Blauwdruk SOLIDAIRE BUURTWINKEL

Transcriptie

1 Blauwdruk SOLIDAIRE BUURTWINKEL Sociaal Winkelpunt ACW September 2012 Catherine Evrard Coördinator vzw Sociaal Winkelpunt ACW Nationalestraat Antwerpen 03/ vzw Sociaal Winkelpunt ACW September 2012

2

3 INHOUDSTAFEL Hoofdstuk 1. Voorstelling Sociaal Winkelpunt ACW Achtergrond Algemene doelstellingen Missie en visie vzw Sociaal Winkelpunt ACW Situering binnen ACW Kwaliteitslabel Dienstverlening als koepel... 4 Hoofdstuk 2. Historiek Solidaire Buurtwinkel: de sociale kruidenier Praktische werking Huidige en toekomstige Sociale Winkelpunten t Kabaske, Essen twinkeltje, Merksem Kabas, Brasschaat Solidaire Buurtwinkel EVA, Ekeren Andere Sociale Winkelpunten Deelgebieden sociale kruidenier Knelpunten sociale kruidenier Hoofdstuk 3. Solidaire Buurtwinkel: missie, visie, concept, strategie Missie en visie Solidaire Buurtwinkel Concept Solidaire Buurtwinkel Positionering Prijszetting en solidariteitsprincipe Bedrijfseconomische rendabiliteit Lokale verankering Coöperatieve principes Organische groei Solidaire Buurtwinkel Creatie van maatschappelijke meerwaarde Participatie en emancipatie Multiplicator effect door samenwerking Hoofdstuk 4. Omgevingsanalyse Procedures en randvoorwaarden Analyse van stakeholders Samenwerkingsverbanden Lokale samenwerkingen Bovenlokale samenwerkingen... 21

4 4.4. Wettelijk kader Andere externe factoren Inspirerende projecten en organisaties ANDES The People s Supermarket SWOT analyse Hoe de sterktes meer tot uiting laten komen? Hoe de zwaktes elimineren/reduceren? Hoe inspelen op opportuniteiten? Hoe bedreigingen afwenden? Hoofdstuk 5. Marketing & communicatie Marktanalyse Klantensegmentatie Klantenpotentieel Klantenenquête Aanbod in de winkel en ontmoetingsruimte Productaanbod Ontmoetingsaanbod Prijszetting in de winkel Locatie en winkelconcept Locatie Winkelconcept Promotiebeleid Kernboodschap Solidaire Buurtwinkel Communicatieplan Hoofdstuk 6. Operationeel plan Bestuur Solidariteitspunt EVA Dagelijkse leiding Raad van Bestuur Personeelsbeleid Klantgerelateerde bedrijfsprocessen Automatisering van de werking Ondersteuning van het winkelgebeuren Kosten verbonden aan communicatie Vennootschapsvorm: VZW versus CVSO VZW CVSO Besluit Multistakeholder management... 47

5 Hoofdstuk 7. Financieel plan Vertrekpunt Financiële uitdagingen Kostenstructuur Opbouw financieel plan Hoofdstuk 8. Lessons learned Overzicht bijlagen Bibliografie... 54

6

7 HOOFDSTUK 1. VOORSTELLING SOCIAAL WINKELPUNT ACW 1.1. Achtergrond Armoede is een structureel en politiek probleem. In België leven 15 % van de mensen in armoede 1. In dat cijfer ontbreken echter nog heel wat mensen, zoals mensen met schulden, mensen zonder papieren, mensen zonder reserves die zich op het randje van de armoedegrens bevinden, De Belgische Federatie van Voedselbanken heeft in 2011 aan minderbedeelden voedselpakketten uitgedeeld (in 2009 was dit ). Dit gebeurde via 629 caritatieve verenigingen en met de hulp van vele vrijwilligers. Ook in Antwerpen en omgeving is de nood aan voedselhulp zeer groot. De bedeling van de voedselhulp gebeurt door de Voedselbanken, OCMW s en vrijwilligersgroepen. Voedselhulp heeft een caritatief karakter en is stigmatiserend voor de ontvanger. Het is noodhulp en 100% curatief. Armoede is een sociaal onrecht, met niet enkel lichamelijke, maar ook sociale en psychische gevolgen. Het leidt ertoe dat mensen worden uitgesloten uit onze maatschappij. Om hierop een antwoord te bieden, heeft ACW eind 2010 de vzw Sociaal Winkelpunt ACW opgericht, die een netwerk van Sociale Winkelpunten coördineert Algemene doelstellingen In samenwerking met ACW verbond Antwerpen, heeft de vzw Sociaal Winkelpunt ACW de volgende doelstellingen (uittreksel uit de statuten): Armoedebestrijding vanuit een emancipatorische visie en aanpak organiseren; Deze visie op armoedebestrijding uitdragen bij de brede bevolking; Een forum en ontmoetingskansen aanbieden aan mensen die in armoede verkeren; De doelgroep actief betrekken in de werking van de Christelijke Arbeidersbeweging; De onderlinge samenwerking nastreven tussen organisaties die armoede bestrijden; Ondersteunen van de belangenverdediging van de doelgroep in samenwerking met alle organisaties binnen de beweging om structurele veranderingen te bewerkstelligen en noodhulp overbodig te maken; Kwalitatieve en duurzame tewerkstelling voor de doelgroep nastreven; Wegen op de politieke besluitvorming in functie van de realisatie van ingenomen standpunten. De primaire doelgroep bestaat uit mensen in armoede, mensen met een laag inkomen en kwetsbare groepen, en dit ongeacht hun verblijfsstatuut. Ze worden door sociale diensten doorverwezen op basis van de budgetstandaard ( Menswaardig inkomen 1 Bron: Jaarboek 2011 Armoede en sociale uitsluiting 1

8 1.3. Missie en visie vzw Sociaal Winkelpunt ACW Sociaal Winkelpunt ACW wil armoede bestrijden vanuit een emancipatorische visie en aanpak, waarbij een grotere slagkracht wordt gegeven aan het doelpubliek ( empowerment ) en het caritatieve overstegen wordt. Het duurzame karakter van de Sociale Winkelpunten dient hierbij benadrukt te worden, zodat een volwaardig sociaaleconomisch alternatief kan aangeboden worden voor noodhulp. Concreet zal deze missie gerealiseerd worden via: 1. de creatie van lokale ontmoetingsplekken en het verlenen van toegang tot nieuwe netwerken voor mensen in armoede 2. het aanbieden van inkomensverhogende dienstverlening via de aankoopmogelijkheden en/of tewerkstellingskansen in de sociale winkelpunten 3. het opnemen van een signaalfunctie en het verdedigen van de belangen van haar leden bij de overheid en andere partners De vzw wil de (re)integratie van de doelgroep in de samenleving bevorderen en onderneemt activiteiten die dit doel ondersteunen, zoals: marktonderzoek in functie van de aan en verkoop van goedkope en kwaliteitsvolle producten (voeding, verzorging, huishouden) organiseren van samenaankoop van producten en nastreven van een gezamenlijk beleid ondersteuning van de vrijwilligerswerking op basis van participatieve besluitvorming educatieve ondersteuning van de doelgroep en de vrijwilligers stellen van handelsdaden, waarvan de opbrengst wordt besteed aan de realisatie van de sociale doelstellingen Een aantal cruciale elementen hierbij zijn: een goede samenwerking met vrijwilligers een sterk concept (sociale kruidenier vs. solidaire buurtwinkel) en een goed onderbouwd business model partnerschappen met verschillende toeleiders of sociale diensten, om zoveel mogelijk mensen uit te doelgroep te kunnen bereiken samenwerkingsverbanden op verschillende niveaus (lokaal en bovenlokaal) vzw Sociaal Winkelpunt ACW zal bovenvermelde doelstellingen realiseren via het uitbouwen van een netwerk van Sociale Winkelpunten of eigen exploitatiezetels, onder leiding van de vzw. Deze kunnen de vorm aannemen van sociale kruideniers of solidaire buurtwinkels. In de Sociale Winkelpunten wordt winkelen gekoppeld aan ontmoeten via vormingen en activiteiten, en via de ontmoetingsruimte, waar mensen met elkaar in contact komen en nieuwe netwerken ontstaan Situering binnen ACW De doelstellingen van vzw Sociaal Winkelpunt ACW kaderen binnen de fundamentele doelstellingen van ACW en worden gerealiseerd in nauwe samenwerking met het ACW verbond Antwerpen. De nadruk ligt hierbij op participatie, toegankelijkheid, diversiteit, duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid. 2

9 ACW is de koepelorganisatie waartoe ACV, CM, ziekenzorg CM, Kazou, OKRA, Femma, KWB, KAJ, Familiehulp, Wereldsolidariteit en Pasar behoren. Geassocieerde partners zijn Welzijnszorg, Welzijnsschakels, Arktos, Groep Intro, Pax Christi en Internationaal Comité. De vzw kan dus beroep doen op een zeer groot netwerk, waarbinnen heel wat expertise aanwezig is inzake welzijnswerk, sociale economieprojecten, e.a. Tevens kan de vzw hierdoor terugvallen op een zeer uitgebreid vrijwilligersnetwerk. In het arrondissement Antwerpen zijn er bijvoorbeeld 617 plaatselijke werkingen met vrijwilligers (2011). Belangrijk is dat ACW reeds verschillende acties tegen armoede in het leven heeft geroepen en werkt rond bestaansonzekerheid. De verschillende organisaties van het ACW, met elk hun eigen netwerk, hebben over het Vlaams grondgebied in elke gemeente een kern van medewerkers die vertrouwd zijn met armoedebestrijding Kwaliteitslabel Het is belangrijk dat de werking van de Sociale Winkelpunten gekoppeld is aan een kwaliteitslabel, waaraan een duidelijk imago en bepaalde minimum kwaliteitsgaranties verbonden zijn. De minimum kwaliteitsvereisten zijn de volgende: Wettelijk kader Respecteren van de wetgeving en juridisch kader Naleven van financiële en boekhoudkundige regelgeving Engagement van nieuwe winkelpunten naar vzw Sociaal Winkelpunt ACW toe Ondertekenen van de missie & visie Ter beschikking stellen van boekhoudkundige documenten en begroting Human resources en talentontwikkeling Vorming van medewerkers en de doelgroep Nastreven en realiseren van sociale tewerkstelling Vrijwilligerswerking op basis van participatieve besluitvorming Emancipatorische karakter Empowerment van de doelgroep, aanbieden van een forum Netwerking Samenwerking met andere organisaties, vzw s, besturen, Creëren van een multiplicator effect Inrichting, bestaande uit een winkel en een onthaalruimte Naast de winkel is een onthaalruimte, die laagdrempelig is en waarbij de link wordt gemaakt naar het socio cultureel verenigingsleven. Hier worden ook vormingen gegeven en sociale activiteiten georganiseerd Productaanbod Er wordt een basisgamma van producten aangeboden, bestaande uit voedings, verzorgings en huishoudproducten De producten worden aangeboden zoals in een winkel 3

10 Het gaat om kwaliteitsvolle producten (geen vervallen producten), waarbij het aanbod zoveel mogelijk wordt aangepast aan de noden van de doelgroep (klantgerichtheid) De producten worden minimum 10 à 15% onder de marktprijs verkocht, maar nooit gratis weggegeven. Op die manier kan de klant zelf zijn producten uitkiezen en betalen en zijn eigenwaarde behouden Toeleiding De sociale kruidenier is enkel toegankelijk voor klanten die zijn doorverwezen door sociale diensten waarmee een samenwerkingsakkoord wordt afgesloten Er worden duidelijke en uniforme criteria gehanteerd voor de doorverwijzing, gebaseerd op een Menswaardig Inkomen : de budgetstandaard (zie Bijlage 1) Mogelijke toeleiders zijn sociale diensten van ziekenfondsen, dienstencentra van vakbonden, thuiszorgdiensten, gezinsbegeleidingsdiensten, OCMW s, Centra Algemeen Welzijnswerk, sociale diensten van ziekenhuizen, Na een kennismakingsgesprek ontvangt de klant zijn of haar persoonlijke toegangspas, die maximum zes maanden geldig is en toegang verleent tot de winkel. Daarna wordt een evaluatie gedaan door de toeleider, die bepaalt of de toegang verlengd of stopgezet dient te worden Bij de solidaire buurtwinkel die toegankelijk is voor een breed publiek (zie verder), zullen de kortingsprijzen enkel gelden voor klanten die zijn doorverwezen door sociale diensten de toeleiding gebeurt hierbij op identieke wijze Een grote visibiliteit van de sociale kruideniers of solidaire buurtwinkels in het alledaagse straatbeeld, gekoppeld aan een sterk kwaliteitslabel, kan een belangrijke hefboom zijn voor de activering van klanten binnen de sociale economie. Succesvolle sociale economie projecten, zoals bijvoorbeeld de Kringwinkels, bereiken een groot aantal klanten en schenkers van goederen, dankzij hun grote zichtbaarheid, duurzame karakter en sterke merknaam. Via het kwaliteitslabel werken we aan een sterke branding en positionering, hetgeen moet leiden tot een brede maatschappelijke acceptatie en bekendheid van het concept. Hierdoor kan op termijn de stap naar sociale economie worden gezet en kunnen we eveneens verschillende stakeholders betrekken (producenten, distributeurs, verenigingen, overheden, particulieren, de lokale middenstand, armoedebestrijdingorganisaties, ). Belangrijk is een concept te creëren dat implementeerbaar is op grote schaal Dienstverlening als koepel Om het netwerk van Sociale Winkelpunten op een professionele manier verder uit te bouwen en de lokale winkelpunten te coördineren, werd binnen vzw Sociaal Winkelpunt ACW een voltijds coördinator aangeworven. Concreet zorgt de vzw voor ondersteuning van en onderlinge uitwisseling tussen de bestaande winkelpunten en bereidt ze de opstart voor van nieuwe winkelpunten. Belangrijke taken hierbij zijn: Overleg op het bovenlokale niveau: overheden, vzw Sociale Kruideniers Vlaanderen, stuurgroep Sociale Kruideniers Antwerpen, REPIS (Réseau d'epiceries Sociales netwerk van sociale kruideniers in Brussel en Wallonië), het opvolgen van de regelgeving (o.a. rond voedselverlies), Afsluiten van samenwerkingsverbanden met verschillende lokale en bovenlokale partners Zoeken naar schaalvoordeel door gezamenlijke aankopen 4

11 Advies & raadgevingen i.v.m. de opstart, juridische aspecten, boekhoudkundige zaken, administratie (verzekeringen e.a.), Communicatie naar verschillende doelgroepen: toekomstige klanten, mogelijke toeleiders, het brede publiek (bekendheid van het concept), o.a. via brochures, website, activiteiten, Ondersteuning bij de uitbouw van een sterk lokaal netwerk, creëren van lokale draagkracht Organiseren van vormingen en activiteiten Automatisering van de werking via een computersysteem De coördinator begeleidt eveneens de stuurgroep van Sociaal Winkelpunt ACW, waar op regelmatige tijdstippen overleg plaatsvindt tussen de lokale eindverantwoordelijken van de verschillende Sociale Winkelpunten (maandelijks of tweemaandelijks). Momenteel zijn er drie bestaande sociale kruideniers die behoren tot ons netwerk (in Essen, Merksem en Brasschaat) en bereiden we de opstart voor van een aantal nieuwe winkelpunten waaronder een Solidaire Buurtwinkel (zie verder). Daarnaast zijn we in onderhandeling met een aantal bestaande sociale kruideniers voor opname in ons netwerk. 5

12 HOOFDSTUK 2. HISTORIEK SOLIDAIRE BUURTWINKEL: DE SOCIALE KRUIDENIER 2.1. Praktische werking Aanbod De sociale kruidenier biedt een basisgamma van producten aan, bestaande uit voedings, verzorgings en huishoudproducten. Hierbij gaat het om kwaliteitsvolle producten, waarbij het aanbod kan worden aangepast aan de noden van de doelgroep. Zo worden sommige producten in kleinere hoeveelheden verkocht, vb. rijst, pampers, wc papier, vuilniszakken, De producten worden minimum aan 10 tot 15% onder de marktprijs verkocht, maar nooit gratis weggegeven. Ook gekregen producten worden dus verkocht, zij het aan een zeer lage prijs. Toeleiding De klanten worden toegeleid of doorverwezen door officieel erkende organisaties of sociale diensten, waarmee een samenwerkingsakkoord wordt afgesloten. Hierbij worden duidelijke criteria gehanteerd voor de doorverwijzing, die gebaseerd zijn op de budgetstandaard (zie boven). Te besteden budget Klanten kunnen niet onbeperkt kopen, zodat iedereen de kans krijgt een bepaald product aan te schaffen. Er wordt gewerkt met een maximum te besteden bedrag per week, dat louter bedoeld is voor persoonlijke behoeften. Hierbij wordt het voedingsbudget als uitgangspunt genomen, waarbij de inkomsten worden verminderd met vaste kosten voor huisvesting, mobiliteit, uitgaven voor de kinderen, kleding en energie. Zo bedraagt het voedingsbudget voor een alleenstaande bijvoorbeeld 52 euro per week, waarvan hij/zij 12 mag besteden in de sociale kruidenier. Dit bedrag varieert in functie van de gezinssamenstelling en bedraagt 20/week voor een koppel, 25 voor een driepersoonsgezin en 35 voor een gezin van vier of meer personen. Dit bedrag moet contant betaald worden en kan niet overgedragen worden naar een volgende week. Medewerkers De medewerkers van de sociale kruideniers zijn in de eerste plaats vrijwilligers. Zij nemen tal van taken op zich die de werking mogelijk maken, zoals stockbeheer, aankopen, aanvullen van de rekken, kassa, onthaal, Per sociale kruidenier zijn er zo n 20 à 25 vrijwilligers actief. Ook klanten kunnen deel uitmaken van het vrijwilligersteam en op die manier betrokken worden bij de werking. Op termijn streven we naar de inschakeling van de doelgroep in een sociaal tewerkstellingsprogramma, zodat kwalitatieve en duurzame jobs kunnen gecreëerd worden. Onthaalruimte Naast de winkel is een onthaalruimte waar mensen elkaar ontmoeten. Deze ruimte is laagdrempelig en maakt de link naar het verenigingsleven. Hier kunnen ook vormingen gegeven worden, bijvoorbeeld over gezonde voeding, en sociale activiteiten georganiseerd worden. We werken hiervoor nauw samen met de ACW deelorganisaties en partners zoals bijvoorbeeld Welzijnsschakels. 6

13 Steun Heel deze werking, met verkoop onder de marktprijs, wordt mogelijk gemaakt met de steun van de overheid, vzw s, bedrijven, de plaatselijke middenstand, Deze steun kan zowel bestaan uit financiële middelen als uit de schenking van goederen Huidige en toekomstige Sociale Winkelpunten In 2012 zijn er drie actief werkende sociale kruideniers die behoren tot het netwerk van vzw Sociaal Winkelpunt ACW, met name t Kabaske in Essen ( eind 2009), twinkeltje in Merksem ( eind 2010) en Kabas in Brasschaat ( juli 2012) t Kabaske, Essen t Kabaske opende eind 2009 zijn deuren, na één jaar voorbereiding en in nauwe samenwerking met de lokale Welzijnsschakel. Hieronder zijn een aantal algemene gegevens opgenomen: Aantal klanten juni 2012: Totaal aantal bereikte gezinnen: 170 Aantal actieve klanten (geldige toegangspasjes): 150 Gemiddeld aantal bezoekers per openingsmoment (2011): 25 Medewerkers: Vrijwilligers: 37 Doelgroepmedewerkers: 1 Openingsdagen: dinsdag en vrijdagnamiddag van tot 16 uur Locatie: Nollekensstraat 3a, 2910 Essen Toeleiders: OCMW Essen, OCMW Kalmthout, ACV, De Ideale Woning, Familiehulp, CM, KVG Omzet 2011: Automatisering van de werking Kassa, stockbeheer, klantenbeheer, beheer van toeleiders Activiteiten en vormingen voor de klanten en medewerkers O.a. vorming over de budgetstandaard (ACW), in gesprek gaan met mensen in armoede (Welzijnszorg), de Bronzen Pagadder (vrijwilligersfeest ACW), Filmfestival Perspectief, twinkeltje, Merksem De officiële opening van twinkeltje in Merksem vond plaats in december Het project is gegroeid vanuit initiatieven van Welzijnszorg en Welzijnsschakels (2008), die met de Kern Sociale Kruidenier en onder de vlag van vzw Sociaal Winkelpunt ACW concreet vorm kregen in Aantal klanten juni 2012: Totaal aantal bereikte gezinnen: 112 Aantal effectieve klanten: 71 Gemiddeld aantal bezoekers per openingsmoment (2011): 22 7

14 Medewerkers: Vrijwilligers: 19 Doelgroepmedewerkers: 1 Openingsdagen: donderdagnamiddag van 14 tot uur Locatie: Gildenhuis, Gildestraat 10A, 2170 Merksem Kennismakingsgesprek op woensdag van tot uur Ontmoetingsruimte gedeeld met de lokale Welzijnsschakel Toeleiders: OCMW Merksem, St. Bartholomeus parochie, Buurthuis Stroboertje, Educar, Onthaal Sint Antonius, CAW De Mare, Welzijnsschakel, EVA centrum, ACV Merksem, Internationaal Comité, Villers, De Voorzorg, Parochie O.L.V. Boodschap, HTA Thuisbegeleiding, 't Wagewiel (Pros Heylen), X tra en Teledienst budgetbegeleider Automatisering van de werking sinds maart 2012 Verkoopcijfers: Omzet 2011: 8.729,84 Gem. bestede bedrag per gezin per week: 23 euro Gem. totaalbedrag besteed per verkoopmoment: 122 euro Activiteiten & vormingen O.a. opendeurdag voor toeleiders en andere geïnteresseerden, lezing door Guy Didelez (Internationale Dag van Verzet tegen Armoede),... Sponsoring en werving: kerstmarkt, etentje lokale serviceclub ten voordele van twinkeltje, nieuwjaarsreceptie District, Kabas, Brasschaat In Brasschaat werden op maandag 16 juli 2012 de deuren geopend van sociale kruidenier Kabas, in nauwe samenwerking met het OCMW van Brasschaat en het ontmoetingscentrum Kabas, dat reeds 20 jaar bestaat. Momenteel zijn er een 15 tal vrijwilligers actief in de sociale kruidenier en is er een kernploeg van vier vrijwilligers die de kar trekken. Op termijn willen we samen met het OCMW zorgen voor sociale tewerkstellingskansen in de sociale kruidenier Solidaire Buurtwinkel EVA, Ekeren In Ekeren pionieren we in nauwe samenwerking met vzw EVA centrum met het nieuwe concept van de Solidaire Buurtwinkel, die toegankelijk is voor een breed publiek. In het kader van dit pilootproject beschikken we over een concrete case study, waarvan de verschillende stappen in hetgeen volgt verder worden toegelicht en uitgewerkt. vzw EVA centrum werkt reeds 12 jaar aan de begeleiding en ondersteuning van mensen in nood. Ze zijn initieel opgestart als een centrum voor vluchtelingen en voor mensen zonder papieren. Binnen deze doelgroep werden ze geconfronteerd met schrijnende armoede. Het voorbije jaar merken ze eveneens een steeds grotere vraag naar noodhulp vanuit de allochtone gemeenschap. Wekelijks kunnen mensen in het centrum terecht met hun vragen. Ze doen ook aan voedselbedeling via voedselpakketten, maar zoeken naar een minder caritatieve oplossing hiervoor. Het EVA centrum bereikt in totaal 60 gezinnen met voedselpakketten. Maandelijks organiseren ze de verkoop van tweedehandskledij voor de doelgroep. Naast noodhulp wordt een sterke klemtoon gelegd op ontmoeting, ondersteuning, informatie en vorming. 8

15 Via diverse activiteiten proberen ze de doelgroep te bereiken en actief te betrekken bij hun werking. Voorbeelden hiervan zijn: naschoolse begeleiding, Nederlandse conversatie avonden, Koken met de buren, Café Mondial, sociaal restaurant, buurtcafetaria en dansworkshops. Naast het ontmoetingscentrum is in hetzelfde gebouw een winkel gevestigd met bioproducten, dat 30 jaar geleden zijn deuren opende en vier namiddagen per week open is. Intussen zijn veel van deze producten in (gewone/gespecialiseerde) supermarkten of online te verkrijgen, waardoor de vraag daalde. De waarde van de winkel als ingangspoort naar het activiteitenaanbod is echter erg duidelijk. Na overleg met het bestuur van het EVA centrum en de huidige vrijwilligersploeg, wordt deze winkelruimte geschikt bevonden om met de Solidaire Buurtwinkel van start te gaan (zie verder) Andere Sociale Winkelpunten De mogelijkheden worden onderzocht om ons netwerk in de loop van de volgende jaren uit te breiden met nieuwe Sociale Winkelpunten. Hierbij wordt steeds uitgegaan van de lokale noden, waarbij overleg op lokaal niveau en het afsluiten van samenwerkingsverbanden belangrijke factoren zijn. Onze ambitie is op die manier een netwerk te creëren van Sociale Winkelpunten met gelijke doelstellingen en werking, in Antwerpen en in Vlaanderen. Concreet bekijken we momenteel de mogelijke overname van een aantal sociale kruideniers: 1) Sociale kruidenier t Sociaal Profijtje in Mechelen Dit wordt onderzocht in samenwerking met Groep Intro, die zal instaan voor de dagelijkse begeleiding via een instructeur sociale tewerkstelling (WEP). 2) Sociale kruidenier Kiel in Antwerpen Een mogelijke overname van deze sociale kruidenier zal plaatsvinden in een samenwerkingsverband met de stad Antwerpen, het OCMW en Filet Divers (Bond Zonder Naam) Deelgebieden sociale kruidenier De werking van de sociale kruidenier kan worden uitgesplitst naar vier deelgebieden, met name (1) het winkelgebeuren, (2) de ontmoetingsfunctie, (3) armoedebestrijding en (4) sociale tewerkstelling. Participatie en solidariteit zijn basisuitgangspunten. Aan elk van deze deelgebieden zijn specifieke inkomsten en kosten verbonden en kan met verschillende partners samengewerkt worden. Daarnaast zijn er eveneens een aantal overkoepelende kosten, verbonden aan de coördinatie en de algemene werking. 9

16 10

17 2.4. Knelpunten sociale kruidenier Een van de voornaamste knelpunten in de werking van de sociale kruidenier, is het financiële plaatje en de duurzaamheid op lange termijn. Voor wat de lokale werking betreft, dienen er lokaal voldoende middelen gezocht te worden om het verlies op producten te compenseren én om de vaste kosten te dekken. Dit kunnen we doen via gratis verworven en/of goedkoop aangekochte producten en via het zoeken naar financiële steun of sponsoring (scholen, verenigingen, ). Een aantal belangrijke basisvoorwaarden hierbij zijn: De werking is in handen van vrijwilligers De vaste kosten zijn zo laag mogelijk Er wordt voortdurend lokaal ingezet op het werven van middelen en producten Voor onze bestaande Sociale Winkelpunten lijkt deze oefening lokaal goed te lukken. Daarnaast zijn er eveneens de overkoepelende kosten van de ondersteuning door de vzw. Deze personeelskost willen we voor een stuk invullen via een jaarlijkse bijdrage door de lokale winkelpunten aan onze koepel. Dit bedrag moet echter billijk en haalbaar zijn en mag de lange termijn overleving van het lokale winkelpunt niet in het gedrang brengen. Wij zijn daarom vragende partij van een structurele subsidie voor de personeelskost van de coördinator, zodat de vzw maximaal kan inzetten op het ondersteunen van de lokale winkelpunten en het maken van de link tussen het lokale en bovenlokale niveau. Met de Solidaire Buurtwinkel en een coöperatieve werking gaan we op zoek naar een oplossing voor deze knelpunten. 11

18 Het onderzoek naar de haalbaarheid van de Solidaire Buurtwinkel en het opstellen van de blauwdruk nemen we op via een expertengroep. Hierin brengen we personen samen met een verschillende achtergrond en expertise, waaronder lokale winkelverantwoordelijken, sociale partners, commerciële partners en financiële consultants. Samen lijnen we het kader en concept van de solidaire buurtwinkel af en bekijken we een aantal concrete scenario s, die mogelijk in de praktijk worden uitgetest. Volgende zaken komen hierbij onder meer aan bod: productengamma, prijszetting, logistiek en voorraadbeheer, gebruik van complementaire munten, het mogelijke gebruik van een solidair product label, samenwerkingsverbanden, elementen van de CVSO, voorbereiden van de opstart van de lokale coöperatie, Op basis hiervan wordt verdere invulling gegeven aan de verschillende fasen van het pilootproject. Een algemene presentatie over het model sociale kruidenier / solidaire buurtwinkel is opgenomen in de bijlagen (Bijlage 2). 12

19 HOOFDSTUK 3. SOLIDAIRE BUURTWINKEL: MISSIE, VISIE, CONCEPT, STRATEGIE 3.1. Missie en visie Solidaire Buurtwinkel De missie en visie van de Solidaire Buurtwinkel, die werkt volgens de coöperatieve principes en mogelijk in een coöperatieve vennootschapsvorm, komt overeen met die van Sociaal Winkelpunt ACW en de bestaande sociale kruideniers. De Solidaire Buurtwinkel wil armoede bestrijden vanuit een emancipatorische visie en aanpak, zodat meer slagkracht wordt gegeven aan de primaire doelgroep: kansarmen, mensen in armoede, kwetsbare groepen en mensen met weinig of geen inkomen, ongeacht hun verblijfsstatuut. Net zoals bij de sociale kruidenier zal dit gebeuren via: lokale ontmoetingsplekken en verlenen van toegang tot nieuwe netwerken goedkope aankoopmogelijkheden tewerkstellingskansen signaalfunctie sterke vrijwilligerswerking Daarnaast zal door de brede toegankelijkheid en sociale mix solidariteit gecreëerd worden tussen verschillende doelgroepen Concept Solidaire Buurtwinkel In de expertengroep werd het concept van de Solidaire Buurtwinkel verder verfijnd. Op die manier komen we tot volgende omschrijving: 13

20 De Solidaire Buurtwinkel combineert winkelen en ontmoeten. Het is een winkel, waar mensen uit kansengroepen en buurtbewoners terecht kunnen voor hun aankopen. Het productaanbod bestaat uit een basisgamma van witte producten, merkproducten en bio en/of natuurproducten, aangevuld met een aantal streekproducten. Bijzonder aan deze winkel is dat het gaat om een solidaire buurtwinkel, waar gewerkt wordt met een gedifferentieerd prijssysteem. De buurtbewoner betaalt de gewone marktprijs, terwijl mensen uit kansengroepen, na doorverwijzing door een sociale dienst, van een kortingsprijs kunnen genieten. Op die manier bieden we mensen die het moeilijk hebben een alternatief voor noodhulp. Het solidariteitsprincipe staat hierbij centraal. Er kan ook gekozen worden een korting te geven aan de leden. De winkel is gekoppeld aan een ontmoetingsruimte, waar vormingen en activiteiten worden georganiseerd. Belangrijk is dat de werking volledig in handen is van vrijwilligers. Het aantal openingsmomenten is daarom beperkt tegenover een klassieke buurtwinkel. Door de beperkte winkelruimte kunnen er geen grote hoeveelheden ingekocht worden. Om mensen te empoweren bieden we een aantal klanten in het kader van sociale tewerkstelling een job aan. De winkelfunctie dient in dit concept als een middel om de doelgroep te verstevigen, en niet als einddoel. De ontmoetingsfunctie en het sociale contact zijn minstens even belangrijk als de winkelfunctie Positionering De Solidaire Buurtwinkel is gepositioneerd tussen de sociale kruidenier in zijn huidige vorm en de klassieke kruidenierswinkels. Het gaat om een buurtwinkel, opengesteld voor het brede publiek, waarbij klanten mogelijk coöperant zijn en/of lidgeld betalen. Belangrijk is dat het model van de Solidaire Buurtwinkel vertrekt vanuit dezelfde visie en missie als de bestaande sociale kruideniers, maar een stap verder gaat door het onderbrengen van dit concept in een nieuw business model. De winkel moet uitnodigend zijn, zodat ook de gewone buurtbewoners er willen komen winkelen. De look & feel van een gewone winkel moeten daarom zoveel mogelijk geïntegreerd worden. 14

21 We streven naar een upgrade van de sociale kruidenier in een model dat op lange termijn leefbaar is en waarbij de lokale samenwerkingsverbanden verankerd worden Prijszetting en solidariteitsprincipe In het model van de Solidaire Buurtwinkel wordt het winkelpunt opengesteld voor het brede publiek en werken we met een gedifferentieerd prijssysteem, met name een twee of drieledige prijszetting. Een marktconforme prijs wordt gevraagd aan het brede publiek. Daarnaast kan ervoor gekozen worden een korting te geven aan mogelijke coöperanten of leden. De klanten uit de primaire doelgroep krijgen na doorverwijzing door een sociale dienst een kortingsprijs (vb. 15% korting op de gewone winkelprijs) en dit voor een maximum te besteden bedrag per week, zoals dat bij de sociale kruidenier het geval is. De criteria voor doorverwijzing blijven dezelfde en worden bepaald door de budgetstandaard ( Menswaardig Inkomen ). Door kortingen te bedingen op de aankoop van producten (via distributeurs en/of producenten), kan marge worden gerealiseerd op het brede publiek, waardoor de kortingen aan de doelgroep worden gecompenseerd en er idealiter middelen overblijven voor de realisatie van de sociale doelstellingen. Indien we ervoor zorgen dat de prijs voor het brede publiek vergelijkbaar is met de prijs in andere winkels of supermarkten, kunnen meer klanten uit deze groep worden aangetrokken. Belangrijk is dat we voor het winkelgebeuren werken met een klantenkaart waarop een bepaalde code aangeeft tot welke klantendoelgroep men behoort. Op die manier is er geen stigmatisering van de primaire doelgroep. Door de gedifferentieerde prijszetting komt een solidariteit tot stand tussen de buurtbewoners het brede publiek en klanten uit de primaire doelgroep. In functie van de aangetrokken solidaire klanten, kan het gegeven kortingspercentage verhoogd of verlaagd worden. Daarnaast kan er ook een solidariteit ontstaan binnen de primaire doelgroep zelf Bedrijfseconomische rendabiliteit Belangrijk is dat de Solidaire Buurtwinkel rendabel is en op lange termijn kan overleven. Ondernemerschap, duurzaamheid en het nastreven van sociale winst zijn cruciale elementen. Er zijn verschillende elementen die hierin een belangrijke rol spelen: 15

22 1) Vrijwilligerswerking De personeelskosten van de lokale werking worden tot een minimum beperkt doordat de volledige werking in handen is van vrijwilligers. Belangrijk is dat deze personen op een professionele manier ondersteund en begeleid kunnen worden, doorheen een koepelorganisatie die hiervoor instaat (Sociaal Winkelpunt ACW). 2) Leveranciers Zoals vermeld speelt de relatie met producenten en/of distributeurs, samen met commerciële afspraken die hierbij gemaakt worden, een belangrijke rol in de toekomstige groei van de Solidaire Buurtwinkels. Een mogelijk coöperatieveaankoopcentrale voor de Sociale Winkelpunten (sociale kruideniers en/of solidaire buurtwinkels) kan de werking faciliteren en zorgen voor schaalvoordelen. 3) Externe financiering Financiering via overheden, sponsors, bedrijven, blijft een belangrijke rol spelen, in de eerste plaats op het niveau van de algemene coördinatie van de verschillende Sociale Winkelpunten. 4) Genereren van cashflow Door het aantrekken van solidaire klanten (buurtbewoners) kan cashflow gegenereerd worden (een positief verschil tussen de inkomsten en uitgaven). 5) Commerciële activiteiten Om de financiële afhankelijkheid van externe middelen te verlagen, kunnen commerciële activiteiten gekoppeld worden aan de werking, zodat middelen worden gegenereerd die voortvloeien naar de Solidaire Buurtwinkel. We denken onder meer aan activiteiten en/of evenementen voor het brede publiek. Daarnaast kunnen inkomsten voortkomen uit de productie van goederen en/of uit dienstverlening, waarbij de primaire klantendoelgroep actief kan worden ingezet, vb. verkoop van kledij, koken en rondbrengen van maaltijden (soepen, salades, ), sociale kapper, voetverzorging, Samen met Unizo bekijken we of leerondernemingen hierin een rol kunnen spelen. Deze piste zal in 2013 verder geoperationaliseerd worden door een project binnen KMO Management van de Karel De Grote Hogeschool. Een groep studenten krijgt hierbij de opdracht om een volledig business plan op te zetten voor een commerciële activiteit gelinkt aan de werking van de sociale kruidenier of solidaire buurtwinkel, met in de tweede fase de concrete opstart van deze activiteit Lokale verankering De Solidaire Buurtwinkel streeft ernaar om op een duurzame wijze lokale samenwerkingsverbanden te verankeren en mensen met elkaar te verbinden met een gemeenschappelijk sociaal doel. Een meer gedetailleerde analyse hiervan komt aan bod in Hoofdstuk 4. Omgevingsanalyse. 16

23 3.7. Coöperatieve principes Doorheen een coöperatieve werking kan de Solidaire Buurtwinkel een belangrijke bijdrage leveren aan de maatschappelijke uitdaging om tegen 2020 de armoedeproblematiek in ons land drastisch te verminderen en een grotere algemene bewustwording bij het brede publiek te realiseren. Een aantal coöperatieve kernwaarden hierbij zijn participatie, duurzaamheid en samenwerking Organische groei Solidaire Buurtwinkel Een eerste voordeel van een coöperatieve structuur is dat het een organische groei toelaat van de Solidaire Buurtwinkel. De volgende elementen dragen hiertoe bij: Open en vrij lidmaatschap De lokale inwoners en andere stakeholders kunnen een aandeel of lidkaart kopen Democratische besluitvorming De aandeelhouders bepalen mee de koers, hetgeen een belangrijke meerwaarde kan betekenen voor de buurt en zorgt voor empowerment Iedere lokale buurtwinkel kan zijn eigen accenten leggen Economische participatie De aandeelhouders zien de winkel groeien en dragen hier actief toe bij Socialisatie van de winst De winst komt ten goede aan primaire klantendoelgroep en aan realisatie van maatschappelijke doelstellingen 17

24 Creatie van maatschappelijke meerwaarde Een coöperatieve Solidaire Buurtwinkel kan zorgen voor belangrijke maatschappelijke meerwaarden en een versterking van de sociale cohesie. In de ontmoetingsruimte worden vormingen, workshops, socio culturele activiteiten, informatieve avonden, georganiseerd waardoor een dienstverlening wordt aangeboden aan de lokale gemeenschap. De winkel staat dus ten dienste van ontmoeting. Hierbij gaat het om een ontmoeting tussen mensen, ongeacht hun sociaal economische situatie en culturele achtergrond Participatie en emancipatie De Solidaire Buurtwinkel zorgt voor de belangenverdediging van de doelgroep, bijvoorbeeld via afvaardiging in de beheerraad. Ook via de tewerkstellingskansen wordt meer slagkracht aan de primaire doelgroep gegeven. Door een gemengd publiek toe te laten in de winkel en ontmoetingsruimte, streven we naar een grotere diversiteit en betrokkenheid van de lokale gemeenschap. Door de inschakeling van kansengroepen bij de uitbating en de werking, hetzij als vrijwilliger, hetzij via sociale tewerkstelling, worden handvaten aangereikt om de sociale inclusie te verhogen. Mensen laten participeren maakt het mogelijk om ieder aan te spreken op zijn/haar talenten. Door deel te nemen aan de werking vanuit eigen kracht, komt zelfvertrouwen en voldoening tot stand Multiplicator effect door samenwerking De hele werking van de Solidaire Buurtwinkel steunt op lokale betrokkenheid en samenwerking met verschillende lokale en bovenlokale spelers. De samenwerking met andere (al dan niet coöperatieve) initiatieven, zoals een coöperatieve aankoopcentrale, producenten, kan versterkend werken en een katalysator zijn voor toekomstige groei, wat de duurzaamheid ten goede komt. Daarnaast kan doorheen de samenwerking met organisaties binnen armoedebestrijding gewerkt worden aan de realisatie van de maatschappelijke doelstellingen. Voorbeelden van organisaties met expertise hierin zijn: ACW, Welzijnszorg/Welzijnsschakels, Vereniging Waar Armen het Woord Nemen, OCMW s, Ten slotte kunnen ook commerciële relaties in een coöperatief model verankerd worden, zoals de samenwerking met producenten van consumptiegoederen (FMCG). Dit kan leiden tot belangrijke voordelen zoals: commerciële kortingen, schaalvoordelen, kennistransfers, 18

25 HOOFDSTUK 4. OMGEVINGSANALYSE 4.1. Procedures en randvoorwaarden Om een vlotte opstart van nieuwe Sociale Winkelpunten te garanderen, hebben we een overzicht gemaakt van de procedures die hierbij gevolgd worden (Bijlage 3). Deze zijn grotendeels gelijkaardig voor solidaire buurtwinkels en sociale kruideniers. Bepaalde randvoorwaarden spelen een belangrijke rol zoals onder meer: Lokale vrijwilligersploeg en een aantal trekkers die het lokale bestuur vormen Lage basiskosten Een goed bereikbare locatie Voldoende ruimte voor de winkel, de ontmoetingsruimte en de voorraad Lokale verankering en het vormen van een sterk lokaal netwerk Dit heeft een belangrijke invloed op o.a. het productaanbod, de doorstroom van klanten, het werven van (financiële) middelen, het aantrekken van vrijwilligers, Daarnaast zijn er een aantal belangrijke bovenlokale factoren die mee de groei bepalen. Voorbeelden hiervan zijn het wetgevend kader, de problematiek rond de voedseloverschotten, de verdere ontwikkeling van de aankoopcentrale van Levanto en vzw Sociale Kruideniers Vlaanderen, de bereidheid van de distributiesector, middenstand en/of lokale besturen om onze werking mee te ondersteunen of vorm te geven en samenwerkingen met verschillende partners Analyse van stakeholders De belangrijkste stakeholders van de coöperatieve Solidaire Buurtwinkel zijn de volgende: Klanten Hebben via lidmaatschap inspraak/medezeggenschap Zijn betrokken bij de werking en uitbouw van de winkel en ontmoetingsruimte Krijgen een bepaalde korting, in functie van het soort klant Medewerkers: personeel/vrijwilligers Zijn als coöperant verantwoordelijk voor het goed operationeel beheer van de organisatie Lange termijn binding en een hoge betrokkenheid Organisaties in de sociale economie Creëren van sociale tewerkstelling Invoegbedrijven, beschutte werkplaatsen, Levanto, Groep Intro, als mogelijke aandeelhouders Institutioneel aandeelhouderschap mogelijk Verenigingen en organisaties in armoedebestrijding ACW, Welzijnszorg/Welzijnsschakels, Verenigingen Waar Armen het Woord Nemen, vzw Sociale Kruideniers Vlaanderen, Bond Zonder Naam, De Loodsen, APGA, Samenlevingsopbouw, CAW s, Lokale besturen, OCMW s en andere sociale diensten Inbedding in het lokale gebeuren Doorverwijzing van doelgroepklanten door sociale diensten Mogelijke aanbieders van infrastructuur, vormingen, 19

26 Leveranciers Verankering van samenwerkingsverbanden Voordelen, kortingen, mogelijk solidair product label, Samenaankoop: (coöperatieve) aankoopcentrale en/of andere (vb. energie) Tweedegraadscoöperatie of federatie (vzw) 4.3. Samenwerkingsverbanden Om onze missie te realiseren en de verdere groei van Sociale Winkelpunten te kunnen verzekeren, is het belangrijk om samenwerkingsverbanden af te sluiten met verschillende partners. Dit kunnen partners zijn op het lokale of bovenlokale niveau Lokale samenwerkingen Op lokaal vlak worden er samenwerkingsverbanden afgesloten met verschillende stakeholders, zodat op een structurele manier wordt gewerkt aan een goede lokale verankering. Hierbij hebben we de volgende samenwerkingen afgesloten: 1) Samenwerkingsovereenkomsten met lokale toeleiders (Bijlage 4a) Dit zijn sociale diensten die op basis van de budgetstandaard nieuwe klanten aanbrengen. Deze toeleiders kunnen eveneens een belangrijke rol spelen bij het aanbod in de ontmoetingsruimte, doorheen het aanbod van activiteiten en/of vormingen. Zowel in Merksem als in Essen werden reeds met een brede waaier van toeleiders samenwerkingsovereenkomsten afgesloten. 2) Vrijwilligersovereenkomsten De samenwerking met onze vrijwilligers wordt geformaliseerd in een overeenkomst, waarin een aantal praktische zaken worden vastgelegd (incl. vrijwilligersverzekering). 3) Samenwerking met lokale verenigingen, besturen en OCMW s Voor de opstart en werking van de Sociale Winkelpunten OCMW Brasschaat (Bijlage 4b) vzw EVA centrum (Bijlage 4c) Voor het organiseren van vormingen en activiteiten of samenwerkingen in het kader van specifieke evenementen De Beursvloer is een ruilbeurs waar verenigingen en bedrijven met elkaar in contact komen en onderling diensten of goederen uitwisselen. In februari 2012 werd een samenwerking met de Kringwinkel afgesloten voor wat betreft de inrichting en het gebruik van de onthaalruimte van de sociale kruidenier twinkeltje in Merksem (Bijlage 4d). vb. Internationale dag van verzet tegen Armoede op 17 oktober 2011: samenwerking tussen Stad Antwerpen, MerksemDok, Gezinsbond, de scouts van Merksem en twinkeltje. 20

27 Bovenlokale samenwerkingen Op bovenlokaal niveau zijn er verschillende samenwerkingsverbanden die bepalend zijn voor de financiële haalbaarheid en de verdere groei van de Sociale Winkelpunten (in de vorm van sociale kruideniers en/of solidaire buurtwinkels). Hierbij kan het eveneens gaan om netwerking, delen van know how, best practices, elkaar versterken, 1) Samenwerkingen op vlak van aankoopbeleid Aankoopcentrale Levanto Er is een samenwerkingsovereenkomst met de aankoopcentrale van Levanto, die wordt uitgebouwd voor de sociale kruideniers in Vlaanderen (Bijlage 4e). Ook voor de aankopen van de Solidaire Buurtwinkel wensen we hier gebruik van te maken. Het doel is een basisgamma van producten te kunnen aanbieden aan een competitieve prijs, door de uitbouw van samenwerkingen met producenten, zodat op deze producten geen verlies wordt gemaakt en in het beste geval winst kan worden gerealiseerd. Rombouts Koffie Rombouts is bereid onze werking te ondersteunen via het aanbod van koffie in de ontmoetingsruimte. Ze bekijken eveneens of ze onze winkelpunten van koffie en dergelijke kunnen voorzien aan een zeer lage prijs. De samenwerking is opgenomen in de bijlagen (Bijlage 4f). Mechelse Veilingen Met de Mechelse Veilingen werd een eerste contact gelegd. Ze staan open voor het idee van de sociale kruidenier en solidaire buurtwinkel en zijn bereid op termijn mee na te denken over een eventuele samenwerking. Milcobel Er is een gesprek geweest met Guido Veys en Eddy Leloup van Milcobel over onze werking. Zij hebben zich bereid verklaard mee te denken over de verdere uitbouw van ons concept en hebben intern iemand aangesteld om dit mee op te volgen. Deze persoon maakt deel uit van de expertengroep (Willy Lambrechts). Ze bekijken daarnaast of ze onze sociale winkelpunten kunnen voorzien van zuivelproducten aan een lage prijs. Distributiesector Er zijn vanuit vzw Sociale Kruideniers Vlaanderen eerste contacten gelegd met een aantal distributeurs (waaronder Colruyt en Carrefour), die met ons gaan bekijken op welke manier we kunnen samenwerken. In april was er een overleg met de aankoopcentrale van Spar Retail Groep Colruyt. Unizo Er is een eerste overleg geweest met Peter Aerts van Unizo. Hierbij werd over de huidige werking van de sociale kruideniers gesproken en werd aangegeven dat mogelijk via (detailhandelaars voeding) overschotten en andere in de sociale kruideniers kunnen terechtkomen. Via Leerondernemingen kan mogelijk een winstgevende activiteit worden uitgebouwd en gekoppeld aan de Solidaire Buurtwinkel. Lokale producenten Voor de Sociale Winkelpunten is duurzaamheid een belangrijk begrip, dat we vormgeven door een korte keten benadering te integreren in onze werking en via lokale producenten producten in onze winkels te krijgen. 21

28 Met de Stad Antwerpen hebben we een samenwerking voor de levering van producten van de lokale bioboer. Het gaat hier om een sociaal tewerkstellingsproject. Met de Voedselteams werd een eerste contact gelegd en gaan we verder onderzoeken op welke manier we kunnen samenwerken (solidaire prijs, gezamenlijke distributie, ). Ook in Leuven en Gent zijn er momenteel gesprekken met de Voedselteams. Via de volkstuintjes kan mogelijk een systeem worden opgezet van complementaire munten. 2) Samenwerking met andere sociale kruideniers Stuurgroep Sociale Kruideniers Antwerpen In Antwerpen nemen we actief deel aan een Stuurgroep die bestaat uit Filet Divers (Bond Zonder Naam), sociale kruidenier Kiel (Stad Antwerpen), PAX (OCMW Antwerpen) en Sociaal Winkelpunt ACW. Zeer recent hebben we de vraag ontvangen vanuit de Stad Antwerpen om vanuit onze vzw en in samenwerking met Filet Divers voor een overkoepeling te zorgen van de sociale kruideniers in Antwerpen, om deze nog meer op elkaar af te stemmen en het netwerk te versterken. We bekijken momenteel of we sociale kruidenier Kiel in ons netwerk kunnen opnemen. vzw Sociale Kruideniers Vlaanderen Sociaal Winkelpunt ACW is medeoprichter en bestuurder van vzw Sociale Kruideniers Vlaanderen. In 2012 kent deze vzw 16 leden en vindt er maandelijks overleg plaats. Onze krachten bundelen is belangrijk om bovenlokale zaken op te volgen en verdere groei mogelijk te maken. Belangrijke thema s zijn onder meer de samenaankoop, kwaliteitsvereisten, communicatie, overleg i.v.m. voedselverlies, FAVV normering, REPIS Met de Waalse en Brusselse tegenhangers bestaat er inmiddels een overleg en onderlinge uitwisseling over de stand van zaken. In Wallonië en Brussel bestaan er 45 sociale kruideniers, waarbij het Rode Kruis een belangrijke ondersteunende organisatie is. 3) Samenwerking met armoedebestrijding organisaties ACW en deelorganisaties Met het ACW verbond Antwerpen is een samenwerking afgesloten voor de ondersteuning van de sociale winkelpunten en het gezamenlijk realiseren van de sociale doelstellingen inzake armoedebestrijding. Deze samenwerking is opgenomen in de bijlagen (Bijlage 4g). Doorheen een sterke link naar het ACW en de deelorganisaties, versterken we ons netwerk en verhogen we onze zichtbaarheid. ACW heeft als middenveldorganisatie een ruime ervaring met armoedebestrijding en vrijwilligerswerking. De deelorganisaties laten toe activiteiten en vormingen aan te bieden in de ontmoetingsruimte en kunnen een belangrijke doorverwijzer zijn van nieuwe klanten. Welzijnszorg/Welzijnsschakels Met deze organisaties werken we samen in het kader van een vorming voor onze vrijwilligers, met als thema In gesprek gaan met mensen in armoede. We werken daarnaast eveneens samen in een project dat als doel heeft de betrokkenheid van onze klanten in de werking te verhogen. Netwerk Tegen Armoede 22

29 4) Samenwerking op vlak van sociale tewerkstelling Samen met partners als Levanto, Educar, Groep Intro en OCMW s onderzoeken we op welke manier we kunnen samenwerken voor het organiseren van sociale tewerkstelling voor een aantal van onze klanten. Concrete gesprekken zijn er hierover reeds geweest met Levanto en Groep Intro. 5) Andere mogelijke samenwerkingen Via organische groei kunnen er in de loop van de volgende jaren met tal van andere organisaties samenwerkingen ontstaan. Voorbeelden zijn: Komosie en de Kringwinkel, op vlak van recyclage van voedseloverschotten, sociale tewerkstelling en sociale innovatie Sociale restaurants, die mee kunnen zorgen voor schaalgrootte van de aankoopcentrale Bedrijven als Ikea e.a. voor de inrichting van de winkel en ontmoetingsruimte De Ideale Woning, parochies, e.a. voor het voorzien van een geschikte locatie Organisaties in de gezondheidszorg, toerisme, kledingindustrie, Scholen, jeugdbewegingen, 4.4. Wettelijk kader Handelspraktijken en prijzenreglementering Vennootschapsrecht is van toepassing bij een coöperatieve vennootschap (in uitzonderlijke gevallen geldt de rechtspersonenbelasting) Wettelijke beperking op verkoop met verlies Grijze zone sociale kruideniers en solidaire buurtwinkels? In Nederland is dit wel toegelaten Verbod op verkoop producten afkomstig van de voedselbank Uitzonderingen hierop worden toegestaan in andere landen Wat is mogelijk voor België? Kunnen de Sociale Winkelpunten een plaats krijgen in de voedselketen? Opm. De Europese wetgeving laat toe dat overschotten opnieuw verkocht worden. Dit gebeurt onder meer bij ANDES in Frankrijk (zie verder) Algemeen Licenties en andere immateriële rechten Deponering logo Sociaal Winkelpunt ACW bij het Benelux Bureau voor Intellectuele Eigendom (BBIE) april 2011 Administratieve verplichtingen Financiële zichtrekening: BE Ondernemingsnummer vzw: Verplichtingen i.v.m. boekhouding: dubbele boekhouding, neerlegging ter griffie Rechtbank van Koophandel binnen de maand na de Algemene Vergadering Fiscale verplichtingen en regime Opmaak fiscale fiches Patrimoniumtaks Wetgeving rond vrijwilligerswerking in een coöperatie met sociaal oogmerk (zie Hoofdstuk 6) 23