jaarverslag 2013 JAARVERSLAG

Transcriptie

1 jaarverslag 2013 JAARVERSLAG 2013

2 J a a r v e r s l a g RGV Holding B.V. Kermisland 110 Postbus CC Arnhem Telefoon (026) info@rgv.nl KvK centraal Gelderland

3 2

4 Inhoud BESTUURS- EN ADVIESORGANEN...5 MISSIE VAN RGV HOLDING B.V...6 KERNGEGEVENS...7 BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN...9 VERSLAG VAN DE DIRECTIE OVER In het kort...10 Onze strategie Corporate Governance Toelichting...16 Recreatiegebieden Onroerend goed Interhuis RGV Holding...31 Risicoparagraaf Resultaten Vooruitzichten JAARREKENING Geconsolideerde balans Geconsolideerde winst- en verliesrekening Geconsolideerd kasstroomoverzicht Toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening Toelichting op de geconsolideerde balans Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening Enkelvoudige balans Enkelvoudige winst- en verliesrekening Toelichting op de enkelvoudige balans en winst- en verliesrekening Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen OVERIGE GEGEVENS...59 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Bestemming van het resultaat over het boekjaar Statutaire regeling omtrent bestemming winst en voorstel tot bestemming van het resultaat Gebeurtenissen na balansdatum...60 Persoonlijke gegevens Directie en Raad van Commissarissen N.B. Alle bedragen zijn vermeld in duizenden euro s, tenzij anders vermeld. 3

5 4

6 Bestuurs- en adviesorganen RGV Holding B.V. Raad van Commissarissen Mevrouw M.H.H. van Haaren vanaf 30 mei 2013 De heer J.G.H. Heijmen De heer J. van Lidth de Jeude tot 30 mei 2013 De heer J. Wegstapel voorzitter Directie De heer E.M.J.C. Droogh Ondernemingsraad Mevrouw D.M.C.W. Berlage voorzitter De heer R.B. Knippenberg Mevrouw W.C. Noorlander - Middelkoop vanaf 19 december 2013 Mevrouw D. J.C. Thijssen tot 19 december 2013 Juridische structuur van actieve vennootschappen met belang van 100% RAL Recreatiegebieden B.V. Zweminrichtingen B.V. SchatEiland 5

7 Missie van rgv holding b.v. RGV is een bedrijfsmatige, duurzame aanbieder van vrijetijdsbesteding voor een breed publiek. Dit doet zij middels grondgebonden recreatievoorzieningen met groen als decor. Zij ontwikkelt daartoe voor zichzelf en anderen grondgebonden exploitaties. Zij wil daarmee direct en indirect een bijdrage leveren aan de leefbaarheid en vrijetijdsbesteding in de regio waar zij actief is. Activiteiten RGV Recreatiegebieden Gelegen in de gemeente(n) Berendonck Bussloo Groene Heuvels Hambroekplas Heerderstrand Hilgelo Kievitsveld Mookerplas Nevelhorst Nieuw Hulckesteijn Rhederlaag Slingeplas Strand Nulde Strand Horst Stroombroek Surfoever Hoge Bijssel Wylerbergmeer Zandenplas Zeumeren Wijchen Voorst Beuningen Berkelland Heerde Winterswijk Epe Mook en Middelaar Montferland Nijkerk Zevenaar Aalten Putten Ermelo, Harderwijk Montferland Nunspeet Ubbergen Nunspeet Barneveld Passantenhaven Hattem Hattem 6

8 Kerngegevens Bezoekersaantallen recreatiegebieden (x 1.000) Index Bezoekersaantallen exploitaties recreatiegebieden (x 1.000) Index Omzet parkeerinkomsten (x 1.000) Index Aantal parkeerabonnementen Aantal evenementen Omzet uit verhuur en verpachting (x 1.000) Index Overige omzetten, zoals evenementen (x 1.000) (incl. evenementen, sponsorinkomsten. excl. eigen exploitaties) Index Operationeel resultaat (x 1.000) Netto resultaat (x 1.000) Index Aantal dagen boven 25 C Aantal gebieden Totale oppervlakte in ha Oppervlakte water in ha Personeelsgegevens / situatie per 31 december* Aantal personeelsleden kantoor Aantal personeelsleden buitendienst Aantal personeelsleden eigen exploitaties Totaal aantal personeelsleden Aantal personeelsleden in FTE s kantoor 15,3 16,0 16,6 16,8 15,2 Aantal personeelsleden in FTE s buitendienst 13,1 12,1 11,6 9,3 9,3 Aantal personeelsleden in FTE's eigen exploitaties 9,7 18,7 15,8 17,8 18,1 Gemiddeld aantal personeelsleden 2013 in FTE s 38,1 46,8 43,9 45,3 43,2 Aantal personeelsleden RGV totaal Gemiddelde leeftijd op 31 december 43,4 44,7 43,9 45,0 67 Gemiddeld aantal dienstjaren op 31 december 7,9 9,4 8,4 9,2 44,5 Investeringen in recreatieve en ondersteunende voorzieningen (x 1.000) inclusief fusie gebieden 7

9 Hoge Bijssel Heerderstrand A28 A50 Zwolle Haven Hattem Strand Horst Strand Nulde Zandenplas A28 Harderwijk Kievitsveld A50 Deventer Nieuw Hulckesteijn A28 Zeumeren A1 Amersfoort Barneveld A30 Ede A12 A1 Apeldoorn Bussloo N312 Borculo N319 A50 A348 A12 A50 Arnhem Rhederlaag Doetinchem A12 Didam A18 N318 A50 De Nevelhorst A1 N339 Zutphen Stroombroek N315 N18 Hambroekplas N18 Winterswijk t Hilgelo Slingeplas N319 Groene Heuvels Berendonck A50 A73 A73 Nijmegen Wylerbergmeer Mookerplas RGV Holding B.V., Postbus 2108, 6802 CC Arnhem, info@rgv.nl 8

10 Bericht van de Raad van Commissarissen Aan de Aandeelhouders Het is ons een genoegen u bij dezen het jaarverslag over 2013, met daarin opgenomen het verslag van de directie en de jaarrekening, aan te bieden. De jaarrekening is gecontroleerd door onze accountant en voorzien van een goedkeurende verklaring. Deze verklaring is opgenomen in het verslag op bladzijde 59. Wij stellen u voor de jaarrekening over 2013 vast te stellen en decharge te verlenen aan de directie voor het door haar gevoerde beleid en aan de Raad van Commissarissen voor het gedurende verslagjaar gehouden toezicht. Het jaar 2013 stond in het teken van schaalvergroting van de onderneming als gevolg van een fusie met Recreatiegemeenschap Achterhoek Liemers. Na een langdurig traject van voorbereiding werd deze geformaliseerd op 2 december 2013 middels overname van het gehele geplaatste aandelenkapitaal van RAL Recreatiegebieden B.V. tegen uitreiking van aandelen in RGV Holding B.V. Daarmee is de kring van aandeelhouders van RGV Holding B.V. (indirect) uitgebreid met 13 gemeenten in de Achterhoek en de Liemers. In het verslagjaar kwam de Raad zes keer bijeen. Tijdens onze ontmoetingen met directie hebben wij naast de gebruikelijke onderwerpen als: financiële gang van zaken, strategie, organisatie en management, beleggingen en marktomstandigheden uitgebreid aandacht besteed aan de bovengenoemde fusie en aan het beloningsbeleid van de directie. Het laatstgenoemde onderwerp is uitgebreid besproken in de twee aandeelhoudersvergaderingen, respectievelijk op 30 mei 2013 en 9 oktober Wij zijn verheugd dat die discussie kon worden afgerond met een door de aandeelhouders vastgestelde notitie toekomstig beloningsbeleid directie RGV Holding B.V.. In de aandeelhoudersvergadering van 30 mei 2013 namen wij afscheid van de heer Van Lidth de Jeude als lid van de Raad van Commissarissen. Vanwege een aantal belangrijke activiteiten in Midden Nederland had hij te kennen gegeven niet in aanmerking te willen komen voor herbenoeming. Wij danken de heer Van Lidth de Jeude voor zijn bijdrage aan onze Raad. Deze werd gekenmerkt door zijn grote inzicht in bestuurlijke verhoudingen en zijn oog voor het maatschappelijk rendement van de onderneming. In de ontstane vacature werd voorzien met de benoeming van mevrouw M.H.H. van Haaren als lid van de Raad van Commissarissen. Vooral dankzij het goed renderen van de beleggingen nam het nettoresultaat van de onderneming toe tot 3,6 miljoen. Het operationeel resultaat van negatief daalde ten opzichte van het operationeel resultaat in 2012 door bijzondere posten. Door het nettoresultaat is de financiële basis van de onderneming, onder moeilijke marktomstandigheden, verder versterkt. Wij danken de medewerkers en directie voor hun geleverde prestaties en de grote inzet in dit voor de vennootschap bijzondere jaar. Raad van Commissarissen Arnhem, 10 april

11 Verslag van de directie over 2013 In het kort De vrijetijdsmarkt De vrijetijdsmarkt in Nederland kent de laatste jaren een grote dynamiek. Zowel aan de vraagkant als aan de aanbodkant. Markten verschuiven. De vrijetijdsmarkt wordt sterk beïnvloed door: - de hoeveelheid vrije tijd die mensen hebben; - het besteedbaar inkomen dat mensen hebben; - hoe mobiel mensen zijn. Alle drie deze componenten staan in deze tijd onder druk. Dit zorgt ervoor dat mensen minder op vakantie gaan naar het buitenland en dat het aandeel van binnenlandse vakanties toeneemt. Maar dat wil niet zeggen dat het absolute aantal binnenlandse vakanties toeneemt. Herstel prijzen en marges blijft uit Het verminderen van het totaal aantal genoten vakanties heeft ook invloed op de dagattracties. Veel consumenten die niet op vakantie gaan, zoeken enige compensatie door meer dagattracties te bezoeken. De kritische houding van de consument en zijn vraag naar een product van hoog niveau met een lage prijs blijven onverminderd aanwezig. Die druk zorgt er in de verzadigde markt voor dat veel producten onder de kostprijs worden aangeboden. Dat leidt tot faillissementen van aanbieders. Een aantal van hen wordt (tijdelijk) uit de markt gehaald. Maar de meeste kennen een doorstart. Hierdoor wordt het overaanbod onvoldoende uit de markt gehaald, waardoor geen sprake is van het herstel van prijzen en marges, dat zo nodig is. Dit heeft de komende jaren voor de markt de volgende gevolgen: - Het investeringsniveau blijft de komende jaren laag. - De kwaliteitsverbetering die nodig is, wordt onvoldoende gerealiseerd. - Het innovatiebeleid in onze sector krijgt niet de stimulans die het nodig heeft. - Financiers en eigenaren zullen nog veel verlies moeten nemen. - De clustering en schaalvergroting van bedrijven in de sector zal zich doorzetten. RGV in 2013 Het recreatieseizoen begon laat in Het koude voorjaar, met zelfs nog sneeuw in mei, zorgde ervoor dat wij op 1 juli 30 procent achterliepen in het aantal bezoekers ten opzicht van het jaar ervoor. De lange zomer in juli en augustus zorgde ervoor dat wij deze slechte start gedeeltelijk goed konden maken. In 2013 breidde een aantal recreatieondernemers uit en er vestigden zich twee nieuwe ondernemers bij ons op de gebieden. Ook verwierven wij agrarische gronden. Door deze aankopen en nieuwe pachters groeide onze pachtomzet. Begin december konden wij de fusie afwikkelen met een belangrijk onderdeel van het Recreatieschap Achterhoek Liemers. Door deze fusie konden wij vijf recreatiegebieden toevoegen aan onze bestaande veertien gebieden. Op Zeumeren, waar wij zelf enige exploitaties doen, openden wij een waterskibaan. De exploitaties op Zeumeren bleven achter bij onze verwachtingen. De camping die wij voor herontwikkeling in 2008 verwierven, hebben wij eind 2013 definitief gesloten. De zandwinning liep in 2013 sneller terug dan verwacht. Ons programma voor het verder verduurzamen van onze gebieden heeft weer een grote stap gemaakt. Omzet en resultaat stegen De omzet van enkele onderdelen van de groep steeg licht in een krimpende markt. Bij de omzet rekenden wij de verkoop van activa wel mee. Het operationeel resultaat daalde in 2013 door de terugval van de zandwinning en de resultaten van onze eigen exploitaties. Bij de berekening van het operationeel resultaat tellen wij ook de bijzondere baten en lasten mee. Het resultaat op onze beleggingen verbeterde sterk, ondanks de grote hoeveelheid liquiditeiten en het afgebouwde risicoprofiel. Het netto eindresultaat verbeterde. 10

12 Onze strategie RGV heeft na haar verzelfstandiging in 1999 als private partij een marktgerichte strategie gevoerd die past bij die positie. Het overgangsproces dat wij, zowel in onze eigen organisatie als op de externe markten, moeten voeren, verloopt voortvarend. Dit proces is nog niet helemaal afgerond en krijgt op enkele onderdelen nog een vervolg. Eén van die strategische onderwerpen is het creëren van een markt waarop de aandeelhouders hun bezit, indien zij dat wensen, kunnen verkopen nadat de aandeelhoudersovereenkomst vervalt in Twee andere aandachtsgebieden blijven, ondanks de fusie met de gebieden van het RAL, de schaal van onze onderneming en ons verdienmodel. Wij creëren graag een schaal waarbij de kennis is gewaarborgd die nodig is voor onze organisatie. Tevens moeten wij, in een markt waar toenemende clustering plaatsvindt, blijven groeien om onze marktpositie te blijven behouden. Dit is nodig om onze klanten te kunnen blijven voorzien van de juiste producten en diensten. Het verdienmodel dat wij hebben gekozen en ontwikkeld, heeft zich de laatste jaren bewezen. Maar het moet nog bewezen worden of dit model op lange termijn houdbaar is. Wij gaan het model in de komende jaren verder verfijnen. Trends De marktontwikkelingen in de vrijetijdssector worden voornamelijk bepaald door drie externe factoren: vrije tijd, mobiliteit en inkomen. Alle factoren kennen hun eigen dynamiek. Was het de laatste jaren vanzelfsprekend dat inkomen en mobiliteit stegen, nu zitten wij in een tijd dat beide dalen. De komende jaren zal deze daling doorzetten. Hierbij is het mogelijk dat in enig jaar de daling stabiliseert. De hoeveelheid beschikbare vrije tijd is de laatste jaren al aan het dalen. Wij verwachten voor de komend jaren nog een lichte afname van de hoeveelheid vrije tijd en besteedbaar inkomen. Deze trends zullen hun gevolgen hebben voor onze sector. Één van de gevolgen is een verdergaande clustering en fusie, bedrijfssluitingen en faillissementen. Er zal een nieuwe ordening komen in het recreatielandschap. Wij zien meer trends die van invloed zijn op onze sector en onze bedrijfsvoering. Wij zetten ze hieronder op een rij, van wereldwijde trends, tot trends die wij in onze directe omgeving zien. 11

13 Geen economische groei De afgelopen vijf jaar heeft Nederland geen economische groei gekend. Ook voor de komende jaren verwachten wij geen of nauwelijks structurele economische groei. Wij baseren deze verwachting op het feit dat niet alleen in Nederland, maar in heel West-Europa de bevolking en daarmee ook de beroepsbevolking structureel afneemt. Deze forse afname van arbeid moet worden gecompenseerd door een hogere productiviteit om tot hetzelfde bruto nationaal product te kunnen komen. Export naar opkomende economieën zal minder groeien of zelfs afnemen door de toename van kennis in de opkomende markten, alsmede door een afname van de groei in die economieën. Dit alles zal resulteren in een groei die zich rond de nul zal bewegen. Als onze visie juist is, moeten wij over gaan op sluitende begrotingen bij overheden om onze jeugd niet nog meer te belasten. Deze transitie bij overheden zal gepaard gaan met bezuinigingen in plaats van lastenverzwaringen die de laatste jaren zijn doorgevoerd. Deze trend zal zowel kansen bieden voor onze sector, maar ook haar bedreigingen kennen. Minder subsidie Omdat overheden hun uitgaven en inkomsten meer in balans moeten brengen, zullen ze hogere lasten heffen en minder uitgeven. Dat heeft gevolgen voor de economische ontwikkeling en vertrouwen. Er is een nieuwe balans nodig om het systeem toekomstbestendig te houden. Onze sector zal daar, op termijn, van profiteren. Overheden hebben namelijk een ongelijk speelveld gecreëerd op de markt van vrijetijdsaanbieders. De geldstroom, die de laatste tientallen jaren naar de kwaliteitsontwikkeling van het buitengebied is gegaan, zal dalen. Dit dwingt de vier partijen, die acteren in het buitengebied en mede verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van het buitengebied, om keuzes te maken en samen te werken. Die vier partijen zijn; de landbouw, terreinbeherende organisaties, landgoedeigenaren en recreatieondernemers. De subsidiestromen in de landbouw zullen op korte termijn veranderen van inkomenssteun naar een hectaretoeslag. Ook zijn de melkquota afgeschaft, waardoor er bij ambitieuze boeren een vraag is naar grond voor uitbreiding van hun bedrijf. Financiering van deze uitbreiding blijft echter lastig. Door de zoektocht naar extra gelden, ter compensatie van wegvallende subsidiestromen bij natuurbeheerders en landgoedeigenaren, zullen er nieuwe toetreders op de vrijetijdsmarkt komen, die al een verzadiging kent. Dit zal leiden tot een versnelde sanering binnen onze sector. Andere verhoudingen Wij zien ook twee verschuivingen in onze samenleving. De rol van de nieuwe media zorgt er mede voor dat de verhoudingen tussen overheden, inwoners en bedrijven verschuiven. Deze trend is al enige tijd gaande en wordt steeds meer zichtbaar. De band tussen inwoners/consumenten en bedrijven wordt aangehaald en de behoefte aan een andere rol van de overheden neemt toe. De overheden zijn op zoek naar hun nieuwe rol. Deze zoektocht gaat soms gepaard met het teruggrijpen naar oude waarden. De rol van de overheden zal wellicht afnemen. Hoe en wanneer dat gaat gebeuren is nog onduidelijk. 12

14 Nieuwe generatie De samenleving verandert ook in samenstelling en gedrag. De huidige generatie van 40-plussers heeft nog een grote affiniteit met bezit. Zij werken hard en kopen daarmee een huis, tweede huis, boot, caravan of andere materiële zaken waarvan ze volop kunnen genieten. De nieuwe generatie wil meer huren en leasen en meer gevarieerd genieten zonder eigenaar te zijn. Dit leidt tot een grote verschuiving van eigendom in onze sector. Hoe dit wordt ingevuld en welke tijdelijke kwaliteitseffecten dit heeft, is nog niet te voorspellen. Ook de vergrijzing en de krimp die daardoor ontstaat in sommige regio s in Nederland, hebben gevolgen voor onze sector. Wij kunnen nog niet precies bepalen wat de gevolgen zijn, omdat wij als samenleving daar nog geen ervaring mee hebben. Moeilijke financiering De producten die onze sector aanbiedt, hebben een steeds kortere levenscyclus en worden steeds kapitaalintensiever. Dit vraagt ruime marges om te kunnen blijven investeren. De sector kan door diverse omstandigheden de gewenste marges niet meer realiseren. De banken - de grootste financiers van onze sector - zijn daarom erg terughoudend om nog te financieren in onze sector. Sterker nog, een aantal grootbanken bouwt zijn posities af. Bedrijven die geen financiering meer kunnen krijgen, moeten andere wegen zoeken om aan geld te komen. Lukt dat niet, dan zal hun product snel verouderen, waardoor er geen toekomst meer voor hen is. Het onroerend goed in onze sector is maar voor weinig andere functies te gebruiken en moet meer gezien worden als bedrijfsmiddel. Daarom hebben banken nog wel de neiging bedrijven kunstmatig in leven te laten in afwachting van een nieuwe eigenaar of betere tijden. Het moeilijk kunnen financieren van vrijetijdsbedrijven zorgt ervoor dat er weinig nieuwe toetreders vanuit de sector zelf zijn. Dat kan gunstig zijn voor de marges. Aan de andere kant zorgt het ervoor dat de sector geen jonge startende ondernemers meer kent en daardoor vergrijst. Een neveneffect is dat de noodzakelijke innovaties achterblijven. Wij onderzoeken of wij een rol kunnen vervullen voor innovatieondernemers en start-ups in onze sector. Deze trends geven ons kansen Deze trends zorgen ervoor dat er veel dynamiek is en komt in de vrijetijdssector. Deze dynamiek zorgt voor kansen, als de basis van de bedrijfsvoering tenminste op orde is. Wij willen een aantal van die kansen benutten. Daarbij proberen wij de huidige schaal van onze organisatie nog verder te vergroten door groei in kwantitatieve zin. Hierdoor wordt het draagvlak groter. Wij willen ook groeien in kwalitatieve zin om zo onze geïntegreerde bedrijfsvoering te ondersteunen. Daarvoor zoeken wij gericht activiteiten die grenzen aan onze core business. Daarnaast willen wij bewust participeren in onze sector om die te versterken en te ontwikkelen. Daarvoor hebben wij drie redenen. - Wij willen de sector niet verder laten afglijden, omdat dat ook ons raakt. - Wij willen onze bedrijfsvoering versterken door allianties en onze positie tenminste behouden. - Wij willen de sterk fluctuerende beleggingsresultaten omzetten in meer stabiele beleggingsresultaten met synergie. Wij hebben in 2012 al een eerste aanzet gegeven voor de omvorming van onze beleggingsportefeuille. In 2013 hebben wij deze lijn verder vormgegeven. 13

15 Corporate Governance RGV Holding is een besloten vennootschap. Het bestuur van de onderneming is in handen van de directie. Zij is verantwoordelijk voor de strategie en het beleid. De Raad van Commissarissen houdt daarop toezicht. Naast deze twee vennootschapsorganen kent de vennootschap de Algemene vergadering van Aandeelhouders. Binnen dit orgaan kunnen de aandeelhouders hun rechten uitoefenen op de zeggenschap over RGV Holding B.V. Als laatste kent RGV Holding B.V. de ondernemingsraad. Deze treedt op als overlegpartner van de directie, als sparringpartner voor de directie bij besluitvorming en als vertegenwoordiger van de werknemers. De manier van werken en de bevoegdheden van deze organen van onze vennootschap zijn geregeld in: - de wet; - de statuten van RGV Holding B.V.; - reglementen; - toegesneden beleid. Relaties met belanghebbenden In de keten van het leveren van diensten en het in stand houden van de recreatiegebieden zijn onze belangrijkste relaties: - klanten - gebruikers - medewerkers - aandeelhouders - overheden - andere belanghebbenden zoals omwonenden en leveranciers. Wij willen graag verbindingen leggen met deze partijen. Die verbindingen zijn ook nodig om in onze markten succesvol te kunnen opereren. Daarom is dit een belangrijke pijler van ons beleid. Hieronder geven wij een beeld van de relaties met onze belanghebbenden. Onze relatie met klanten Wij willen voor onze klanten een betrouwbare leverancier van diensten zijn. Een klant is een persoon of organisatie die tegen betaling een dienst of product afneemt. Klanten mogen verwachten dat wij hen ten minste marktconform bedienen en dat wij verder goed communiceren en heldere informatie geven, met een professioneel klachtenmanagement. Door de contacten die wij met onze klanten hebben, kunnen wij onze dienstverlening steeds verder verbeteren. Onze relatie met gebruikers De groep gebruikers van onze producten en diensten is groter dan de groep klanten. Gebruikers zijn personen die diensten en producten afnemen zonder ervoor te betalen. Het is een eenzijdige relatie, waardoor er geen balans is in de relatie. Ondanks dat gaan wij zorgvuldig om met de belangen van deze groep. Wij hebben een professioneel klachtenmanagement en treden direct en indirect in contact met deze groep. Ook via onze klanten krijgen wij veel belangrijke informatie over de groep gebruikers. Informatie die wij meewegen in onze dienstverlening. Onze relatie met onze medewerkers Medewerkers die zich ontwikkelen, ontplooien en meebewegen met onze organisatie, binden wij graag aan ons. Wij vinden het belangrijk dat onze medewerkers werk verrichten dat ze op hun niveau kunnen doen. Wij stimuleren dat medewerkers opleidingen volgen en vaardigheden ontwikkelen om bij te blijven in hun vakgebied. Wij bieden onze medewerkers een veilige en betrouwbare werkomgeving en bevorderen hun gezondheid. Wij streven naar een personeelsbezetting die op de eerste plaats past bij onze omgeving en diensten en daarnaast een afspiegeling is van de maatschappij. Wij houden periodiek eindejaargesprekken die een tweezijdig karakter hebben. De ondernemingsraad overlegt periodiek met de directie. 14

16 Onder meer over: - de cultuur van onze onderneming; - (maatschappelijke) veranderingen; - hoe het personeel daarmee kan omgaan. Via interne communicatie houden wij het personeel op de hoogte van de belangrijkste gebeurtenissen. Onze relatie met aandeelhouders Wij willen waarde voor onze aandeelhouders creëren op een manier die de belangen van alle stakeholders meeweegt. Lokale overheden zijn onze aandeelhouders. Wij zorgen voor een laagdrempelig en breed vrijetijdsaanbod. Wij betrekken de aandeelhouders bij de vennootschap. Naast de officiële ontmoetingen tijdens aandeelhoudersvergaderingen hebben wij ook informele contacten met individuele of groepen aandeelhouders. Die zijn dan niet gebaseerd op de aandeelhoudersrol, maar op actuele onderwerpen die partijen raken. Bij het geven van informatie aan onze aandeelhouders laten wij ons leiden door: - wettelijke regels; - wat in het algemeen gebruikelijk is voor marktgerichte ondernemingen. Onze relatie met overheden Wij hebben diverse contacten met overheden in hun functie van toezichthouder in het kader van (ruimtelijk) beleid en wet- en regelgeving. Deze contacten liggen op landelijk, provinciaal, regionaal en lokaal niveau. Het niveau hangt af van de controlerende taak die de verschillende overheden hebben. Behalve contacten in het kader van hun controlerende taak hebben wij ook contact met de overheden in hun rol van verstrekker van vergunningen. Ook voor informatie om beleid te ontwikkelen, kunnen de diverse overheden een beroep op ons doen. Wij stellen het op prijs goede contacten met diverse overheden te onderhouden. Als duurzaam en innovatief recreatiebedrijf, dat midden in onze samenleving staat, zijn wij positiefkritisch en is onze grondhouding positief en realistisch. Onze relatie met andere belanghebbenden Deze relatie zien wij breder dan de relatie met de lokale, regionale of landelijke samenleving. Wij staan voor duurzaam ondernemen. Op dat punt kunnen wij een belangrijke voortrekkersrol vervullen op de gebieden die ons raken. Onder meer daarom hebben wij relaties met: - brancheorganisaties en belangenbehartigers, waaronder Overleg Samenwerkingsorganen Openluchtrecreatie (OSO), RECRON, Federatie Particulier Grondbezit (FPG), Gelders Particulier Grondbezit (GPG) en Koninklijke Horeca Nederland (KHN); - organisaties die innovatie en ondernemerschap stimuleren, waaronder Stichting Innovatie Recreatie en Ruimte (STlRR), ondernemingskringen; - kennisinstellingen op diverse niveaus, waaronder Landbouw-Economisch Instituut (LEI), Wageningen University & Research centre (Wageningen UR), Saxion, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN), Hogeschool Van Hall Larenstein en Radboud Universiteit; - certificerende instanties, waaronder TÜV Nederland. - ministerie van Infrastructuur en Milieu, alsmede het ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie. Wij onderhouden ook goede contacten met: - leveranciers; - mensen die rondom onze recreatiegebieden wonen; - niet-gouvernementele organisaties (NGO s); - pers; - andere partijen die in het maatschappelijk speelveld een rol spelen. Wij vinden het van groot belang dat onze producten binnen de organisatie breed gedragen worden door al haar medewerkers en alle belanghebbenden. 15

17 Arbeidsvoorwaarden Wij belonen onze medewerkers op basis van onze eigen marktconforme cao. Wij hebben die cao omgebouwd tot een cao die vergelijkbaar is met de cao van de horeca en RECRON. Voor de exploitaties die wij zelf uitvoeren, gebruiken wij de cao van de horeca en RECRON. De medewerkers die door de fusie nu werkzaam zijn bij RGV Holding hebben dezelfde arbeidsvoorwaarden gekregen als RGV medewerkers met dezelfde historie. Het beloningsbeleid voor de bestuurder van de vennootschap en de Raad van Commissarissen wordt gebaseerd op marktconformiteit op het moment dat de verplichtingen worden aangegaan. Uitgaande van de huidige aandeelhoudersstructuur zal in de toekomst het beloningsbeleid gebaseerd worden op een referentiegroep van bedrijven die op dat moment relevant is met betrekking tot de kerntaken van RGV; ontwikkelen en ondernemen, beheer en beleggen. RGV sluit dan aan op het beleid dat de rijksoverheid voor haar staatsdeelnemingen kent. Toelichting Recreatiegebieden Het verduurzamen van onze recreatiegebieden begint steeds meer haar vruchten af te werpen. Onder verduurzamen verstaan wij dat wij per gebied of regio een concept ontwikkelen waardoor: - het gebied of de regio voor bezoekers aantrekkelijk blijft om er de vrije tijd door te brengen; - voldoende verdiencapaciteit wordt ontwikkeld om dat te financieren; - een positieve spin-off wordt gerealiseerd voor leefbaarheid, werkgelegenheid en welzijn. En dat alles zo, dat er zorgvuldig omgesprongen wordt met omgevingswaarden, materialen en grondstoffen. De grote stroom bezoekers die elk jaar naar onze gebieden komt, hebben wij mede te danken aan het geïntegreerde concept dat wij hebben ontwikkeld. De traditionele recreant die op mooie dagen komt, is en blijft welkom. Dit is een groep die over een groot aantal jaren in aantal is gedaald en zal blijven dalen. Maar ook de wandelaar die het hele jaar door naar de gebieden komt om rond de plas te wandelen, bieden wij ruimte. Deze stromen zorgen er, samen met de stroom bezoekers die de exploitaties op onze gebieden bezoeken, voor dat de maatschappelijke impact en het rendement van onze gebieden steeds groter worden. Een extra voordeel van het concept dat wij hebben ontwikkeld, is dat de naamsbekendheid van de gebieden steeds groter wordt. Wij kunnen namelijk meeliften op de marketinginspanningen van de exploitanten. Ook wordt de sociale veiligheid groter, omdat de exploitaties het hele jaar open zijn en er daardoor ook het hele jaar gebruikers aanwezig zijn op onze gebieden. In 2013 hebben wij zonnepanelen geplaatst op ons kantoor in Arnhem, op onze beheerderskantoren in Wijchen en Voorst en op onze exploitaties op Zeumeren. Door deze plaatsingen is ons bedrijf weer duurzamer geworden. Wij streven ernaar over enkele jaren geheel CO ² neutraal te zijn. Naast deze beproefde, duurzame energie-opwekkers, hebben wij een experimentele biovergasser geplaatst en in gebruik gesteld voor de opwekking van stroom en leveren van warmte op ons recreatiegebied Zeumeren. Eveneens hebben wij op recreatiegebied Zeumeren een wilgenplantage aangelegd als producent van biobrandstof voor de daar aanwezige bio-installaties. Meer tropische dagen De winter had in 2013 moeite om ons land te verlaten. In mei werden wij zelfs nog verrast met natte sneeuw. Door dit koude weer kwam het recreatieseizoen laat op gang. Op 1 juli liepen wij daarom ook 30 procent achter op het aantal bezoekers ten opzichte van 16

18 het jaar ervoor. Ook de start van de verkoop van onze jaarkaarten leed eronder. In 2013 waren er, ondanks het koude voorjaar, 29 dagen boven de 25 graden, waarvan er 9 tropisch waren (boven de 30 graden). Dat waren er 3 meer dan in 2012 toen er 26 dagen boven de 25 graden waren, waarvan 2 tropisch. Het moment waarop deze mooie dagen vallen en of het mooie weer ook voorspeld is door de media, bepaalt voor een deel de bezoekersaantallen. Juli was een topmaand met 15 zomerse en 3 tropische dagen. In de periode van 21 tot en met 27 juli beleefde Nederland een hittegolf. De maand augustus was ook mooi te noemen met 6 zomerse dagen, waarvan 2 tropisch. De laatste recreatiemaand september had 3 zomerse dagen. Zomerse dagen in september is uitzonderlijk. De zomermaanden waren droog, wat ervoor zorgde dat de waterstanden laag waren. Dit heeft niet geleid tot gevaarlijke situaties. In 2013 hebben wij geen ijs gehad dat sterk genoeg was om op te kunnen schaatsen op de plassen in onze gebieden. Minder bezoekers Het aantal bezoekers daalde licht van in 2012 naar in Een daling van 4,7 procent. Alle gebieden trokken minder bezoekers dan het jaar ervoor met uitzondering van Strand Horst. Daar kenden wij een groei door de nieuwe paintball activiteiten die daar gestart zijn. Het aantal bezoekers steeg daar, mede ook door de stijgende belangstelling voor het surfen en kitesurfen, met 7,9 procent. De markt van bezoekers aan dagrecreatiegebieden is de laatste twintig jaar bijna gehalveerd. Wij wisten de laatste jaren, tegen de trend in, de aantallen bezoekers nog te laten groeien. Of dat de komende jaren met de demografische ontwikkelingen nog gaat lukken is niet te verwachten. Ook wij constateren de laatste jaren dat onze gebieden te groot zijn door de terugloop in bezoekers op topdagen. Door seizoensverlenging konden wij de aantallen bezoekers laten groeien. Door het teruglopen van het aantal bezoekers op topdagen komt er ruimte vrij voor andere voorzieningen op onze gebieden. Het aantal bezoekers aan de exploitaties op onze gebieden steeg van naar , een stijging van 3,4 procent. In totaal trokken onze gebieden bezoekers, ten opzichte van in Een daling van in totaal 2,4 procent. Wij bieden volop ruimte aan eenieder om vrije tijd bij ons door te brengen. Bezoekersaantallen totaal Aantal bezoekers recreatieterreinen x 1000 Aantal bezoekers voorzieningen x Figuur 1. In 2013 trokken de recreatiegebieden 4,7 procent minder bezoekers dan in 2012 (blauw). Alle recreatiegebieden, met uitzondering van Strand Horst, lieten een daling in het aantal bezoeken zien. De exploitaties op de recreatiegebieden trokken bezoekers (geel), een plus van 3,4 procent. 17

19 Meer werkgelegenheid De ontwikkelingen op het gebied van het verduurzamen van onze gebieden heeft er ook toe geleid, dat de werkgelegenheid op onze gebieden jaar op jaar toeneemt. Ondanks de crisis, die in 2008 zichtbaar werd, weten de ondernemers op onze gebieden nog steeds goede zaken te doen. Daardoor kunnen ze hun werkgelegenheid vasthouden en zelfs laten groeien. De groei in percentage vlakt wat af, maar in absolute zin stijgt hij nog steeds. En dat in een tijd dat de werkloosheid oploopt. De directe werkgelegenheid op onze gebieden, exclusief evenementen, wordt voor een groot deel ingevuld door parttimers. Teruggerekend naar fulltimers is de werkgelegenheid gegroeid van 665 FTE naar 671 FTE. Wij zijn er trots op dat het onze huurders en pachters lukt zo succesvol zaken te doen op onze gebieden. Ontwikkelingen directe werkgelegenheid in FTE exclusief evenementen Figuur 2. De directe werkgelegenheid steeg in 2013 naar 671 FTE. In 2012 was dit 665 FTE. Minder evenementen Het aantal evenementen op onze gebieden daalde in 2013 net als in De daling ontstond doordat een aantal deelmarkten is teruggevallen. Het totaal aantal evenementen daalde met 7 procent, in geld steeg de omzet met 8 procent. Bij een nadere analyse zien wij dat overheidsinstellingen, bedrijven en evenementenbureaus minder activiteiten organiseerden. De deelmarkt particulieren en verenigingen steeg weer terwijl die categorie juist in 2012 de grootste daling had laten zien. Het totaal aantal bezoekers aan evenementen steeg ondanks dat het totaal aantal evenementen afnam. Wij hebben de evenementen in drie categorieën ingedeeld: - kleine evenementen, met minder dan 500 bezoekers; - middelgrote evenementen, met tussen 500 en bezoekers; - grote evenementen, met meer dan bezoekers. 18

20 Het aantal kleine evenementen daalde met 8 procent, het aantal middelgrote evenementen verdubbelde en het aantal grote evenementen steeg met 50 procent. Door de stijging van de middelgrote en grote evenementen namen de omzet en bezoekersaantallen toe. Wij bieden volop ruimte aan evenementenorganisaties om op onze gebieden evenementen te organiseren. In ons jaarverslag van 2012 lieten wij weten dat wij in gesprek waren met diverse organisaties om nieuwe grotere evenementen te organiseren op onze gebieden. Die gesprekken hebben in 2013 resultaat opgeleverd. Het aantal (middel) grote evenementen nam toe. Ook voor 2014 verwachten wij een lichte groei van deze categorie evenementen. Middelgrote en grote evenementen bieden veel voordeel voor de regio. De organisatoren van deze evenementen maken vaak lange tijd promotie voor onze gebieden en de gemeente waar het evenement gehouden wordt. Deze promotie ondersteunt de beeldvorming van een dynamische regio en gemeente. Aantal evenementen Figuur 3. Het aantal evenementen daalde in 2013 met 7,0 procent ten opzichte van In 2012 werden er 654 evenementen op onze recreatiegebieden georganiseerd en in 2013 waren dit er 618. Deze daling werd veroorzaakt door een terugvallende markt. 19

21 Minder deelnemers Natuureducatieproject In 2013 hebben wij het aantal gebieden waarop wij het Natuureducatieproject aanbieden teruggebracht van vijf naar vier. De reden voor deze aanpassing had te maken met de terugloop van het aantal deelnemende scholen en groepen. Het aantal deelnemende groepen en scholen is verder teruggelopen op drie van de vier gebieden. Voor de komende jaren gaan wij ons heroriënteren over dit in 2002 opgezette project dat in het topjaar 2004 nog ruim leerlingen trok. Afgelopen jaar was, wat deelnemers betreft, met leerlingen en 85 groepen het op één na slechtste jaar. Wij geven aan scholen volop de ruimte om op onze gebieden educatieve programma s te draaien. Natuureducatieproject 250 Natuureducatieproject aantal groepen Natuureducatieproject aantal scholen Natuureducatieproject aantal leerlingen x Figuur 4. De laatste jaren is er een daling te zien van het aantal scholen en groepen, dat deelneemt aan het Natuureducatieproject. Door deze daling is het aantal gebieden waarop wij het Natuureducatieproject aanbieden, teruggebracht van vijf naar vier. Minder parkeergeld Minder geparkeerde auto s Het totaal aantal voertuigen dat bij ons parkeerde zonder abonnement daalde met 2,8 procent. Het aantal auto s met een aanhanger en bussen daalde met 16,8 procent. Deze daling was sterker dan het gemiddelde. Wij verklaren dat door de stijging van het aantal jaarkaarthouders van deze groep met 4,7 procent. Al onze gebieden, met uitzondering van Strand Horst, kenden een daling. Strand Horst kende, om een tweetal redenen, een stijging. De eerste is gelegen in de succesvolle opening van een paintball strand, de tweede reden is het succes van het surfen en kitesurfen. Deze groep gebruikers maakte meer gebruik van ons gebied. Minder parkeergeld Het totale bedrag dat wij aan parkeergelden ontvingen, daalde met 3 procent. De btw-verhoging van 2 procent, die in oktober van 2012 werd ingevoerd, hebben wij niet berekend in het tarief. In 2014 en 2015 komen wij met veranderingen van onze tarieven, daar wij in die jaren overgaan op een nieuw betaalsysteem, waarbij wij integraal van vooraf naar achteraf betaald parkeren zullen overgaan. Deze stap doen wij na jaren van testen van nieuwe parkeersystemen op gebruikersgemak en behoefte van de ondernemers die gevestigd zijn achter de slagbomen op onze gebieden. Het achteraf betalen biedt bezoekers en exploitanten voordelen. Het nieuwe systeem, dat wij in samenwerking met een innovatieve Nederlandse organisatie ontwikkelde, is specifiek geschikt voor het buitengebied. 20

22 Minder parkeerjaarkaarten Door het laat op gang komen van het recreatieseizoen in 2013 hebben wij in jaarkaarten minder verkocht dan in Het aantal jaarkaarten voor lange voertuigen groeide wel licht. Het is erg jammer dat het totaal aantal verkochte jaarkaarten ook dit jaar daalde. Jaarkaarthouders zijn een belangrijke groep klanten van ons. Ze bezoeken vaak onze terreinen en zorgen ervoor dat wij al een belangrijk deel van onze parkeergelden hebben veiliggesteld voordat het recreatieseizoen begint. Een ander voordeel voor ons is dat jaarkaarthouders hun kaarten via de mail bestellen. Meestal geven ze aan dat wij hen ook per mail informatie mogen sturen. Het bestand dat wij daarmee opbouwen voor onze nieuwsbrieven is in 2013 stabiel gebleven op Aantal verkochte parkeerjaarkaarten Figuur 5. In 2013 verkochten wij parkeerjaarkaarten. Dit waren er minder dan in 2012, toen wij er parkeerjaarkaarten verkochten. Deze daling had te maken met het laat op gang komen van het recreatieseizoen in Veiligheid en kwaliteit Voor de gebruikers van onze gebieden is veiligheid een belangrijk motief om naar onze gebieden te komen. De gebieden moeten schoon zijn en er moet geen vuil, glas en dergelijke liggen. Wij betreuren het besluit van bierbrouwers om bierflesjes zonder statiegeld op de markt te brengen. Dit heeft haar weerslag op het glas en afval dat recreanten op onze gebieden achterlaten. Ook sociale veiligheid is van belang. Ondanks de schaal van onze gebieden lukt het ons om onze gebruikers het juiste gevoel te geven en een goede kwaliteit te bieden. Mede dankzij de hulp van onze vele huurders en pachters. In 2013 hadden wij 46 schadegevallen op onze gebieden. Het totale bedrag van deze schades was ,-. Het is teleurstellend dat wij nog steeds geconfronteerd worden met zulke grote aantallen schades en vernielingen op onze gebieden. De tijd, de negatieve energie en het geld dat hier in gaat zitten, zouden wij liever besteden aan nieuwe producten en diensten. Inzet boa s kost veel geld Onze buitendienstmedewerkers zijn bijna allemaal buitengewoon opsporingsambtenaar (boa). Ze treden op als dat nodig is. Ze doen dat naast hun primaire taak als gastheer en onderhoudsmedewerker. De wetgever stelt steeds meer eisen aan onze boa s en verscherpt de exameneisen elk jaar. Ze stelt ook steeds meer eisen aan de werkgever. Sinds 2012 wil de wetgever dat wij zelf de bekeuringen, die onze boa s uitschrijven, invoeren in het CJIB-systeem. 21

23 Dat bezorgt ons een extra administratieve lastendruk. De kosten daarvan komen bovenop het bedrag van dat het hebben van boa s ons nu al elk jaar kost. Daarom hebben wij samen met andere particuliere werkgevers die ook boa s in dienst hebben - de Minister van Veiligheid en Justitie gevraagd om overleg over de kosten die het hebben van boa s met zich meebrengt. Het zou bespreekbaar moeten zijn dat wij een reële vergoeding krijgen voor de inzet van onze medewerkers. Eind 2013 hebben de particuliere werkgevers met boa s in dienst de handen ineen geslagen en een position paper geschreven naar de minister. RGV had een actieve rol in dit proces. Deze position paper heeft geleid tot een debat eind januari 2014 in de Tweede Kamer. Het is nog niet duidelijk wat dit debat heeft opgeleverd. Wel is er al veel begrip voor de positie van de particuliere werkgevers. In 2013 schreven onze boa s 317 processen-verbaal uit tegen 660 in Het aantal aangiftes dat onze medewerkers deden was 24 tegen 20 in Dit waren bijna allemaal zaken van vandalisme, zoals brandstichting en vernielingen. Toezicht op zwemwater In 2012 is er een discussie ontstaan, aangezwengeld door de reddingsbrigades, dat toezicht op zwemwater zou leiden tot meer veiligheid en minder verdrinkingsgevallen. De ervaring in de sector is een andere. Om de ervaringen van de sector gestaafd te krijgen, hebben wij eind 2012 wetenschappers gevraagd een onderzoek daarnaar in te stellen. De uitkomsten bevestigden onze ervaringen. In de gevormde klankbordgroep zaten meerdere partijen, waaronder het ministerie van I&M, provincies, recreatieschappen en anderen. Ook hebben wij de reddingsbrigade in dit proces betrokken. Het ministerie heeft de gelegenheid aangegrepen nog een vervolgonderzoek in te stellen. Dit alles om tot een goede onderbouwde nieuwe zwemwaterwet te komen. Wij zijn blij met de door ons genomen stappen. Hierdoor is een emotioneel onderwerp gerationaliseerd, waardoor er besluitvorming kan plaatsvinden die aansluit met de realiteit. Voor dit onderwerp, met de getrokken conclusies, hebben wij ook steun van Actal. Naar aanleiding van al de gehouden overleggen, is er een breed platform ontstaan van partijen die allen belang en ervaring hebben met veiligheid in relatie tot zwemwater. De partijen binnen dit platform hebben zich uitgesproken kennis met elkaar te delen. Onze gebruikers denken mee Wij nemen zoveel mogelijk suggesties voor veiligheid en kwaliteit mee, die wij van anderen krijgen. Die suggesties krijgen wij van gebruikers als reactie op onze nieuwsbrieven, maar ook via directe contacten met onze buitendienstmedewerkers en indirecte contacten met onze huurders, pachters, omwonenden en andere stakeholders. Met hen evalueren wij elk jaar het seizoen en blikken wij vooruit op het nieuwe jaar. Wij krijgen elk jaar suggesties, opmerkingen en verbeterpunten. Dat komt omdat onze organisatie en onze gebieden steeds bekender worden en de nieuwe media het steeds makkelijker maakt om met ons te communiceren. In 2013 daalde het aantal verbeterpunten dat gebruikers aandroegen. De oorzaak daarvan zou kunnen zijn dat het recreatieseizoen door het koude voorjaar laat op gang kwam. Wij hebben alle suggesties, opmerkingen en verbeterpunten, die bij ons binnen kwamen, naar behoren beantwoord. Intern bespreekt onze operationeel manager deze met de beheerders. Gaat het om zaken die op kantoor spelen, dan behandelen de afdelingshoofden de reacties. De verbeterpunten krijgen aandacht binnen ons managementteam. Hieronder ziet u een overzicht van het aantal reacties dat wij per categorie kregen. 22

24 Aantal suggesties en verbeterpunten Parkeren Waterkwaliteit Honden Evenementen 16 6 Sanitaire voorzieningen Onderhoud Personeel 2 0 Schade 9 11 Lichamelijk letsel 0 5 Bebording 5 2 Naturisten 9 11 Geluidsoverlast 9 4 Botenhelling 14 6 Ganzen 7 5 Ruiters 9 3 Duikers 0 9 Vissers 1 3 Overig Totaal Informatieverstrekking Communicatie wordt in onze samenleving steeds belangrijker. Dit realiseren wij ons erg goed. Daarom proberen wij zo goed mogelijk contact te hebben met onze groep gebruikers en klanten. Voor onze klanten is dat eenvoudiger dan voor de groep gebruikers. Die laatste groep maakt namelijk anoniem gebruik van onze diensten en gebieden, terwijl onze klanten zich bij ons bekend hebben gemaakt. Het kunnen particulieren zijn, maar ook verenigingen, andere non-profitorganisaties en profitorganisaties. Voor onze communicatie zetten wij diverse soorten media in. Persberichten Het aantal persberichten lag in 2012 hoog door alle activiteiten in ons jubileumjaar. In 2013 daalde het aantal persberichten van 93 naar 58. Dat aantal ligt boven het gemiddelde van de jaren ervoor. Persberichten zijn voor ons een belangrijk medium om te communiceren met onze stakeholders. 23

25 Website Onze website werd ruim keer bezocht door unieke gebruikers tegen in Van die bezoeken vond 28 procent zijn weg naar onze site via een smartphone of tablet. Bij deze aantallen tellen wij de bezoekers van de sites van onze dochterondernemingen niet mee. Het bezoek op de site duurde gemiddeld 2 minuten en 15 seconden. Wij zijn ook gestart met Facebook en Twitter. Het aantal volgers op deze media is nog bescheiden. Nieuwsbrieven Wij verzonden 7 e-nieuwsbrieven naar ruim mailadressen om onze gebruikers te informeren over activiteiten en andere wetenswaardigheden op onze gebieden. Dit aantal was gelijk aan Visueel Ook in 2013 gaven wij ons blad Visueel uit. Dit blad is gericht op onze stakeholders. Visueel verscheen 4 keer en werd naar adressen verzonden. Gebiedsfolders Ondanks dat het medium verouderd lijkt, hebben wij weer gebiedsfolders verspreid. Ze vonden gretig aftrek bij onze gebruikers. Gebiedsoverleg De jaarlijkse gebiedsoverleggen waren weer nuttig en inspirerend. Ze zorgden voor de nodige input en contacten met onze buren, huurders, pachters, wijkagenten en andere stakeholders. Exploitatie van onze gebieden en toekomst Het operationeel resultaat van onze recreatiegebieden was ook in 2013 negatief. Dit resultaat was slechter dan in Daarvoor zijn drie oorzaken: - De kosten voor onderhoud waren hoger. - Wij hadden extra personele kosten voor uitvoering van werkzaamheden van een medewerker die door afvloeïng vertrok bij onze organisatie. - Wij hebben de parkeersystemen die wij in 2014 en 2015 vervangen, vervroegd afgeschreven. Het resultaat kwam uit op ,- verlies in De omzet die wij konden realiseren steeg wel ondanks de lagere parkeergeldopbrengsten. Deze groei zat in een hogere omzet van evenementen en hogere omzet uit houtverkopen. Maatschappelijk rendement Dagrecreatiegebieden, zoals wij die exploiteren, zullen altijd verlieslatend zijn door hun aard en door de manier waarop wij ons product aanbieden. Ons product lijkt op dat van een openluchtzwembad of bosbad. Wij bieden ook zwemwaterkwaliteit, ligweiden, kiosken, speelobjecten en toiletten. Maar anders dan openluchtzwembaden hebben wij geen toezicht en kleedhokjes en vragen wij geen entreeprijs. De tarieven van openluchtzwembaden variëren van 4,- tot 6,- per persoon. Op basis van onze bezoekersaantallen kan men stellen dat wij een waarde genereren van tussen 8 en 20 miljoen per jaar waarvoor wij de gebruiker geen vergoeding vragen. Dit bedrag kan men beschouwen als het maatschappelijk rendement dat wij jaarlijks uitkeren. Datzelfde geldt voor de besparingen die wij, na de verzelfstandiging, hebben gerealiseerd bij de gemeentelijke en provinciale overheden. Deze berekening is 24

26 gebaseerd op de theoretisch benodigde afkoopsom en het afschaffen van investeringssubsidies. Bovenstaande hebben wij in onderstaande grafiek weergegeven op basis van bezoekersaantallen exclusief bezoekers van evenementen en op basis van 4,- entree (prijspeil 2013) voor een openluchtzwembad. De genoemde bedragen zijn niet de gemiste omzet, daar het de vraag is of wij dezelfde aantallen bezoekers mogen verwelkomen indien wij entreegelden zouden vragen. Maatschappelijk rendement Niet doorbelaste vergoeding aan consument x 1000 Bezuiniging door overheden x Figuur 6. Het maatschappelijk rendement dat RGV uitkeerde over 2013 was ruim 16 miljoen. Lokale lasten blijven beheersbaar De laatste jaren voeren wij periodiek procedures over de hoogte van de WOZ-waarde voor de Onroerend Zaakbelasting met gemeenten, waar in onze recreatiegebieden liggen. Wij hebben namelijk met verschillende gemeenten verschil van inzicht over de waarde van onze gebieden, die wij gratis aanbieden aan het publiek. Wij krijgen van de rechter veelal gelijk. Ook in 2013 wonnen wij een aantal procedures bij de rechtbank en het hof. Dat wij gelijk krijgen van de rechter zorgt ervoor dat de lokale belastingen - en de daaraan gekoppelde waterschapslasten - voor ons beheersbaar blijven. Aanbod actualiseren Wij verwachten dat de trend, die is ingezet in de vrijetijdsbesteding, zich in de komende jaren zal versterken. Door een lager besteedbaar inkomen, minder mobiliteit en minder vrije tijd gaan mensen minder op vakantie in het buitenland en hebben ze minder en kortere vakanties in het binnenland. Hun vrije tijd vullen ze in met meer losse dagactiviteiten. Die moeten wel op dat moment passen bij het weer en de behoefte die ze dan voelen. In dat kader is de in gang gezette ontwikkeling van onze gebieden naar een vrijetijdsontmoetingsplaats erg gunstig. Er is voor een ieder wat te vinden. Maar onze gebieden zijn niet uitontwikkeld. Er is nog actualisering van het aanbod en productverbreding nodig. Wij willen niet dat op elk gebied hetzelfde wordt aangeboden wat wij in elke winkelstraat zien. Wij willen dat onze klanten op onze gebieden een divers lokaal, regionaal en bovenregionaal aanbod van vrijetijdsproducten vindt. Dat aanbod zullen wij samen met ondernemers moeten ontwikkelen. Wij bieden ruimte aan ondernemers om hun concepten op onze gebieden tot wasdom te laten komen. In 2013 hebben wij een nieuwe kiosk met toiletfaciliteiten gebouwd op Strand Nulde. Die wordt in 2014 in gebruik genomen. Deze vervangt een oud toiletgebouw en standplaats. Voor 2014 zijn drie nieuwe toiletgebouwen en twee nieuwe kiosken met toiletfaciliteiten gepland die vóór het recreatieseizoen 2014 open moeten gaan. Het gaat om een toiletgebouw op recreatiegebied Nieuw Hulckesteijn, een kiosk op Strand Nulde, een kiosk op Strand Horst en twee toiletgebouwen op Rhederlaag. 25