JAAR. Versterking van een democratische vakbeweging wereldwijd. Transnationals Information Exchange

Transcriptie

1 JAAR 2014VERSLAG Versterking van een democratische vakbeweging wereldwijd Transnationals Information Exchange

2 Inhouds opgave jaarverslag INLEIDING 02 Tie in Samenwerking 04 Toekomst 05 PROJECTEN 06 Mensenrechten aan het werk in de metaalsector in Turkije 08 Vakbondsopbouw in je supermarkt: productie-mapping binnen LIDL Nederland en Wal-Mart-Chili 10 Diversiteit aan het werk: vakbondsrechten van LGBT, vrouwen en jongeren in Nederland en Turkije 12 Vakbondsvrouwen Internationaal Actief voor Gewoon Goed Werk 14 Vakbondsopbouw in nieuwe fabriek: organiseren van metaalwerkers binnen DAF 16 Versterking van de onafhankelijke vakbeweging in Belarus 18 Vakbondsorganisatie in praktijk en kaderopbouw in Rusland 20 Project uitwisseling tussen ambtenaren in Marokko en Nederland 22 Jongerenparticipatie voor een betere arbeidspositie van jongeren 24 TNT workshop productiemapping Projecten Inleiding Copywrite: TIE-Netherlands Vormgeving: Sanne van den Berge 26 TIE-Netherlands 26 De organisatie 27 Projecten 2014 met donoren en projectnummers TIE-Netherlands

3 Inleiding TIE-Netherlands vindt het belangrijk om te streven naar een sterke democratische vakbeweging wereldwijd. De verslechtering van arbeidsvoorwaarden en de positie van arbeiders in andere landen staat niet op zichzelf. Het is een internationale tendens die ook in Nederland is ingezet. Vaste contracten maken steeds meer plaats voor tijdelijke contracten, parttime werk, uitzendwerk, flexwerk en nul-uren contracten. Hier en over de grens. Daarom vindt TIE het belangrijk dat werknemers zich organiseren in een vakbond, en dat zij contact hebben met werknemers in andere landen. Het is zinvol als werknemers en vakbondsleden die dezelfde problemen ervaren samen optrekken en bespreken welke strategieën van vakbondsopbouw effectief zijn en welke vernieuwingen er nodig zijn. Door internationale netwerken kunnen werknemers uit verschillende landen van elkaar leren, elkaar ondersteunen, inspireren, solidair met elkaar zijn. TIE wil, kortom, internationale solidariteit tussen vakbondsleden versterken en hiermee bijdragen aan een sterke vakbeweging. Ook in 2014 hebben we ons hier weer voor ingezet. TIE legt de nadruk op de versterking van onafhankelijke en democratische vakbonden. Dat zijn vakbonden die alle werknemers vertegenwoordigen, ongeacht hun achtergrond. In 2014 heeft TIE, samen met de diversiteitsnetwerken binnen de FNV zoals het netwerk Roze en het netwerk Vrouwen FNV, de strijd voor een betere arbeidspositie gecombineerd met de strijd tegen discriminatie op basis van leeftijd, gender en seksualiteit. TIE heeft een hoop bereikt in We organiseerden uitwisselingen tussen kaderleden, studiebezoeken, workshops en trainingen, van Nederland tot Belarus en Marokko. In dit jaarverslag geven we een korte schets van elk project dat in 2014 liep. We geven aan: - wat we beoogden, - wat we bereikt hebben, - en wat de plannen voor de toekomst zijn. SAMENWERKING Eind 2014 zijn de verschillende vakbonden waar TIE in Nederland mee samenwerkt opgegaan in de FNV in Beweging. Dit betekent ook dat de structuur en visie over internationaal werk en internationale solidariteit opnieuw vormgegeven gaat worden. Een proces waar nog steeds hard aan gewerkt wordt. In 2014 werkte TIE binnen de FNV samen met de Werkgroepen Internationale Solidariteit (WIS) van de sectoren Metaal, Industrie en Handel. Daarnaast voerden we projecten uit met de Diversiteitsnetwerken Roze en Vrouwen FNV. TIE IN 2014 Door het organiseren van internationale uitwisselingen en projecten heeft TIE in 2014 ook bijgedragen aan een versterking van het vakbondswerk. Uitwisselingen tussen kaderleden van Nederlandse (of in Nederland gevestigde) bedrijven en buitenlandse collega s vonden plaats in de auto-industrie (DAF Nederland en Brazilië), Chemie (DSM en Chemie/Mijnbouw in Belarus), Metaal (TATA Steel en metaal in Turkije), supermarkten (LIDL Nederland en WalMart Chili). Leren van elkaars methoden op grassroots niveau, dus tussen kaderleden, zorgt voor succes in het buitenland en in Nederland. Een voorbeeld hiervan in 2014 was de campagne die de Lidl kadergroep heeft uitgevoerd: Lidl vertil je niet aan je succes. De campagne is opgezet door de kadergroep en de betrokken bestuurder van FNV, maar begeleid door de kennis en ervaringen van vakbondsleden werkzaam bij Walmart in Chili. TIE-Netherlands heeft geen structurele financiering en is voor project financiering afhankelijk van donoren. De keuze van het ministerie van ontwikkelingssamenwerking om prioriteit te geven aan de allerarmste landen maakt het vinden van financiering voor de projecten van TIE-Netherlands tot een uitdaging. Onze projecten vinden vooral plaats in landen waar grote bedrijven zich vestigen, waar zich een industrie ontwikkelt of heeft ontwikkeld. Dit zijn niet de allerarmste landen maar er bestaat wel een noodzaak om ervoor te zorgen dat werknemers zich vrij kunnen organiseren. Door vakbondsopbouw te ondersteunen komt de economische ontwikkeling van een land ook ten goede aan de arbeiders. Tegelijk dragen we hierdoor bij aan een democratische civil society. In 2014 zijn de projecten gefinancierd door de FNV, de Europese Commissie, door het MATRA fonds van Nederlandse Ambassades, Mama Cash en Stiftung Menschenwürde und Arbeitswelt. We hebben vorig jaar ook de samenwerking met andere organisaties uitgebreid en versterkt. Zo hebben we nu een nauwere samenwerking met SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen) in een project waar onderzoek over arbeidsrechtschendingen en capaciteitsopbouw van werknemersorganisaties elkaar goed aanvullen. 2 3

4 TOEKOMST In het komende jaar willen we ons opnieuw sterk maken voor internationale solidariteit op grassroots niveau. Dit willen we doen door internationale projecten op te zetten met en voor werknemers en vakbondsleden, en door bonden en werknemersorganisaties te ondersteunen in landen met een repressief bewind. Wij en onze partners zijn tevreden met de resultaten van 2014, maar we streven tegelijkertijd naar meer: Meer samenwerking en duurzame contacten die leiden tot structurele versterking van vakbonden of werknemersorganisaties. We zetten ons in 2015 weer in voor internationaal contact, democratische vakbondsopbouw en solidariteit 4 5

5 Projecten Mensenrechten aan het werk in de metaalsector in Turkije Metaalbedrijven in Turkije die in Nederland geregistreerd staan. Het levert de bedrijven voordelen op, maar wat betekent het voor de werknemers in beide landen? TIE startte in 2014 een nieuw project dat dit in kaart brengt, en tegelijkertijd de positie van de vakbondsleden in die bedrijven versterkt. Nederlandse en Turkse vakbondsactivisten kunnen veel voor elkaar betekenen, zeker als ze bij dezelfde bedrijven werken. Werkgevers in Turkije reageren veelal met onderdrukking en ontslag als hun werknemers zich organiseren in onafhankelijke bonden. Hoewel Turkije de belangrijkste ILO conventies heeft geratificeerd, is er in de praktijk geen vrijheid van organisatie. Druk vanuit vakbonden in Turkije en Nederland is dan ook hard nodig om dit te veranderen. Vooral Nederlandse vakbonden zijn relevant omdat Nederlandse bedrijven de tweede grootste investeerder in Turkije vormen. Ook zijn veel multinationale ondernemingen in Turkije geregistreerd als Nederlands zodat ze gebruik kunnen maken van de voordelige Nederlandse belastingwetgeving. Al 5 jaar werkt TIE-Netherlands aan een hechte samenwerkingsband tussen de Turkse metaalbond Birleşik Metal İşçileri Sendikası (BMIS) en FNV-Metaal in Nederland. Het project Mensenrechten aan het Werk in de Metaalsector in Turkije bouwt hierop voort. Het doel van het project dat in oktober 2014 van start ging, is om het respect voor mensenrechten op de werkplek te verbeteren: TIE werkt in dit project samen met FNV-Metaal en met onderzoeksbureau Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO). Deze samenwerking is vernieuwend: We combineren kritisch onderzoek naar eigendomsstructuren en regelgeving over MVO met steun aan vakbondsopbouw in deze bedrijven. In 2014 organiseerde TIE de voorbereidende activiteiten van het project. In overleg met SOMO begonnen we met onderzoek naar de eigendomsstructuren van multinationale metaalbedrijven in Turkije. Hierdoor zagen we welke metaalbedrijven in Turkije deel uitmaken van een Nederlandse multinational of vestigingen hebben in beide landen. Zo konden we ook contact leggen met de vakbondsleden in deze bedrijven. In 2015 willen we de solidariteitssamenwerking tussen vakbondsleden over vakbondsopbouw in de multinationals versterken. En we gaan ons richten op scholing over het gebruik van internationale klachtenmechanismen over vakbondsrechtenschendingen. We combineren kritisch onderzoek naar eigendomsstructuren en regelgeving over MVO met steun aan vakbondsopbouw in deze bedrijven Met dit project willen we ervoor zorgen dat multinationals in Turkije de EU- wet- en regelgeving over arbeidsnormen en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) naleven. Ook zorgt het project voor een versterkt solidariteitsnetwerk tussen BMIS en FNV Sector Metaal en wederzijds leren tussen de kaderleden. Hierbij richten we ons vooral op bedrijven die opereren in Turkije en in Nederland geregistreerd staan. 6 7

6 Vakbondsopbouw in je supermarkt: productie-mapping binnen LIDL Nederland en Wal-Mart-Chili In Chili wisten kaderleden in supermarkten dankzij productiemapping goede onderhandelingen over arbeidsvoorwaarden te voeren. In Nederland was dit resultaat in Chili inspiratie voor hun eigen succes: vrijwel alle eisen van kadergroep Lidl over veiliger en gezonder werken zijn ingewilligd. Al 3 jaar is de Lidl kadergroep van FNV actief in een internationaal uitwisselingsproject met collega vakbondsleden uit de supermarktsector in Chili. De kaderleden brengen binnen dit project samen de werkdruk in de supermarktketens van Lidl Nederland en Walmart Chili in kaart. En ze werken samen aan verbeteringen. campagne had groot succes: het management van Lidl paste de pallethoogte aan en willigde ook de overige eisen in. Bovendien was er erg veel media aandacht voor de campagne van de kadergroep. Het Chileense voorbeeld om samen problemen in kaart te brengen en vanaf de werkvloer plannen voor verbetering te maken, werkte ook in Nederland! De kaderleden in Chili bleven niet achter. Door te werken met productiemapping hebben ze goed onderhandeld. De supermarkt medewerkers krijgen nu een bonus als ze laag stapelen. En dat zorgt, net als in Nederland, voor minder werkdruk en minder fysieke problemen. In 2014 werkten de Chileense en Nederlandse kaderleden verder aan hun eigen doelen, op basis van uitwisselingen die eerder hadden plaatsgevonden. Ze gebruikten hiervoor de methode van productiemapping. Hierbij brengen de vakbondsleden hun eigen werkplek in kaart, identificeren problemen in de organisatie van de productie en maken vervolgens actieplannen om deze problemen te verbeteren. In Chili is al veel ervaring met de methode en ook in Nederland worden de kaderleden van Lidl langzamerhand experts. Lidl vertil je niet aan je succes! De samenwerking tussen de vakbondscollega s uit de supermarkt sector in Chili en Nederland zorgde in 2014 voor veel succes. Geïnspireerd door collega s uit Chili, voerde de Lidl kadergroep FNV vorig jaar de campagne Lidl vertil je niet aan je succes! : - Lidl kaderleden en hun collega s hielden in de winkels en distributiecentra van Lidl bij hoeveel er te hoog en te zwaar gestapeld wordt. - Ook noteerden zij welke fysieke problemen dit veroorzaakt. Dit mappingmateriaal vormde de basis voor de campagne gericht op het verlagen van de hoogte van pallets (een stapel dozen). Lagere pallets verlichten de werkdruk en zorgen voor minder fysieke problemen. In een brochure stonden de eisen uitgelegd: niet alleen de pallethoogte, maar ook eisen voor meer elektrische pompwagens, betere beschermende kleding, een normale vultijd per pallet en extra personeel in drukke tijden. De 8 9

7 Diversiteit aan het werk: vakbondsrechten van LGBT, vrouwen en jongeren in Nederland en Turkije Een democratische vakbond komt op voor de belangen van alle werknemers, en al helemaal voor werknemers die te maken hebben met dubbele discriminatie. Daarom richttenturkse bonden vorig jaar commissies van homo-, lesbo, bi, en trans* (LGBT) vakbondsleden op, ook buiten de grote steden. De regering in Turkije biedt in haar wetgeving of beleid geen of nauwelijks bescherming aan vrouwen, jongeren en LGBT s. En in plaats van plannen om hier verbetering in te brengen lijkt de rechtspositie van deze drie groepen eerder te verslechteren. Juist daarom is het van belang dat er een sterke tegenbeweging is. De onafhankelijke vakbondsconfederaties DISK en KESK zijn één van de weinige democratische confederaties in Turkije. Zij vertegenwoordigen de werknemers en onderhandelen met bedrijven en de regering. Toch kennen zij ook uitdagingen. Hoewel zij sterk zijn in het behartigen van de belangen van werknemers, hebben zij nog weinig capaciteit en kennis om discriminatie van vrouwelijke-, jongere en LGBT werknemers tegen te gaan. Deze werknemers hebben te maken een dubbele discriminatie. TIE heeft met dit project gezorgd dat de DISK en de KESK hier sterker in zijn geworden. vakbondskoepels en Europese bonden, Nederlandse vrouwelijke en LGBT kaderleden van FNV deel, onder andere van Netwerk Vrouwen en FNV Roze. Ze deelden hun ervaringen en dachten mee over strategieën. Ook bracht TIE samen met KAOS GL in 2014 meerdere publicaties uit. Zo publiceerden we een boekje over de relatie tussen LGBT- en vakbondsrechten. Omdat het in het Turks verscheen, konden de Turkse bonden het breed verspreiden onder hun leden. Door de vrouwen-, LGBT- en jongeren commissies te ondersteunen met capaciteitsopbouw is een belangrijke stap gezet om beide confederaties inclusiever te maken. De jongeren-, vrouwen-, en LGBT leden van aangesloten bonden van DISK en KESK zijn zich beter gaan organiseren en hebben voorstellen voor beleidsverbetering binnen hun bond gedaan. Vooral de LGBT leden van de Turkse vakbonden hebben snel vooruitgang weten te boeken. Er zijn nu meer LGBT commissies per afdeling van de vakbond in Turkije. Binnen de lerarenbond Egitim-Sen (KESK), zijn voor het eerst in de vakbondsgeschiedenis van Turkije commissies van LGBT werknemers gevormd in de regio s buiten de grote steden. En hoewel nu nog slechts de publieke sector een LGBT commissie heeft, zijn de leden aan het werk om er ook één op te zetten in de private sector. Dit project is daarom een goed voorbeeld van de visie van TIE dat de strijd voor een betere arbeidspositie samengaat met de strijd tegen discriminatie op basis van leeftijd, gender, en seksualiteit. In 2014 organiseerde TIE een aantal activiteiten voor en met de drie subgroepen: 1 jongeren 2 vrouwen 3 en LGBT s. Zij leerden hierin beter te lobbyen, strategieën uit te zetten en diversiteitbeleid te formuleren. Binnen de DISK organiseerde de metaalbond Birleşik Metal İşçileri Sendikası activiteiten voor jongeren. De Turkse LGBT organisatie KAOS GL organiseerde de LGBT activiteiten, en de publieke sector bond KESK de activiteiten voor vrouwen. In een internationale bijeenkomst in Turkije kwamen alle groepen en deelnemers bijeen. Hierin namen naast vertegenwoordigers van Mondiale 10 11

8 Vakbondsvrouwen Internationaal Actief voor Gewoon Goed Werk De positie van vrouwen op de arbeidsmarkt en op hun werkplek verslechtert zowel in Nederland als in Turkije. Maar de vrouwencommissie van de Onafhankelijke Ambtenaren Confederatie uit Turkije, KESK, versterkte in 2014 haar positie. Het ledenaantal nam toe en belangrijke uitvoerende posities zijn nu gedeeld met mannen. Turkse en Nederlandse vrouwen werken steeds meer in precair werk. Precair werk is werk dat slecht betaalt, onzeker en onbeschermd is en niet volstaat om in het levensonderhoud te voorzien. Voorbeelden zijn werk met tijdelijke contracten, part-time werk, uitzendwerk, of flex-werk. bespraken ook wat hun vakbonden hebben gedaan om die verslechtering tegen te gaan. En ze deelden hun ideeën over gezamenlijke actie en internationale solidariteit. Deze projectactiviteiten zorgden al voor meer aandacht voor de vrouwencommissie binnen de Turkse KESK. Na het bezoek van de Nederlandse vrouwen organiseerde de KESK een algemene ledenvergadering. Hierin besloten de leden om alle machtsposities binnen de bond gelijk te verdelen tussen mannen en vrouwen. Ook mag de vrouwencommissie nu autonoom werken: zij hoeft geen toestemming meer te vragen om internationaal werk te doen. In Nederland had het project resultaat op een ander niveau. De deelneemsters aan de uitwisseling werken in de zorg. Zij hadden van te voren geen contact met vrouwengroepen binnen de FNV, en zijn daar nu mee bekend gemaakt. Er liggen nu plannen om het contact met het netwerk Vrouwen FNV en kaderleden uit de sectoren te vergroten. Tegelijkertijd is het een uitdaging om binnen de vakbondsorganisatie specifiek deze problemen op de vakbondsagenda te krijgen; zeker in Turkije, maar ook nog in Nederland. In Turkije komt hier de repressie van de overheid bij, vooral tegen kritische vakbondscommissies van vrouwen met een Koerdische achtergrond. De toenemende precariteit van vrouwelijke werkneemsters en hun moeizame zelf-organisatie waren de aanleiding voor dit project. Met dit project wil TIE bijdragen aan de zelforganisatie van vrouwen die werken onder precaire omstandigheden in Turkije en Nederland. Hiermee draagt het project bij aan het behalen van de decent work agenda van de ILO. In juni 2014 organiseerden we de eerste uitwisseling in Ankara om hieraan te werken. Naast de 25 deelnemers van bonden van de KESK was er een internationale delegatie van 10 vakbondsvrouwen uit: Nederland, Egypte, Tunesië en Marokko. Vanuit Nederland kwamen vakbondsleden van FNV Vrouw en Abvakabo FNV die ook deel uitmaken van Netwerk Vrouwen FNV. In oktober van 2014 kwam een Turkse delegatie naar Nederland. De internationale groep bracht samen in kaart hoe de verslechterde arbeidsomstandigheden voor vrouwen er in deze verschillende landen uit zien. Ze TIE werkt ook in 2015 nog aan dit project. We streven naar een sterk internationaal netwerk van vrouwencommissies. In dit netwerk zetten vrouwen van verschillende vakbonden en vrouwenorganisaties het probleem van precair werk van vrouwen prominenter op de politieke agenda

9 Vakbondsopbouw in nieuwe fabriek: organiseren van metaalwerkers binnen DAF Zowel in Nederland als in Brazilië rollen er DAF-trucks van de band. De metaalbonden in beide landen hebben elkaar ook gevonden. Nu informeren ze elkaar over belangrijke ontwikkelingen en zetten samen strategieën uit om DAF scherp te houden. Trucks fabrikant DAF produceert naast Eindhoven ook DAF trucks in Ponta Grossa, een stad in de Braziliaanse deelstaat Paraná. Deze deelstaat ontwikkelt zich tot een nieuw centrum voor de Braziliaanse auto-industrie. Werknemers in beide landen willen niet dat hun werkgelegenheid of omstandigheden verslechteren door een internationale concurrentiestrijd. Daarom is zowel voor kaderleden van FNV-Metaal die werken bij DAF als ook voor de lokale metaalbond in Ponta Grossa, Metalurgente, een samenwerkingsrelatie relevant. Er valt genoeg informatie met elkaar uit te wisselen: - Hoe staat het met technologische ontwikkeling in de fabrieken in beide landen? - Welke veiligheidsnormen kunnen de bonden in de twee landen eisen van de gezamenlijke werkgever? Omdat we streven naar een duurzame samenwerkingsrelatie tussen de bonden heeft TIE in 2014 het project stap voor stap overgedragen aan FNV Sector Metaal en de kadergroep bij DAF. Na afloop van het project kunnen kaderleden en bestuurders van de Nederlandse en Braziliaanse bond direct samen strategieën bepalen. DAF maakt reclame met het feit dat de vrachtwagens in Brazilië van Europese kwaliteit zijn maar de arbeidsomstandigheden en de houding tegenover vakbonden verschillen van die in Nederland. Dit project zorgt ervoor dat vakbondsleden samen een strategie kunnen ontwikkelen om een zogenaamde race naar de put te voorkomen. In 2014 bouwden FNV -Metaal en Metalurgente hun samenwerkingsrelatie verder uit, met ondersteuning van TIE. Terwijl Metalurgente ons op de hoogte hield van hun pogingen om de nieuwe fabriek te organiseren en de resultaten daarvan, deed de kadergroep van FNV Bondgenoten verslag van hun organizing strategieën bij DAF in Eindhoven en hun campagnes voor de CAO onderhandelingen. TIE begeleidde meerdere overlegbijeenkomsten en bereidde het samenkomen van de vakbonden in januari 2015 voor

10 Versterking van de onafhankelijke vakbeweging in Belarus Zolang de politieke context in Belarus niet verandert, blijft de positie van de onafhankelijke vakbeweging moeilijk. Maar intern hebben de bonden positieve veranderingen doorgemaakt. Vooral op het gebied van vrouwen, jongeren en veiligheidsexperts binnen de BKDP. mogen nieuwe bonden zich bijvoorbeeld niet officieel registreren. Maar binnen de onafhankelijke bonden zijn er positieve veranderingen. Er zijn nieuwe leiders, waaronder meerdere vrouwen en jongeren, die democratisch te werk gaan. Er zijn ook jonge organizers opgeleid die andere jongeren betrekken bij de onafhankelijke vakbonden. En er zijn veiligheidscommissies in de bedrijven opgericht die op hun beurt weer nieuwe veiligheidsexperts trainen. Belarus is al jaren een dictatuur onder leiding van president Loekashenko. De enige onafhankelijke vakbondsfederatie in Wit-Rusland, de BKDP, heeft het daarom moeilijk. De onderdrukking van de BKDP is in de afgelopen vijf jaar toegenomen. TIE werkt al jaren met de BKDP en steunt de organisatie om meer draagvlak onder de bevolking te krijgen, meer erkenning bij de autoriteiten en bij andere vakbonden. De projecten van TIE hebben in 2014 vooral succes geboekt op het gebied van participatie van vrouwen en jongeren, en sterkere veiligheidscommissies binnen de aangesloten vakbonden en op de werkplek. In 2014 organiseerde TIE: - twee seminars voor jonge kaderleden uit Belarus, - twee voor vrouwen van het vrouwennetwerk van BKDP, - en twee seminars over veiligheid en gezondheid op het werk. In al deze seminars namen Nederlandse kaderleden deel. Soms waren zij trainers en soms waren ze deelnemers die samen met hun Belarussische collega s oplossingen voor gezamenlijke problemen zoeken. Altijd waren de Nederlandse kaderleden en bestuurders die meereisden naar Belarus onder de indruk van de Belarussische vakbondsleden en bleven ze met elkaar in contact. Door te werken aan de positie van jongeren, vrouwen en veiligheidsexperts wil TIE de onafhankelijke vakbeweging in Belarus in z n geheel versterken. Hiermee dragen we bij aan betere arbeids- en vakbondsrechten van de werkende bevolking in Belarus, én een sterke solidariteitsrelatie met FNV Bondgenoten in Nederland. Dankzij de bemiddeling van TIE reisde in maart 2014 ook een Industry-All missie naar Belarus. De missie moest een conflict oplossen tussen de BKDP en de staatsbonden die steun hebben van dictator Lukashenko. Een Nederlandse FNV bestuurder verdedigde de positie van BKDP. De BKDP heeft nog steeds te maken met een moeizame politieke context. Zo 16 17

11 Vakbondsorganisatie in praktijk en kaderopbouw in Rusland In 2013 besloot de Russische Metaalvakbond MPRA te gaan werken met een nieuwe vakbondsstructuur. Met steun van TIE en FNV-Metaal heeft de vakbond die structuur in 2014 in de praktijk gebracht en de Russische kaderleden zijn beter geschoold in hoe hiermee te werken. De regio s rond St. Petersburg en Kaloega zijn twee groeipolen voor de Russische auto-industrie. Hier organiseert de onafhankelijke Russische vakbond MPRA werknemers in vooral metaalbedrijven. Sinds 2008 voeren TIE- Netherlands en FNV-Metaal samen met TIE-Moscow een vakbondsproject uit om de MPRA te ondersteunen. Eind 2013 besloot de MPRA in een congres om de vakbond te organiseren volgens een nieuwe regionale structuur. Werknemers kunnen zich nu direct aansluiten bij de regionale vakbond en niet langer alleen via de vakbondsorganisatie in het bedrijf was het jaar waarin de vakbond de nieuwe structuur ook daadwerkelijk invoerde. De MPRA leden moesten nieuwe keuzes maken en leren welke nieuwe mogelijkheden én problemen de nieuwe situatie met zich meebrengt. Met steun van het project is het MPRA in 2014 gelukt om de nieuwe vakbondsstructuur tot een succes te maken. Doordat de Russische werkgevers veel activisten ontslaan en vakbondsleden intimideren, blijft de groei van MPRA echter moeizaam verlopen. Begin 2015 is het TIE-FNV-programma in Rusland van geëvalueerd. De conclusies van de evaluator zijn positief: de gevolgde aanpak om zich te concentreren op versterking van MPRA was volgens hem de juiste in de Russische context en de scholings- en ondersteuningsactiviteiten sloten nauw aan bij de behoeften van MPRA. Zonder het TIE-FNV-programma zou MPRA niet zover gekomen zijn als zij nu is en mogelijk niet eens meer hebben bestaan. Met vallen en opstaan heeft MPRA de organising-strategie onder de knie gekregen en een eigen Russische aanpak ontwikkeld. MPRA is een voorbeeld en inspiratie voor vakbondsleden door het gehele land die hun eigen democratische vakbond willen opbouwen. Binnen de federatie KTR is onder invloed van MPRA inmiddels ook een sterke verandering merkbaar. De evaluator adviseert dan ook om het programma voort te zetten en uit te breiden naar andere KTR-bonden. Dat betekent verder investeren in uitwisselingen op kaderniveau en in solidariteit. Er zijn: - twee mini-kadercursussen voor nieuwe activisten georganiseerd, - een studiebezoek naar Nederland, - een strategieseminar in Kaloega, - een evaluatieseminar, - en continue coaching en feedback. TIE ondersteunde de activisten en leiders van de MPRA bij de ontwikkeling van een nieuwe werkwijze en strategie. Nederlandse kaderleden uit de metaalsector van FNV speelden een belangrijke rol in het project. Kaderleden namen deel aan de trainingen in Rusland en tijdens het studiebezoek in Nederland in het najaar van 2014 verzorgden de kadergroepen van Tata, DAF, en LIDL elk een programma over vakbondsopbouw op de werkplek. Het studiebezoek kreeg daardoor het karakter van een scholing die direct aansloot bij de problemen van vakbondsleden in Rusland

12 Project uitwisseling tussen ambtenaren in Marokko en Nederland Marokkaanse ambtenaren uit de landbouwsector wilden graag kennismaken met collega s uit Nederland. Zij waren benieuwd naar de uitdagingen van de vakbond bij het Ministerie van Landbouw in Nederland. Tijdens de uitwisseling tussen Abvakabo FNV en de Marokkaanse FNSA die TIE organiseerde waren de deelnemers positief verrast. TIE werkt al een aantal jaren samen met de kleine maar actieve Marokkaanse landbouwvakbond FNSA. In 2014 gaven de Marokkaanse kaderleden aan graag ervaringen uit te wisselen met Nederlandse collega s bij het Ministerie van Landbouw: 01 Zij wilden meer weten over vakbondsopbouw en belangenbehartiging in Nederland. leden solidair zijn en samen actie voeren met de landarbeiders. Zij komen samen op voor een landbouwbeleid dat ten goede komt aan de bevolking. De kaderleden zeiden hierover: Hier in Marokko heeft de vakbond veel meer een totaalvisie, bijvoorbeeld over het landbouwbeleid, en zij is ook op zoek naar informatie om die visie te onderbouwen en te verdiepen. Terwijl wij in Nederland veel meer specialistisch gericht zijn en een beperkt taakgebied hebben. Wat ons ook opviel is dat wij in Nederland vooral met arbeidsvoorwaarden bezig zijn, terwijl ze in Marokko daarnaast ook aan het beleid denken. Bijvoorbeeld een kaderlid dat heel verontwaardigd vertelt dat maar 1,8 % van het eigendom van het bos in kaart is gebracht, en dat daarom het bos helemaal niet beschermd is. De eerste kennismaking was kort maar succesvol. Vanwege de positieve resultaten probeert TIE een vervolg op te zetten in 2015, zodat kaderleden die werken in de inspectiediensten in beide landen hun uitwisseling kunnen verdiepen. Daarnaast wordt gestreefd naar een uitwisseling tussen vrouwen en jongeren van beide vakbonden. 02 Ook hadden ze interesse in het overheidsbeleid in de landbouw sector en de gevolgen die dit heeft voor de werknemers in de sector, in het bijzonder voor de ambtenaren. De ambtenaren van FNSA verzochten TIE-Netherlands daarom om een uitwisseling op te zetten. In overleg met Abvakabo FNV organiseerde TIE in mei-juni 2014 een bezoek van enkele kaderleden en bestuurders van deze vakbond aan Marokko. Daar maakte de delegatie kennis met hun Marokkaanse collega s en bespraken ze of het zinvol is om een langduriger samenwerking op te bouwen. De twee Nederlandse kaderleden werken beide bij de Nederlandse Voedselen Warenautoriteit (NVWA). In Marokko bezochten zij de Marokkaanse tegenhanger ONSSA, het Ministerie van Landbouw en de vaccinproducent Biopharma en wisselden ervaringen uit tijdens een seminar. Het viel de kaderleden op dat FNSA een brede visie heeft op belangenbehartiging en dat de FNSA

13 Jongerenparticipatie voor een betere arbeidspostie van jongeren Hun persoonlijke ervaringen deelden de Nederlandse jongeren op een bijeenkomst voor alle geïnteresseerden in het thema jongeren en vakbonden in maart 2014 in Woerden. Jongeren uit Spanje, Turkije en Nederland hebben te maken met veel de zelfde obstakels op de arbeidsmarkt en binnen de vakbonden waar zij lid van zijn. De Nederlandse jongeren vertelden hierover in een afsluitende bijeenkomst in maart In het jongerenproject dat startte in 2013 waren acht Nederlandse jonge vakbondsleden van FNV Bondgenoten, FNV Abvakabo en FNV Bouw bijeengekomen met jonge vakbondsleden van drie verschillende vakbonden in Spanje (CCOO, CJT en UGT) en met jonge leden van de Turkse metaalbond Birleşik Metal İşçileri Sendikası (BMIS). De jongeren in alle landen hadden zich eerst goed voorbereid en hun eigen situatie in kaart gebracht. Tijdens de internationale bijeenkomst zagen zij dat veel obstakels voor jongeren hetzelfde zijn in de drie landen. De bijeenkomst was een levendige presentatie en discussie over en door jongeren. Het publiek bestond vooral uit jonge vakbondsleden van de drie bonden, maar er waren ook leden van de Werkgroep Wereldburgers van FNV Bondgenoten. Want of het om leeftijd gaat om of huidskleur, discriminatie op de arbeidsmarkt moeten we bestrijden, concludeerde de groep! De ervaringen die zij hadden opgedaan zijn in 2014 verspreid in een folder waarin de belangrijkste activiteiten en conclusies van het project stonden. Ook publiceerde TIE een filmpje over de internationale conferentie. De folder en het filmpje zijn in de drie talen vertaald

14 TNT workshop productiemapping Hoe voorkomen we internationale concurrentie tussen vervoersbedrijven ten koste van de werknemers? TIE besprak deze en andere urgente vragen op de internationale TNT bijeenkomst tijdens een workshop productiemapping. In juni 2014 organiseerde FNV Bondgenoten de drie-daagse internationale bijeenkomst voor kaderleden en bestuurders van TNT. De verantwoordelijke bestuurder vroeg TIE om medewerking. TIE heeft ruime ervaring met productiemapping als methode om internationale bedrijven in kaart te brengen, problemen te signaleren en de werknemersorganisatie te versterken, ook in de vervoerssector. Vandaar dat TIE op de TNT bijeenkomst een workshop productiemapping verzorgde. Tijdens de workshop gingen de deelnemers vooral zelf aan het werk. In groepjes werkten mensen met verschillende functies en nationaliteiten samen aan opdrachten. Zij kozen een belangrijk probleem uit dat zij ondervinden binnen hun bedrijf en bespraken welke informatie zij nodig hebben om dit probleem onder de aandacht te brengen Alle groepjes wezen op hetzelfde probleem: de uitbesteding van werk als bedrijfsstrategie om kosten te besparen. De workshop maakte duidelijk dat het belangrijk is om internationaal gegevens over dit probleem uit te wisselen. Hoe? TIE introduceerde in deze workshop de methode productiemapping. De deelnemers hebben eerste handvatten gekregen om de komende tijd zelf op voort te bouwen. PRODUCTIEMAPPING is een methode waarin werknemers kennis opbouwen over het productieproces op de werkplek en hun eigen rol in dit productieproces. Bij productiemapping wordt ervan uitgegaan dat het de werknemers zijn die de meest recente en gedetailleerde informatie hebben over het productieproces omdat zij hier een belangrijk deel van uitmaken. Werknemers verzamelen zoveel mogelijk informatie over het productieproces (zoals het aantal werknemers, de arbeidsuren, vakantiedagen, etc.) Met deze informatie analyseren zij gezamenlijk wat er op hun werkplek gebeurt. Hierdoor kunnen zij hun eigen rol in het productieproces, hun positie in het bedrijf en de internationale productieketen beter begrijpen. Zij bouwen collectief kennis op die uitgaat van hun eigen realiteit en behoeften in plaats van het belang van het bedrijf en het management. Informatie wordt verzameld samen met de eigen collega s. Men kan bijvoorbeeld: - interviews afnemen met collega s - of een tekening ( map ) maken van het bedrijf. Op deze manieren worden de belangrijkste problemen voor werknemers in kaart gebracht. De map van het productieproces is een instrument om ook inzicht te krijgen in de planning van het management. Het geeft duidelijkheid over welke plaats het bedrijf heeft in de internationale productieketen en waarom het management bepaalde strategische keuzen maakt. Op basis van de kennis die werknemers gezamenlijk vergaren kunnen zij zich organiseren en onderhandelen

15 TIE-Netherlands De Organisatie In 2014 is de organisatie kleiner geworden. Aan het eind van het jaar bestond de staf uit drie part-time medewerkers en een aantal actieve vrijwilligers. Bestuur Het bestuur van TIE-Netherlands bestond in 2014 uit: - Rosien Herweijer, - Hans van Heiningen, - Lieuwe de Vries - en Bob van der Winden. KVK nummer TIE-Netherlands is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel in Amsterdam onder nummer Jaarrekening De jaarrekening 2014 ligt bij het ter perse gaan van dit jaarverslag ter controle bij de accountant en zal gepubliceerd worden op zodra deze is afgerond. Contactgegevens TIE-Netherlands Marius van Bouwdijk Bastiaansestraat SP Amsterdam Nederland Tel Fax info@tie-netherlands.nl Website Facebook Twitter Tie Netherlands TIENetherlands Projecten 2014 met donoren en projectnummers Mensenrechten aan het werk in de metaalsector in Turkije Europese Commissie: TR2010/ /294, FNV: NL Vakbondsopbouw in je supermarkt: productie-mapping binnen LIDL Nederland en Wal-Mart-Chili FNV: NL , Stiftung Menschenwürde und Arbeitswelt Diversiteit aan het werk: vakbondsrechten van LGBT, vrouwen en jongeren in Nederland en Turkije Europese Commissie: EIDHR/2013/ Vakbondsvrouwen internationaal actief voor Gewoon Goed Werk. FNV: (precarious women s work KESK), Mamma Cash Vakbondsopbouw in nieuwe fabriek: organiseren van metaalwerkers binnen DAF FNV: NL Versterking van de onafhankelijke vakbeweging in Belarus Europese Commissie: ENPI/2012/ , FNV: NL Vakbondsorganisatie in praktijk en kaderopbouw in Rusland FNV: NL Project uitwisseling tussen ambtenaren in Marokko en Nederland FNV: NL Jongerenparticipatie voor een betere arbeidspostie van jongeren (staartje tot mrt 2014) Youth in Action: NL-13-E R3, FNV (Diversiteit), Stiftung Menschenwürde und Arbeitswelt TNT workshop productiemapping FNV 26 27

16 Transnationals Information Exchange Meer samenwerking en duurzame contacten die leiden tot structurele versterking van vakbonden of werknemersorganisaties. OP 2015 NAAR