Workshop Prestatiecontracten 7 december 2009 Albert Hulshoff, programma-adviseur adviseur Utiliteitsbouw SenterNovem Albert Hulshoff innovatie, energie, klimaat,
Nadere informatieOnderhandelen met lef en liefde
Lodewijk van Ommeren, directeur van Bureau Zuidema, interviewt Judith Schoenmaeckers Onderhandelen met lef en liefde Dirty tricks? Judith Schoenmaeckers, commercieel directeur bij Randstad, heeft er niets
Nadere informatieEffectieve marketing door focus
Effectieve marketing door focus Wel of niet investeren in marketing? In de huidige economische situatie laait de discussie weer op: ga je wel of geen marketing toepassen. Voor een groeiend aantal ondernemers
Nadere informatieWe zien een datagedreven wereld vol kansen. Toepassingscentrum voor big data oplossingen
We zien een datagedreven wereld vol kansen Toepassingscentrum voor big data oplossingen We zien succesvolle organisaties groeien door big data 50% van de meest succesvolle organisaties Volg ons op twitter:
Nadere informatieVan. Opdrachtgever leverancier. naar. Samen ondernemen. Jeroen Kingma 19 april 2011
Van Opdrachtgever leverancier naar Samen ondernemen Jeroen Kingma 19 april 2011 Nieuwe wereld vraagt om nieuwe waarden Ontwikkelen vanuit de zorgvisie Situatie begin 2006 Schuivende panelen 2006: mislukte
Nadere informatieAanpak Duurzaam GWW- Aan de slag!
Aanpak Duurzaam GWW- Aan de slag! Johan van Dalen, ProRail, Cindy de Groot, Provincie Zuid-Holland Esther Veendendaal, RVO 5 juni 2014 Ontstaan van Duurzaam GWW Het begon met Duurzaam Inkopen Nu verder
Nadere informatieMINI CURSUS publiek privaat samenwerken. Platform Bèta Techniek Matthijs Bobeldijk 6 februari 2014 Leeuwarden
MINI CURSUS publiek privaat samenwerken Platform Bèta Techniek Matthijs Bobeldijk 6 februari 2014 Leeuwarden Welkom terug! Wij spraken elkaar in december & januari in Assen, Veldhoven, Etten-Leur, Wageningen
Nadere informatieVeranderende informatiebehoefte bij opdrachtgevers in de bouw
Veranderende informatiebehoefte bij opdrachtgevers in de bouw Prof.dr.ir. Marleen Hermans Leerstoel Publiek opdrachtgeverschap in de bouw, TU Delft Managing Partner, Brink Management & Advies mede mogelijk
Nadere informatieSucces met facilitaire prestatie-inkoop! Case schoonmaak Rabobank /EW Facility Services
Succes met facilitaire prestatie-inkoop! Case schoonmaak Rabobank /EW Facility Services Voorstellen... Ronald Bruins Hoofdredacteur Service Management Tanja Teeuwen Inkoopconsultant bij Rabobank Nederland
Nadere informatieBezwaren en oplossingen analyse van de denktanksessies installatiebranche
Bezwaren en oplossingen analyse van de denktanksessies installatiebranche Bezwaren / Opmerkingen uit de Yellow paper sessie van 25-06-2014 Omvang 1. Alleen voor grote bedrijven met grote projecten 2. Te
Nadere informatieVerslag eerste marktconsultatie 3 april 2017
Verslag eerste marktconsultatie 3 april 2017 Hieronder volgt het verslag van de eerste marktconsultatie. De vragen die tijdens deze bijeenkomst zijn gesteld zijn in een overzicht onderaan dit verslag opgenomen.
Nadere informatieInformatie Maatschappelijke Beursvloer Maastricht
Wat is een beursvloer De Beursvloer is een lokaal evenement waar maatschappelijke behoeften worden verhandeld: vraag en aanbod van vrijwilligerswerk in de meest brede zin van het woord. Voorwaarde is dat
Nadere informatieDus: slim zijn! Aanbesteding Brummen: wie, wat, waarom en hoe. Gemeente Brummen: relatief klein maar professioneel. Oude huisvesting voldeed niet meer
Gemeente Brummen: relatief klein maar professioneel Oude huisvesting voldeed niet meer Politiek gevoelig Beperkt budget Dus: slim zijn! Ambitie: Hoogst haalbare duurzaamheid binnen de financiële kaders
Nadere informatiemeer werk of meerwaarde? Pps bij scholenbouw in Nederland
meer werk of meerwaarde? Pps bij scholenbouw in Nederland Overweegt u nieuwbouw of renovatie van een school? Deze folder geeft u inzicht in wat publiekprivate samenwerking (pps) bij scholen inhoudt. Wanneer
Nadere informatieRijkswaterstaat over de rol van de architect Voor infrastructuur zijn óók architecten nodig
Jan Hendrik Dronkers, directeur-generaal Rijkswaterstaat. Foto: Rijkswaterstaat Rijkswaterstaat over de rol van de architect Voor infrastructuur zijn óók architecten nodig 10 BLAD #03/13 Bij Rijkswaterstaat
Nadere informatieDe kracht van pps in lightrail
De kracht van pps in lightrail Over de groeiende noodzaak van lightrail in stedelijke gebieden, de voordelen van publiek-private samenwerking en de gebundelde krachten van Strukton. Strukton pleit voor
Nadere informatieTips voor de organisatie van een evenement. 1. Evenementen Solar Days
Tips voor de organisatie van een evenement In dit document: 1. Evenementen van Solar Days 2. Tips voor de organisatie van uw evenement 3. Planning 4. Contact gegevens Solar Days 2013 1. Evenementen Solar
Nadere informatieRIVM en CBG. sluit menu menu. Nederlands. Engels. Strukton. Strukton en werkmaatschappijen
Nederlands Engels Strukton Strukton en werkmaatschappijen Strukton Naar strukton.nl Strukton Civiel Naar struktonciviel.nl Strukton Rail Naar struktonrail.nl Strukton Integrale ProjectenStrukton Integrale
Nadere informatieCongres. KOSTENBESPARING door SAMENWERKING in de BOUW en INFRA. Dinsdag 5 juni CineMec Ede, Laan der Verenigde Naties 150, 6716 JE Ede
Congres KOSTENBESPARING door SAMENWERKING in de BOUW en INFRA CineMec Ede, Laan der Verenigde Naties 150, 6716 JE Ede Bouw- en infraprojecten worden geplaagd door kostenoverschrijdingen. Hoe kan een project
Nadere informatieSlimmer werken met mensen
Slimmer werken met mensen Paul Breman Mijn Bedrijf 2.0 wordt mede gefinancierd met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling van de Europese Commissie, de Provincie Utrecht en de Gemeente
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 21439 24 juli 2015 Wijziging Mandaatbesluit BZK 2012 De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Minister
Nadere informatieEen contractvorm voor meerwaarde
Een contractvorm voor meerwaarde PRAKTIJKCASUS INTERNATIONALE SCHOOL EINDHOVEN (DBFMO)» Martie Jacobs Directeur OPPS Content» Introductie Praktijkcase: Internationale School Eindhoven» Keuze voor PPS DBFMO»
Nadere informatieInkoop en contractmanagement
Syllabus Inkoop en contractmanagement Een inspirerende bundeling van theorie en praktijk, tips en ervaringen, kansen en bedreigingen. Inclusief best practices bij onder meer Universiteit Twente, ING, provincie
Nadere informatieArrix Optimus, de SharePoint specialist Deel meer, doe meer!
Arrix Optimus, de SharePoint specialist Deel meer, doe meer! brochure.indd 1 07-02-12 11:02 brochure.indd 2 07-02-12 11:02 Arrix Optimus, de SharePoint specialist Deel meer, doe meer! Arrix optimus is
Nadere informatieRendement PV panelen voor de particulier. Biomimetica in een ontwerp. Schetsontwerp woning vrije kavel Den Haag 07/03/2014
Rendement PV panelen voor de particulier 07/03/2014 Naast dat ik beroepshalve pleit voor het verduurzamen van je woonomgeving ben ik daar privé ook mee bezig. Het is inmiddels één jaar geleden dat wij
Nadere informatiePPS CAMPUS INTERNATIONALE SCHOOL EINDHOVEN
PPS CAMPUS INTERNATIONALE SCHOOL EINDHOVEN Lau Bekkers Complan Ellen van der Steen Treetops, vml Complan Niels Ponjee diederendirrix PPS CAMPUS INTERNATIONALE SCHOOL EINDHOVEN 1 Doel Gemeente Eindhoven:
Nadere informatieWat is een Green Deal?
Wat is een Green Deal? Maatschappelijke initiatieven die groene groei moeten stimuleren Gericht op innovatie, zowel techniek als proces Samenwerking tussen bedrijven/organisaties en rijksoverheid Wegnemen
Nadere informatieHoogwaardige benutting van gras. Wat is daarvoor nodig?
Hoogwaardige benutting van gras Wat is daarvoor nodig? Seminar Kansen voor Gras 24 September 2014 Arjen Brinkmann Brinkmann Consultancy 1 Hoogwaardige benutting van gras wat is daarvoor nodig? In ieder
Nadere informatieInnovatiegericht inkopen
Innovatiegericht inkopen & Maatschappelijke (transitie) vraagstukken Baldwin Henderson 3 oktober 2018 Selectie onder de drempel 1 PROGRAMMA Innovatiegericht inkopen & MVI Waarom, wat & Hoe (een beetje
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatiePiet-Hein Kolff Hoofd Ingenieursbureau s-hertogenbosch Commissielid Aanbesteden en Inkopen VNG 6 Omgaan met partners in de markt De bouwaffaire heeft er toe geleid dat Gemeenten en opdrachtnemers op afstand
Nadere informatieBepaal je bestemming vóórdat je vertrekt! Kennisdag Grip op Kwaliteit, 10 november 2015
Bepaal je bestemming vóórdat je vertrekt! Kennisdag Grip op Kwaliteit, 10 november 2015 Introductie Bernd Karstenberg, LCC adviseur André van den Hoek, Projectmanager onderwijshuisvesting (o.a. voor Lucas
Nadere informatieVan duurzaam gebouw naar duurzaam gebruik
Van duurzaam gebouw naar duurzaam gebruik Artikelen over duurzaam bouwen en renoveren buitelen over elkaar heen. Maar Nederland bouwt tegenwoordig al erg duurzaam. En het energieverbruik is al fors teruggedrongen.
Nadere informatie2. Bepaal de verwachte prestaties van de leveranciers per segment. 4. Waarom je onderhandelt is belangrijker dan hoe je onderhandelt.
Eerste stappen: 1. Splits leveranciers op in segmenten. 2. Bepaal de verwachte prestaties van de leveranciers per segment. 3. Onderhandel op inhoud. 4. Waarom je onderhandelt is belangrijker dan hoe je
Nadere informatieZonder verhaal heb je niets te vertellen. Van verkoop naar verleiding workshop presentatietechnieken
Zonder verhaal heb je niets te vertellen Van verkoop naar verleiding workshop presentatietechnieken Arjan Hoek - 29 november 2018 1. Presenteren met impact 2. De kernboodschap 3. De pitch 4. Tot slot 3
Nadere informatieLef om samen te werken
Lef om samen te werken InnovA58 14 juni 2018 Jesper Pots Universiteit Twente KplusV j.pots@student.utwente.nl Joost de Haan BAM Infraconsult Joost.de.haan@bam.com IN DEZE PRESENTATIE: 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Nadere informatieKick-off Kenniskring Zelfredzaamheid ICT, Zorg en Welzijn 20 maart 2014, In de Ruimte, Utrecht
Kick-off Kenniskring Zelfredzaamheid ICT, Zorg en Welzijn 20 maart 2014, In de Ruimte, Utrecht 13.30 - Opening danielle@digitalestedenagenda.nl h.haveman@enschede.nl www.twitter.com/dezorgendestad 1 Digitale
Nadere informatieInnovatief aanbesteden
Innovatief aanbesteden Bijeenkomst Ondernemend Aanbesteden - Haarlem, 28 oktober 2013 1 De weg naar succes verander de wereld begin bij jezelf 2 Even voorstellen: Coos Koster Leusden Getrouwd, 3 kinderen
Nadere informatieHOE GEVEN WE GEZAMENLIJK INHOUD AAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE
HOE GEVEN WE GEZAMENLIJK INHOUD AAN DE CIRCULAIRE ECONOMIE 1. Duurzaamheid en circulariteit 2. Aanpak Rijk 3. Ons voorstel 4. In de praktijk van alledag 5. Duurzaam GWW en circulair inkopen 6. Discussie
Nadere informatiePort Waste Catch Innovatiever. Schoner. Duurzamer. Make it happen.
Port Waste Catch Innovatiever. Schoner. Duurzamer. Make it happen. Het Havenbedrijf Rotterdam wil investeren in de vermindering van de plastic soep. Samen met andere partijen gaan we de mogelijkheid onderzoeken
Nadere informatieDilemma s rond Uitbesteding van Infra: DBFM Bestuurskundig Doorgelicht
Dilemma s rond Uitbesteding van Infra: DBFM Bestuurskundig Doorgelicht Sander Lenferink Radboud Universiteit Nijmegen s.lenferink@fm.ru.nl Stefan Verweij Universiteit van Bamberg stefan.verweij@uni-bamberg.de
Nadere informatieDe juiste partners voor uw innovaties
De juiste partners voor uw innovaties Een project van: Ondernemer met innovatieplan Juiste partner(s) Kennis Financiering Ondernemers Overheid Onderzoekers Onderwijs Innovatief idee verdient partnerschap
Nadere informatieOverheden als moderne opdrachtgever
Overheden als moderne opdrachtgever Organisatorische randvoorwaarden voor professioneel opdrachtgeverschap bij nieuwe samenwerkingsvormen bij Waterschappen Prof.dr.ir. Marleen Hermans, TU Delft, Bouwkunde,
Nadere informatieSuccesvol zaken doen in China: wat zijn mijn kansen en hoe benut ik deze?
Succesvol zaken doen in China: wat zijn mijn kansen en hoe benut ik deze? Tijdens een workshop van een halve dag nemen de trainers van Kerling Consulting u mee in verschillende aspecten rondom het succesvol
Nadere informatieSamenvatting bijeenkomst Succesfactoren en dillema s bij PPS contracten - 3 juni 2015 Utrecht
Samenvatting bijeenkomst Succesfactoren en dillema s bij PPS contracten - 3 juni 2015 Utrecht DBFM(O)- contracten worden al enige jaren ingezet door opdrachtgevers (met name de Rijksoverheid) om samen
Nadere informatieBuilding4life. Wilt u weten hoe? Building4life. Jan van Polanenkade 26B1 4811 KM Breda Postbus 1069 4801 BB Breda
Wilt u weten hoe? Ga stap voor stap door onze aanpak: - Kennismaking Building4life - De Building4life werkwijze - Uitgewerkte case Amarant Tilburg Building4life Jan van Polanenkade 26B1 4811 KM Breda Postbus
Nadere informatieBantopa Kennismaken met Samenwerken
Bantopa Kennismaken met Samenwerken Vernieuwen door Samenwerken Samenwerken als Kerncompetentie De complexiteit van producten, processen en services dwingen organisaties tot samenwerking met andere bedrijven
Nadere informatieJordie van Berkel-Schoonen Inkoopmanager ICT Essent
Innovatief aanbesteden Jaarcongres Pianoo Jordie van Berkel-Schoonen Inkoopmanager ICT Essent Inhoudsopgave Welkom en voorstellen Wat is innovatief aanbesteden? I-model Wat is nu (juni 2009) innovatief?
Nadere informatieInnovatief aanbesteden Jaarcongres Pianoo
Innovatief aanbesteden Jaarcongres Pianoo Jordie van Berkel-Schoonen Inkoopmanager ICT Essent Inhoudsopgave Welkom en voorstellen Wat is innovatief aanbesteden? I-model Wat is nu (juni 2009) innovatief?
Nadere informatieInnoTeP 2013. Innovatie als wereldgerecht Een kijkje in onze keuken
InnoTeP 2013 Innovatie als wereldgerecht Een kijkje in onze keuken Fredo Schotanus, Jan-Pieter Papenhuijzen & Alexander Degenkamp 27 september 2013 Inhoud 3. 1. 2. Inhoud Pagina 2 van 17 Introductie Innovatie
Nadere informatiePIANOo INKOOP- EN AANBESTEDINGSKENNIS DELEN BIJ DE OVERHEID
PIANOo INKOOP- EN AANBESTEDINGSKENNIS DELEN BIJ DE OVERHEID PIANOo, Expertisecentrum Aanbesteden heeft als taak het inkopen en aanbesteden bij alle overheden te professionaliseren. Met oog voor rechtmatigheid
Nadere informatiePlatform Bèta Techniek. Connect 05 2015. Chemiedag 2015. Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken?
Platform Bèta Techniek Connect 05 2015 Chemiedag 2015 Hoe kunnen onderwijs en bedrijfsleven succesvol samenwerken? Succesvolle samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven is de basis voor groei van
Nadere informatieB-140 Green Deal: Groene Gevangenis Veenhuizen: naar een gevangenis voorzien van duurzame energie uit de regio
B-140 Green Deal: Groene Gevangenis Veenhuizen: naar een gevangenis voorzien van duurzame energie uit de regio Partijen: De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de heer drs. M.J.M. Verhagen,
Nadere informatieOvertuigend en Ontspannen Presenteren
Overtuigend en Ontspannen Presenteren 24 november2015 Jullie doelen? Training Presenteren Minder zenuwen bij presentaties Makkelijker contact met het publiek Wat wél en beter niet te zeggen Meer JA s van
Nadere informatieHoe ontwikkel je een onweerstaanbaar aanbod?
Hoe ontwikkel je een onweerstaanbaar aanbod? 21 oktober 2014 Stendert de Vries Mechteld Bakkeren Huidige situatie Energiebesparing bij particulieren komt moeilijk van de grond Bouwbedrijven vinden het
Nadere informatieSlimmer werken, niet harder
Lean Management bij gemeenten Slimmer werken, niet harder Tekst: Riek Veurink / Fotografie: Kees Winkelman En ineens hoor je het overal om je heen: Lean Management als manier om ontwikkelingen in gemeenteland
Nadere informatieRuimte voor innovatie
Ruimte voor innovatie Een vergelijk tussen de concurrentiegerichte dialoog en het innovatiepartnerschap Jaap Strating Aanleiding: Renovatie stadhuistoren Ambities Energieneutraliteit per 2035 Een prettige
Nadere informatieOndernemen: Hoe doen andere sectoren dat?
Ondernemen: Hoe doen andere sectoren dat? Wie ben ik Een willekeurige collega uit een andere sector Met dezelfde uitdaging en vraagstukken Met een persoonlijk verhaal Wil graag mijn ervaringen delen Overeenkomsten
Nadere informatieBermgras beter benutten. Lelystad 21 mei Marieke van Putten
Bermgras beter benutten Lelystad 21 mei 2015 Marieke van Putten Waarom innovatie? Bijdragen aan oplossingen van maatschappelijke vraagstukken Versterking van ons verdienvermogen en concurrentiekracht Creëren
Nadere informatieLessen uit Europa. Een stimulans voor energieprestatiecontracten. Marijke Menkveld, ECN Beleidsstudies Utrecht. 12 Februari 2014
Lessen uit Europa Een stimulans voor energieprestatiecontracten Marijke Menkveld, ECN Beleidsstudies Utrecht 12 Februari 2014 1 SER Energieakkoord: inzet van ESCo s actief stimuleren Marktpartijen worden
Nadere informatie