Leisurelands werkt bij al haar activiteiten aan een optimaal evenwicht tussen de 3 P s:

Transcriptie

1 1

2 Duurzaam Recreëren Welkom bij Leisurelands! Onder deze nieuwe naam gaan wij het gedachtengoed van RGV verder uitbouwen en nog krachtiger in de markt zetten. Leisurelands wil voorop lopen in de recreatie- en evenementenmarkt en heeft Duurzaam Recreëren als fundament onder al haar activiteiten. Daarmee wil Leisurelands een actieve bijdrage leveren aan het verbeteren en verduurzamen van de leefomgeving en de optimalisering van haar maatschappelijk rendement als organisatie. Duurzaam Recreëren steunt op vijf pijlers: 1. Het borgen van een groene, gezonde omgeving 2. Veiligheid en crowd management 3. Het verhogen van maatschappelijk rendement 4. Energieneutraal opereren, energie genereren 5. Kennis delen en uitbouwen Leisurelands werkt bij al haar activiteiten aan een optimaal evenwicht tussen de 3 P s: 2 People: het gastvrij en veilig ontvangen van bezoekers Planet: passend voor wat betreft het landschap en de leefomgeving Profit: duurzame winstgevendheid, gericht op de lange termijn.

3 Inhoud BESTUURS- EN ADVIESORGANEN 5 MISSIE VAN LEISURELANDS 6 KERNGEGEVENS 7 BERICHT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN 9 VERSLAG VAN DE DIRECTIE OVER ONZE STRATEGIE 10 Toelichting 18 Recreatiegebieden 18 Onroerend goed 36 Interhuis 38 Leisurelands 42 Resultaten 50 Vooruitzichten 51 Corporate Governance 52 Risicoparagraaf 55 JAARREKENING Geconsolideerde balans 58 Geconsolideerde winst- en verliesrekening 59 Geconsolideerd kasstroomoverzicht 60 Toelichting op de geconsolideerde balans en winst- en verliesrekening 62 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 69 Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 70 Enkelvoudige balans 72 Enkelvoudige winst- en verliesrekening 72 Toelichting op de enkelvoudige balans en winst- en verliesrekening 73 Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen 75 3 OVERIGE GEGEVENS Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 76 Bestemming van het resultaat over het boekjaar Statutaire regeling omtrent bestemming winst en voorstel tot bestemming van het resultaat Persoonlijke gegevens Directie en Raad van Commissarissen 78

4 4

5 Bestuurs- en adviesorganen RGV Holding B.V. Raad van Commissarissen: De heer J. Wegstapel (voorzitter) Mevrouw M.H.H. van Haaren De heer J.G.H. Heijmen Directie De heer E.M.J.C. Droogh Ondernemingsraad Mevrouw D.M.C.W. Berlage (voorzitter) De heer R.B. Knippenberg Mevrouw W.C. Noorlander - Middelkoop 5 Juridische structuur van actieve vennootschappen met belang van 100% per 31 december 2014 Aandeelhouders 22 gemeenten + Gemeenschappelijke Regeling Recreatieschap Achterhoek Liemers RGV Holding B.V. (Leisurelands) Leisurelands Onroerend Goed B.V. Leisurelands Exploitatie B.V Interhuis B.V. Zeumeren B.V. Schateiland Zeumeren B.V. RGV Delfstoffen B.V. Katerbosch B.V.

6 Missie van Leisurelands Visie Leisurelands heeft de ambitie om in een sterk veranderende wereld en markt verder uit te groeien tot een nog slagvaardiger en toonaangevend recreatiebedrijf. Dat vraagt om een bij de tijd passend aanbod dat afgestemd is op de wensen en eisen van gasten (bezoekers, organisaties) en de op de gebieden gevestigde leisure ondernemers. Daartoe zal het productaanbod kwalitatief en kwantitatief worden verbreed en uitgebreid. Missie De oorsprong van ons bestaansrecht bestaat uit het ontwikkelen, aanleggen, faciliteren, exploiteren en beheren van recreatieve producten. De recreatiegebieden liggen allemaal in het buitengebied met groen als decor. Leisurelands levert direct en indirect een maatschappelijke bijdrage aan de leefbaarheid en vrijetijdsbesteding in de regio waar zij actief is. Activiteiten Leisurelands 6 Recreatiegebieden Berendonck Bussloo Groene Heuvels Hambroekplas Heerderstrand Hilgelo Kievitsveld Mookerplas Nevelhorst Nieuw Hulckesteijn Rhederlaag Slingeplas Strand Nulde Strand Horst Stroombroek Surfoever Hoge Bijssel Wylerbergmeer Zandenplas Zeumeren Haven Hattem Gelegen in de gemeente(n) Wijchen Voorst Beuningen Berkelland Heerde Winterswijk Epe Mook en Middelaar Montferland Nijkerk Zevenaar Aalten Putten Ermelo, Harderwijk Montferland Nunspeet Groesbeek Nunspeet Barneveld Hattem Bijdragen aan de vrijetijdsbesteding in de regio

7 Kerngegevens Bezoekersaantallen recreatiegebieden (x 1.000) Index Bezoekersaantallen exploitaties Recreatiegebieden (x 1.000) Index Omzet parkeerinkomsten (x 1.000) Index Aantal parkeerabonnementen Aantal evenementen Omzet uit verhuur en verpachting (x 1.000) Index Overige omzetten, zoals evenementen (x 1.000) (excl. eigen exploitaties) Index Operationeel resultaat (x 1.000) Netto resultaat (x 1.000) Index Aantal dagen boven 25 C Aantal gebieden Totale oppervlakte in ha Oppervlakte water in ha Personeelsgegevens / situatie per 31 december Aantal personeelsleden kantoor Aantal personeelsleden buitendienst Aantal personeelsleden eigen exploitaties Totaal aantal personeelsleden Aantal personeelsleden in FTE s kantoor Aantal personeelsleden in FTE s buitendienst Aantal personeelsleden in FTE's eigen exploitaties Gemiddeld aantal personeelsleden over het boekjaar in FTE s Aantal personeelsleden Leisurelands totaal Gemiddelde leeftijd Gemiddeld aantal dienstjaren ,3 15,2 16,8 16,6 16,0 14,5 9,3 9,3 11,6 12,1 14,7 18,1 17,8 15,8 18,7 47,5 43,2 45,3 43,9 46, ,6 44,5 45,0 43,9 44,7 8,1 10,1 9,2 8,4 9,4 Investeringen in recreatieve en ondersteunende voorzieningen (x1.000) incl. groot onderhoud

8 Leisurelands 20 recreatiegebieden in Nederland Zwolle A28 A50 Hoge Bijssel Heerderstrand 8 Strand Horst Strand Nulde Zandenplas A28 Harderwijk A50 Kievitsveld Deventer A28 Zeumeren A1 Amersfoort Barneveld A30 Ede A12 Apeldoorn A1 A50 A50 A1 N339 Bussloo Zutphen N312 N319 A348 A12 A50 Arnhem Rhederlaag Doetinchem A12 Didam A18 De Nevelhorst Stroombroek Borculo N318 N315 N18 Hambroekplas N18 Winterswijk t Hilgelo Slingeplas N319 Groene Heuvels Berendonck A50 A73 A73 Nijmegen Wylerbergmeer Mookerplas

9 Bericht van de Raad van Commissarissen Aan de Aandeelhouders Het is ons een genoegen om u het jaarverslag over 2014, met daarin opgenomen het verslag van de directie en de jaarrekening, aan te bieden. De jaarrekening is gecontroleerd door onze accountant en voorzien van een goedkeurende verklaring. Deze verklaring is opgenomen bij de overige gegevens in de jaarrekening. Wij stellen u voor de jaarrekening over 2014 vast te stellen en decharge te verlenen aan de directie voor het door haar gevoerde beleid en aan de Raad van Commissarissen voor het gedurende verslagjaar gehouden toezicht. Het jaar 2014 stond in het teken van schaalvergroting van de onderneming als gevolg van een fusie met onderdelen van het Recreatieschap Achterhoek Liemers. Na een langdurig traject van voorbereiding werd deze fusie geformaliseerd op 2 december Het jaar 2014 was het eerste volle jaar dat de vijf recreatieterreinen door Leisurelands werden geëxploiteerd. In het verslagjaar kwam de Raad acht keer bijeen. Tijdens onze ontmoetingen met de directie hebben wij naast de gebruikelijke onderwerpen als: financiële gang van zaken, organisatie en management, beleggingen en marktomstandigheden, uitgebreid stilgestaan bij de strategie van de onderneming. Deze is herijkt en aangepast aan de gewijzigde marktomstandigheden. In de aandeelhoudersvergadering van 5 juni 2014 werd de heer Heijmen herbenoemd als lid van de Raad van Commissarissen voor een periode van vier jaar. We zijn verheugd over de ontwikkeling van de resultaten van de onderneming. Het operationeel resultaat van de onderneming verbeterde sterk tot -/- 0,8 miljoen, ondanks moeilijke marktomstandigheden. Dankzij de goede resultaten van het vermogensbeheer resulteerde een nettoresultaat van 2,5 miljoen. Hierdoor is de financiële basis van de onderneming verder versterkt. 9 Wij danken de medewerkers en directie voor hun geleverde prestaties en de grote inzet in dit voor de vennootschap bijzondere jaar. Raad van Commissarissen Arnhem, 9 april 2015

10 Verslag van de directie over 2014 LEISURELANDS: EEN NIEUWE NAAM IN DE NEDERLANDSE VRIJETIJDSMARKT Ook in het afgelopen jaar was sprake van veel beweging in de vrijetijdsmarkt en voor onze organisatie. In het verlengde van de ontwikkeling van een strategisch beleidsplan voor de periode is in 2014 werk gemaakt van het ontwikkelen van een nieuwe naam en huisstijl voor onze organisatie. De naam Leisurelands, die in het eerste kwartaal van 2015 is geïntroduceerd, vervangt de naam RGV na ruim 16 jaar trouwe dienst. De oorsprong van de afkorting RGV, Recreatie Gemeenschap Veluwe, gaat zelfs terug tot ver in de vorige eeuw. De nieuwe naam Leisurelands past uitstekend bij onze ambitie, visie en missie. De vrijetijdsmarkt zal ook de komende jaren sterk in beweging zijn en het vraagt om nog meer slagvaardigheid om in te spelen op de sterk veranderende markt en maatschappelijke omstandigheden. Overzicht belangrijkste activiteiten en gebeurtenissen in Wij zijn tevreden met de resultaten over Het aantal strandbezoekers bleef, ondanks de slechte zomermaand augustus, op een goed niveau. Inclusief de vijf nieuwe gebieden in de Achterhoek mochten wij in 2014 bijna 3,8 miljoen dagrecreanten begroeten, een toename van 10% ten opzichte van Deze stijging komt voor rekening van de vijf extra gebieden. Per recreatiegebied daalde het gemiddelde aantal bezoekers, een trend die al zo n 20 jaar aan de gang is. Inclusief het bezoek aan de exploitaties kwam het aantal gasten uit op het recordaantal van ruim 5,4 miljoen. Het overzicht op de volgende pagina geeft een globaal inzicht in de dynamiek van 2014 voor onze organisatie:

11 het actualiseren van de strategie (plan ) en het ontwikkelen van een nieuwe naam afronding van de fusie met vijf recreatiegebieden in de Achterhoek, inclusief vijf nieuwe medewerkers; het in gang zetten van de vervanging van de parkeersystemen, een belangrijke inkomstenbron; de start van het investeringsfonds LI Leisure Investments, waarmee jonge ondernemers worden ondersteund om vernieuwende en duurzame ideeën te realiseren; het verder optimaliseren en professionaliseren van onze organisatie; het invullen van vacatures met drie nieuwe medewerkers in de buitendienst, een controller en een medewerker voor de afdeling Marketing, Sales en Communicatie; het werven en aannemen van drie nieuwe spilmedewerkers voor onze eigen exploitaties op recreatiegebied Zeumeren; het opstellen van ontwikkelvisies voor de vijf gebieden in de Achterhoek; het faillissement van Interhuis Nieuw Hulckesteijn B.V. en de afwikkeling daarvan; de integratie van het Recreatieschap Achterhoek Liemers (RAL) in de regio en de bouw van een nieuw beheerderskantoor op recreatiegebied Stroombroek; de bouw van vier nieuwe toiletgebouwen (op Rhederlaag, Strand Nulde en Strand Horst); het verwerven van agrarische gronden; de begeleiding van pachters en huurders in deze periode van transitie, mede in het licht van de dalende waarde van recreatief onroerend goed; het adviseren van ministeries, onderwijsinstellingen, Terreinbeherende Organisaties (TBO s) en andere partijen; het realiseren van wijzigingen van bestemmingsplannen; het inspelen op algemeen maatschappelijke ontwikkelingen, waaronder de steeds moeilijker; wordende financiering in onze sector, verschuivingen op de evenementenmarkt en het verder optimaliseren en verduurzamen van de organisatie en de recreatiegebieden. 11 Leisurelands in 2014 Het recreatieseizoen in 2014 kende een mooi voorjaar en najaar. De start van het recreatieseizoen was goed, het aantal mooie dagen in het steeds belangrijker wordende voorjaar was hoger dan in De maand augustus was uitzonderlijk koud en nat. Het fraaie najaar compenseerde deze voor ons altijd zo belangrijke maand in grote mate, waardoor het aantal bezoekers (dagrecreatie) op onze recreatiegebieden in totaal uitkwam op Daarbij moet rekening worden gehouden met het aantal bezoekers die de vijf recreatiegebieden in de Achterhoek mochten begroeten. Deze werden in 2014 voor het eerst meegenomen in het totaal. Het totale aantal bezoekers in 2014 steeg met 10% ten opzichte van Ook het aantal bezoekers aan de exploitaties op onze gebieden nam toe. In 2014 waren dat er , een stijging van 10,7% ten opzichte van het vorige jaar (2013: bezoekers). Daarmee komt het totale aantal bezoekers in 2014 ruim boven de 5,4 miljoen, een record in de recente historie van Leisurelands. In 2014 breidde een aantal pachters hun activiteiten uit en mochten we twee nieuwe ondernemers verwelkomen. De pachtomzet groeide autonoom en als gevolg van de fusie met de Achterhoek. De exploitaties op Zeumeren lieten, voor wat betreft de resultaten, een krachtig herstel zien.

12 Voor Interhuis Nieuw Hulckesteijn B.V. hebben wij faillissement aangevraagd en verkregen. De dochteronderneming van Interhuis Nieuw Hulckesteijn B.V., Recreatiecentrum Nieuw Hulckesteijn B.V., hebben wij in 2014 verkocht. De omzet van de zandwinning kwam uit op hetzelfde niveau als in 2013, mede omdat wij zelf zijn opgetreden als winner. Het aantal gewonnen kubieke meters zand uit de diverse zandputten daalde substantieel. Ontwikkeling omzet en resultaat De omzet van de meeste onderdelen van onze kernactiviteiten steeg ondanks een krimpende markt. De omzet in pacht, huur en evenementen steeg ten opzichte van 2013 met 16,3%, door de fusie, autonoom en door een toename van agrarische verpachtingen. De omzet van parkeergelden daalde licht. De totale omzet steeg met 1%. Bij de totale omzet rekenen wij de verkoop van activa mee. Het operationeel resultaat is in 2014 gestegen, exclusief de bijzondere baten en lasten die wij moesten nemen. Ten opzichte van 2013 daalde het resultaat op onze beleggingen door de grote hoeveelheid liquiditeiten en het afgebouwde risicoprofiel. In het licht van de turbulentie op de financiële markten zijn wij meer dan tevreden over de resultaten. 12 Strategie en trends op de vrijetijdsmarkt Trends in de vrijetijdsmarkt De vrijetijdsmarkt is de laatste jaren sterk in beweging, zowel aan de vraagkant als aan de aanbodkant. De vrijetijdsmarkt wordt traditioneel sterk beïnvloed door: De hoeveelheid vrije tijd van mensen Het besteedbaar inkomen van mensen De mobiliteit van mensen Deze factoren zijn ook nu van belang. Minder besteedbaar inkomen betekent bijvoorbeeld dat mensen minder vaak op vakantie gaan. Daarnaast spelen ook andere maatschappelijke trends. Zo wordt dagbezoek aan onze recreatiegebieden minder vanzelfsprekend. De hedendaagse consument zoekt en krijgt op steeds meer plaatsen beleving en wil bovenal vermaakt worden. De toename van het aantal grote en lokale, kleinere festivals is daar een duidelijk teken van. Het is voor Leisurelands een grote uitdaging om nu en in de toekomst deze beleving te kunnen bieden. Dit in een goede balans met ons streven naar het creëren van een duurzame en veilige omgeving voor onze bezoekers, omwonenden en andere stakeholders.

13 Daarnaast blijft de consument uiterst kritisch waar het gaat om de prijs-kwaliteitverhouding van de aangeboden producten. De afgelopen jaren heeft zich in de vrijetijdsmarkt een ware kortingsslag ontwikkeld waardoor, zeker in deze verzadigde markt, producten onder de kostprijs worden aangeboden. Dat leidt tot problemen bij veel aanbieders. Ook voor 2014 kunnen wij constateren dat er geen tot nauwelijks herstel is van prijzen en marges. Dat heeft belangrijke gevolgen voor de markt, ook in de komende jaren: Het investeringsniveau is en blijft de komende jaren laag De zo nodige verbetering van het kwaliteitsniveau wordt niet gerealiseerd, er wordt eerder op bezuinigd (bijvoorbeeld: minder en goedkoper personeel) Het innovatiebeleid in de sector wordt te weinig gestimuleerd Financiers en eigenaren zullen nog het nodige moeten afboeken De clustering en schaalvergroting in de sector zal onverminderd doorzetten Visie en strategie De nieuwe naam Leisurelands is meer dan een symbolische stap in het proces naar het verder aanscherpen van onze marktgerichte strategie. Een van de strategische onderwerpen is, of het creeren van een markt waarop de huidige aandeelhouders hun bezit, indien zij dat wensen, kunnen verkopen nadat de aandeelhoudersovereenkomst vervalt in In onze strategie blijven de volgende aandachtsgebieden van belang: Het vergroten van de schaal van onze onderneming, waardoor de kennis en ervaring voor onze organisatie beter geborgd wordt In deze markt, waarin een toenemende clustering plaatsvindt, zullen wij moeten groeien om onze marktpositie te behouden en waar mogelijk te verstevigen. Met andere woorden: in een krimpende markt is volume nodig Deze groei is ook van belang om onze klanten blijvend te voorzien van de juiste, verbeterde en nieuwe producten en diensten Het kritisch blijven beschouwen en verfijnen van ons verdienmodel. Dat heeft zich nu bewezen en zal zich ook op lange termijn moeten bewijzen. 13 Deze aandachtsgebieden zijn nauw verbonden met belangrijke economische en maatschappelijke trends die wij waarnemen. Mensen in beweging krijgen én houden

14 14 Economische en maatschappelijke trends Naast de eerder genoemde drie externe factoren, vrije tijd, besteedbaar inkomen en mobiliteit, zien wij trends die van grote invloed zijn op onze sector en onze bedrijfsvoering. Nauwelijks economische groei Al sinds 2008 is er geen sprake meer van economische groei. Het besteedbaar inkomen van de meeste consumenten heeft sinds die periode een flinke knauw gekregen. In 2014 waren wat schaarse lichtpuntjes zichtbaar, van een lichte economische groei tot en met wat meer positieve cijfers voor de huizenmarkt. Wij verwachten dat het de komende jaren bij dergelijke lichtpuntjes zal blijven en dat er nauwelijks sprake zal zijn van structurele economische groei. De automatismen uit het recente verleden, waaronder een jaarlijkse stijging van besteedbaar inkomen, behoren voorlopig tot het verleden. Belangrijke factoren daarbij zijn de vergrijzing, de afname van de beroepsbevolking en een ander bestedingsgedrag van consumenten. Zo wordt een steeds groter deel van het inkomen opgeslokt door lastenverzwaringen en het toenemende aandeel in de bestedingen voor gadgets als tablets en all-in-one pakketten voor televisie, internet en alle informatie die je in huis kunt halen. Dat laatste heeft uiteraard ook weer gevolgen voor de besteding van de steeds minder wordende vrije tijd. Nieuwe ordening in de recreatiemarkt De gevolgen voor onze sector zijn ingrijpend. Zo hebben veel bedrijven langdurig ingeteerd op reserves en hun product tegen te smalle marges of zelfs zonder marge in de markt gezet. Dit proces kan niet tot in lengte van dagen duren. Dit zal leiden tot fusies, clustering, bedrijfssluitingen, faillissementen, waardoor een nieuwe ordening in de recreatiemarkt ontstaat.

15 Minder ruimte voor subsidie Overheden zullen hun uitgaven en inkomsten, mede dankzij afstoting van taken door het Rijk, nog meer in balans moeten brengen. Dat leidt tot hogere lasten voor de burgers en bezuinigingen op de uitgaven. Dat heeft gevolgen voor de economische ontwikkeling en het vertrouwen. Er is een nieuwe balans nodig om het systeem toekomstbestendig te houden. Dat zal gaan leiden tot andere en nieuwe vormen van samenwerking die positief kunnen uitwerken voor onze sector. Overheden hebben namelijk een ongelijk speelveld gecreëerd op de markt van vrijetijdsaanbieders. De geldstroom, die de laatste tientallen jaren naar de kwaliteitsontwikkeling van het buitengebied is gegaan, zal dalen. Dit dwingt de vier partijen, die acteren in het buitengebied en mede verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van het buitengebied, om keuzes te maken en samen te werken. Die vier partijen zijn: de landbouw, Terreinbeherende Organisaties, landgoedeigenaren en recreatieondernemers. De subsidiestromen in de landbouw zullen op korte termijn veranderen van inkomenssteun naar een hectaretoeslag. Ook zijn de melkquota afgeschaft, waardoor er bij ambitieuze boeren vraag is naar grond voor uitbreiding van hun bedrijf. Financiering van deze uitbreiding blijft echter lastig. Door de zoektocht naar extra gelden, ter compensatie van wegvallende subsidiestromen bij natuurbeheerders en landgoedeigenaren, zullen er nieuwe toetreders op de vrijetijdsmarkt komen, die al een verzadiging kent. Dit zal leiden tot een versnelde sanering binnen onze sector. Verschuivende verhoudingen De verhoudingen in onze samenleving zijn duidelijk aan het veranderen. Mede dankzij de opkomst van nieuwe (social) media weten consumenten en bedrijven elkaar steeds directer te vinden en wordt de rol van partijen met een intermediaire functie steeds verder uitgehold. Daardoor verandert ook de rol van overheden. Hierdoor ontstaat een zoektocht naar een nieuwe rol van overheden, die soms gepaard gaat met het teruggrijpen naar oude waarden. De rol van overheden zal mogelijk afnemen. Er zal een nieuw evenwicht gaan ontstaan, waarin bedrijven en overheden zich nadrukkelijker gaan verbinden met hun omgeving. We bewegen van controle en bescherming naar samenwerking, vertrouwen en openheid. Macht transformeert naar invloed. Belangrijke thema s daarbij zijn duurzaamheid, aandacht voor de omgeving, authenticiteit (ergens voor staan, leiderschap, kennis delen) en vertrouwen. 15 De bezitloze maatschappij Onze samenleving verandert snel in samenstelling en gedrag. De oudere generaties zijn gewend aan bezit en hebben daar nog veel affiniteit mee. Zij werken hard en kopen daarmee een huis, tweede huis, boot, caravan of andere materiële zaken waar ze volop van kunnen genieten. De jongere generatie gaat meer uit van het gebruik: huren, lenen, leasen, kortom meer gevarieerd genieten zonder eigenaar te zijn. Bekende voorbeelden zijn AirBNB, Uber en Snappcar, waarin bezit wordt gedeeld zonder tussenkomst van bekende en gevestigde partijen. Deze ontwikkelingen leiden ook tot een grote verschuiving van eigendom in onze sector. Wat daar de gevolgen van zijn en welke kwaliteitseffecten dit heeft, is nauwelijks te voorspellen. In ieder geval zal het ertoe leiden dat de waarde van eigendom in de toekomst zal dalen. Demografische ontwikkelingen In het verlengde daarvan spelen belangrijke demografische ontwikkelingen. De bevolking is sterk aan het vergrijzen en ontgroening leidt nu al tot krimp in sommige regio s van

16 Nederland en de landen om ons heen. Wij zien dat onder andere terug in de daling van het aantal kinderen, de sluiting van scholen en het vertrek van winkels uit dorpen, inclusief de pinautomaat. Voor onze activiteiten vertaalt zich dat nu al in het verkleinen van de recreatiegebieden en het sluiten van delen van stranden. In combinatie met de trend naar urbanisatie (per dag trekken op de wereld zo n tot mensen naar de stad) voorzien wij dat het buitengebied steeds verder zal vergrijzen. Per jaar verhuizen in Nederland zo n 1,6 miljoen mensen. Jongeren en allochtonen gaan richting de Randstad, ouderen gemiddeld meer naar de rest van Nederland (het zogeheten Drentenieren ). De effecten van deze ontwikkelingen op onze sector zijn ook nu niet te voorspellen, mede omdat zij voor ons als samenleving nieuw zijn. 16 Financiering steeds lastiger Ook de producten in onze sector hebben een steeds kortere levenscyclus en worden steeds kapitaalintensiever. Dit vraagt om ruime marges om te kunnen blijven investeren. De sector kan door de eerder geschetste omstandigheden de benodigde marges niet of nauwelijks meer realiseren. De banken, de grootste financiers van onze sector, zijn daarom erg terughoudend en bouwen in een aantal gevallen zelfs posities af. Vrijetijdsbedrijven die geen financiering meer kunnen krijgen, moeten andere wegen zoeken om aan geld te komen. Lukt dat niet, dan zal hun product snel verouderen waardoor er geen toekomst meer voor hen is. Het onroerend goed in onze sector is maar voor weinig andere functies te gebruiken en moet daarom meer gezien worden als bedrijfsmiddel. Tot voor kort hadden banken nog wel de neiging om bedrijven kunstmatig in leven te houden in afwachting van een nieuwe eigenaar of betere tijden. Dat neemt echter zienderogen af. Het moeilijk kunnen financieren van vrijetijdsbedrijven zorgt ervoor dat er weinig nieuwe toetreders vanuit de sector zelf zijn. Dat kan gunstig zijn voor de marges. Aan de andere kant zorgt het ervoor dat de sector geen jonge startende ondernemers meer aantrekt en daardoor vergrijst. Een neveneffect is dat de noodzakelijke innovaties achterblijven. Om deze ontwikkeling te keren, hebben wij, in samenwerking met diverse partners, in 2014 LI Leisure Investments opgestart. Met LI Leisure Investments willen wij onder andere jonge en veelbelovende ondernemers een kans geven om hun droom te verwezenlijken. Visie: trends bieden ons kansen De hiervoor geschetste trends leiden nu en de komende jaren tot een grote dynamiek in onze sector. Als de bedrijfsvoering op orde is, dan leidt beweging altijd tot kansen. Wij willen een aantal van die kansen gaan benutten. Daarbij streven we ernaar om de huidige schaal van onze organisatie nog verder te vergroten door groei in kwantitatieve zin. Hierdoor wordt het draagvlak groter. We willen ook groeien in kwalitatieve zin om zo onze geïntegreerde bedrijfsvoering te ondersteunen. Daarvoor zoeken we gericht activiteiten die grenzen aan onze core business. Daarnaast willen we bewust participeren in onze sector om die te versterken en te ontwikkelen. Daarvoor hebben we belangrijke redenen: We willen de sector niet verder laten afglijden, daar dat ons raakt We willen onze bedrijfsvoering versterken door allianties, onze positie tenminste behouden en bij voorkeur versterken

17 De toekomst biedt ons kansen 17

18 TOELICHTING OP DE GANG VAN ZAKEN IN 2014 Ontwikkeling recreatiegebieden Het verduurzamen en actualiseren van onze recreatiegebieden blijft hoog op de agenda staan. Dit beleid is succesvol aangezien het aantal bezoekers op een hoog niveau blijft. Het verduurzamen betekent dat we beleid en concepten per gebied of regio ontwikkelen waardoor: het gebied of de regio voor bezoekers aantrekkelijk blijft om er de vrije tijd door te brengen; er voldoende verdiencapaciteit wordt ontwikkeld om dat te financieren; er een positieve maatschappelijke spin-off wordt gerealiseerd voor leefbaarheid, werkgelegenheid en welzijn. 18 In het verlengde daarvan is het vanzelfsprekend dat er zorgvuldig omgesprongen wordt met omgevingswaarden, materialen en grondstoffen. De grote stroom bezoekers die elk jaar naar onze recreatiegebieden komt, hebben we mede te danken aan het geïntegreerde concept dat we hebben ontwikkeld. De traditionele recreant die op mooie dagen komt, is en blijft welkom. Dit is een groep die over een lange reeks van jaren in volume is gedaald en zal blijven dalen. Maar ook de wandelaar die het hele jaar door naar de terreinen komt om rond de plas te wandelen, bieden wij ruimte. Deze stromen zorgen ervoor, samen met de stroom bezoekers die de exploitaties op onze terreinen bezoeken, dat de maatschappelijke impact en het rendement van onze terreinen steeds groter worden. Een extra voordeel van het concept dat we hebben ontwikkeld, is dat de naamsbekendheid van de recreatiegebieden toeneemt. We kunnen namelijk meeliften op de marketinginspanningen van de exploitanten. Ook wordt de sociale veiligheid verbeterd, omdat de exploitaties het hele jaar open zijn en er daardoor ook het hele jaar gebruikers aanwezig zijn op onze terreinen. Mooi voor- en najaar Het weer en met name de voorspelling daarvan door de media is een belangrijke factor voor de hoogte van de bezoekersaantallen. Daarnaast is het moment belangrijk: een mooie dag in het weekend trekt nu eenmaal meer bezoekers dan doordeweeks. In 2014 waren er 25 mooie, zomerse dagen met een temperatuur van boven de 25 graden. Daarvan werden 2 tropische dagen gemeten met temperaturen boven de 30 graden. Daarmee was de zomer van 2014 iets minder zonnig dan die van 2013, waarin sprake van 29 zomerse dagen (waarvan 9 tropisch). De maand juli was een topmaand met maar liefst 16 zomerse dagen. Augustus was daarentegen nat en fris, hetgeen weer enigszins werd goedgemaakt door een zonniger najaar. Zo werden in september nog 2 zomerse dagen gemeten en waren de temperaturen in het najaar gemiddeld aan de hoge kant.

19 Recordaantal bezoekers Het aantal bezoekers (dagrecreatie) steeg in 2014 naar (2013: ). Hierbij moet worden aangetekend dat in het getal voor 2014 de 5 nieuwe recreatiegebieden, Hambroekplas, Hilgelo, Nevelhorst, Slingeplas en Stroombroek, zijn meegeteld. Deze gebieden begroetten gezamenlijk bezoekers. Het bezoek aan de bestaande gebieden daalde met ruim 6% en dat past in het beeld van de afgelopen jaren. De daling was relatief fors, mede omdat in het in de maand augustus, voor ons in het hoogseizoen, een lange periode van regen (bijna 3 weken) roet in het eten gooide. Niettemin passen deze cijfers bij een trend: de markt van bezoekers aan dagrecreatieterreinen is de laatste twintig jaar bijna gehalveerd. In dat licht bezien, doet Leisurelands het relatief goed en ligt het aantal bezoekers nog ruim boven het gemiddelde. Of dat de komende jaren zo blijft is, mede gezien de demografische ontwikkelingen, de vraag. Ook wij constateren de laatste jaren dat onze terreinen te groot zijn door de terugloop in bezoekers op topdagen. Door seizoensverlenging lukt het om de aantallen bezoekers op niveau te houden. Door het teruglopen van het aantal bezoekers op topdagen komt er ruimte vrij voor andere voorzieningen op onze terreinen. Het aantal bezoekers aan de exploitaties op onze terreinen steeg van in 2013 naar in 2014, een stijging met 10,6%. In totaal trokken onze terreinen bezoekers, ten opzichte van in Bij elkaar een forse stijging die tevens staat voor een recordaantal bezoekers in Bezoekersaantallen totaal Bezoekersaantallen Totaal Versie: 03/25/15 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1, Ontwikkelingen directe werkgelegenheid in FTE exclusief evenementen Figuur 1. In 2014 trokken de recreatiegebieden 10% meer bezoekers dan in 2013 (blauw). Deze 800 stijging werd veroorzaakt door de integratie van de vijf gebieden van de Achterhoek. Het aantal 700 bezoekers aan de exploitaties steeg met 10,7% (aquagroen). Met in totaal ruim 5,4 miljoen 600 bezoekers was 2014 een recordjaar

20 6,000 5,000 4,000 Toename werkgelegenheid 3,000 De ontwikkelingen op het gebied van het verduurzamen van onze terreinen leidt er ook toe dat de werkgelegenheid op onze recreatiegebieden jaar op jaar toeneemt. Ondanks de crisis, 2,000 die in 2008 zichtbaar werd, weten de ondernemers op onze terreinen nog steeds goede zaken te doen. Daardoor kunnen ze hun werkgelegenheid vasthouden en zelfs laten groeien. De directe werkgelegenheid op onze terreinen, exclusief evenementen, wordt voor een groot 1,000 deel ingevuld door parttimers. Teruggerekend naar fulltimers is de werkgelegenheid gegroeid van 671 FTE naar 724 FTE. Deze groei is deels autonoom en deels door de integratie van de vijf recreatiegebieden 0 in de Achterhoek. We zijn er trots op dat het onze huurders en pachters lukt zo succesvol zaken te doen op onze terreinen Ontwikkeling directe werkgelegenheid in FTE exclusief evenementen Ontwikkelingen directe werkgelegenheid in FTE exclusief evenementen Figuur 2. De directe werkgelegenheid steeg in 2014 naar 724 FTE. In 2013 was dit 671 FTE. Groei aantal evenementen Een positief signaal is dat het aantal evenementen op onze recreatiegebieden in 2014 met zo n 6% is toegenomen. In totaal werden op onze recreatiegebieden 655 evenementen georganiseerd. De toename van het aantal grote evenementen droeg ook bij aan een forse toename van het aantal bezoekers en de omzetstijging. In totaal bedroeg de omzet uit evenementen ,-, een stijging met maar liefst 60% ten opzichte van 2013 (totale omzet ,-). Wij hebben de evenementen in drie categorieën ingedeeld: kleine evenementen, met minder dan 500 bezoekers; middelgrote evenementen, met tussen 500 en bezoekers; grote evenementen, met meer dan bezoekers.

21 Belangrijke pijlers: evenementen en beleving 21

22 Middelgrote en grote evenementen zijn belangrijk voor de regio en de gemeenten. De organisatoren van deze evenementen maken vaak lange tijd promotie voor onze gebieden en de gemeente waar het evenement gehouden wordt. Deze promotie ondersteunt de positieve beeldvorming van een dynamische regio en gemeente. Voor 2015 verwachten wij een lichte toename van het aantal evenementen op onze recreatiegebieden. Enerzijds zijn evenementen en festivals populair bij een breed publiek, anderzijds rijst de vraag of deze markt langzamerhand niet aan het verzadigen is, mede door een overaanbod van evenementen en festivals. Aantal evenementen Figuur 3. Het aantal evenementen steeg in 2014 met 6% ten opzichte van In 2014 werden er 655 evenementen op onze recreatiegebieden georganiseerd, in 2013 waren dit er 618.

23 Herontwikkeling natuureducatie Versie: 03/25/15 Op dit moment biedt Leisurelands op een aantal recreatiegebieden Natuureducatieprojecten 800 aan voor basisschoolleerlingen uit de regio. Het idee daarachter is om kinderen op jonge 700 leeftijd kennis te laten maken met natuur en recreatie en op die manier respect voor het leven 600 te kweken. Dit in 2002 opgezette project trok in het topjaar 2004 nog ruim leerlingen. 500 Daarna was sprake van een dalende tendens tot een dieptepunt in Het afgelopen jaar was 400 de deelname met leerlingen en 79 groepen (van 47 scholen) teleurstellend. Er wordt gewerkt aan een herontwikkeling van de programma s, aangezien wij er naar willen blijven 100 streven om scholen volop de ruimte te geven om op onze terreinen educatieve programma s te 0 draaien. Aantal evenementen Natuureducatieproject Natuureducatieproject 250 Natuureducatieproject aantal scholen Natuureducatieproject aantal groepen Natuureducatieproject aantal leerlingen x Investeringen 2002 in recreatieve 2003 en ondersteunende 2004 voorzieningen Figuur 4. De laatste jaren daalt het aantal scholen en groepen dat deelneemt aan het Natuureducatieproject. Uniformering parkeertarieven Het totale bedrag dat wij aan parkeergelden ontvingen, daalde licht met 1,6%. Dit ondanks de toevoeging van de vijf recreatiegebieden in de Achterhoek. Op drie van deze vijf gebieden wordt parkeergeld geïnd. Vanaf 2014 wordt vanaf mei het hele jaar door parkeergeld geïnd (voorheen alleen in het hoogseizoen). Het tarief voor het hoogseizoen werd bij alle terreinen verlaagd van 5,- naar 4,- per dag. Dit kostte ons ,- aan omzet. Het laagtarief van 2,- werd in het najaar verhoogd naar 4,-, zodat vanaf dat moment één parkeertarief geldt. Deze verhoging zorgde voor een stijging van het aantal winterabonnementen. Deze stijging kon de teruggang in het aantal dagkaartjes niet compenseren. Voor het niet behalen van de begrote omzet was de maand augustus (3 weken regen) van grote invloed.

24 Minder parkeerjaarkaarten Het aantal verkochte jaarkaarten daalde in 2014 met 4,1%. Ook het aantal jaarkaarten voor lange voertuigen daalde met 5,7%. Het is jammer dat het totaal aantal verkochte jaarkaarten ook dit jaar daalde. Jaarkaarthouders zijn een belangrijke groep klanten van ons. Ze bezoeken vaak onze terreinen en zorgen ervoor dat wij al een belangrijk deel van onze parkeergelden hebben veiliggesteld voordat het recreatieseizoen begint. Een ander voordeel voor ons is dat jaarkaarthouders hun kaarten via de mail bestellen. Meestal geven ze aan dat wij hen ook per mail informatie mogen sturen. Het bestand dat wij daarmee opbouwen voor onze nieuwsbrieven bevatte in totaal adressen. Nieuw betaalsysteem In 2014 en 2015 gaan we over op een nieuw betaalsysteem, waarbij wij integraal overgaan van vooraf naar achteraf betaald parkeren. Deze stap wordt gemaakt na jaren van testen van nieuwe parkeersystemen op gebruikersgemak en de behoefte van de ondernemers die gevestigd zijn achter de slagbomen op onze terreinen. Het achteraf betalen biedt bezoekers en exploitanten voordelen. Dit systeem biedt de exploitanten de gelegenheid om parkeertickets aan hun klanten te verkopen of weg te geven. Dit is afhankelijk van de filosofie en het bedrijfsmodel van de exploitant. Het nieuwe systeem, dat wij in samenwerking met een innovatieve Nederlandse organisatie hebben ontwikkeld, is specifiek geschikt voor het buitengebied. 24 Aantal verkochte parkeerjaarkaarten 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2, Figuur 5. In 2014 verkochten wij parkeerjaarkaarten. Dit waren er minder dan in 2013, toen verkochten wij er

25 Veiligheid en kwaliteit Voor de gebruikers van onze terreinen is veiligheid een belangrijk motief om naar onze terreinen te komen. De gebieden moeten schoon zijn en er moet geen vuil, glas en dergelijke liggen. Ook is de sociale veiligheid van belang. Ondanks de schaal van onze terreinen lukt het ons om onze gebruikers het juiste gevoel te geven en een goede kwaliteit te bieden. Mede dankzij de hulp van onze vele huurders en pachters. In 2014 hadden wij 32 schadegevallen op onze terreinen. Daarmee was een bedrag gemoeid van ,-. Ondanks de sterke verbetering ten opzichte van 2013 (46 schadegevallen met een totale schade van ,-) blijft het teleurstellend dat wij nog steeds geconfronteerd worden met dergelijke aantallen schades en vernielingen op onze terreinen. De tijd, de negatieve energie en het geld dat hierin in gaat zitten besteden wij liever aan nieuwe producten en diensten. Inzet boa s kost veel geld Onze buitendienstmedewerkers zijn bijna allemaal buitengewoon opsporingsambtenaar (boa). Ze treden op als dat nodig is. Ze doen dat naast hun primaire taak als gastheer en onderhoudsmedewerker. De wetgever stelt steeds meer eisen aan onze boa s en verscherpt de exameneisen elk jaar. Ze stelt ook steeds meer eisen aan de werkgever. Sinds 2012 wil de wetgever dat wij zelf de bekeuringen die onze boa s uitschrijven, invoeren in het CJIB-systeem. Dat bezorgt ons een extra administratieve lastendruk. De kosten daarvan komen bovenop het bedrag van ,- dat het hebben van boa s ons nu al elk jaar kost. Naar onze mening zou het bespreekbaar moeten zijn dat we een reële vergoeding krijgen voor de inzet van onze medewerkers. Eind 2013 hebben de particuliere werkgevers met boa s in dienst de handen ineen geslagen en een position paper geschreven naar de minister. Wij hadden een actieve rol in dit proces. Op verzoek van de Tweede Kamer hebben wij overleg gehad met minister Opstelten van het ministerie van Veiligheid en Justitie en staatssecretaris Dijksma van het ministerie van Economische Zaken. Tijdens dat overleg hebben zij bescheiden toezeggingen gedaan. Wij zien dit als een belangrijke eerste stap en gaan het vervolg verder uitwerken. Onze boa s schreven in 2014 totaal 324 processen-verbaal (2013: 317). Het aantal aangiftes dat onze medewerkers deden was 30 (2013: 24). Dit waren bijna allemaal zaken rond vandalisme, zoals brandstichting en vernielingen. 25 Toezicht op zwemwater In 2012 is er een discussie ontstaan, aangezwengeld door de reddingsbrigades, dat toezicht op zwemwater zou leiden tot meer veiligheid en minder verdrinkingsgevallen. De ervaring in de sector is een andere. Om de ervaringen van de sector gestaafd te krijgen, hebben wij eind 2012 wetenschappers gevraagd om daar een onderzoek naar in te stellen. De uitkomsten bevestigden onze ervaringen. In de gevormde klankbordgroep zaten meerdere partijen waaronder het ministerie van Infrastructuur & Milieu, provincies, recreatieschappen en anderen. Ook hebben wij de reddingsbrigade in het proces betrokken. Het ministerie heeft de gelegenheid aangegrepen nog een vervolgonderzoek in te stellen. Dit alles om tot een goede onderbouwde nieuwe zwemwaterwet te komen. Wij zijn blij met de door ons genomen stappen. Hierdoor is een emotioneel onderwerp gerationaliseerd, waardoor er besluitvorming kan plaatsvinden die aansluit met de realiteit. Voor dit onderwerp, met de getrokken conclusies, hebben wij ook steun van Actal, het Adviescollege voor toetsing van de regeldruk. Naar aanleiding van al de gehouden overleggen, is er een breed platform ontstaan van

26 partijen die allen belang en ervaring hebben met veiligheid met betrekking tot zwemwater. In 2014 heeft de reddingsbrigade de discussie voortgezet. Op basis daarvan hebben wij eind 2014 Actal een vervolgonderzoek laten opstarten. Daarnaast hebben wij een wetenschappelijke instelling in Engeland gevraagd als referent voor het opzetten van een kwaliteitssysteem, zodat er een nog duidelijker antwoord komt op de vraag wanneer het zwemmen en het zwemwater echt veilig is. Ook in 2014 hebben wij de kwaliteit van het zwemwater regelmatig laten onderzoeken. Op Nieuw Hulckesteijn was de kwaliteit van het zwemwater onder de maat en bij Groene Heuvels werd zwemmersjeuk geconstateerd. Bij Wylerbergmeer was enige tijd sprake van een overdaad aan blauwalg. Voor wat betreft de overige locaties was de kwaliteit van het zwemwater uitstekend. 26 Onze gebruikers denken mee Suggesties, opmerkingen en verbeterpunten, aangedragen door onze bezoekers, zijn voor ons erg belangrijk in het kader van de kwaliteit van en veiligheid op onze recreatiegebieden. Deze suggesties krijgen wij als reactie op onze nieuwsbrieven, via directe contacten met onze buitendienstmedewerkers en de contacten met onze huurders, pachters, omwonenden en andere stakeholders. We krijgen ieder jaar veel suggesties, opmerkingen en verbeterpunten. Dat komt omdat onze organisatie en onze terreinen steeds bekender worden en de nieuwe media het steeds makkelijker maken om met ons te communiceren. In 2014 nam het aantal aangedragen verbeterpunten duidelijk toe. Met name de onderwerpen parkeren en honden waren populair. Voor wat betreft parkeren werd dat voor een belangrijk deel veroorzaakt door de installatie van nieuwe parkeersystemen op een aantal gebieden en een andere wijze van betalen. Bij het onderwerp honden is het hondenverbod dat in het hoogseizoen geldt op onze stranden regelmatig een discussiepunt. Wij hebben voor dit verbod gekozen om onder andere de kwaliteit van het zwemwater te beschermen. De gebieden in de Achterhoek zullen moeten wennen aan onze spelregels. We geven graag op alle suggesties, opmerkingen en verbeterpunten een duidelijk antwoord. Intern bespreekt onze operationeel manager de suggesties altijd met de beheerders. Gaat het om zaken die op kantoor spelen, dan behandelen de afdelingshoofden de reacties. De verbeterpunten krijgen aandacht binnen ons managementteam. Op de volgende pagina ziet u een overzicht van het aantal reacties dat we per categorie binnenkregen.

27 Aantal suggesties en verbeterpunten Parkeren Waterkwaliteit Honden Evenementen Sanitaire voorzieningen Onderhoud Personeel Schade Lichamelijk letsel Bebording Naturisten Geluidsoverlast Botenhelling Ganzen Ruiters Duikers Vissers Overig Totaal Het grotere aantal suggesties en verbeterpunten bij de onderwerpen parkeren, honden en geluidsoverlast komen van gebruikers van de gebieden in de Achterhoek. Op deze terreinen hebben wij gelijk de spelregels die wij op al onze gebieden hanteren, ingevoerd. Deze wijziging ten opzichte van het verleden riep een groot aantal vragen en klachten op. De door ons gewenste uniformiteit van de spelregels die op onze gebieden gelden, zijn ook vastgelegd in onze huisregels en de lokale APV. 27 Marketing en communicatie Naast het feit dat communicatie in onze samenleving steeds belangrijker wordt, ligt er voor ons nu een extra uitdaging. De ontwikkeling en introductie van onze nieuwe naam Leisurelands betekent dat wij in 2015 extra actief zullen gaan communiceren, zeker richting de zakelijke markt, waar de naam Leisurelands snel zal moeten gaan landen. Het betekent verder bouwen aan ons gedachtengoed en het vestigen van Leisurelands als een toonaangevend merk in de zakelijke markt. Voor de consument blijven de recreatiegebieden en het verder verhogen van de bekendheid en voorkeur het belangrijkste uitgangspunt. De consument komt wel indirect in aanraking met de naam Leisurelands, bijvoorbeeld bij bestelling van parkeerjaarkaarten. Dergelijke zaken verlopen via de webshop van Leisurelands. Ook in 2014 is onze afdeling Marketing, Sales en Communicatie actief geweest met een van haar belangrijkste taken: het zo goed mogelijk contact hebben met onze groep gebruikers en klanten. Voor onze klanten is dat eenvoudiger dan voor de groep gebruikers. Die laatste groep maakt namelijk anoniem gebruik van onze diensten en terreinen, terwijl onze klanten zich bij ons bekend hebben gemaakt. Het kunnen particulieren zijn, maar ook verenigingen, andere non- profitorganisaties en profitorganisaties. Voor onze communicatie zetten we diverse soorten media in.

28 Persberichten Actief communiceren betekende dat het aantal verzonden persberichten in 2014 steeg naar 79 (2013: 58). Dat aantal ligt boven het gemiddelde van de jaren ervoor. Persberichten zijn voor ons een belangrijk medium om te communiceren met onze stakeholders. Website Onze website werd in 2014 ruim keer bezocht door unieke bezoekers (2013: ). We zien hier een belangrijke ontwikkeling: 49% van de unieke bezoekers vond de weg naar onze site via een smartphone of tablet. Een sterke toename van het mobiele verkeer, want in 2013 lag dit percentage nog op 28%. In de aantallen zijn de bezoekers aan de websites van de recreatiegebieden en de exploitaties op deze gebieden niet meegenomen. Het bezoek op de site duurde gemiddeld 2 minuten en 12 seconden. Dat is ongeveer gelijk aan de gemiddelde bezoekduur in Het aantal volgers op Facebook en Twitter is nog bescheiden. In het kader van de nieuwe naam en positionering gaan we daar in 2015 meer aandacht aan besteden. Nieuwsbrieven We verzonden 7 e-nieuwsbrieven naar ruim mailadressen om onze gebruikers te informeren over activiteiten en andere wetenswaardigheden op onze recreatiegebieden. Het aantal nieuwsbrieven bleef in vergelijking met 2013 gelijk. Wel heeft in 2014 een opschoning van het adressenbestand plaatsgevonden. 28 Visueel Ook in 2014 gaven wij ons blad Visueel, gericht op onze stakeholders, uit. Visueel verscheen 3 keer en werd naar adressen verzonden. In 2015 zal ons blad Visueel een nieuwe naam krijgen: Leisure Times. Gebiedsfolders De folders van de recreatiegebieden blijven populair. Ook in 2014 hebben wij weer bijna gebiedsfolders verspreid. Ze vonden gretig aftrek bij onze gebruikers. Daarnaast hebben wij, ter ondersteuning van specifieke promotieacties, in totaal leaflets en kortingsbonnen uitgedeeld. Gebiedsoverleg Voor alle recreatiegebieden organiseren wij tenminste één keer per jaar een gebiedsoverleg. Hiervoor worden ondernemers, direct omwonenden, de gemeente, hulpdiensten en andere betrokkenen uitgenodigd. Tijdens het gebiedsoverleg wordt het jaar geëvalueerd en vooruit gekeken, onder andere naar geplande ontwikkelingen, activiteiten en evenementen. Iedere aanwezige mag zijn of haar zegje doen. De boodschap is met name dat niet het jaarlijkse gebiedsoverleg hoeft te worden afgewacht. Men kan te allen tijde bij ons terecht met vragen en suggesties. De deelnemers aan het gebiedsoverleg zijn voor ons de oren en ogen in het veld, nuttig en inspirerend.

29 Recreatieaanbod op een steeds hoger niveau 29

30 Exploitatie van onze terreinen en toekomst Het operationeel resultaat van onze recreatieterreinen is in 2014 sterk verbeterd en kwam uit op ,- negatief. In 2013 was het operationeel resultaat ,- negatief. Het operationeel resultaat verbeterde met name dankzij: hogere opbrengsten; lagere kosten (ondanks het exploiteren van vijf extra recreatiegebieden); geen bijzondere lasten. De omzet die wij konden realiseren steeg ondanks de lagere parkeergeldopbrengsten. Deze groei zat in een hogere omzet van evenementen en een hogere omzet uit onder andere houtverkopen. Dagrecreatieterreinen, zoals wij die exploiteren, zullen altijd verlieslatend zijn door hun aard en door de manier waarop wij ons product aanbieden. Ons product lijkt op dat van een openluchtzwembad of bosbad. Wij bieden ook zwemwaterkwaliteit, ligweiden, kiosken, speelobjecten en toiletten. Maar anders dan openluchtzwembaden hebben wij geen toezicht en kleedhokjes. Bovendien vragen wij geen entreeprijs. De tarieven van openluchtzwembaden variëren van 4,- tot 6,- per persoon. Op basis van onze bezoekersaantallen kan men stellen dat wij een waarde genereren van tussen 8 en 20 miljoen per jaar waarvoor wij de gebruiker geen vergoeding vragen. 30 Dit bedrag kan men beschouwen als het maatschappelijk rendement dat wij jaarlijks uitkeren. Datzelfde geldt voor de besparingen die wij, na de verzelfstandiging, hebben gerealiseerd bij de gemeentelijke en provinciale overheden. Deze berekening is gebaseerd op de theoretisch benodigde afkoopsom en het afschaffen van investeringssubsidies. Bovenstaande hebben wij in onderstaande grafiek weergegeven op basis van bezoekersaantallen exclusief bezoekers van evenementen en op basis van 4,- entree (prijspeil 2014) voor een openluchtzwembad. De genoemde bedragen zijn niet de gemiste omzet, daar het de vraag is of wij dezelfde aantallen bezoekers mogen verwelkomen indien wij entreegelden zouden vragen. Tevens is in het overzicht onze bijdrage aan het maatschappelijk rendement opgenomen in het kader van de werkgelegenheid die wij met onze recreatiegebieden creëren. Deze bijdrage is berekend op basis van het aantal FTE s vermenigvuldigd met een modaal inkomen.