JAARVERSLAG DELTA LLOYD BEVEK

Transcriptie

1 JAARVERSLAG BEVEK Openbare Beleggingsvennootschap met veranderlijk kapitaal naar Belgisch recht met verschillende compartimenten Naamloze Vennootschap ICB die geopteerd heeft voor beleggingen die niet voldoen aan de voorwaarden van de richtlijn 2009/65/EG Geen enkele inschrijving mag worden aanvaard op basis van dit verslag. Inschrijvingen zijn slechts geldig als ze worden uitgevoerd na kosteloze overlegging van het prospectus en van het document «De essentiële beleggersinformatie».

2 INHOUDSOPGAVE 1. ALGEMENE INFORMATIE OVER DE BELEGGINGSVENNOOTSCHAP ORGANISATIE VAN DE BELEGGINGSVENNOOTSCHAP BEHEERVERSLAG Informatie aan de aandeelhouders Algemeen overzicht van de markten VERSLAG VAN DE COMMISSARIS OP GEGLOBALISEERDE BALANS GEGLOBALISEERDE RESULTATENREKENING SAMENVATTING VAN DE BOEKINGS- EN WAARDERINGSREGELS Samenvatting van de regels Wisselkoersen INFORMATIE OVER HET COMPARTIMENT MULTIFUND BALANCED BEHEERVERSLAG Lanceringsdatum en inschrijvingsprijs van het compartiment Doel en krachtlijnen van het beleggingsbeleid Financieel portefeuillebeheer Tijdens het boekjaar gevoerd beleid Toekomstig beleid Synthetische risico- en opbrengstindicator BALANS RESULTATENREKENING SAMENSTELLING VAN DE ACTIVA EN KERNCIJFERS Samenstelling van de activa op Verdeling van de activa (in % van de portefeuille) Wijziging in de samenstelling van de activa Evolutie van het aantal inschrijvingen, terugbetalingen en van de netto-inventariswaarde Rendementen Lopende kosten Toelichting bij de financiële staten en andere gegevens INFORMATIE OVER HET COMPARTIMENT MULTIFUND CONSERVATIVE BEHEERVERSLAG Lanceringsdatum en inschrijvingsprijs van het compartiment Doel en krachtlijnen van het beleggingsbeleid Financieel portefeuillebeheer Tijdens het boekjaar gevoerd beleid Toekomstig beleid Synthetische risico- en opbrengstindicator BALANS RESULTATENREKENING SAMENSTELLING VAN DE ACTIVA EN KERNCIJFERS Samenstelling van de activa op

3 Verdeling van de activa (in % van de portefeuille) Wijziging in de samenstelling van de activa Evolutie van het aantal inschrijvingen, terugbetalingen en van de netto-inventariswaarde Rendementen Lopende kosten Toelichting bij de financiële staten en andere gegevens INFORMATIE OVER HET COMPARTIMENT MULTIFUND FULL EQUITIES BEHEERVERSLAG Lanceringsdatum en inschrijvingsprijs van het compartiment Doel en krachtlijnen van het beleggingsbeleid Financieel portefeuillebeheer Tijdens het boekjaar gevoerd beleid Toekomstig beleid Synthetische risico- en opbrengstindicator BALANS RESULTATENREKENING SAMENSTELLING VAN DE ACTIVA EN KERNCIJFERS Samenstelling van de activa op Verdeling van de activa (in % van de portefeuille) Wijziging in de samenstelling van de activa Evolutie van het aantal inschrijvingen, terugbetalingen en van de netto-inventariswaarde Rendementen Lopende kosten Toelichting bij de financiële staten en andere gegevens INFORMATIE OVER HET COMPARTIMENT MULTIFUND GROWTH BEHEERVERSLAG Lanceringsdatum en inschrijvingsprijs van het compartiment Doel en krachtlijnen van het beleggingsbeleid Financieel portefeuillebeheer Tijdens het boekjaar gevoerd beleid Toekomstig beleid Synthetische risico- en opbrengstindicator BALANS RESULTATENREKENING SAMENSTELLING VAN DE ACTIVA EN KERNCIJFERS Samenstelling van de activa op Verdeling van de activa (in % van de portefeuille) Wijziging in de samenstelling van de activa Evolutie van het aantal inschrijvingen, terugbetalingen en van de netto-inventariswaarde Rendementen Lopende kosten Toelichting bij de financiële staten en andere gegevens INFORMATIE OVER HET COMPARTIMENT PREMIUM CRESCENDO FUND BEHEERVERSLAG 53 3

4 Lanceringsdatum en inschrijvingsprijs van het compartiment Doel en krachtlijnen van het beleggingsbeleid Financieel portefeuillebeheer Tijdens het boekjaar gevoerd beleid Toekomstig beleid Synthetische risico- en opbrengstindicator BALANS RESULTATENREKENING SAMENSTELLING VAN DE ACTIVA EN KERNCIJFERS Samenstelling van de activa op Verdeling van de activa (in % van de portefeuille) Wijziging in de samenstelling van de activa Evolutie van het aantal inschrijvingen, terugbetalingen en van de netto-inventariswaarde Rendementen Lopende kosten Toelichting bij de financiële staten en andere gegevens INFORMATIE OVER HET COMPARTIMENT PREMIUM MODERATO FUND BEHEERVERSLAG Lanceringsdatum en inschrijvingsprijs van het compartiment Doel en krachtlijnen van het beleggingsbeleid Financieel portefeuillebeheer Tijdens het boekjaar gevoerd beleid Toekomstig beleid Synthetische risico- en opbrengstindicator BALANS RESULTATENREKENING SAMENSTELLING VAN DE ACTIVA EN KERNCIJFERS Samenstelling van de activa op Verdeling van de activa (in % van de portefeuille) Wijziging in de samenstelling van de activa Evolutie van het aantal inschrijvingen, terugbetalingen en van de netto-inventariswaarde Rendementen Lopende kosten Toelichting bij de financiële staten en andere gegevens INFORMATIE OVER HET COMPARTIMENT PREMIUM PIANO FUND BEHEERVERSLAG Lanceringsdatum en inschrijvingsprijs van het compartiment Doel en krachtlijnen van het beleggingsbeleid Financieel portefeuillebeheer Tijdens het boekjaar gevoerd beleid Toekomstig beleid Synthetische risico- en opbrengstindicator BALANS RESULTATENREKENING 75 4

5 8.4. SAMENSTELLING VAN DE ACTIVA EN KERNCIJFERS Samenstelling van de activa op Verdeling van de activa (in % van de portefeuille) Wijziging in de samenstelling van de activa Evolutie van het aantal inschrijvingen, terugbetalingen en van de netto-inventariswaarde Rendementen Lopende kosten Toelichting bij de financiële staten en andere gegevens INFORMATIE OVER HET COMPARTIMENT PREMIUM VIVACE FUND BEHEERVERSLAG Lanceringsdatum en inschrijvingsprijs van het compartiment Doel en krachtlijnen van het beleggingsbeleid Financieel portefeuillebeheer Tijdens het boekjaar gevoerd beleid Toekomstig beleid Synthetische risico- en opbrengstindicator BALANS RESULTATENREKENING SAMENSTELLING VAN DE ACTIVA EN KERNCIJFERS Samenstelling van de activa op Verdeling van de activa (in % van de portefeuille) Wijziging in de samenstelling van de activa Evolutie van het aantal inschrijvingen, terugbetalingen en van de netto-inventariswaarde Rendementen Lopende kosten Toelichting bij de financiële staten en andere gegevens 87 5

6 1. ALGEMENE INFORMATIE OVER DE BELEGGINGSVENNOOTSCHAP 1.1. ORGANISATIE VAN DE BELEGGINGSVENNOOTSCHAP Maatschappelijke zetel Havenlaan 86C bus Brussel Oprichtingsdatum 05 maart 1993 Raad van Bestuur - Emiel ROOZEN, Chief Financial Officer van GROEP NV, Voorzitter. - BANK NV, vertegenwoordigd door de heer Wim ANTOONS, Lid van de Raad van Bestuur. - Alex OTTO, Chief Executive Officer van ASSET MANAGEMENT NV, Lid van de Raad van Bestuur. - Peter KNOEFF, Chief Financial Officer van ASSET MANAGEMENT NV, Lid van de Raad van Bestuur. - Huug LAOH, Compliance Officer van ASSET MANAGEMENT NV, Lid van de Raad van Bestuur. - Tanguy VAN DE WERVE, Directeur Général Leaseurope & Eurofinas, Onafhankelijk lid van de Raad van Bestuur. - FIMACS, Vertegenwoordigd door de heer Samuel MELIS, Lid van de Raad van Bestuur. Personen aan wie de effectieve leiding is toevertrouwd - FIMACS, Vertegenwoordigd door de heer Samuel MELIS, Lid van de Raad van Bestuur. - Huug LAOH, Compliance Officer van ASSET MANAGEMENT NV, Lid van de Raad van Bestuur. Beheertype Zelfbeheerde bevek Commissaris PwC Bedrijfsrevisoren B.C.V.B.A, Vertegenwoordigd door de heer Roland Jeanquart, Woluwedal Sint-Stevens-Woluwe Bewaarder CRELAN NV, Sylvain Dupuislaan Brussel CRELAN NV is een Kredietinstelling naar Belgisch recht goedgekeurd door de NBB en ondergebracht in de «Bank» rubriek overeenkomstig artikel 13 van de wet van 22 maart 1993 op het statuut van en het toezicht op de kredietinstellingen. Onderbewaarder CACEIS BANK LUXEMBOURG S.A., Allée Scheffer, 39 - L-2520 Luxembourg CRELAN NV heeft de uitvoering van haar materiële taken, beschreven in artikel 10 1, van het KB van 12 november 2012, aan CACEIS BANK LUXEMBOURG S.A., gedelegeerd. Delegatie van het beheer van de beleggingsportefeuille ASSET MANAGEMENT NV, Amstelplein 6, 1096 BC Amsterdam, Nederland BANK NV, sterrenkundelaan Brussel Delegatie van de administratie CACEIS Belgium NV, Havenlaan 86C b Brussel Financiële dienst BANK NV, sterrenkundelaan Brussel Distributeur BANK NV, Sterrenkundelaan Brussel Promotor van de bevek ASSET MANAGEMENT NV, Amstelplein 6, 1096 BC Amsterdam, Nederland 6

7 Compartimenten MULTIFUND BALANCED MULTIFUND CONSERVATIVE MULTIFUND FULL EQUITIES MULTIFUND GROWTH PREMIUM CRESCENDO FUND PREMIUM MODERATO FUND PREMIUM PIANO FUND PREMIUM VIVACE FUND 7

8 1.2. BEHEERVERSLAG Informatie aan de aandeelhouders Delta Lloyd Bevek met verschillende Compartimenten die niet geopteerd heeft voor beleggingen die voldoen aan de voorwaarden van de richtlijn 2009/65/EG en die, wat haar werking en beleggingen betreft, wordt beheerst door de wet van 3 augustus 2012 betreffende bepaalde vormen van collectief beheer van beleggingsportefeuilles. De bevek werd op 5 maart 1993 opgericht voor onbepaalde duur en de statuten werden voor het laatst gewijzigd ingevolge de akte van 23 februari De meest recente versie van de gecoördineerde statuten werd gepubliceerd in maart De globalisatievaluta is de EUR. Het maatschappelijk kapitaal is steeds gelijk aan de waarde van het netto-actief. Het minimumkapitaal van de bevek bedraagt één miljoen tweehonderd duizend euro ( ) of het equivalent daarvan in een andere valuta. Het boekjaar loopt ten einde op 31 december van elk jaar. De BEVEK is ingeschreven bij de Kruispuntbank van Ondernemingen onder het ondernemingsnr De doelstelling van de bevek is de aandeelhouders de mogelijkheid bieden om te genieten van een professioneel beheer van een portefeuille van overdraagbare effecten en/of andere financiële activa, zoals vastgelegd in het beleggingsbeleid van elk compartiment. Beleggingen in de bevek dienen te worden beschouwd als beleggingen op middellange tot lange termijn. Er kan niet worden gewaarborgd dat de bevek haar beleggingsdoelstellingen behaalt. De beleggingen van de bevek zijn onderworpen aan normale marktschommelingen en aan de risico's gekoppeld aan beleggen. Er kan niet worden gewaarborgd dat de belegging in de bevek winstgevend zal zijn. De bevek streeft naar een gediversifieerde portefeuille om de beleggingsrisico's te beperken. RISICO'S VERBONDEN AAN BELEGGING IN DE BEVEK Het is belangrijk dat beleggers begrijpen dat alle investeringen risico s inhouden. Geen enkele formele waarborg is verleend aan de Compartimenten, noch aan zijn deelnemers. Marktrisico Dit is een algemeen risico dat van toepassing is op alle soorten beleggingen. De schommelingvan de waarde van effecten en andere instrumenten wordt voornamelijk bepaald door de schommeling van de financiële markten en door de economische ontwikkeling van de uitgevers, die op hun beurt worden beïnvloed door de algemene toestand van de wereldeconomie en de economische en politieke ontwikkelingen in hun eigen land. Risico's gekoppeld aan aandelenmarkten De risico's gekoppeld aan beleggingen in aandelen (en verwante instrumenten) zijn sterke koersschommelingen, negatieve informatie over uitgevers of de markt en de ondergeschiktheid van aandelenkapitaal ten opzichte van schuldinstrumenten uitgegeven door dezelfde vennootschap. Koersschommelingen kunnen op korte termijn toenemen. Het risico dat één of meer bedrijven verlies lijden of geen groei vertonen kan een negatieve impact hebben op de prestaties van de portefeuille. Compartimenten die beleggen in groeibedrijven kunnen meer volatiel zijn dan de globale markt en kunnen anders reageren op economische en politieke ontwikkelingen, en op marktontwikkelingen die specifiek zijn voor de uitgever. Traditiegetrouw is de waarde van groeibedrijven meer volatiel dan deze van andere bedrijven, vooral op korte termijn. De aandelenkoers van groeibedrijven kan in verhouding tot de winst van het bedrijf duurder zijn dan de markt in het algemeen. Aandelen van groeibedrijven kunnen meer gevoelig zijn voor winstwijzigingen. Risico's gekoppeld aan obligaties, schuldinstrumenten & vastrentende waarden (inclusief hoogrentende obligaties) en converteerbare obligaties Voor compartimenten die beleggen in obligaties of andere schuldinstrumenten zal de waarde van de onderliggende beleggingen afhangen van de marktrente, de kredietkwaliteit van de uitgever en liquiditeitsfactoren. De netto-inventariswaarde van een compartiment dat belegt in schuldinstrumenten zal schommelen naargelang de schommeling van de rente (=renterisico), de vermeende kredietkwaliteit van de uitgever, marktliquiditeit en ook wisselkoersen (wanneer de valuta van de onderliggende belegging een andere is dan de referentievaluta van het compartiment). Sommige compartimenten kunnen beleggen in hoogrentende schuldinstrumenten die een relatief hoog rendement kunnen bieden in vergelijking met investment grade schuldinstrumenten (bijvoorbeeld). Het risico van waardevermindering en kapitaalverlies bij dergelijke schuldinstrumenten zal echter aanzienlijk hoger zijn dan bij schuldinstrumenten met een lager rendement. Beleggingen in converteerbare obligaties zijn gevoelig voor schommelingen van de koers van onderliggende aandelen ("aandelencomponent" van de converteerbare obligatie) en bieden tegelijk een zekere vorm van kapitaalbescherming ( obligatiedrempel van de converteerbare obligatie). Hoe hoger de aandelencomponent, hoe lager de overeenstemmende 8

9 kapitaalbescherming. Logischerwijs zal het risicoprofiel van een converteerbare obligatie waarvan de marktwaarde ten gevolge van de koersstijging van het onderliggende aandeel aanzienlijk is gestegen, dichter aansluiten bij het risicoprofiel van een aandeel. Anderzijds zal het risicoprofiel van een converteerbare obligatie, waarvan de marktwaarde ten gevolge van de koersdaling van het onderliggende aandeel tot het niveau van haar obligatiedrempel is gedaald, naargelang dit niveau dichter aansluiten bij het risicoprofiel van een traditionele obligatie. Converteerbare obligaties, evenals andere obligatietypes, zijn onderhevig aan het risico dat de uitgever zijn verplichtingen qua betaling van de rente en/of de terugbetaling van het kapitaal op de vervaldag (kredietrisico) niet kan nakomen. De waarneming door de markt van een grotere waarschijnlijkheid van wanbetaling of faillissement van een uitgever, kan een aanzienlijke daling van de marktwaarde van de obligatie tot gevolg hebben en dus van de bescherming geboden door de obligatie. Bovendien zijn de obligaties blootgesteld aan het risico van een daling van hun marktwaarde ten gevolge van een verhoging van de referentierente (renterisico). Risico's gekoppeld aan beleggingen in opkomende markten Opschorting en stopzetting van betaling door ontwikkelingslanden kunnen veroorzaakt worden door een aantal factoren zoals politieke onstabiliteit, een slecht financieel beheer, een gebrek aan valutareserves, kapitaalvlucht, interne conflicten of het ontbreken van politieke wil om eerder aangegane schulden te blijven nakomen. Deze factoren kunnen ook een weerslag hebben op het vermogen van uitgevers uit de privésector om aan hun verplichtingen te voldoen. Daarnaast worden deze uitgevers onderworpen aan decreten, wetten en regelgeving opgelegd door de overheid. Deze houden bijvoorbeeld verband met wijzigingen op het vlak van deviezencontrole en van het wettelijk en regelgevend kader, onteigeningen en nationaliseringen en de invoering of verhoging van belastingen, zoals bronbelasting. Systemen voor verrekening of clearing van transacties zijn vaak minder goed georganiseerd dan op ontwikkelde markten. Dit brengt het risico mee van uitstel of annulering van de vereffening of clearing. De marktpraktijken kunnen vereisen dat verworven verhandelbare effecten of andere instrumenten eerst worden betaald alvorens ze worden ontvangen, of dat ze eerst worden afgeleverd en dan pas worden betaald. In deze omstandigheden kan het in gebreke blijven van de tegenpartij door wie de transactie wordt uitgevoerd of vereffend bijdragen tot verlies voor het compartiment dat belegt op deze markten. Ook de onzekerheid gekoppeld aan een onduidelijk wettelijk klimaat of de onmogelijkheid om duidelijk gedefinieerde eigendoms- en wettelijke rechten vast te leggen zijn bepalende factoren. Hierbij komt nog het gebrek aan betrouwbaarheid van de informatiebronnen in deze landen, het feit dat boekhoudmethodes niet in overeenstemming zijn met de internationale standaarden en de afwezigheid van financiële of commerciële controles. Concentratierisico Sommige compartimenten kunnen hun beleggingen concentreren in één of meer landen, geografische regio's, economische sectoren, aandelenklassen, soorten financiële instrumenten of valuta's. Daardoor kunnen deze compartimenten in sterkere mate worden beïnvloed door ongunstige ontwikkelingen op economisch, sociaal, politiek of fiscaal vlak in deze landen of geografische regio's of betreffende deze economische sectoren, aandelenklassen, soorten instrumenten of valuta's. Renterisico De waarde van een belegging kan worden beïnvloed door renteschommelingen. De rente kan op haar beurt worden beïnvloed door heel wat elementen of gebeurtenissen, zoals monetaire strategieën, discontovoet, inflatie, enz. Beleggers dienen zich ervan bewust te zijn dat een stijging van de rente kan leiden tot een daling van de waarde van de beleggingen in obligaties en schuldinstrumenten. Aangezien de prijs en het rendement van een obligatie varieert in tegengestelde richting, gaat de daling van de prijs van de obligatie gepaard met een stijging van zijn rendement. Kredietrisico Kredietrisico is het risico gekoppeld aan het vermogen van de uitgever om aan zijn verplichtingen te voldoen. Kredietrisico kan leiden tot een daling van de kredietkwaliteit van een uitgever van obligaties of schuldinstrumenten. Hierdoor kan de waarde van de beleggingen dalen. De daling van de kredietkwaliteit van een uitgifte of uitgever kan leiden tot een daling van de waarde van de obligaties waarin het compartiment belegt. De obligaties of schuldinstrumenten uitgegeven door instellingen met een lagere kredietkwaliteit worden meestal geacht groter kredietrisico en een groter risico van wanbetaling in te houden dan deze uitgegeven door instellingen met een hogere kredietkwaliteit. Wanneer de uitgever van obligaties of schuldinstrumenten met financiële of economische moeilijkheden kampt, kunnen de waarde van de obligaties of schuldinstrumenten (die tot nul kan herleid worden) en de betalingen verricht voor de obligaties of schuldinstrumenten (die tot nul kunnen herleid worden) aangetast worden. Wisselkoersrisico Indien een compartiment in het bezit is van activa uitgedrukt in een andere valuta dan de referentievaluta, dan kan dit getroffen worden door wisselkoersschommelingen tussen de referentievaluta en de andere valuta's of door wijzigingen op het vlak van rentecontroles. Indien de valuta waarin een effect is uitgedrukt in waarde vermeerderd ten opzichte van de referentievaluta van het compartiment, dan stijgt ook de equivalente waarde van het effect in die valuta. En omgekeerd zorgt een daling van de wisselkoers van de valuta voor een negatieve ontwikkeling van de waarde van het effect. 9

10 Wanneer het compartiment transacties uitvoert om zich af te dekken tegen wisselkoersrisico, kan de volledige doeltreffendheid van deze transacties niet gewaarborgd worden. Liquiditeitsrisico Het risico dat beleggingen in het compartiment illiquide worden omdat de markt te krap is (vaak te zien aan een bijzonder groot verschil tussen bied- en laatprijs of andere belangrijke koersbewegingen), of bij een daling van de kredietkwaliteit van de uitgever van effecten, of een verslechtering van de economische situatie. Dit kan tot gevolg hebben dat deze beleggingen niet snel genoeg kunnen verkocht worden om verlies voor het compartiment te voorkomen of te beperken. Ten slotte bestaat ook het risico dat effecten verhandeld op een krap marktsegment, zoals de markt voor small caps, onderworpen zijn aan een grotere prijsvolatiliteit. Tegenpartijrisico Bij het afsluiten van onderhandse contracten (OTC-contracten), kan de bevek blootgesteld zijn aan risico's gekoppeld aan de solvabiliteit van de tegenpartij en aan het onvermogen van de tegenpartij om aan haar contractuele verplichtingen te voldoen. De bevek kan futures, opties en swaps of andere afgeleide technieken gebruiken, die elk gekoppeld zijn aan het risico dat de tegenpartij niet aan haar contractuele verplichtingen voldoet. Risico's gekoppeld aan afgeleide instrumenten Als onderdeel van het in de beschrijvende fiche van elk compartiment omschreven beleggingsbeleid kan de bevek gebruikmaken van afgeleide financiële instrumenten. Deze instrumenten kunnen gebruikt worden met het oog op afdekking en als onderdeel van een beleggingsstrategie voor hogere prestaties. Het gebruik van afgeleide financiële instrumenten kan beperkt zijn door de marktomstandigheden en door de toepasselijke regelgeving en kan gekoppeld zijn aan risico's en kosten waaraan het compartiment dat deze instrumenten gebruikt niet zou blootgesteld worden indien hier geen gebruik van gemaakt werd. De risico's gekoppeld aan het gebruik van opties, valutacontracten, swaps, futurescontracten en opties op dergelijke contracten omvatten in het bijzonder: (a) het feit dat het succes hiervan afhangt van de nauwkeurigheid van de analyse van de portefeuillebeheerder(s) aangaande de renteschommelingen, de koersen van overdraagbare effecten en/of geldmarktinstrumenten en valutamarkten en eventuele andere onderliggende elementen voor het afgeleide instrument; (b) het bestaan van een gebrekkige samenhang tussen de koers van de opties, futurescontracten en opties op deze futures en de schommelingen van de koersen van overdraagbare effecten, geldmarktinstrumenten of afgedekte valuta's; (c) het feit dat de vaardigheden die vereist zijn voor het gebruik van deze afgeleide financiële instrumenten verschillen van de vaardigheden die vereist zijn voor het selecteren van effecten voor de portefeuille; (d) de mogelijkheid dat de secundaire markt voor een specifiek afgeleid financieel instrument op een gegeven ogenblik niet liquide is; en (e) het risico dat een compartiment niet in staat is om een effect in de portefeuille op een gunstig ogenblik te kopen of te verkopen of dat het compartiment een actief in de portefeuille in ongunstige omstandigheden moet verkopen. Wanneer een compartiment swaptransacties verricht, wordt het blootgesteld aan tegenpartijrisico. Het gebruik van afgeleide financiële instrumenten gaat bovendien gepaard met een risico verbonden aan het hefboomeffect. Een hefboomeffect wordt verkregen door een klein kapitaalbedrag te investeren voor de aankoop van afgeleide financiële instrumenten ten aanzien van de directe kosten van aankoop van de onderliggende activa. Hoe groter het hefboomeffect, hoe groter de schommeling van de koers van het afgeleide financiële instrument indien de koers van het onderliggende actief wijzigt (ten opzichte van de inschrijvingsprijs vastgelegd in de voorwaarden van het afgeleide financiële instrument). Het mogelijke voordeel en de risico's gekoppeld aan deze instrumenten nemen dus evenredig toe met de stijging van het hefboomeffect. Ten slotte is er geen enkele garantie dat de beoogde doelstelling zal behaald worden door het gebruik van deze afgeleide financiële instrumenten. Rendementsrisico Dit is het risico verbonden aan de volatiliteit van de prestaties van het Compartiment. Deze prestatie is rechtstreeks gerelateerd aan de investeringen uitgevoerd door het Compartiment, in overeenstemming met haar beleggingsbeleid ten opzichte van de markt onder dit beleid. Inflatierisico Na verloop van tijd tast de inflatie de koopkracht, verbonden aan het houden van investeringen, aan. Belastingen Beleggers worden er in het bijzonder op gewezen dat (i) de opbrengsten van de verkoop van effecten op sommige markten, of de ontvangst van dividenden of andere inkomsten kunnen onderworpen zijn, of kunnen onderworpen worden, aan belastingen, heffingen, taksen of andere kosten of lasten opgelegd door de plaatselijke belastingautoriteiten op die markt, inclusief bronbelasting, en/of dat (ii) de beleggingen van de compartimenten kunnen onderworpen zijn aan specifieke belastingen of lasten opgelegd door belastingautoriteiten op sommige markten. In sommige landen waarin een compartiment belegt, of eventueel in de toekomst kan beleggen, zijn de fiscale wetten en praktijken niet duidelijk vastgelegd. Het is daarom mogelijk dat de huidige interpretatie van de wet, of het inzicht in de praktijk verandert, of dat de wet met terugwerkende kracht wordt gewijzigd. Bijgevolg kan een compartiment in deze landen onderworpen worden aan een bijkomende belasting die niet voorzien is op de publicatiedatum van dit Prospectus, noch op het ogenblik waarop beleggingen worden gedaan, gewaardeerd of overgedragen. 10

11 Risico's gekoppeld aan beleggingen in deelbewijzen van icb's Door te beleggen in deelbewijzen van icb's (inclusief eventueel beleggingen door sommige compartimenten van de bevek in deelbewijzen van een ander compartiment van de bevek) is de bevek blootgesteld aan risico's gekoppeld aan de financiële instrumenten die deze icb's in hun portefeuille aanhouden en die hierboven werden beschreven. Sommige risico's zijn echter inherent verbonden aan het bezit van deelbewijzen van icb's door de bevek. Sommige icb's kunnen een hefboomeffect toepassen door gebruik te maken van afgeleide instrumenten of door te belenen. Een hefboomeffect zorgt voor een grotere volatiliteit van de deelbewijzen van icb's en dus voor een groter gevaar voor kapitaalverlies. De meeste icb's voorzien ook de mogelijkheid van het tijdelijk opschorten van terugbetalingen in uitzonderlijke omstandigheden. Beleggingen in deelbewijzen van icb's zijn dus aan een groter liquiditeitsrisico blootgesteld dan een directe belegging in een portefeuille van overdraagbare effecten. Anderzijds bieden beleggingen in deelbewijzen van icb's de bevek een flexibele en efficiënte toegang tot verschillende beleggingsstrategieën van professionele vermogensbeheerders en meer gediversifieerde portefeuilles. Een compartiment dat voornamelijk belegt via icb's zorgt ervoor dat zijn icbportefeuille beschikt over voldoende liquiditeit om aan zijn eigen terugbetalingsverplichtingen te kunnen voldoen. Bij beleggingen in deelbewijzen van icb's kunnen bepaalde kosten dubbel worden aangerekend. Naast de kosten die een belegger al heeft betaald aan het compartiment waarin hij belegt, moet de belegger ook een gedeelte betalen van de kosten die betaald worden aan de icb waarin het compartiment heeft belegd. Betekenisvolle en relevante risico s De bevek biedt de belegger een keuze van compartimenten die een verschillende risicograad en dus, in principe, een verschillend rendementsperspectief op lange termijn kunnen hebben in verhouding tot het aanvaarde risico. BESTAAN VAN FEE-SHARING AGREEMENTS Het percentage van de beheercommissie die door de beheerder op dit compartiment wordt afgehouden is onafhankelijk van de retrocessie van de vergoeding die aan de verdeler wordt toegekend. Een latere aanpassing van dit percentage van de beheercommissie kan enkel gebeuren na goedkeuring door de Raad van Bestuur. De verdeling en het bedrag van de beheercommissie tussen de beheerder en de verdeler gebeuren aan marktcondities, wat belangenconflicten vermijdt. SOCIAAL ETHISCHE, MILIEUASPECTEN EN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN Overeenkomstig de wet van 8 juni 2006, wapenwet genoemd, zoals gewijzigd voor de laatste keer door de wet van 16 juli 2009,investeren de compartimenten niet in effecten uitgegeven door ondernemingen naar Belgisch recht of naar buitenlands recht, waarvan de activiteit bestaat uit de vervaardiging, het gebruik, het herstel, het te koop stellen, het verkopen, de verdeling, invoeren of uitvoeren, het opslaan of vervoeren van antipersoonsmijnen, submunitie en/of inerte munitie en bepantsering met verarmd uranium of elk ander industrieel uranium in de zin van de wet, en met het oog op de verspreiding ervan. Multifund compartimenten: Delta Lloyd Asset Management erkent als belegger haar maatschappelijke verantwoordelijkheid. Delta Lloyd Asset Management wil zich hierover verantwoorden naar haar klanten, maar ook naar de bedrijven waarin zij beleggen. Verantwoord beleggen sluit aan op de kernwaarden van Delta Lloyd Groep en past bij de manier waarop Delta Lloyd Asset Management wil opereren: met oog voor mens, milieu en maatschappij. Delta Lloyd sluit bedrijven uit die handelen in strijd met UN Global Compact principes en/of die betrokken zijn bij controversiële wapens. Delta Lloyd laat bij het nemen van haar beleggingsbeslissingen informatie meewegen over milieu-aspecten, sociale omstandigheden en het goed ondernemingsbestuur (ESG informatie) van de bedrijven en landen waarin zij investeert. Een onafhankelijk, gespecialiseerd onderzoeksbureau voorziet de beleggers van Delta Lloyd van deze ESG informatie. De Commissie Verantwoord Beleggen bewaakt de naleving van het verantwoord beleggen beleid en bespreekt in haar vergaderingen de huidige uitsluitingen en eventueel nieuw uit te sluiten bedrijven, marktontwikkelingen en thema s. Premium compartimenten: Bij de screening van de onderliggende fondsen houdt de beheerder rekening met de toepassing van de wet van 8 juni 2006, de wapenwet genoemd, zoals gewijzigd voor de laatste keer door de wet van 16 juli 2009, investeert het compartiment niet in effecten uitgegeven door ondernemingen naar Belgisch recht of naar buitenlands recht, waarvan de activiteit bestaat uit de vervaardiging, het gebruik, het herstel, het te koop stellen, het verkopen, de verdeling, invoeren of uitvoeren, het opslaan of vervoeren van antipersoonsmijnen, submunitie en/of inerte munitie en bepantsering met verarmd uranium of elk ander industrieel uranium in de zin van de wet, en met het oog op de verspreiding ervan. De toepassing van de wet wordt gecontroleerd aan de hand van rapportering van de beheerder en is voorwerp van een regelmatige opvolging bij het updaten van de due diligence, alsook bij de initiële due diligence die uitgevoerd wordt voor opname van het onderliggende fonds. Het fonds zelf past voorts geen ethische screening toe; de opname van ethische fondsen is mogelijk, doch geen verplichting voor de beheerder. 11

12 Verplichte Informatie in het kader van artikel 523 van de vennootschapswetgeving Er hebben zich, noch rechtstreeks of noch onrechtstreeks, evenementen voorgedaan waar een belang van vermogensrechtelijke aard was dat strijdig was met een beslissing of een verrichting die tot de bevoegdheid behoort van de raad van bestuur Algemeen overzicht van de markten MACRO-ECONOMIE De economie ontwikkelde zich in 2013 wereldwijd positief. Aan de neerwaartse tendens waarvan sinds het derde kwartaal van 2010 sprake was kwam een einde. In de laatste twee kwartalen van 2013 kwam de kwartaalgroei aanzienlijk boven het historisch gemiddelde van 3.6% uit, dit in vergelijking met einde 2012 (2.5%) De inflatietendens bleef daarbij beperkt. In de grootste industrielanden bedroeg de gemiddelde prijsstijging minder dan 1%. Verenigde Staten en Europa De Amerikaanse economie werd negatief beïnvloed door onder meer het terugdraaien van loonbelastingverlagingen en een automatische uitgavenverlaging voor een belangrijk deel van de overheidsbestedingen. De consumptieve bestedingen werden gesteund door inkomens- en vermogensgroei bij beperkte inflatie. De inkomensgroei was vooral het gevolg van de creatie van 2,2 miljoen banen, terwijl de vermogensgroei teweeg werd gebracht door hogere prijzen voor huizen en aandelen. Ook toenemende bouwactiviteit droeg bij aan de economische activiteit. Overigens waren bedrijven nauwelijks geneigd meer te investeren ondanks een al jarenlang redelijke winstgroei. Vooralsnog zetten ondernemers de hogere winsten met name in voor terugkoop van eigen aandelen. De ontwikkeling van nieuwe energiebronnen zorgde ervoor dat de tekorten op de handelsbalans verminderden. De economische activiteit in de eurozone steeg met name in de eerste helft van 2013 bijna niet, wat begin 2013 ook niet was wel werd verwacht. Beleidsmakers putten moed uit het feit dat een aantal probleemlanden, zoals Ierland en Spanje en zelfs Griekenland, in de loop van het jaar meevallende cijfers publiceerde. Europa trof in de loop van 2013 een aantal maatregelen onder meer het versoepelen van doelstellingen van begrotingstekorten. Ondanks de maatregelen kromp de bancaire kredietverlening in Binnen Europa liet vooral de Franse economische een tegenvallende ontwikkeling zien. De inflatie daalde zowel in de Verenigde Staten als in de eurozone tot rond 1%. Zowel grondstoffenprijzen als de kerninflatie (inflatie exclusief prijzen voor energie en voedingsmiddelen) vielen lager uit. In de eurozone stegen de prijzen voor industriële producten sinds maart in het geheel niet meer. De sterke euro zorgde voor dalende importprijzen. In Ierland, Griekenland, Portugal en Spanje daalde het gemiddeld prijsniveau zelfs. Japan Japan maakte in 2013 een enorme kentering door. Een gemiddelde krimp van 2,4% in het tweede halfjaar van 2012 sloeg om in een gemiddelde groei van dezelfde omvang in de laatste zes maanden van Het driesporenbeleid van Abe, bestaande uit fiscale en monetaire stimulering plus hervormingen werd overwegend positief ontvangen. Opkomende markten Opkomende markten hadden het in 2013 moeilijk. De Chinese economische dynamiek bleek in de loop van het jaar sterker dan sceptici hadden verwacht. Dit was echter grotendeels te danken aan een sterke kredietgroei die in toenemende mate een doorn in het oog werd voor de overheid. De dalende vraag naar grondstoffen trof belangrijke grondstoffenproducenten zoals Brazilië en Indonesië. Investeerders trokken kapitaal uit deze opkomende markten terug toen het Amerikaanse Stelsel van Centrale Bankiers, het Federal Reserve System (Fed), suggereerde de inzet van niet-conventionele monetaire beleidsmaatregelen te zullen verminderen. Omdat grote opkomende markten tegelijkertijd te kampen hadden met te hoge inflatie en begrotingstekorten, waren de beleidsopties beperkt. Bovendien leidde dit tot binnenlandse ontevredenheid geuit in demonstraties. In vergelijking met ontwikkelde markten viel de economische groei van opkomende markten tegen. AANDELENMARKTEN 2013 was een goed jaar voor de meeste aandelenmarkten. De MSCI wereldindex steeg met 21.2% (netto, gemeten in euro s), ondanks dat de winstgroei wereldwijd beperkt bleef. In de groep opkomende markten waren de rendementen in 2013 zelfs negatief. Het dividendrendement aan het begin van 2013 was iets lager dan historisch gemiddeld. De koersgrafiek van de wereldindex toonde over het jaar een gestage stijging. Het grootste deel van de stijging van de rendementen was te danken aan een hogere waardering voor aandelen in anticipatie op een voortgezet herstel en daarmee gepaard gaande winstontwikkeling. Medio mei zette een correctie in als reactie op eerste indicaties dat de Fed van plan was haar obligatie-opkoopprogamma af te bouwen, het zogenoemde tapering alsmede tegenvallende economische berichten uit China. 12

13 De eerste schrikreactie medio mei maakte later plaats voor een meer positieve opstelling van aandelenbeleggers. De Fed zou alleen minder obligaties gaan kopen als de groei sterker zou aantrekken dan verwacht. Tevens benadrukte de Fed dat ze de rente lang laag zullen houden ongeacht het eventueel terugschroeven van obligatieaankopen. De Bank of Japan breidde haar aankoopdoelstelling aan het begin van het jaar zelfs flink uit en de Europese Central Bank verlaagde haar officiële tarief in november. Wereldwijd heeft de monetaire politiek in 2013 dus nog bijgedragen aan hogere waarderingen voor aandelen. De strubbelingen rond Syrië in september en de sluiting van niet essentiële overheidsdiensten in de Verenigde Staten in oktober resulteerden in slechts een tijdelijk beperkt negatieve koersreactie op aandelenbeurzen. Sectoren De winstgroei per aandeel bleef in 2013 beperkt tot iets meer dan 5% in de Verenigde Staten en tot zeer licht positief in Europa exclusief het Verenigd Koninkrijk. De wereldwijde economische groei versnelde in de loop van het jaar van 2.5% in het vierde kwartaal van 2012 tot 4.0% in 2013 wat een steun vormde voor omzetgroei. Banken verbeterden de winst het sterkst, terwijl in de sectoren grondstoffen en basismaterialen de margedruk juist erg hoog was. Binnen de verschillende sectoren waren enkele zaken op te merken. De sector consumenten, overige voerde de ranglijst aan met 33.3%. Dit kwam mede door de belangstelling voor televisiemaatschappijen en uitgeverijen. Wat verder opviel was het positieve rendement ten opzichte van de benchmark in de sectoren gezondheidszorg en consumenten, basisbehoeften. De sector gezondheidszorg profiteerde van de oplopende trend in het aantal toegelaten geneesmiddelen en het feit dat de gevolgen van Obama s hervormingen in de gezondheidszorg niet tegenvielen voor de sector. Sectoren die last hebben van stijgende marktrente hadden het in 2013 per saldo moeilijk. De sector indirect onroerend goed bungelde onderaan de ranglijst. Vooral de Amerikaanse investeringsbedrijven in (indirect) vastgoed (Reits) bleken zeer gevoelig voor de verhoging van de marktrente, terwijl later in het jaar de appreciatietrend in direct commercieel vastgoedprijzen in de Verenigde Staten stokte. De enorm positieve koersreactie op de monetaire stimulansen van de Bank of Japan in het begin van het jaar beklijfde niet bij de Japanse Reits. Andere sectoren met een hoog dividendrendement en sectoren in de grondstoffenhoek stelden eveneens teleur. Japan De Japanse aandelenmarkt behaalde het hoogste rendement Aandelenkoersen stegen met gemiddeld meer dan de 50%. In euro s bedroeg het rendement op de Japan index 21,7%. Zowel de winstgroei als de waardering had baat bij de enorme monetaire stimulans van de Bank of Japan. De winstgroei was mede te danken aan de daling van de Japanse yen, ook een gevolg van het monetaire beleid. Verenigde Staten en eurozone Echter in euro s gemeten presteerde de Amerikaanse aandelenmarkt zelfs nog iets beter dan de Japanse met een rendement van 24.0%. De aandelenmarkten in de eurozone begonnen het jaar minder sterk door onder meer onzekerheid ten aanzien van de bankencrisis op Cyprus en de nationalisatie van SNS REAAL. In de tweede helft van het jaar werd de achterstand grotendeels ingehaald doordat de economische voorspellingen juist van landen in de periferie niet meer naar beneden werden bijgesteld. Ook de uitslag van de verkiezingen in Duitsland verminderde het eurorisico en pakte goed uit voor aandelenbeleggers. In de Verenigde Staten en Europa was er nauwelijks verschil tussen groeiaandelen (aandelen van bedrijven met een structureel sterke groei) en waardeaandelen (aandelen van bedrijven met een relatief lage, maar stabiele groei). In Japan presteerden groeiaandelen aanzienlijk beter. In Europa was er wel een groot verschil tussen de groot gekapitaliseerde aandelen en de kleine en middelgroot gekapitaliseerde. De laatste twee categorieën rendeerden meer dan 20% beter dan de eerste. Bedrijven De fusie- en overnameactiviteit van bedrijven was over het gehele jaar licht hoger dan in 2012, maar stelde teleur gelet op het feit dat het sentiment op de aandelenmarkten sterk was. Het uitkopen door Verizon van Vodafone uit de gezamenlijke Amerikaanse activiteiten voor een bedrag van 130 miljard Amerikaanse dollar was de grootste actie. De media- en telecomindustrie waren in ieder geval relatief sterk betrokken bij fusie- en overnameactiviteit. 13

14 VASTRENTENDE MARKTEN De rente op de kapitaalmarkt in de Verenigde Staten werd het afgelopen jaar grotendeels bepaald door het monetaire beleid van de centrale bank in combinatie met belangrijke politieke beslissingen. De Fed nam geen stappen in de rente maar drukte een enorm stempel op het sentiment met haar uitspraken. Op het gebied van renteverwachtingen is forward guidance nu het tovermiddel. Forward guidance is het masseren van toekomstige verwachtingen. De verwachting die door forward guidance is gecreëerd, is dat het Fed Funds Target tarief in ieder geval laag blijft totdat de werkloosheid is gedaald onder het gedefinieerde niveau van 6.5%. Fiscal Cliff De eerste weken van 2013 lagen obligatiemarkten onder druk en waren aandelen favoriet. Dit euforische gevoel werd grotendeels veroorzaakt door het feit dat er in de Verenigde Staten vijf minuten voor twaalf toch een overeenkomst werd gesloten tussen republikeinen en democraten over de begrotingsafgrond, de zogenaamde Fiscal Cliff. Deze term beschrijft de macro-economische effecten die zouden optreden als gevolg van het verlopen van een aantal belastingfaciliteiten in combinatie met de toepassing van automatische begrotingkortingen in de Verenigde Staten Dit duurde een aantal weken. Hernieuwde onzekerheid in Europa, de doorgang van bezuinigingsmaatregelen (het zogenaamde sequestration) en teleurstellende economische cijfers zorgde ervoor dat de stijging van de rente weer snel ongedaan werd gemaakt. Opkoopprogramma Fed De aankondiging van de introductie van tapering door de Fed in mei van 2013 had tot gevolg dat op grote schaal goedkoop geleend geld werd teruggetrokken uit angst voor rentestijging (leveraged money). De impact was groot binnen de kapitaalmarkten met name op vergoedingen voor bedrijfsleningen en staatsleningen van opkomende markten Vanaf dat moment was de discussie eigenlijk alleen nog maar wanneer de Fed het startschot zou gaan geven voor het dichtdraaien van de geldkraan en bleef de rente onder druk staan. Marktparticipanten waren het er snel mee eens dat de formele aankondiging van de start van tapering zou plaatsvinden op de bijeenkomst van de Fed in september. Het was dan ook een grote verrassing toen de Fed besloot vooralsnog af te zien van deze beslissing omdat de economische omstandigheden nog niet voldoende sterk werden gevonden om aan te vangen met een eerste stap. Politieke strubbelingen over het fiscale budget en het ophogen van het schuldenplafond met als gevolg het tijdelijk sluiten van het ambtenarenapparaat werd ook als reden aangedragen. De rente op de kapitaalmarkt was sinds mei 2013 opgelopen van 1.6% naar net boven de 3% (10-jaars rente). Aan deze stijging kwam kortstondig een einde door het uitstellen van tapering. De laatste maanden van het jaar liep de rente toch weer op. De verwachting dat tapering begin 2014 zou aanvangen werden gevoed door beter dan verwachte economische cijfers en de overeenkomst over het fiscale budget De Fed verraste in december echter opnieuw door aan te kondigen om in januari 2014 per maand voor 10 miljard Amerikaanse Dollars minder aan staatsleningen en leningen gerelateerd aan hypotheken op te kopen. De kapitaalmarkt ziet dit als een bevestiging van een optredend herstel van de economie. Eurozone Vooral in de tweede helft van het jaar vond er een forse convergentie plaats van risicovergoedingen tussen diverse landen van de Eurozone. Dit proces wordt ondersteund door diverse uitlatingen van de Europese Centrale Bank (vangnet OMT), acties van rating instellingen, de zoektocht naar rendement van beleggers en verschillen in het economische groei proces tussen de diverse landen. Duidelijk zichtbaar is het verschil in groei tussen de sterke broeders (o.a. Duitsland, Spanje, Portugal) en de zwakke broeders (o.a. Frankrijk, Nederland, Italië). Deze laatste is een sterke daling van de renteniveaus waarneembaar. Bedrijfsobligaties In Europa zorgden economische omstandigheden en toenemende regulering bij financiële instellingen voor achterblijvende winstgroei. Consumenten hielden de hand nog op de knip wat goed merkbaar bleef in onder andere de auto industrie en bij retailbedrijven. Premium autoproducenten wisten dankzij opkomende markten nog wel goede resultaten te boeken. Mijnbouwbedrijven ondervonden op hun beurt problemen door terugvallende vraag uit opkomende landen. Minder cyclische bedrijven wisten hun resultaten redelijk op peil te houden. In Amerika zorgden aantrekkende bedrijvencijfers op haar beurt voor toenemende druk van aandeelhouders die betere rendementen verlangden. 14

15 Beleggers zetten in 2013 hun zoektocht naar beter renderend papier voort. Emittenten maakten hiervan dankbaar gebruik. Zo werden er veel achtergestelde financiële obligaties uitgegeven. Bij bedrijfsobligaties nam de plaatsing van de zogenaamde hybrids, high yield en ander riskanter papier toe. Ook obligaties van zogenaamde junked bedrijven (deze bedrijven geven alleen summiere informatie over hun winsten en verliezen) vonden goed aftrek. Zo lieten obligaties van Telecom Italia, ondanks de verlaging van haar kredietwaardigheid naar high yield en het wegvallen uit de index, een goede performance zien. In totaal werd er voor 194 miljard euro aan investment grade bedrijfspapier uitgegeven. Na 2009 het op een na grootste bedrag in de laatste tien jaar. De uitgave van high yield obligaties in euro s bereikte een nieuw record van 69 miljard. VALUTAMARKTEN De euro was één van de sterkste valuta in 2013 en apprecieerde met 5.4% tegenover de Amerikaanse dollar ondanks de relatief sterke economische groei in de Verenigde Staten en het aan het eind van het jaar duidelijk minder losse monetaire beleid daar. Het Britse pond was op basis van sterk meevallende economische cijfers nog sterker dan de euro. De Japanse yen had echter te lijden van de monetaire verruiming en deprecieerde met 21% tegenover de euro. Door de dreigende vermindering van monetaire stimulansen door de Fed haalden investeerders geld terug uit een aantal kwetsbare opkomende markten met grote tekorten op de lopende rekening. De JP Morgan index voor de valuta van opkomende landen daalde over het jaar met 7,1%. VOORUITZICHTEN De wereldwijde economische groei zal naar verwachting de komende kwartalen boven het historisch gemiddelde blijven, met daarbij een minder negatieve bijdrage van de begrotingspolitiek in vergelijking tot Mogelijk dat de sinds het begin van de kredietcrisis ingevoerde hervormingen in verschillende landen verdere positieve effecten sorteren. Overtuigende stimulering in Japan en minder bezuinigingen in de eurozone verklaarden een deel van het sterke herstel van de dynamiek in de wereldeconomie in de tweede helft van In 2014 belooft vooral een minder scherpe koers door de fiscale overheid in de Verenigde Staten eenzelfde gunstig effect te sorteren. De groeidynamiek van 2014 zal in het eerste halfjaar grotendeels bepaald worden door de verhoging van de omzetbelasting in Japan per 1 april aanstaande. Een drietal meer structurele ontwikkelingen lijkt de economie van de eurozone in de kaart te spelen. Zolang besparingen niet versnellen zullen private schulden en bankbalansen verder kunnen afnemen zonder ten koste te gaan van de groei van de economische activiteit. Ten tweede lijken de na de crisis doorgevoerde economische hervormingen hun eerste vruchten af te werpen. Ten slotte komt de bodem voor prijzen binnen de woningmarkten in zicht. Bij het geschetste economische beeld past een verbeterende trend in de winstgroei, in toenemende mate ook buiten de Verenigde Staten. De monetaire politiek kan daarnaast losjes blijven omdat de inflatie in de geïndustrialiseerde landen ver onder doelniveau ligt en deze de kredietgroei en prijsontwikkeling voor (financiële) activa de financiële stabiliteit niet in gevaar brengt. De aandelenmarkten krijgen verder een duwtje in de rug van het verbeterde sentiment. Dit is vooral terug te zien in de toenemende belangstelling van beleggers voor deze asset categorie. De historisch hoge waardering voor aandelen verklaart zich uit lage geldmarkttarieven en nog hogere waarderingen voor andere beleggingscategorieën. Per saldo zijn we voor 2014 gematigd positief voor aandelen. De financiële markten reageerden niet ongunstig op de vermindering van de obligatieopkoop door de Fed bekendgemaakt in december; een misstap daar vormt nog wel een risico. In januari 2014 volgt Yellen Bernanke op als voorzitter bij de Fed. Belangrijk zal zijn waar zij de monetaire politiek in de toekomst op gaat sturen. Ligt de nadruk op economische groei of gaat inflatie een grotere rol spelen? Hoe gaan we om met richtlijnen van toekomstige verwachtingen (forward guidance)? Werkloosheid en inflatie spelen een grote rol en kunnen zorgen voor behoorlijke schommelingen in de rente. Daarnaast zijn er in februari opnieuw besprekingen over het ophogen van het schuldenplafond en de daaraan gekoppelde fiscale maatregelen (bezuinigingen). Voor de eurozone bedreigen vooral de bankendoorlichting en de Parlementsverkiezingen de stabiliteit in het komende halfjaar. Overcapaciteit, lagere grondstofprijzen en deflatoire druk uit opkomende markten (inclusief valuta) zullen ook in 2014 zorgen voor lage inflatie. 15

16

17